Arama

Mevsim - Mevsimlerin Oluşması

Güncelleme: 16 Aralık 2016 Gösterim: 48.992 Cevap: 4
Misafir - avatarı
Misafir
Ziyaretçi
29 Nisan 2007       Mesaj #1
Misafir - avatarı
Ziyaretçi
Mevsimler
Ad:  mevsim6.jpg
Gösterim: 7243
Boyut:  69.7 KB

Mevsimler bir yılın farklı astronomik ve iklimsel özelliklere sahip olan bölümleridir. Orta iklimli paralellerde İlkbahar, Yaz, Sonbahar ve Kış'a ayrılırlar. Kutuplarda ve Kutuplara yakın paralellerde bir yıl sadece Yaz ve Kış mevsimi diye ikiye ayrılır. Kutuplarda ayrıca 6 ay gece ve 6 ay gündüz olur. Mevsimler, Dünya'nın Güneş etrafında dönmesi sonucunda, gün ve gecelerin uzunluğuna bağlı olarak belirlenen, senenin dört bölümünden her biridir. Dönme sonucu ortaya çıkan değişiklik, güneşten alınan ısı miktarının da farklı olmasını doğurur. Mevsimler arası sıcaklık değişmesi, özellikle ılımlı bölgelerde kendisini en fazla gösterirken, ekvatorda bu oldukça azdır. Kutuplar ise daima soğuktur. Ancak sıcaklıkta, mevsimlere bağlı olarak bir değişiklik fark edilir.
Sponsorlu Bağlantılar
Mevsimler, bir yılın farklı astronomik ve iklimsel özelliklere sahip olan bölümleridir. Orta iklimli paralellerde İlkbahar, Yaz, Sonbahar ve Kış'a ayrılırlar. Kutuplarda ve kutuplara yakın paralellerde bir yıl sadece Yaz ve Kış mevsimi diye ikiye ayrılır. Kutuplarda ayrıca 6 ay gece ve 6 ay gündüz olur.
  • Orta iklim
    • İlkbahar
    • Yaz
    • Sonbahar
    • Kış
  • Tropika
    • Kuru sezon
    • Nemli sezon
Mevsimler Nasıl Oluşur?
Ad:  Seasons2.png
Gösterim: 7296
Boyut:  4.5 KB
Sağ taraf: Dünyanın Aralık ayında Güneşe karşı pozisyonu. Kuzeyde Kış, Güneyde yaz.
Sol taraf: Dünyanın Haziran ayında Güneşe karşı pozisyonu. Kuzeyde yaz, Güneyde kış.
Mevsimler Dünya'nın kendi dönüşünün, Güneşin etrafında döndüğü yörünge ile aynı hizada dönmemesinden kaynaklanırlar. Böylece yeryüzünden göğe bakıldığında güneş Dünya'nın heryerinde farklı bir yükseklikte gökyüzünden geçer.
"Kuzey-kışı" döneminde dünyanın güneyküresi güneşe doğru yöneliktir ve kuzeyküresi daha az Güneş ışığı alır. "Güney-kışı" döneminde ise dünyanın kuzeyküresi güneşe yöneliktir ve kuzeyde sıcak mevsimler başlar. Yani Dünya'nın kuzeyküresinde yaz başladığı zaman güneyküresinde (örneğin Güney Afrika ya da Avustralya'da) kış başlar.
Diyagram (Almanca)
Ad:  Jahreszeiten99_DE2.jpg
Gösterim: 6926
Boyut:  30.9 KB

Mevsimler ve Takvim

Mevsimlerin Dağılımları
Ad:  mevsim.PNG
Gösterim: 7865
Boyut:  14.9 KB

Mevsimler, ekliptik denilen Dünya'nın Güneş etrafındaki yörüngesinin düzlemiyle Dünya'nın dönme ekseninin yaptığı açı sonucu ortaya çıkar. Bu sebeple Dünya'nın Güneş etrafındaki hareketi sırasında kuzey ve güney yarım kürelerin yönelmesi değişir. 21 Mart'tan 23 Eylül'e kadar kuzey yarım küre, güneye göre Güneş'e daha dönüktür ve daha çok Güneş tarafından ısıtılır. Bu durum 23 Eylül- 21 Mart arasında tersine döner. Böylece kuzey yarım küresindeki mevsimlere 21 Mart'tan başlayarak aşağıdaki gibi isim verilmiştir:
  • İlkbahar, 21 Mart - 22 Haziran
  • Yaz, 22 Haziran - 23 Eylül
  • Sonbahar, 23 Eylül - 22 Aralık
  • Kış, 22 Aralık-21 Mart
Dünya'nın Güneş etrafındaki hareketleri ve mevsimlerin oluşumu
Ad:  dunya-gunes-mevsimler.png
Gösterim: 6585
Boyut:  19.5 KB

