Önemli İcatlar - Teleskop

TELESKOP

a. (fr tblescope; lat. telespopium).
Gökbil. ve Opt. Objektifi bir aynadan oluşan ve gökbilimsel gözlemler yapmada kullanılan aygıt. (Bk. ansikl. böl.)

—ANSİKL. Teleskopun gök dürbününden farkı objektifinin bir mercek (ya da mercekler topluluğu) yerine bir aynadan oluşmasıdır. Bu gökbilim aygıtını önce N.Zucchi, sonra Mersenne tasarladı. Daha sonra Gregory, Oplica promota adlı yapıtında (1663) bir teleskopun tanımını yaptı, ancak Londra’da bu aygıtı yaptırabilecek yeterince usta bir optikçi bulamadı, ilk teleskopu gerçekleştirenin Newton olduğu söylenebilir (1671). Newton’un yaptığı tipteki teleskoplar, bir ucu açık bir borunun dibine yerleştirilmiş küresel içbükey bir aynağan meydana gelir. Cismin gerçek ve ters görüntüsü odak düzleminde oluşur. 45°'lik bir eğimle ışınların yörüngesi üzerine konulan bir maynası, bu ışınları yanal olarak yansıtır. Bu gerçek görüntü, kaydırılarak ayarlanan bir boruya takılmış bir gözmerceğiyle gözlemlenir; bu gözmerceği bir büyüteç görevi görür.

Çok daha büyük bir odak uzaklığı sağlayan Cassegrain teleskopu ’nda, birincil aynanın ortasında bir delik bulunur ve dışbükey küçük bir ayna, görüntüyü bu açıklığa yansıtır. Dirsekli teleskop’ta, objektifin topladığı ışık demeti, bir ayna takımıyla kutupsal eksen" boyunca iletilir; bu da, görüntünün, sabit bir mevkiden ve tayfçekerler gibi ağır ve çok yer kaplayan aygıtların bulunduğu ayrı bir laboratuvardan gözlemlenmesini sağlar.

Aynı teleskop çoğunlukla ya bir Newton teleskopu ya bir Cassegrain teleskopu ya da bir dirsekli teleskop olarak kullanılabilir.
XIX. yy.'ın ilk yarısında William ve John Herschel ünlü teleskoplarını gerçekleştirdiler; bu teleskopların en büyüğü, 1,47 m çapında bir aynadan oluşuyordu ve odak uzaklığı 12 m’ydi. William Parsons (lord Rosse) bu boyutları da aştı.

XIX. yy.’ın ortasında, Foucault küresel metal aynalar yerine gümüş kaplı parabolik cam aynalar kullanarak önemli bir gelişme sağladı. Parabolik ayna, eksene koşut ışınları kendi odak noktasında toplayarak küresel sapıncı önler. Bir teleskopun başlıca ayırtedici özellikleri şunlardır: açıklık, yani objektifin D çapı (D ne kadar büyük olursa, teleskop o oranda zayıf gök- cisimlerine ulaşmayı sağlar) ve objektifin F odak uzaklığının D çapına eşit olan bağıl açıklık. F/D oranı ne kadar küçük olursa, bulutsular gibi yayılım alanı zayıf olan cisimlerin fotoğrafını çekmek için gerekli poz süreleri de o oranda kısa olur.

Schmidt teleskopu'nda (ya da Schmidt odası) ayna küreseldir ve küresel sapınç, profili dikkatle hesaplanmış bir lam yardımıyla düzeltilmiştir. Böylece, 12° ile 15° arasında değişen kare biçimindeki geniş alanların fotoğrafı çekilebilir; oysa bir parabolik aynanın faydalı alanı on dakikayı geçmez.

Işık toplayıcısı olan teleskoplar, profesyonel gökbilimciler tarafından görsel gözlemlerde gitgide daha seyrek olarak kullanılmaktadır. Bu teleskoplara, fotoğraf levhası, elektronik kamera ya da gökcisminden gelen fotonları elektronlara dönüştüren ışılçoğaltıcılar gibi çeşitli alıcılar eklenir. Teleskoplarla birlikte kullanılan çözümleyiciler de çok çeşitlidir: tayfçekerler, ışıl-elektrik ışıkölçerler, vb.

