Arama

Birinci Göktürk Devleti, Kuruluşu ve Gelişmesi

Güncelleme: 30 Eylül 2010 Gösterim: 88.160 Cevap: 1
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
6 Nisan 2007       Mesaj #1
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
BİRİNCİ GÖKTÜRK DEVLETİ, KURULUŞU VE GELİŞMESİ

Sponsorlu Bağlantılar
Juan-Juanlara karşı ayaklanan Töleslerin isyanını bastırmada büyük yararlılıklar gösteren Bumin (Bumm), kendisini Juan-Juan hükümdarı ile eşit bir seviyede görüyordu. Bu yüzden hükümdarın kızı ile evlenmek istedi. Bu isteği kabaca reddedilen Bumin, Batı Tabgaç Devleti 'nden bir prenses ile evlendi. Tabgaçlarm da desteğini alan Bumin Juan- Juanlara saldırarak, ağır bir yenilgiye uğrattı. Juan- Juan hükümdarı intihar etti.
Bu büyük başarı üzerine istiklâlini ilân eden Bumin, "İl-Kağan" unvanını alarak Birinci Göktürk Devleti'ni kurdu (552). Büyük Hun İmparatorluğu'nun da başkenti olan, kutsal Otüken şehrini devletin merkezi yapan Bumin aynı yıl öldü.
Devletin kuruluşunda Bumin'le birlikte önemli roller üstlenen kardeşi İstemi Yabgu, bu sırada batı kesimlerini idare ediyordu. İstemi batıda fetihlere devam ederken, Ötüken'de tahta çıkan Bumin'in oğlu Kolo ve bunun erken ölümü üzerine kağan olan Bumin'in diğer oğlu Mukan (553-572) zamanında devlet en kudretli çağına ulaştı.
Dirayetli bir hükümdar olan Mukan Kağan, önce Juan-Juanlara büyük bir darbe vurarak bunların devletine son verdi (555). Daha sonra doğuda Kitanları ve kuzeyde Kırgızları hakimiyetleri altına aldı.
İstemi'nin batıdaki faaliyetleri sonucunda, Ak Hun ve Maveraünnehir halkı Çin'den yardım isteyince, Mukan Kağan Çin'i baskı altına alarak, bu yardıma engel oldu.
İstemi Yabgu (552-576) kısa zamanda, Altayların batısını Işık Göl ve Tanrı Dağları'na kadar hakimiyetine aldı. İran'da hakimiyet süren Sâsâni İmparatorluğu'nun Şehinşahı Anuşirvan ile anlaşarak Ak-Hun (Eftalitler) Devletini ortadan kaldırdı. Topraklan Ceyhun (Amu-derya) Nehri sınır olmak üzere iki devlet arasında paylaşıldı (557). Maveraünnehir Fergana'nın bir kısmı, Batı Türkistan'ın güneyi, Kaşgar, Hoten vb. gibi Orta Asya kervan yolu üzerindeki önemli yerler Göktürklerin eline geçmiş oldu.
Fakat Sâsânî İmparatoru Anuşirvan bu durumdan memnun olmamıştı. Ticaret yolundaki Maveraünnehir'i ele geçirmek istiyordu. Huzursuzluk çıkarmak için, ipek ticaretinde önemli rol oynayan ve Türklere bağlı olan Soğd halkının faaliyetlerini yasakladı. Böylece Türkleri ipek ticareti vergisinden mahrum etmek isteyen Anuşirvan İstemi'nin gönderdiği elçileri de öldürttü.
asla_asla_deme - avatarı
asla_asla_deme
VIP Never Say Never Agaın
30 Eylül 2010       Mesaj #2
asla_asla_deme - avatarı
VIP Never Say Never Agaın
Göktürkler'in tarih sahnesine çiktiklari siralarda Orta Asya Mogol asilli Juan-Juanlarin hâkimiyetinde idi. Göktürkler de Altay daglari civarinda, önemli bir siyasî güç hâlinde onlara bagli olarak yasiyorlardi. Bu esnada geleneksel sanatlari demircilikle ugrasan Göktürkler, Juan Juanlarin silâhlarini imal etmekteydiler. Göktürkler, daha 534 yillarinda Çin ile diplomatik iliskiler kuracak güce erismislerdi. Bu siralarda baslarinda Bumin bulunuyordu. Bumin, bir Türk boyu olan Töleslerin isyanini bastirmasi karsiliginda Juan Juan Kagan'inin kizi ile evlenmek istedi. Ancak bu isteginin kabaca geri çevrilmesi üzerine Bumin, üst üste vurdugu darbelerle onlarin bütün topraklarini ele geçirmis ve kaganlarini da öldürmüstür. 552 yilinda meydana gelen bu olayla Göktürk devleti de kurulmus oluyordu. Il-Kagan ûnvanini alan Bumin, devletinin merkezî olarak da, Büyük Hun devletinin merkezinin bulundugu Ötüken'i (Orhun irmaginin hemen batisi) seçti.