Mevsimler
ve Özellikleri

Yaz Mevsimi

Yaz, en sıcak mevsimdir. Kuzey Yarım Küre'de en uzun günler yazda gerçekleşir. Dünya ısıyı depo ettiği için en sıcak günler genellikle yaklaşık iki ay sonra ortaya çıkar. Sıcak günler Kuzey Yarım Küre'de 21 Haziran ile 22 Eylül arasında, Güney Yarım Küre'de ise 22 Aralık ile 21 Mart arasındadır.

Sonbahar Mevsimi

Sonbahar, yaz ile kış mevsimleri arasındaki mevsimdir. Kuzey yarım kürede Eylül, Ekim ve Kasım; güney yarım kürede ise, Mart, Nisan ve Mayıs aylarına denk gelir. Gündüzler kısalır, geceler uzar. Güneş, erken batar. Daha az ısı ve ışık verir. Serin, yağmurlu ve rüzgarlı günlerin sayısı artar. Kış mevsiminin habercisidir.

Kış Mevsimi

Kış, 4 mevsimden biridir. Aralık , Ocak, Şubat, aylarından oluşur. Bu mevsim mevsimlerin en soğuğu olup hava sıcaklığı eksilere doğru düşer ve bu düşmeyle kar ve yağmur yağışı artar. Türkiye'de kış ilk olarak Kuzey Doğu Anadolu Bölgesi'nde başlayarak batıya doğru ilerler.

İlkbahar Mevsimi

İlkbahar veya ilkyaz, doğa döngüsünde kış ile yaz arasındaki mevsimdir. Kuzey yarım kürede Mart ve Haziran arasıdır. İlkbaharda ağaçlar çiçek açar, hava sıcaklığı artmaya başlar. Bu mevsimde karların erimesi ve bol miktarda yağışların yağması ile su yatakları olan dereler, göller, göletler ve barajlar su ile dolar.

BAKINIZ
İklim Nedir?
İklim Elemanları
Dünya'da İklim ve Doğal Bitki Örtüsü
Dünya Üzerindeki Bitki Örtüsü Çeşitleri ve Özellikleri
Ay (Dünya'nın Uydusu)


Son düzenleyen Safi; 16 Aralık 2016 08:10
DrAm3vLH - avatarı
DrAm3vLH
Ziyaretçi
29 Temmuz 2007       Mesaj #2
DrAm3vLH - avatarı
Ziyaretçi
Mevsimler
Dünyanın kendi dönüşünün, güneşin etrafında döndüğü yörünge ile aynı hizada gerçekleşmesinden kaynaklanan, bir yıl içinde oluşan farklı iklimsel özelliklere sahip olan bölümlerine mevsim adı verilir. Kutuplarda ve kutuplara yakın paralellerde bir yıl sadece, Yaz ve Kış mevsimi şeklinde ikiye ayrılırken, orta iklimli paralellerde yıl, İlkbahar, Yaz, Sonbahar ve Kış adları altında dörde ayrılır.
Sponsorlu Bağlantılar
Ekvator ile Yörünge düzlemi arasında 23˚27’lık açının bulunması, Yer ekseni ile Yörünge düzlemi arasında 66˚33’ lık bir açı oluşturur. Bu eğiklik sonucunda, ışınların düşme açısındaki değişikliğe bağlı olarak yıllık sıcaklık farkları oluşur ve mevsimler meydana gelir.
Ad:  mevsim1.jpg
Gösterim: 14698
Boyut:  38.7 KB