Uzay teleskopları

.
Yer atmosferi, gökbilimsel gözlemler için önemli bir engel oluşturur; uzayda ve Yer çevresi yörüngesinde kullanılan teleskoplar yardımıyla bu engel aşılmıştır. (UYDU.) Avrupa ülkelerinin % 15 katkısıyla NASA'nın sorumluluğu altında gerçekleştirilen ve bu güne dek yapılanların en büyüğü olan bir uzay teleskopu Evren'in tanınması açısından yeni bir çağ başlatmıştır. Uzunluğu 13 m, yaklaşık kütlesi 11 t olan ve 2,40 m çapında bir birincil ayna taşıyan bu aygıt, uzaya, amerikan Dicovery uzay mekiğinin ambarında taşınmış ve teleskopik bir kol yardımıyla 610 km yüksekliğindeki dairesel yörüngesine 1990 yılı nisan ayında yerleştirilmiştir. Bu teleskop, yeryüzündekilere oranla 1 000 kez daha geniş bir dalga boyu dizisinde, uzak morötesinden uzak kızılaltına dek gözlemler yapmaya olanak verir. Atmosferin olumsuz etkilerinden kurtulmuş olması bu teleskopa, 0,11ik bir çözme gücü sağlar; bu da, yeryüzündeki en mükemmel aygıtların çözme gücünden 10 kez daha iyidir. Böylece, çapı dünyada kullanılan en büyük teleskoplarınkinden kesinlikle küçük olmasına rağmen bu uzay teleskopu, günümüzde bilinen gök- cisimlerinden 50 kez daha sönük ve 7 kez daha uzak gökcisimlerini ortaya çıkararak, bugünkünden 350 kez daha geniş bir Evren hacmini gözlemlemeyi sağlamaktadır.

Genellikle yeryüzünden uzaktan kumanda edilen-iletişimler uydu kanalıyla aktarıldığından bu teleskopa, bakım ve onarım ya da kimi yardımcı aygıtları yenilemek için astronotların gitmesi mümkündür. 15 yıllık bir hizmet için düzenlenen bu aygıtın, her 5 yılda bir uzay mekiğiyle Yer'e getirilmesi ve gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra yeniden yörüngeye oturtulması planlanmıştır.

Teleskobun İcadı

İlk Teleskoplar Hollandalı bir gözlükçü olan Hans Lippershey tarafından 1608 yılında yapılmıştır. Efsanelere göre lippershey'in bu buluşu bir kazanın eseridir. Böyle bir aletin varlığını öğrenen galileo galilei de kendisine bir tüpün içindeki iki mercekten oluşan basit bir teleskop yapmış ve bu teleskobu ve sonradan yaptığı daha büyük teleskopları bir çok astronomik keşifte kullanmıştır.

Galileo'nun bu teleskopunu iyileştirmek için daha büyük bir tüp ve dolayısıyla daha büyük mercekler gerekliydi. Bu sorunu çözmek için ise Isaac Newton 1668'de mercekli teleskoplarla aynı kalitede fakat daha kısa ve küçük olan aynalı teleskopları hayata geçirdi. Bu teleskopta görüntüyü odaklayan ilk ayna ışığı önündeki açılı duran aynaya gönderiyor, bu ayna da ışığı tüpün kenarından göz merceğine yolluyordu.

Göz merceğinin tüpün kenarında bulunması sorunu ise 1672 yılında ikinci aynanın ışığı tüpün yan tarafındaki bir delikten değil de, büyük aynanın içindeki bir delikten geçirerek göz merceğine yolladığı Cassegrain adı verilen teleskoplar ile çözülmüştü.

• Gök cisimlerinin, daha büyük görüntüler şeklinde görülmesini sağlayan ve özellikle rasathanelerde kullanılan optik bir alet.
• 1608 yılında Hans Lippershey (Hollandalı gözlük üreticisi) tarafından icat edilmiş, 1609 yılında Galileo Galilei tarafından ilk defa, gökyüzü gözlemleri yapmakta kullanılmıştır.
• Uzaydan gelen ışıklar teleskop içinde bir aynaya çarpıp, prizmadan geçtikten sonra göze geliyorsa bu türe yansımalı teleskop denir. Uzaydan gelen ışıklar merceklerden doğrudan geçip göze geliyorsa bu türe de kırılmalı teleskop adı verilir.
• Dünyanın en büyük teleskobu Amerika'da Palomar Rasathanesinde bulunmaktadır.
• Bir teleskobun iki kullanım amacı vardır. Bunlardan ilki, uzaktaki bir cismin daha iyi görülebilmesi için, büyütülmesidir. Bu sayede, çıplak gözün seçemeyeceği sönük gök cisimlerini görmemiz mümkün olur. İkincisi de, bir cisimden gözün toplayabileceğinden daha fazla ışık toplamaktır.
• Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nin Devlet Planlama Teşkilatı projesiyle Almanya’da yaptırdığı 122 santimetre çaplı teleskop Türkiye’nin en büyük optik teleskobudur Ulupınar Gözlemevi’nde çalışmaya başladı. 10 günde kurulup çalıştırılan teleskop ile 13 Ağustos 2009 Perşembe gecesi ilk ışık alındı.

