Arama

Dünya Nehirleri - Tuna Nehri

Güncelleme: 10 Ocak 2013 Gösterim: 68.820 Cevap: 2
ThinkerBeLL - avatarı
ThinkerBeLL
VIP VIP Üye
26 Mart 2009       Mesaj #1
ThinkerBeLL - avatarı
VIP VIP Üye
Tuna Nehri
MsXLabs.org & Temel Britannica
Sponsorlu Bağlantılar
Tuna Nehri, Volga'dan sonra Avrupa' nın ikinci uzun ırmağı olan Tuna, aynı zaman­da kıtadaki akarsular içinde su hacmi en büyük olandır. Tuna Almanya'nın güneyba­tısındaki Karaorman'dan doğar, 2.824 kilo­metrelik çığırı boyunca sekiz ülkeden ve üç başkentten geçtikten sonra SSCB toprakların­dan Karadeniz'e dökülür. Avrupa'nın orta ve güneydoğu kesimlerinin gelişiminde Tuna'nın tarihsel bir önemi vardır. Irmağın kıyılarında kurulup yıkılan eski devletlerden kalmış kale, şato ve benzeri yapılar bugün de görülebilir. Viyanalı besteci Oğul Johann Strauss'un ünlü valsi Mavi Tuna, ırmağın bütün dünyada tanınmasına yardımcı olmuştur.
danubemap