Yörünge düzleminin elips şeklinde olması neticesinde, Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı değişir. Dünya’nın 3 Ocak tarihinde Güneş’e en yakın duruma gelmesine, Günberi ya da Perihel, 4 Temmuz tarihinde Güneş’e en uzak durumunda olmasına ise, Günöte ya da Afel denir. Güneş’e yaklaşması sonucunda, Güneş’in çekim kuvvetine daha çok maruz kalan Dünya’nın yörüngedeki dönüş hızı artar.
Uzaklaştığında da çekim kuvveti azalacağından yörünge üzerindeki dönüş hızı azalır. Bu olay neticesinde, Kuzey Yarımküre’nin 21 Mart ile 23 Eylül arası yaşanan yaz mevsimi, Güney Yarımküre’nin 23 Eylül ile 21 Mart arası yaşanan yaz mevsiminden 7 gün daha uzun sürerken, 23 Eylül’deki sonbahar ekinoksuna da iki gün geç girilir.
Güneş’in ekvator çizgisine en uzak mesafede olduğu ve yılda iki kez tekrarlandığı zamana, gündönümü denir. Gündönümleri, gündüz ve gecelerin kısalmaya veya uzamaya başladığı andır. Mevsimlik sıcaklık değişimlerine bağlı olarak da, yüksek ve alçak basınçlar, karalar ve denizler arasında yer değiştirir ve böylece aynı anda, farklı yarımkürelerde farklı mevsimler yaşanır.
Yeryüzünde, güneş ışınlarının yılda iki kez dik açı ile geldiği, sıcak kuşağın kuzey ve güney sınırlarını oluşturan ve Ekvator'un 23° 27' kuzey ve güneyinden geçtiği varsayılan iki enlemden her birine, Dönence ya da Tropika adı verilir. Enlemlerden Kuzey Yarımküre’de olana Yengeç Dönencesi, Güney Yarınküre’dekine de Oğlak Dönencesi adı verilir.
21 Aralık olarak kabul edilen Kış Gündönümü’nde, güneş ışınlarının Oğlak Dönencesi’ne dik gelmesiyle günler, Kuzey Yarımküre’de uzamaya, Güney Yarımküre’de ise kısalmaya başlar. Yine bu olay sonucunda, dönence üzerinde bulunan karaların iç kısımları, Dünya’nın en sıcak yerleri haline gelir, Kuzey Kutup Dairesi’nde sadece yılın bu günü 24 saat süreyle gece, Güney Kutup Dairesi’nde ise 24 saat süreyle gündüz yaşanır. Güney Yarımküre’de yaz, Kuzey Yarımküre’de kış mevsiminin başlangıcıdır. Güneş ışınlarının Yengeç Dönencesi’ne dik geldiği 21 Haziran’da , Kuzey Yarımküre’de en uzun gündüz, Güney Yarımküre’de ise en uzun gece yaşanır. Bu tarihte, güneş ışınlarının atmosferde katettiği yolun en kısa olduğu yer Yengeç Dönencesi’dir. Kuzey Kutup Kuşağı’nın aydınlık, Güney Kutup Kuşağı’nın da karanlık daire içinde olduğu bu tarihten sonra Kuzey Yarımküre’de gündüzler kısalmaya yaz gündönümü, Güney Yarımküre’de ise uzamaya kış gündönümü başlar. 21 Mart ve 23 Eylül günlerinde Güneş ışınlarının Ekvator’a dik gelmesiyle, bahar mevsimleri iki yarımküre için de başlamış olur. Bu tarihler, Kuzey Yarımküre’de ilkbaharın, Güney Yarımküre’de sonbaharın başlangıcı olarak kabul edilir. Bu dönemde Dünya’daki durgun sularda gel-gitler artar. 21 Mart Kuzey Kutup Noktası’nda, 23 Eylül de Güney Kutup Noktası’nda, 6 aylık gündüzün başlangıç tarihleridir. Tüm Dünya’da gece ve gündüz süreleri eşittir ve Güneş, ekinokslarda tam doğudan doğup, tam batıdan batar.
Son düzenleyen Safi; 16 Aralık 2016 08:08
Sedef 21 - avatarı
Sedef 21
Ziyaretçi
2 Eylül 2007       Mesaj #3
Sedef 21 - avatarı
Ziyaretçi
MEVSİMLER VE ÖZELLİKLERİ
Ad:  mevsim5.jpg
Gösterim: 13983
Boyut:  17.8 KB

Mevsimler güneşin gün dönümü ve gece gündüz eşitliği noktaları arasından geçişleri arasındaki sürelerdir. Mev-simlerin oluşmasının temel sebebi eksen eğikliği ve Dünya’nın Güneş çevresindeki hareketidir. Her iki yarım kürede de mevsimler birbirinin tersi olarak yaşanır. KYK yazı yaşarken, GYK kışı yaşamaktadır. Aynı şekilde birinde sonbaharı yaşanırken diğeri de ilkbahar yaşanır.
Dünya’nın eksen eğikliği ve yıllık hareketine bağlı olarak dört önemli gün ortaya çıkar. Bu günler mevsim başlangıcı olduğu için Gündönümü adı da verilir. 21 Mart ve 23 Eylül Ekinoks tarihleri, 21 Aralık ve 21 Haziran Solstis tarihleridir. Eğer eksen eğikliği olmasaydı, Dünya güneş etrafında do-lanırken, güneş ışınlarının yere düşme açısı değişmeyecek, sıcaklık değişimleri gerçekleşmeyecek, böylece mevsimler de oluşmayacaktı. Gündönüm (solstis) tarihleri gündüz sürelerinin uzamaya veya kısalmaya döndüğü tarihlerdir.
Ekinoks tarihleri ise güneş ışınlarının ekvatora dik düştüğü ve bütün dünyada gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu tarihlerdir.