Teleskop Türleri

Teleskop türleri 3 ana grup altında toplanabilir:
1. Mercekli Teleskoplar : Bu türde uzun bir tüp içindeki mercekten geçen ışık, göz merceğine gelir.
2. Aynalı Teleskoplar : Bunlarda kendi aralarında ikiye ayrılır;

• a. Newtonian Türü : Newtonian türü teleskoplar ışığı toplayan ve ikinci bir düz aynaya odaklayan bir çukur aynaya sahiptirler. İkinci ayna ise görüntüyü ana tübün dışına açılan bir penceredeki göz merceğine yansıtır.
• b. Cassegrain Türü : Bu tür teleskoplar büyük bir küresel veya parabolid çukur ayna ile hiperbolid tümsek bir ikinci aynadan oluşur. Gelen ışınlar önce çukur ayna tarafından toplanır ve ikinci aynaya yansıtılır. Bu aynadan yansıyan ışınlar ise birinci aynanın merkez bölgesindeki delikten geçerek gözmerceğine odaklanır.

3. Hem aynalı Hem mercekli (Katadioptrik) teleskoplar : Bunlarda kendi aralarında üçe ayrılır;

• a. Schmidt-Cassegrain Türü : Bu tür teleskoplarda ışık ince bir Schmidt düzeltici mercekten geçerek gelir. Daha sonra küresel çukur aynaya çarparak tekrar geri yansır. Yansıyan bu ışınlar birinci aynanın göbeğindeki delikten geçerek gözmerceğinde odaklanırlar. Bu tür teleskoplar teleskop türleri içinde en modern olanlarıdır.
• b. Maksutov-Cassegrain Türü : Bu tür genel olarak Schmidt-Cassegrain teleskoplara benzer. Bu tür teleskoplarda bir tarafı iç bükey bir tarafı dış bükey olan ince bir düzeltici mercek kullanılır. İkinci ayna, merceğin merkez bölgesi aluminyum kaplanarak oluşturulur.
• c. Schmid-Newtonian Türü : Bu tür teleskoplar diğerlerine benzemekle birlikte; bunlarda Newtonian aynaları ve Schmidt düzeltici mercekleri kullanılmıştır. Daha çok sönük uzay cisimlerini gözlemek için kullanılırlar.

Teleskop Türlerinin Birbirlerine Göre Avantaj ve Dezavantajları;

Avantajları;

• Dizaynı basit olduğu için kullanımı kolay ve güvenilirdir.
• Çok az bakım yapmak gerekir.
• Büyük objektif açıklı olanları ile ay, gezegen ve çift yıldız gözlemleri mükemmeldir.
• İkinci bir ayna olmadığı için görüntü kalitesi oldukça iyidir.
• Uzak yeryüzü cisimlerini gözlemek için idealdir.
• Optik tüp olduğu için hava akımları en aza indirilmiştir. Bu nedenle hava akımlarından dolayı görüntünün etkilenmesi engellenmiştir.
• Renk düzeltmesi akromatik mercekli olanlarda iyi, apokramatik veya fluorit olanlarda çok iyidir.

Dezavantajları;

• Tüm teleskop türleri arasında objektif açıklığı arttıkça fiyatı en çok pahalı olan türdür.
• Diğer teleskop türlerinin açıklıklarına eşdeğer açıklıktaki mercekli teleskop daha ağır, daha uzun ve daha büyüktür.

Aynalı Teleskoplar

Avantajları;

• Diğer teleskop türleri ile karşılaştırıldığında objektif açıklığının her cm'si en düşük fiyata imal edilir.
• Odak uzaklığı 1m 'ye kadar olanlar kolaylıkla taşınabilir.
• Ay ve gezegen gözlemleri için idealdir.
• Derin uzay cisimlerini gözlemek içinde idealdir.
• Optik sapınçları az olduğu için oldukça parlak bir görüntü vermektedirler.