Tuna, Karaorman'ın doğu yamaçlarından çıkan Breg ve Brigach adlı iki akarsuyun birleşmesiyle doğar. Daha uzun olan Breg'in kaynağı denizden 1.000 metre yüksekte ve 2.850 km uzaktadır. Birkaç kilometre sonra Immendingen ile Tuttlingen arasındaki kireç­taşı topraklarda akmaya başlayan Tuna, bura­da suyunun büyük bölümünü yatağının altın­daki kayaç katmanına bırakır. Bu su kaybı o kadar yüksektir ki, ırmak bazen yaz aylarında kurur. Boyarmaddelerle yapılan testler, kay­bolan suyun Ren'e katılan Aach Irmağı'nda ortaya çıktığını göstermiştir.
Tuna yukarı çığırında dar ve bazen sarp duvarlı bir vadiden akarak Ulm, Kelheim, Regensburg ve Passau'yu geçer. Tuna'nın Ulm'a kadarki çığırında yalnızca küçük tekneler işleyebilmektedir. Alp Dağlan'ndan ge­len Inn Irmağı'nın Tuna'ya katddığı Passau' da ırmağın akış hızı saatte 8 kilometredir. Passau'dan sonra Avusturya'ya giren Tuna ormanlık sarp yaylalardan kıvrıla kıvrıla geçe­rek Linz'e ulaşır. Tuna'nın burada kolayca geçilebilir durumda olması, Linz'in önemli bir suyolu kavşağı ve Avusturya'nın başlıca sana­yi kenti olmasını sağlamıştır. Linz'ten sonra vadi genişler ve ırmak güzel bir düzlüğe girer.
Tuna daha sonra Avusturya'nın başkenti Viyana'dan geçer; önemli bir geçiş noktası olma özelliğini her zaman korumuş olan kentin büyük bölümü ırmağın güney yakasın­da yer alır. Viyana'dan geçerken Tuna'nın genişliği 275 metre kadardır, akış hızı da saatte 10 kilometreye yaklaşır. Tuna'nın Al­manya ve Avusturya'da kalan bölümlerinde suyun akışını denetlemek için kurulmuş setler vardır. Buralardaki hidroelektrik santrallarda elektrik enerjisi elde edilir; gemiler de 228 metre uzunluğundaki ikiz kanal-havuzdan geçer.
Viyana'dan sonra Tuna kuzeyden Morava Irmağı'nı alarak Çekoslovakya'ya girer. Ül­kenin başlıca liman kenti olan Tuna kıyısında­ki Bratislava'da, römorkör ve mavnaların ırmak buzla kaplandığında sığındığı büyük bir kışlık liman bulunur. Tuna, Bratislava'dan geçtikten sonra Karpat Dağları'nın kolu olan bir dağ sırasını aşar. Bir süre Çekoslovakya-Macaristan sınırı boyunca doğuya doğru yol aldıktan sonra güneye kıvrılarak Alföld'e (Macaristan Ovası) girer. Tuna, çığırının geri kalan bölümü boyunca, genişliği 1,5 kilomet­reyi bulan deniz yeşili renkli bir ırmaktır; kamışların saçak gibi süslediği kıyılarında kavak ve söğüt ağaçları yetişir. Macaristan'ın başkenti Budapeşte'den de geçen Tuna güne­ye doğru akmaya devam ederek Yugoslavya' ya girer. Burada batıdan Drava, kuzeyden Tisa ırmaklarını alır; batıdan gelen Sava da Tuna'nın geçtiği üçüncü başkent olan Belgrad'da ırmağa katılır.
Tuna Belgrad'ın 95 km kadar doğusunda havzasının en önemli bölümüne girer. Burada önce, yaklaşık 120 km boyunca Balkan Dağ­ları ile Transilvanya Alpleri'ni (Güney Karpatlar) birleştiren dağ kütlesindeki derin bir vadiden geçer. Vadinin dik yamaçları bazı yerlerde 300 metreden daha yüksektir; ırmak 150 metrelik bir genişliğe ulaşır ve güçlü anaforlar oluşturarak sel gibi akar. Yugoslav-ya-Romanya sınırının bir bölümünü de çizdiği bu bölgeden sonra genişliği 3 kilometreye çıkan ve akışı yavaşlayan Tuna, uzun süre Romanya-Bulgaristan sınırını çizerek doğuya doğru akar. Yapımı 1983'te tamamlanan bir kanal, Tuna'yı Romanya'nın Karadeniz kıyı­sında bulunan Köstence limanına bağlar. Si-listre'de Romanya-Bulgaristan sınırından çı­karak kuzeydoğuya yönelen Tuna, Cernavoda'da keskin bir dönüşle kuzeye doğru akma­ya başlar. Kalas'ta yeniden yön değiştirerek doğuya yönelir ve Romanya-SSCB sınırını çizer. Daha sonra Ukrayna'daki İsmail ile Romanya'daki Tulça arasında başlayan bü­yük deltasına girer. Tuna deltası Avrupa'da çok az kalmış olan pelikan gibi hayvanlar için önemli bir sulak yaşam alanıdır. Deltadaki adalarda kum engereği ve kaplumbağa gibi hayvanlar yaşar.
Tuna kışları her zaman donmakla birlikte, gĞnellikle yılın 300 günü kullanılabilmektedir. Irmakta işleyen en büyük mavnalar 80 metre uzunluğundadır; bir römorkörün çekebildiği mavna sayısı 12'yi bulur. Yazın düzenli yolcu seferleri yapılır; bu seferlerde Viyana'dan İsmail'e beş günde gidilebilmektedir. Tuna'da ulaşım, Almanya dışında Tuna'nın geçtiği aütün ülkelerin üye olduğu uluslararası bir komisyonun denetimindedir.
Almanya'nın güneyinde yapımı süren ve Tuna'yı Main Irmağı'na bağlayacak olan Ren-Vlain-Tuna Kanalı'nın 1992'de hizmete gir­mesi planlanmıştır. Main Irmağı Mainz yakınarında Ren'e katılır; böylece, kanal kullanıl­maya başlandığında Kuzey Denizi ile Karadeniz arasında 4.000 kilometrelik bir suyolu açılmış olacaktır.
Tuna doğal kaynaklar açısından yoksul bir ırmaktır. Kumlarında çok az altın bulunur; kıyılarında yetişen kamış ve kavaklar kesile­rek selüloz yapımında kullanılır. Öte yandan, yıllardır sanayi atıklarıyla kirletilmekte olan ırmakta yabanıl hayvanlar gittikçe azalmakta­dır. Ama sazan, yeşilsazan, bıyıklıbalık, su­dak, çapakbalığı ve ayrıca yılanbalığına ben­zeyen karayayın gibi balıklar ırmakta hâlâ görülür. Tuna Irmağı'nda yaşayan balıklar içinde en değerlisi, yumurtaları havyar olarak değerlendirilen bir mersinbalığı türüdür.
Budapeşte'de Tuna
794pxdanubeatbudapest2c

Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
23 Temmuz 2012       Mesaj #2
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Tuna nehri üzerine yazılan yazıyı okudum.Yazı maalesf gözden geçirilmeye muhtaç.Neden derseniz, Çekoslavakya diye bir devlet yok; nehir en az 3 başkent geçiyor...
Lütfen tekrar editör tarafından gözden geçirilsin.
Sponsorlu Bağlantılar
Ruhi Örmeci
_Yağmur_ - avatarı
_Yağmur_
VIP VIP Üye
10 Ocak 2013       Mesaj #3
_Yağmur_ - avatarı
VIP VIP Üye
TUNA
MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi

(Alm. Donau, Çekçe ve Hırvatça Dunaj, Macarca Duna, Sırpça-Hırvatça, Bulgarca ve Rusça Dunav, Romence Dunarea; Lat. Danubius). Uzunluğu (2.857 km2) ve oldukça düzenli debisiyle (ortalama 7.000 m3/sn) Avrupa'nın Volga'dan sonraki ikinci büyük ırmağı.

Değişik kolları arasında uyum olmamakla birlikte, Würtemberg'den Karadeniz'e kadar Orta ve Doğu Avrupa'yı batıdan doğuya kateden tek doğal ulaşım yolunu oluşturur. Aşağı çığırının kışın buz tutmasına rağmen Regensburg'dan itibaren ulaşıma elverişli olan ve üzerinde birçok liman bulunan Tuna, yeni Main-Tana kanalıyla Ren Irmağı'na bağlanmıştır.

1992'de tamamlanan kanal, doğuyla batı arasında önemli bir ticarî trafik sağlayacaktır. Tuna-Elbe-Oder bağlantısı, Moravya havzasını izleyen 300. km uzunluğunda bir kanalın açılmasıyla gerçekleşecektir. Karaorman'dan doğan Tuna, Breg ve Brigach'ın Donaueschingen'de birleşmesiyle oluşur. Schwaben Jura'sının eteği boyunca akar, sonra Avusturya Alpleriyle yaşlı Bohemya kütlesi arasında bir koridor oluşturur. Viyana ve Btratislava'dan geçer, Alpleri ve Karpatların kollarını aştıktan sonra büyük Pannonia çöküntü ovasına girer; burada geniş menderesler çizerek Budapeşte'nin içinden geçer.

Bu sırada güneye dönen ırmak Belgrad'dan geçer ve Karpatlarla Balkanlar arasında Demir Kapıları (büyük hidroelektirk barajı) aşar. Yeniden batı-doğu doğrultusuna döndükten sonra Bulgar platolarını Romanya'nın Eflâk ovasından ayırır ve Dobruca kıyı platosunu kuzeyden çevirdikten sonra, balıkçılığın çok yoğun olduğu 3.750 km2 genişliğinde büyük bir deltayla, üç koldan (kilia, Sulina ve Sfintu Gheorghe) Karadeniz'e dökülür.

Avrupa topraklarının onda biri genişliğindeki bir alana akaçlayan ve eriyen buz ve kar sularıyla beslenen Tuna'nın aralarında Enns, İnn, Morav (Çek) Drav, Tisza, Sav, Morav (Sırp), Olt, Siret ve Prut'un da bulunduğu birçok kolu vardır. Irmak dokuz devletin topraklarını aşar veya sınırı boyunca akar (Almanya, Avusturya, Slovakya, Macaristan, Hırvatistan, Sırbistan, Bulgaristan, Romanya, Ukrayna). Büyük bir geçit yolu olarak tarih boyunca önemli bir rol oynamıştır. Paris Antlaşması (1856) ırmak üzerinde serbest taşımacılık ilkesini getirmiş, ama Belgrad Sözleşmesi (1948) Tuna üzerindeki trafiği ırmağa kıyısı olan ülkelerin (Almanya dışında) denetimine vermiştir.
"İnşallah"derse Yakaran..."İnşa" eder YARADAN.

Benzer Konular

26 Haziran 2011 / ThinkerBeLL Coğrafya
9 Eylül 2012 / ThinkerBeLL Coğrafya
19 Haziran 2011 / Jumong Coğrafya
27 Kasım 2012 / Efulim Coğrafya
19 Haziran 2011 / Daisy-BT Coğrafya