21 MART (İLKBAHAR EKİNOKSU)

Dünya’nın yörünge üzerindeki konumu nedeniyle eksen eğikliğinin etkisi ortadan kalkar ve güneş ışınları ekvatora dik gelir.

1. Güneş ışınları ekvatora dik düşer.

2. Bütün dünyada gece ve gündüz eşitliği yaşanır.

3. Güneş her iki kutuptan da görünür. KKN’nda güneş doğmaya; GKN’nda güneş batmaya başlar.

4. Kuzey Yarım Küre’de ilkbahar, Güney Yarım Küre’de sonbahar başlangıcıdır.

5. Aydınlanma çemberi kutup noktalarından teğet geçer.

6. Kuzey Yarım Küre’de gündüzler gecelerden; Güney Yarım Küre’de geceler gündüzlerden daha uzun olur.

7. Bir meridyen üzerindeki bütün noktalarda güneş aynı anda doğup, aynı anda batar.

8. Gölge boyu ekvatorda 0, Ekvatorla 45° enlemi arasında cismin boyu gölgenin boyundan büyük, 45° enlemlerinde cismin boyu gölge boyuna eşit, 45°-90° enlemleri arasında ise gölge boyu cismin boyundan uzundur.


21 HAZİRAN (YAZ SOLSTİSİ)

Dünya’nın yörünge üzerindeki konumu ve eksen eğikliği nedeniyle KYK güneşe dönüktür ve güneş ışınları Yengeç Dönencesine dik gelir.

1. Güneş ışınları Yengeç Dönencesine dik düşer.
2. Ekvatordan güneye gidildikçe geceler uzar, gündüzler kısalır.
3. Ekvatordan kuzeye gidildikçe gündüzler uzar, geceler kısalır.

4. Kuzey Yarım Küre’de yaz, Güney Yarım Küre’de kış başlangıcıdır.

5. Aydınlanma çemberi kutup dairelerine teğet geçer.

6. Kuzey Kutup Dairesi’nin tamamı güneşi görürken, Güney Kutup Dairesi’nin tamamı karanlıkta kalır.

7. Güneş KYK’nde ufuk düzlemi üzerindeki en yüksek, GYK’nde en alçak konumuna gelir.

8. Gölge boyu KYK’nde en kısa, GYK’nde en uzun durumdadır.
9. KYK’de en uzun gündüz, en kısa gece; GYK’de en kısa gündüz, en uzun gece yaşanır.
10. Bu tarihten sonra KYK’de gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya; GYK’de gündüzler uzamaya, geceler kısalmaya başlar.

11. Bu tarihten sonra KYK’de güneş ışınlarının geliş açıları küçülmeye; GYK’de büyümeye başlar.


23 EYLÜL (SONBAHAR EKİNOKSU)

Dünya’nın yörünge üzerindeki konumu nedeniyle eksen eğikliğinin etkisi ortadan kalkar ve güneş ışınları ekvatora dik gelir.

1. Güneş ışınları ekvatora dik düşer.
2. Bütün dünyada gece ve gündüz eşitliği yaşanır.
3. Güneş her iki kutuptan da görünür. KKN’nda güneş batmaya; GKN’nda güneş doğmaya başlar.

4. Kuzey Yarım Küre’de sonbahar, Güney Yarım Küre’de ilkbahar başlangıcıdır.

5. Aydınlanma çemberi kutup noktalarından teğet geçer.

6. Kuzey Yarım Küre’de geceler gündüzlerden; Güney Yarım Küre’de gündüzler gecelerden daha uzun olur.

7. Bir meridyen üzerindeki bütün noktalarda güneş aynı anda doğup, aynı anda batar.

8. Gölge boyu ekvatorda 0, Ekvatorla 45° enlemi arasında cismin boyu gölgenin boyundan büyük, 45° enlemlerinde cismin boyu gölge boyuna eşit, 45°-90° enlemleri arasında ise gölge boyu cismin boyundan uzundur.


21 ARALIK (KIŞ SOLSTİSİ)

Dünya’nın yörünge üzerindeki konumu ve eksen eğikliği nedeniyle GYK güneşe dönüktür ve güneş ışınları Oğlak Dönencesine dik gelir.