Dezavantajları;

• Diğer türlerden daha hassas oldukları için daha çok bakım gerektirirler.
• Yeryüzü cisimlerini gözlemek için uygun değildir.
• Açık optik tüp dizaynı hava akımlarının görüntüyü etkilemesine sebep olur.Hava ile olan bu temas aynanın sırını bozar ve teleskobun gücünü azaltır.
• İkinci aynaları sebebiyle, mercekli teleskoplardan daha fazla ışık kaybına neden olurlar.

Avantajları;

• Tüm teleskop türleri içinde en iyi olandır. Diğer türlerin, tüm optik dezavantajlarını ortadan kaldırırken, tüm avantajlarını birleştirir.
• Derin uzay cisimlerinin gözlemi ve fotoğraf çekimi için çok uygundur.
• Yeryüzü gözlemi ve fotoğraf çekimi içinde uygundur.
• Ay, gezegen ve çift yıldız gözlemleri için uygundurlar.
• Geniş bir alan üzerindeki keskin ve net görüntüye sahip optiği çok iyidir.
• Kapalı tüp dizaynından dolayı hava akımları tüp içine giremez.
• Rahat taşınabilen, dayanıklı ve masrafsızdırlar.
• Teleskop türleri içinde en iyi odaklama yeteneğine sahip olan türdür.

Dezavantajları;

• Pahalıdırlar.
• İkinci aynaları sebebiyle, mercekli teleskoplardan daha fazla ışık kaybına neden olurlar.

Optik ve Mekanik Bilgi

Açıklık

Bütün teleskopların asıl fonksiyonu ışık toplamaktır. Teleskobun açıklığı demek, merceğin yada aynanın çapı demektir. Açıklık genellikle " (inç) ile tanımlanır. 1" = 2.54cm dir. Açıklık ne kadar büyükse teleskop o kadar fazla ışık toplar. Daha çok ışık toplanması ise daha parlak ve daha iyi bir görüntü oluşmasını sağlar.

Odak Uzaklığı

Odak uzaklığı = Açıklık (mm) Odak Oranı olarak tanımlanabilir. Ya da mercekten veya birinci aynadan itibaren teleskobun odak noktasına kadar olan uzaklığıdır. Odak uzaklığı uzun olan teleskopların gücü daha fazla olup, elde edilen görüntüde daha büyüktür.

Çözümleme

Bir teleskobun daha fazla ayrıntıyı gösterebilme yeteneğine denir. Çözümleme ne kadar yüksekse, teleskop o kadar ince ayrıntı verir.

Çözümleme Gücü

Birbirine çok yakın olan çift yıldızları ayrı ayrı görebilmemizi gerçekleştiren teleskop yeteneğine denir.

Kontrast

Elde edilen görüntünün daha net ve daha parlak olmasıdır. Kontrastın iyi olabilmesi için hava ve görüş koşullarının iyi olması gereklidir.

Işık Toplama Gücü

İnsan gözü ile teleskobun kuramsal olarak ışık toplama yeteneğinin karşılaştırılmasıdır.

Airy Disk Parlaklık Faktörü

Yıldızlar dünyadan çok uzakta oldukları için teleskopla bakıldığında disk şeklinde değil, nokta şeklinde görünürler. Ancak yıldızın görüntüsünü çok fazla büyütürsek teleskoptan kaynaklanan disk şeklinde bir görüntü belirir. Yani yıldız teleskobun görüş alanının merkezinde olduğunda, yıldızın bu büyütülmüş görüntüsünde iki şey göze çarpmaktadır : Birincisi Airy Disk adıyla bilinen parlak bir merkezi alan, ikincisi ise Kırınım halkaları adıyla bilinen bir halka veya sönük halkalar serisidir.

Çıkış Açıklığı

Açıklık (mm) / Göz merceğinin gücü olarak tanımlanabilir. Gözmerceğinden çıkan dairesel olan ışık demeti için kullanılmaktadır.

Güç (Büyütme)

Teleskobun gücü, teleskobun kendisi ve kullanılan göz merceği (oküler) arasındaki ilişki olarak tanımlanabilir. Teleskop alınırken açıklık ve teleskobun gücüne çok dikkat edilmelidir. Büyütme = Teleskobun odak uzaklığı / gözmerceğinin odak uzaklığı formülü ile hesaplanır. Normal şartlar altında en yüksek büyütme teleskobun açıklığının 60 katına eşittir. Mesela 3.5" lik bir teleskobun max. büyütmesi 210X dir. Genelde amatör astronomlar gözlemlerinin çoğunu açıklığın 20-25 katı bir büyütme ile yaparlar.

