Boz Doğan (Falco columbarius)

boz doğan

(Falco columbarius),
Falconidae familyasından, küçük yapılı mavi-boz renkli doğan türü.

Kuzey Yarıküre’nin yüksek enlemlerinde bulunur; Kuzey Amerika ve Avrasya’nın kuzey bölgelerindeki açıklık alanlarda kuluçkaya yatar. Avrasya’daki topluluklar Avrupa’nın orta ve güney bölgelerinde, Ortadoğu ve Güneydoğu Asya’da, Amerika’daki topluluklar ise Kuzey Amerika’nın güneyinde, Orta Amerika’da ve ender olarak Güney Amerika’nın kuzeyinde kışlar.

Sulak ve açık alanlarda, çam ve huş ağacı ormanlarında yaşayan boz doğan, yumurtalarını genellikle çalılıkların ortasında toprağa bırakırsa da, bazen ağaçlann üstündeki ekin kargalarının ya da saksağanların yuvasına da yumurtladığı olur. Saldırgan bir avcı olan ve genellikle havada yakaladığı küçük kuşlarla beslenen boz doğan eskiden evcilleştirilerek avcılıkta kullanılırdı.
Türkiye’de göç sırasında ve kışın, daha çok sulak alanların çevresinde görülen boz doğan, hemen her bölgede, özellikle İç Anadolu’da kışlar.

Boz Doğan (Falco columbarius)

Ülkemizde görülebilecek en küçük doğan türüdür. Erkeği ancak bir ökse ardıcı iriliğindedir. (Gündüz yırtıcılarının çoğunda dişi bireyler erkeklerden iridir.) Genel görünüş olarak kerkenezi (Falco tinnunculus) andırır. Uçuşta oldukça tıknaz bir yapı sergiler. Kanatları diğer doğanlara göre kısa ama tipik doğan özelliği olarak sivri uçludur. Erkeğinin üst kısımları ve kuyruk üstü açık mavimsi gridir. El telekleri siyahtır. Kuyruğun ucunda kalın, siyah bir bant bulunur. Alt tarafı açık portakal renginde ve boyuna koyu çizgilidir. Dişilerin üst kısımları kahverengidir. Alt kısımlar boyuna çizgili olup bu çizgiler erkeğinkinden daha kalındır. Kuyruğunda enine bantlar bulunur. Tipik doğan özelliği olan bıyık, bozdoğanlarda oldukça küçük ve belirsizdir. En çok karıştırılabileceği türler kerkenez (Falco tinnunculus), atmaca (Accipiter nisus) ve delice doğan (Falco subbuteo)'dır. Kerkenezden, kızıl renkli olmayan sırtı, kısa kanat ve kuyruğu, daha hızlı ve yere yakın uçuş tarzı ile ayırt edilebilir. Atmacadan ise daha kısa kuyruğu ve sivri kanatlarıyla ayrılır. Delice doğandan ise daha kalın, kısa kanatları ve bıyığının olmamasıyla ayırt edilir. Ayrıca yaz göçmeni olan delice doğan kış aylarında (Kasım, aralık, ocak, şubat) ülkemizde

Sponsorlu Bağlantılar

bulunmadığından karıştırılma olasılığı azalır.

-Doğanlar da yetişkin erkek doğanın boy uzunluğu 42 ile 47 cm, erkek doğandan daha iri olan dişi doğanların boy uzunlukları ise 32 ile 47 cm arasındadır. Dişi doğanların belirginleşmiş biri de kanat uzunluğudur. Dişi doğanların açılmış kanat uzunlukları 90 cm' i bulmaktadır. Doğan türünde bulunan kuşlar, güçlü ve uzun kanatları sayesinde havayı yararcasına hızlı ve düz bir çizgi üzerindeymiş gibi uçarlar. Bu türde bulunan kuşların dünyanın en hızlı kuşları olduğunu ileri süren uzmanlar vardır.

Uçarken çok yüksek bir hızla uçan bu kuşların özel kanat yapıları da bulunmaktadır. Havada uçan en hızlı konumunda olan doğanlar, avlarına kilitlenip hız almaya başladıklarında, ilk önce kanatlarını aşağı yukarı çırparak hızlarını arttırırlar ve sonra hedefe doğru alçalmaya başladıklarında kanat çırpışını bırakıp kanatlarını arkaya iterek göğü yararcasına aşağıya inerler. Saatte 320 km hıza ulaştıkları söylenen doğan türünün havada ki görüntüsü süpersonik jetlere benzetilmektedir.

Davranışları

Bozdoğan, oldukça hızlı ve düz uçuşa sahip bir doğandır. Avına saldırırken yere yakın uçmayı tercih eder. Kerkenezler ya da büyük doğanlar gibi havada daireler çizerek uçmaz. Genellikle açık arazideki çalıların, küçük ağaçların ya da tümseklerin üzerine tünemiş olarak görülürler.