1. Güneş ışınları Oğlak Dönencesine dik düşer.

2. Ekvatordan kuzeye gidildikçe geceler uzar, gündüzler kısalır.

3. Ekvatordan güneye gidildikçe gündüzler uzar, geceler kısalır.

4. Kuzey Yarım Küre’de kış, Güney Yarım Küre’de yaz başlangıcıdır.

5. Aydınlanma çemberi kutup dairelerine teğet geçer.

6. Güney Kutup Dairesi’nin tamamı güneşi görürken, Kuzey Kutup Dairesi’nin tamamı karanlıkta kalır.

7. Güneş GYK’nde ufuk düzlemi üzerindeki en yüksek, KYK’nde en alçak konumuna gelir.

8. Gölge boyu GYK’nde en kısa, KYK’nde en uzun durumdadır.

9. GYK’de en uzun gündüz, en kısa gece; KYK’de en kısa gündüz, en uzun gece yaşanır.

10. Bu tarihten sonra GYK’de gündüzler kısalmaya, geceler uzamaya; KYK’de gündüzler uzamaya, geceler kısalmaya başlar.

11. Bu tarihten sonra GYK’de güneş ışınlarının geliş açıları küçülmeye; KYK’de büyümeye başlar.


NOT 1: 21 Mart-23 Eylül tarihleri arasında Kuzey Kutup Noktası 6 ay gündüz, Güney Kutup Noktasında ise 6 ay gece yaşanır. 21 Eylül-23 Mart tarihleri arasında Kuzey Kutup Noktası 6 ay gece, Güney Kutup Noktasında ise 6 ay gündüz yaşanır.


NOT 2: Güneş ışınları dönenceler arasındaki her noktaya yıl içerisinde iki defa dik düşerken, dönencelere bir defa dik düşer.

Ad:  mevsim2.jpg
Gösterim: 5482
Boyut:  24.9 KB

Güneş Işınlarının Geliş Açısının Hesaplanması:

1. Güneş ışınlarının hangi enleme dik düştüğü bilinecek.

2. Düşme açısı sorulan yerin enlemi ile güneş ışınlarının dik düştüğü nokta arasındaki enlem farkı bulunacak.

3. Bulunan enlem farkı 90° den çıkarılacak.


Örnek:
Güney Yarım Küre’de gündüzlerin kısalmaya başladığı tarihte Türkiye’nin en kuzeyine güneş ışınları kaç derecelik açı ile düşer.

Çözüm:
Bu tarih 21 Aralıktır ve güneş ışınları Oğlak Dönencesine dik düşer.

42 + 23 = 65
90 – 65 = 25
21
Aralık tarihinde Türkiye’nin en kuzeyi olan 42° kuzey enlemine güneş ışınları 25° lik bir açıyla düşerler.


Gece – Gündüz Durumu:

1. Eğer Dünya’nın günlük hareketi olmasa sürekli bir yüzünde gündüz bir yüzünde gece yaşanırdı.

2. Dünya’nın yıllık hareketi ve eksen eğikliği nedeniyle gece gündüz sürekli uzayıp kısalır.

  • Ekvatorda yıl boyunca 12 saat gece, 12 saat gündüz yaşanır.
  • Türkiye’de gece gündüz arasındaki fark 16 saate 8 saat olarak yazla kış arasında değişir.
  • 66° 33’ enleminde 24 saat gece ve 24 saat gündüz yaşanır.
  • 90° enleminde ise 6 ay gece ve 6 ay gündüz yaşanır.
3. Dünya’nın eksen eğikliği olmasaydı sürekli 12 sat gece 12 saat gündüz yaşanırdı.
4. 21 Aralıkta Kuzey Kutup Noktası’na gidildikçe gündüzler kısalır, Güney Kutup Noktası’na gidildikçe gündüzler uzar. 21 Haziran tarihinde ise tam tersi yaşanır.