Parlaklık Sınırı

Parlaklık birimi kadir (m) dir. 7.5 + 5 * logA (cm biriminde teleskobun açıklığının logaritması) formülü ile görsel parlaklık sınırı hesaplanır.

Odak Oranı (Fotoğrafik Hız)

Odak Oranı = Odak Uzaklığı (mm) / Açıklık (mm) ile hesaplanır. Odak oranı size teleskobunuzla fotoğraf çekebilme hızını verir.

Yakın Odak

Görsel veya fotoğrafik çalışılabilecek en yakın yer cisminin odaklanabileceği en yakın uzaklıktır.

Görüş Alanı

Teleskop ile görülebilecek gökyüzü parçasına gerçek görüş alanı denir. Bu açısal alan yay derecesi cinsinden ölçülür. Formülü : Teleskobun gücü / Gözmerceğinin görüş alanı (derece) dir.

Optik Dizayn Sapınçları

Görüntünün oluşumu sırasında ortaya çıkan hatalara denir. Renk sapıncı, Küresel sapınç, Koma, Astigmat, Alan eğriliği ve Alan bozulması bazı teleskop sapınçlarıdır.

Teleskop Kurguları İkiye ayrılır

• Alt Azimut Kurgu : En basit kurgudur. Üzerindeki kollar yardımı ile teleskoba; aşağı yukarı doğru düşey hareket ve yatay hareket yaptırılabilir.
• Eşlek Kurgu : Eşlek kurgu ile gök cisimlerini izlemek çok daha kolaydır. Çünkü gökyüzündeki cisimler sürekli bir hareket halindedir ve alt azimut kurgu ile bunların hareketlerine ayak uydurmak son derece zordur. Ancak eşlek kurgu, enleme göre ayarlanmış bir eksen üzerinde döndüğü için gökcisimleri telekobun görüş alanı içinde kalırlar. Alman ve Çatal kurgu adı altında iki ayrı çeşidi vardır.

Enlem Ayarlayıcı

Teleskobun gök uçlağına göre eğimini ayarlar.

Saat Sürücü

Eşlek kurgularda bulunan motorları ve dişlileri kontrol eden elektrik sistemine denir.

Konsayı Ayarlayıcı

Yıldızların konsayılarını kullanarak gökyüzündeki yerlerini bulmaya yarayan sağaçıklık ve dikaçıklık ayarlayıcılarıdır.

Arayıcı

Teleskobun üzerine yerleştirilmiş küçük dürbüne denir.

Gözmerceği

Teleskopta oluşturulan görüntüler, farklı oranlarda gözmercekleri tarafından büyütülürler.

TELESKOP

Uzaktaki cisimlerin büyütülmüş ya da güçlendirilmiş görüntüsünü elde etmeye yarayan optik aygıt. Başlıca aynalı ve kırılmalı teleskop olmak üzere iki çeşittir. Gökbilimle ilgili araştırmalarda gözlem amacıyla kullanılırlar. Teleskopların büyüklüğü objektiflerinin çapıyla belirtilir. Objektif çapı 30 cm.ye kadar olan teleskoplarda çap arttıkça teleskopun ayırma gücü artar. Daha büyük objektifli teleskoplarda ise alete daha fazla ışık girdiğinden ancak görüntü güçlendirilmiş olur. Öyle ki objektif çapı 500 cm. olan bir teleskopla zayıf ışık veren gökcisimleri gözlenebilirse de bunun verdiği görüntüdeki ayrıntılar 30 cm.lik teleskobunki kadar net olmaz.

Aynalı Teleskop

Gökcisimlerini incelemeye yarayan, açıklığı ve odak uzaklığı büyük bir parabolik çukur aynayla bunun verdiği görüntüyü büyüten bir okülerden oluşan teleskop.
Bazı türlerinde çukur aynanın topladığı ışınlar, okülere bir düzlem aynadan yansıyarak gelir. Aynalı teleskopta çok az küresel sapınç olur. Gökcisimlerinin ışığı zayıf olduğundan, görüntü, çoğu kez, bu ışığın uzun süre etkisinde bırakılan bir fotoğraf plakasında oluşturulur. Teleskopa bir spektrograf ilâvesiyle yıldız tayfları çekilebilir.