Sponsorlu Bağlantılar
Türk devlet gelenegine göre devlet dogu ve bati olmak üzere iki kanat hâlinde teskilâtlanmaktaydi. Devletin bati kanadi dogunun yüksek hâkimiyetini tanimak durumundaydi. Bumin doguda kagan oldugu zaman, küçük kardesi Istemi de Yabgu unvaniyla devletin bati kanadinin basina geçti. (552-576). Bumin Kagan'in devleti kurdugu yil içerisinde ölmesi üzerine yerine oglu Ko-lo (Kara) kagan olmustur. Ancak O'nun da erken ölümü ile kisa süren kaganliginin ardindan, Bumin' in diger oglu Mukan Kagan'i (553-572), devletin dogu kanadinin basinda görüyoruz. Onun zamaninda Istemi Yabgu bati kanadini yönetmeye devam etmistir. Mukan Kagan, devleti daha da güçlendirerek, hâkimiyetini genisletmis ve Çin üzerinde baski kurmustur.Devletin bati kanadini idare eden Istemi Yabgu, kisa zamanda, Altaylarin batisini Isik göl ve Tanri daglarina kadar hâkimiyeti altina aldi. batidaki faaliyetleri sonucunda, Orta Çag'in en büyük iki devleti Sasani ve Bizans imparatorluklari ile iliskiler kuruldu. Ipek Yolu'nu ellerinde tutan Akhun (Aftalit) devleti, Sasanilerle is birligi yapilarak ortadan kaldirildi. Topraklari Ceyhun nehri (Amuderya) sinir olmak üzere iki devlet arasinda paylasildi (557). Böylece Göktürkler egemenliklerini Kuzey Hindistan'daki Kesmir bölgesine kadar uzatacaklardir.

Göktürkler'le Sasaniler'in arasi Ipek Yolu meselesinden dolayi bozuldu. Sasanilere karsi Bizans ile is birligine yönelen Istemi, Istanbul'a bir elçilik heyeti gönderdi. Imparator 2.nci Justinos tarafindan kabul edilen bu heyet, ayni zamanda Orta Asya'dan Dogu Roma'ya giden ilk resmî heyetti (568). Bizans da ipek ticaretinde Sasaniler'in araciligindan memnun degildi. Bu sebeple Göktürklere karsi bir elçilik heyeti göndererek iki devlet arasinda ittifak yapildi (571). Bu ittifak neticesinde 571 yilinda 19 yil sürecek olan Sasani-Bizans savaslari baslamistir. Bu savaslar her iki devleti de sarsmis ve Islâmiyet'in Iran'da yayilip yerlesmesinde büyük rol oynamistir. Dünya tarihinde çok önemli gelismelere yol açan bu duruma, Istemi'nin bati siyasetinin katkisi büyüktür.

Mukan Kagan'in 572 yilinda ölmesi üzerine Göktürk tahtina kardesi Ta-po geçti. Agabeyinden saglam bir devlet düzeni devralan Ta-po, daha çok kültür meseleleri ile ugrasmistir. O'nun zamaninda, Çin edebiyat ve fikir eserleri Türkçeye tercüme edilmistir. Ta-po devri Göktürk kaganliginin en parlak devri olmakla birlikte çöküsün de basladigi devirdir. O kaganligin kendi idaresinde bulunan dogu kanadini ikiye ayirarak dogu tarafindaki kisma kardesi Ko-lo'nun oglu Isbara'yi, batidaki kisma küçük kardesi Jo-tan'i tayin etti. Ayrica Türk töresi ile çelisen Budizm'i benimsemis olmasi hata olarak kabul edilmektedir. Çünkü büyük sürülere sahip olan atli ve savasçi Türklerle, et yemeyen, hayvanlari bile öldürmeyen Budistler'in temel inançlarinin uyusmasinin hiç imkâni yoktu.

Göktürk Kaganliginin dogu kanadinda bu zayiflama belirtilerinin görüldügü bir sirada bati kanadinin basinda bulunan Istemi Yabgu öldü (576). Istemi'nin yerine kaganligin bati kanadinin basina oglu Tardu geçti (576- 603). Kaganligin dogu kanadinda ise Ta-po Kagan'in 581 yilinda ölmesi üzerine yerine kardesinin oglu Isbara kagan oldu. Isbara'nin kaganligi devrinde, bati kanadinda görev yapan Tardu, ihtirasi yüzünden dogunun üstünlügünü tanimamasi üzerine devlet 582 yilinda resmen ikiye ayrilmis oldu.

MsXLabs.org & Osmanlı Tarihi

Şeytan Yaşamak İçin Her Şeyi Yapar....

Benzer Konular

22 Kasım 2016 / Ziyaretçi Cevaplanmış
3 Ocak 2012 / Misafir Türk ve İslam Dünyası
14 Nisan 2011 / 0yqmr0 Soru-Cevap
5 Ocak 2012 / Misafir Soru-Cevap
13 Aralık 2012 / Misafir Soru-Cevap