5. Dünya’nın dönüş hızının kutuplara doğru gittikçe yavaşlamasından dolayı, Güneş’in doğma ve batma süreleri kutuplara doğru gittikçe uzar.
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 20 Nisan 2016 20:07
ThinkerBeLL - avatarı
ThinkerBeLL
VIP VIP Üye
29 Mayıs 2009       Mesaj #4
ThinkerBeLL - avatarı
VIP VIP Üye
Mevsimler
Mevsim değişikliklerine (ilk­bahar, yaz, sonbahar ve kış) yol açan neden, Dünya'nın dönme ekseninin eğik olmasıdır. Dünya'nın dönme ekseni, Kuzey ve Güney Kutup noktalarından geçtiği varsayılan düşsel çizgidir. Dönme ekseni ile Dünya'nın Gü­neş'in çevresinde izlediği yörünge düzlemi arasındaki açı dik (90°) değil, 66 derece 33 saniyedir (66° 33'); yani Dünya'nın dönme
Ad:  mevsim7.jpg
Gösterim: 5091
Boyut:  51.3 KB
ekseni ile düşey doğrultu arasında 23 derece 27 dakikalık (23° 27') bir açı vardır. Bu yüzden Dünya Güneş'in çevresinde dolanır­ken Kuzey Kutbu önce Güneş'e doğru, sonra da ters yöne yatar. Bu değişme mevsimleri doğurur. Kuzey Kutbu Güneş'e eğikken, Güney Kutbu ters yöne eğiktir. Bunun sonu­cunda da, ekvatorun kuzeyi yaz mevsimin­deyken, güneyi kış mevsimini yaşar ya da tersi olur. İlkbahar ya da bahar ve sonbahar ya da güz için de aynı durum geçerlidir.
Yaz ve kış arasındaki ısı değişikliğinin başlı­ca nedeni, gene bu eksen eğikliğinin bir sonucu olarak güneş ışınları ile Dünya yüzeyi arasındaki açının değişmesidir. Güneş ışınları Dünya yüzeyine dik olarak düştüğünde, yani Güneş tam tepedeyken, sıcaklık en yüksek düzeyinde olur. Gündüz ve gece uzunlukları­nın değişmesi de, kış ve yaz mevsimleri arasındaki ısı farkı üzerinde bir ölçüde etkili olur.

Ekvatora yakın kesimlerde, gelen güneş ışınlarının açısı fazlaca değişmez. Buralarda mevsim sıcaklıkları arasında çok büyük fark­lar yoktur, ama öte yandan pek çok yerde düzenli olarak kurak ve yağışlı mevsimler yaşanır.
Kuzey Kutbu Güneş'e doğru yatıkken, ekva­torun kuzeyindeki yerler yaz mevsimini yaşar. Ekvatorun kuzeyinde en uzun gündüz, yani en kısa gece yaklaşık 21 Haziran'a rastlar. Yaz gündönümü denen bu tarihte güneş ışınları Yengeç dönencesinde yeryüzüne dik açıyla düşer. Ekvatorun kuzeyindeki yerlerde en kısa gündüz ya da en uzun gece yaklaşık 21 Aralık'ta yaşanır. Kış gündönümü denen bu tarihte güneş ışınları Oğlak dönencesinde yeryüzüne dik açıyla düşer. 21 Aralık, ekvatorun güneyi için yaz gündönümü tarihidir. Güney yarıkürede ya­şanan en kısa gündüz, yani kış gündönümü, kuzey yarıkürenin yaz gündönümüne rastlar.
Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyi ile Güney Kutup Dairesi'nin güneyinde kalan yerlerde Güneş kimi zaman hiç batmaz; Güneş'in sürekli olarak görüldüğü dönemlerin süresi (Kuzey ve Güney Kutup daireleri üzerinde), 24 saat ile (kutup noktalarında) altı ay arasın­da değişir. Bu olguya gece yarısı güneşi denir. Kuramsal olarak, kutup noktalarında altı ay gündüz, altı ay gece yaşanır.
Yaz gündönümünde, gündüz geceden daha uzun sürer. Kışın bunun tersi olur. Gündüz ile gecenin eşit uzunlukta olduğu tarihlere üım denir. Gündüz gece eşitliği, gündönümleri arasındaki bir tarihte gerçekleşir; bu tarihler­de Dünya'nın dönme ekseni, ne Güneş'e doğru, ne de ters yöne eğiktir. Bu nedenle gündüz ve gece dünyanın her yerinde eşit uzunlukta yaşanır. Bahar ılımı ya da bahar dönümü kuzey yarıkürede yaklaşık 21 Mart'a, güney yarıkürede ise yaklaşık 22 Eylül'e rast­lar. Güz ılımı ya da güz dönümü ise güney yarıkürede 21 Mart'ta, kuzey yarıkürede 22 Eylül'de yaşanır.
Mevsim sıcaklıklarını belirleyen etmenler­den biri de, o bölgenin denizden uzaklığıdır. Adalarda ya da kıtaların denize yakın kesim­lerinde, mevsimler arasındaki sıcaklık farkı, karaların iç kesimlerine oranla daha azdır. Çünkü su yavaş ısınır ve yavaş soğur; bunun sonucunda da denize yakın kesimlerde sıcak­lık fazla değişmez. Bir başka etmen de yük­sekliktir. Aslında Dünya'ya düşen güneş ışığı­nın şiddeti ve süresi yüksekliğe bağlı olarak değişmez; ama gene de deniz düzeyinden yükseldikçe sıcaklık düşer. Bu yüzden yüksek kesimlerde yazlar daha serin, kışlar ise daha soğuk geçer.
Mevsim değişiklikleri canlılar üzerinde de etkili olur. Birçok kuş ya da başka hayvan türü beslenmek ve çoğalmak için düzenli olarak göç eder. Besinin az bulunduğu kış aylarında yaşamını sürdürmek için kış uyku­suna yatan hayvan türleri vardır. Bitkiler de mevsimlere bağlı olarak değişiklikler gösterir. İlkbaharın gelişiyle bitkilerde özsu akışı baş­lar ve böylece çiçekler ve yapraklar beslene­rek açar. Sonbaharda ise bitkinin özsuyunun kışın beslenebilmesi için gerekli olan madde­ler köklerde toplanır.
Kent insanı, mevsim değişikliklerinden pek etkilenmeden yaşamını sürdürebilir; olsa ol­sa, kış çok soğuk geçiyorsa biraz söylenir; tatilde iyi bir yaz geçirmişse sevinir. Ama, bir çiftçi için bütün mevsimler önemlidir. Çiftçi­ler mevsimleri dikkatle izlerler, çalışma tak­vimlerini buna göre düzenlerler, toprağı ne zaman süreceklerine, ne zaman ekip ne za­man biçeceklerine buna göre karar verirler.
MsXLabs.org & Temel Britannica
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 20 Nisan 2016 20:05
Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
Safi - avatarı
Safi
SMD MiSiM
12 Ocak 2016       Mesaj #5
Safi - avatarı
SMD MiSiM
MEVSİM a. (ar. mevsim).
1. Yılın, ılım noktaları ve gündönümleriyle ayrılan dört bölümünden her biri. (Bk. ansikl. böl. Gökbil.)
2. iklim, atmosfer koşullan açısından ele alınan yılın bu bölümlerinden herhangi birine uygun doğa olayları: Mevsim uzun sürdü.
Ad:  mevsim4.jpg
Gösterim: 5093
Boyut:  42.2 KB