Elektron Teleskobu

Morötesi ve kızılötesi ışınımın gözle görülebilir ve görüntüye dönüştürülebildiği teleskop türü. Işınım bir fotokatot yüzeye düşürülür ve böylece yüzeyden elektronlar salınır. Bunlar da bir dizi voltaj ızgaraları aracılığıyla hızlandırılarak floresan bir ekrana düşürülür ve gözle görülebilir net bir görüntü elde edilir.

William Herschel Teleskobu

William Herschel Teleskobu (WHT), 4.20 metrelik bir görünür/yakın-kızılötesi yansımalı teleskoptur. Kanarya Adaları'ndan La Palma adası üzerinde bulunan Roque de los Muchachos Gözlemevi'nde bulunur. Birleşik Krallık, Hollanda ve İspanya'daki gökbilimciler tarafından desteklenen Isaac Newton Teleskop Grubu'nun bir üyesidir. 1987'de açıldığında, dünyanın en büyük tekli teleskobu olma ünvanını kazanmıştı. Günümüzde halen Avrupa'nın en büyük ikinci teleskobudur.

Kırılmalı Teleskop

İki mercek sisteminden oluşan optik teleskop. Objektifi, odak uzaklığı uzun dışbükey bir mercek, oküleri de odak uzaklığı kısa olan bir mercektir. Birkaç çeşidi vardır. Gök dürbünü ya da Kepler teleskopunda oküler dışbükey bir mercektir. Oküleri içbükey bir mercek olan Galile dürbünü, geceleyin Kepler dürbününden daha iyi sonuç verir. Kırılmalı teleskoplarla elde edilen görüntünün kalitesi objektifinin topladığı ışık miktarlarına bağlıdır. Bunun için objektif büyük olmalıdır. Büyük merceklerin yapımı ve yerleştirilmesi zor olduğundan, ayrıca bu tür teleskoplarda kromatik, küresel vb. sapınçların en az düzeye indirilmesi gerektiğinden aynalı teleskoplar tercih edilir.

Teleskobun Bulunuşu

Tycho Brahe ve ondan önceki bütün astronomlar teleskobun bulunmasından önceki yıllarda yaşadılar; bu yüzden gözlemlerini çıplak gözle yapmak zorundaydılar. Teleskobu,ilk kez astronomi gözlemlerinde kullanan ünlü İtalyan bilgin Galileo Galilei'dir (1564-1642). 1609'da kendi yaptığı teleskopla gözlemlere başlayan Galileo, Güneş lekeleri, Ay'ın dağları ve "denizler"i, Jüpiter'in dört uydusu gibi çok önemli gözlemler yaptı. Venüs'ün de tıpkı Ay gibi değişik evrelerden geçtiğini, yani bazen tam, bazen yarım daire gibi göründüğünü saptadı.

Bu biçim değişiklikleri gezegenin Dünya'nın değil Güneş'in çevresinde dolandığını ve ışığını ondan aldığını açıkça kanıtlıyordu. Böylece Galileo, Kopernik'in gün merkezli evren modelinin doğruluğuna kesin olarak inandı.Galileo, Venüs gezegeninin tıpkı Ay gibi değişik evrelerden geçtiğini gözlemlediği zaman, bu gezegenin Dünya'nın değil Güneş'in çevresinde dolandığını anladı. Böylece, Dünya'nın evrenin merkezi olamayacağını savunan Kopernik'in görüşü doğrulanmıştı.

Galileo'nun buluşlarından sonra gökyüzünü ve yıldızları görmek isteyen birçok kişi teleskop yapımına girişti. İlk yapılan teleskoplarda ışığı odaklamak için mercek kullanıldığından bunlara "mercekli teleskop" dendi. Işık bu merceklerden geçerken kırıldığı için bu tip gözlem araçlarının bir adı da kırılmalı teleskoptur. Çok geçmeden, ünlü İngiliz matematikçi Sir Isaac Newton merceklerin yerine çukur (içbükey) bir ayna yerleştirerek yeni bir teleskop gerçekleştirdi. Buna da "aynalı teleskop" ya da yansımalı teleskop denir. Çağdaş gözlemevlerinde kullanılan büyük optik teleskopların çoğu aynalı teleskoptur. Çok uzak ve sönük yıldızları gözlemleyebilmek için teleskopların çok büyük olması gerekir. Dünyanın en büyük aynalı teleskobu SSCB'nin Kafkasya bölgesindeki Zelençukskaya'dadır ve aynasının çapı 6 metredir.

