Kabuklular (Crustacea)

Kabuklular
MsXLabs.org & Temel Britannica & Vikipedi

Sponsorlu Bağlantılar

Kabuklular ya da Crustacea, Eklembacaklılar şubesinin bir altşubedir.
Yaklaşık 25.000 kadar türü bilinmektedir. Çoğu deniz ve tatlı sularda, az bir miktarı ise karaların nemli bölgelerinde yaşar. Hepsi kanatsızdır. Kabuklu dış iskeletleri, yarık ayak şekilli bacakları, iki çift antenleri ve solungaç solunumları karakteristiktir. Böceklerde bir çift anten bulunur. Akrep ve örümcekler ise antensizdir.
Vücutları baş, göğüs ve karın bölmelerinden meydana gelir. Bazılarında baş ve göğüs kaynaşmıştır. Bunlara, başlıgöğüs (sefalotoraks) denir. Vücut, kitinden bir kabukla örtülüdür. Deri hücrelerinin salgısı olan bu kutikula, dış iskelet vazifesini görür. Bu kabuklar, vücudu dış etkilerden korur, kaslara tutunma yeri sağlar ve su kaybını önler. Büyümeye mani olduğundan zaman zaman atılarak değiştirilir. Bazılarında CaCO3 ve SiO2'in birikmesiyle direncini arttırır. Kabuk, vücudun her tarafında aynı kalınlıkta değildir. Oynak yerlerde incelerek hareketi kolaylaştırır.
Çoğu ayrı eşeyli, iri yapılıdır. Türlere göre bacak sayıları farklılık gösterir. Bazı kabuklularda, göğüs bacaklarının dibine bağlı olan ve dışarı doğru sarkan solungaçları, kabuğun yanlarında bulunan birer odacık içinde yer alır. Bazı türlerde ise, düzleşmiş karın bacakları solungaç görevini ifa eder. Küçük türlerde ise hiç solungaç bulunmaz, bunlar vücutlarının bütün yüzeyiyle solunum yaparlar. Tesbih böcekleri, kütükler veya taşlar altında ve çürümüş bitkisel yiyecekler üstünde bulunur. Havanın oksijenini alabilen hassas solungaçlarının nemli kalması için rutubetli yerlerde yaşamak zorundadırlar. Yengeç, karides, ıstakoz, su piresi (Daphnia), siklops (Cyclops), langust, balina biti ve tesbih böcekleri en iyi bilinen kabuklulardır.

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia
- Şube: Arthropoda
  - Alt şube: Crustacea
    - Sınıflar ve Altsınıflar
      - Sınıf Branchiopoda
        Alt sınıf Phyllopoda
        
        Alt sınıf Sarsostraca
      - Sınıf Remipedia
      - Sınıf Cephalocarida
      - Sınıf Maxillopoda
        Alt sınıf Thecostraca
        
        Alt sınıf Tantulocarida
        
        Alt sınıf Branchiura
        
        Alt sınıf Pentastomida
        
        Alt sınıf Mystacocarida
        
        Alt sınıf Copepoda
      - Sınıf Ostracoda
        Alt sınıf Myodocopa
        
        Alt sınıf Podocopa
      - Sınıf Malacostraca
        Alt sınıf Phyllocarida
        
        Alt sınıf Hoplocarida
        
        Alt sınıf Eumalacostraca

Kabuklular, hayvanlar âleminin en geniş grubu olan eklembacaklıların bir sınıfıdır. Bilimsel adı olan Latince kökenli Crustacea sözcüğü "sert kabuklular" anlamına gelir. Yengeçler, ıstakozlar, karidesler ve kerevitler kabukluların tanınmış üyeleri arasında yer alır. Karideslere benzeyen kriller bazı balinalar ve birçok balık için önemli bir besin kaynağıdır. Kumsallarda görülen ve pire gibi sıçrayan kumpirelerinin uzunluğu birkaç santimetreyi geçmez. Göllerde ve akarsularda yaşayan supireleri (Daphnia cinsi) çok daha küçüktür. Sülükayaklılar (Cirripedia grubu) yalnız kayalara ve deniz taşıtlarına değil, balina ve balık gibi çeşitli deniz hayvanlarının gövdelerine de tutunarak yaşar.
Tüm bu kabuklular tatlı ya da tuzlu sularda yaşayan hayvanlardır. Kabuklulardan yalnız tespihböcekleri yaşamları boyunca karada kalır. Tropik bölgelerde yaşayan palmiye yengeci (Birgus latro) yaşamının büyük bölümünü karada geçirir ve ağaçlara tırmanır; ama denizde ürer.

Kabukluların Yapısı

Kabukluların gövdesi böcekler, örümcekler ve öbür eklembacaklılardaki gibi bölütlüdür. Bölütlerin her birine eklemlenmiş bir çift uzantı vardır. Bu uzantılar yüzme ayakları, yürüme ayakları, ucu kıskaçlı ayaklar ya da ağız parçaları biçiminde olabilir. Bazıları ise solungaç işlevi görür. Sülükayaklıların bölütlü gövdesi dıştan görülmez. Ancak çok dikkatli bakıldığında, sert kabuğunun içeri doğru, bölütlere uygun biçimde kıvrım yaptığı ortaya çıkar. Sülükayaklıların küçük bir supiresine benzeyen larvalarında gövde bölütleri çok daha belirgindir.
Genellikle suda yaşamaları, solungaçlarıyla solumaları, iki çift duyargalarının olması, kabukluları öbür eklembacaklılardan ayırır. Birçoklarında gözler başın üstünde çıkıntı yapan saplar üzerindedir.
Kabuklular genellikle suya bırakılan ya da dişilerin çeşitli bölümlerinde taşınan yumurtalardan çıkar. Hayvan büyüdükçe içine sığamaz duruma geldiği kabuğunu atarak yeni ve daha geniş bir kabuk oluşturur. Bu olaya kabuk ya da deri değiştirme denir. Kabuk değiştirme sırasında, düşmanlarından kaçarlarken ya da kavgada ayaklarından ve kıskaçlarından birini yitirseler bile yerlerine yenileri çıkar.
Kabukluların 30 bini aşkın türü vardır. Bunlardan birçoğu oldukça az tanınır. Örneğin balıkbitleri, balıkların gövdesine yapışarak yaşayan asalak kabuklulardır. Bazı türler yengeçlerin içine girerek etiyle beslenir. Karidesi andıran nalkaridesleri ilk kez 1955'te, Kuzey Amerika'nın çamurlu kıyılarında bulunmuştur.

Yararlı Çöpçüler

Kabukluların çoğu tuzlu sularda yaşar ve bunların da çoğu organik artıkları, ölmüş ya da ölmek üzere olan hayvanları ve bitkileri yer. Böylece kabuklular, denizlerin ve kıyıların temiz kalmasında önemli katkılarda bulunurlar. Örneğin kumpireleri, dalgaların kıyılara fırlattığı ölü deniz yosunlarını yer. Yengeçler karmaşık ağız yapıları sayesinde kum ve çamurdan küçük besin parçalarını ayıklar.
Kabuklular sofraları süsleyen en değerli ve lezzetli su ürünleri arasındadır. Yengeçler, ıstakozlar, kerevitler ve karidesler yeryüzünün hemen her yerinde sevilerek yenir.

MsXLabs Üye Girişi

Kabuklular (Crustacea)