3. Yıl içinde kimi atmosfer olaylarıyla belirlenen dönem: Yağmur mevsimi. Kurak mevsim.
4. Yıl içinde kimi toprak ürünlerinin ortaya çıkıp olgunlaştığı, kimi tarımsal çalışmaların alışılagelmiş bir biçimde yapıldığı, belli bir bölgede yaşayan hayvanların kimi özelliklerinin ortaya çıktığı dönem: Çilek mevsimi. Ekin mevsimi. Zeytin mevsimi. Yavrulama mevsimi.
5. Yıl içinde belli aralıklarla yinelenen etkinlikler dönemi: sezon: Tiyatro mevsimi eylülde başlıyor. Av mevsimi. Turizm mevsimi.
6. Belli bir kesim için yıl içinde etkinliğin genellikle en ust düzeye eriştiği zaman ve bu etkinlikten elde edilen sonuçlar: Bu bölgenin turizmcileri için mevsim mayısta başlar, ekimde biter. Tekstil ürünü ihraç edenler için kötü bir mevsim oldu. Bu aylar ticarette ölü mevsimdir.
7. Mevsim sonu ucuzluğu, mevsimin bitmesi nedeniyle o mevsime ait giysi modellerinde uygulanan fiyat indirimi.

—Esk. Mevsimi bahar, ilkbahar. || Mevsimi baran, yağmur mevsimi. || Mevsimi harif, sonbahar. || Mevsimi sayf, yaz. || Mevsimi sifad, hayvanların çiftleşme zamanı. || Mevsimi şita, kış: "Mevsimi şifâda irantleri fırsat düşürdükçe izac etmek için..." (Ahmet Mithat, XIX. yy.).

—Coğ. Mevsim rüzgârları - MUSON.

—Ikt. Ölü mevsim, bir ticaret, bir sanayi vb. alanlarda etkinliğin çok zayıf olduğu dönem.

—Istat. Mevsim etkisinden arındırma, gözlenen iktisadi olaylardan mevsim bileşenini ayıklamak üzere bir zaman serisine uygulanan istatistik işlemi. (Bk. ansikl. böl.) || Mevsim profili, üç aylık ya da aylık bir indeksi, mevsimlik dalgalanmalardan arındırmaya yarayan, bir yıllık 4 ya da 12 katsayının tümü.