James Webb Uzay Teleskobu’na Yakından Bakış

Geleceğin teleskopları arasında yer alan James Webb Uzay Teleskobu için NASA tarafından teleskop hakkında ayrıntılı bilgiler içeren özel bir internet sayfası yapıldı. İnternet sayfasında teleskoba 360 derecede bakılabiliyor.

Ayrıca teleskobun aygıtları ve optik sistemi teker teker ayrıntılı bir şekilde görülebiliyor ve bilgi alınabiliyor.Hubble Uzay Teleskobu’nun veliahtı konumunda olan James Webb Uzay Teleskobu’nun 2014-2015 yılları arasında fırlatılması planlanmaktadır. Hubble Uzay Teleskobu’nun incelediği dalgaboyunda görev yapmamasına karşın Hubble gibi çığır açması beklenmektedir. Teleskop 15 ülkenin işbirliğiyle yürütülen bir projeyle tasarlanmaktadır.

Evrenin Başlangıcını Gören Teleskop

Dev teleskop, 4.580m yüksekliğindeki Sierra Negra dağında bulunuyordur.

Evrenin başlangıcını gören teleskop
Evrenin ilk oluştuğu 13 milyar yıl öncesinden radyo sinyallerini yakalamayı hedefleyen dev radyo teleskobu, Meksika’da faaliyete başladı.

Meksika Devlet Başkanı Vicente Fox’un katılımıyla açılan The Large Millimeter Telescope (LMT), evrenin oluşumuyla ilgili ipuçlarını toplayacak. Yaklaşık 50 metre çapıyla dünyanın en büyük radyo teleskobu olan LMT, dev bir uydu antenini andırıyor. LMT, 4.580 metre yüksekliğinde sönmüş bir volkanın tepesinde bulunuyordur.

Dünyanın en büyük radyo teleskobunun 120 milyon dolarlık maliyetinin büyük bölümünü Meksika hükümeti karşıladı. yeni teleskobun ülkenin bilimsel alanda ilerlemesi için önemli bir kilometre olacağı söyleniyordur

James Webb Uzay Teleskobu'nun Yapımı Tamamlandı!

NASA'nın Hubble Uzay Teleskobu'nun yerini almak üzere geliştirdiği ve sahip olduğu gelişmiş kızılötesi merceklerle yıldızların binlerce yıl önceki hallerini gözlemleyebilecek olan James Webb Uzay Teleskobu'nun yapımı sonlandı.Yıldızlardan yayılan ışık, ışık hızıyla ilerliyor. Bu yüzden yıldızlara bakarken aslında geçmişe bakıyoruz. Bu bağlamda James Webb Uzay Teleskobu'na "zaman makinesi" niteliği verildi.

Teleskoplar yıldızların milyonlarca yıl önceki halini inceleyebilen gözlem araçlarıdırlar. 8.8 milyar dolara mal olan James Webb Teleskobu sahip olduğu teknoloji sayesinde evrenin yaklaşık 13,8 milyar yıl önce oluşumuna sebep olan Big Bang'den (Büyük Patlama) 200 milyon yıl sonraki halini inceleyebilecek.

James Webb Teleskobu 2018'de Huble'ın yerini alacak. Huble'a kıyasla uzayı daha detaylı bir biçimde inceleyebilecek olan James Webb'in dünya dışı yaşamın keşfinde de etkili olması bekleniyor. 'Zaman makinesi' olarak anılan teleskop ile Hubble'ın ulaşamadığı bölgelerin taranması mümkün olabilecek.

Teleskop Teknolojisi!

Galaksimizde Dünya benzeri 200 milyar gezegen olduğuna dikkat çeken bilim insanları, yeterince bilgi birikimine ve teknolojiye sahip olduklarını ve James Webb Teleskobu sayesinde söz konusu keşfin yakın bir zamanda gerçekleşebileceğini belirtiyor. 1990 senesinde Discovery uzay mekiği tarafından yörüngeye taşınan Hubble Uzay Teleskobu'na oranla 3 kat büyük merceklere sahip olan teleskop, Hubble'dan elde edilen verilerin de 100 kat fazlasını elde edecek.

Kaynak: NTV Bilim (3 Kasım 2016)