—Zool. Üreme mevsimi, yılın, çiftleşme öncesinde kur yapma törenlerinin ve çiftleşmelerin gerçekleştiği dönemi. (Mevsim farklılıkları olan yörelerde yaşayan memelilerde ve kuşlarda, üreme mevsimi genellikle ilkbaharda, bazen de sonbaharın başındadır.)

—Zootekn. Mevsim dışı üretim, memeli hayvanların, özellikle koyunların normal çiftleşme mevsimi dışında doğurmasını sağlama yöntemi (özellikle yoğun koyun üretiminde makbu| bir yöntemdir).

—ANSİKL. Gökbil. insanlar, çok eskiden, ortalama sıcaklık değişimlerine göre yılı mevsimlere bölmüşlerdi. Hintliler'in, Araplar'ın, sonra Yunanlılar'ın yılı ilkbahar, yaz ve kış olmak üzere üç mevsime ayırmalarına karşın, Kuzey halklarına göre yalnız iki mevsim vardı: yaz ve kış. Varro tarafından ortaya atılan sekiz mevsimlik garip bir sistem göz önüne alınmazsa, sonbaharı, ilk defa mevsimler arasına katan Yunanlılardır; daha sonra, Romalılar ve Galyalılar da bu sistemi benimsemiş ve kullanmışlardır.
Ortalama sıcaklığın bağlı olduğu temel öğe, Güneş'in gündüz boyunca ufkun üzerinde çıktığı yüksekliktir. Demek ki, böylece iki ılım’ noktası anı (y>, bulunulan
yerin enlemi olmak üzere, Güneş'in meridyen yüksekliği 90° -yiye eşit) ile iki gündönümü anını (e açısı, ekvator ve tutulum düzlemleri arasındaki açı olmak üzere, Güneş'in meridyen yüksekliği 90° -y> +c ve 90° -y> -c'a eşit) mevsimlerin başlangıcı olarak kabul etmek mantıklıdır.
Yer'in yörüngesi çembersel ve bu yörünge üzerindeki hızı düzgün olsaydı bütün mevsimlerin süresi bir olacaktı. Ama bu yörünge eliptik olduğuna ve büyük ekseni, kendi düzlemi içinde döndüğüne göre, büyük eksenin doğru yönde dönmesinin ve devinim" etkisi altındaki ılım noktaları çizgisinin ters yönde dönmesinin etkisiyle. Yerberi" boylamı yılda yaklaşık 1' artar.
Yerberinin boylamı bugün yaklaşık 102° 39' 'dır. Buradan, mevsimlerin tanımı ve süresi için, aşağıdaki değerler elde edilir:
Mevsimler (Kuzey yarıküre)
1. ilkbahar
2. Yaz
3. Sonbahar 4 Kış
En uzun mevsimin kış olduğu Güney yarıküredeki bölgeler için bu veriler tersine çevrilmelidir; bu yüzden de Güney yarıküre, ortalama olarak, Kuzey yarıkü
re'den biraz daha az sıcaktır.
Yerberinin, ilkbahar noktasına göre hareketinden dolayı, mevsimlerin süresi yavaş bir değişikliğe uğrar. I.S. 1250 yılında, yerberi noktası kış gündönümüyle çakışıyordu. Sonbahar süresiyle kışınki, ilkbahar süresiyle de yazınki eşitti. Yaklaşık 4 500 yıl içinde, yerberi noktası ilkbahar noktasıyla çakışacak ve bunun sonucunda da, ilkbahar ile kışın, yaz ile sonbaharın süreleri eşitlenecektir.
Kutup dairesinin ötesinde bulunan bölgelerde, Güneş, art arda altı ay ufkun üzerinde, altı ay da ufkun altında kalır.
Yörüngenin dışmerkezliği nedeniyle Yer-Güneş uzaklıklarında ortaya çıkan küçük farklar, pratik olarak ortalama sıcaklıkları etkilemez (Yer'in Güneş'ten en uzak olduğu süre kuzey yazı sırasındadır).
Mevsimlerin mekanizması, dönme ekseni yörünge düzlemine dik olmayan tüm gezegenlerde aynıdır; gezegen yörüngesinin dışmerkezliği ne kadar küçük olursa, bu mevsimlerin süresi de o kadar birbirine yakındır.

—ikonogr. Ovidius’a göre, Mevsimler, kendilerine eşlik eden Saatler, Günler, Aylar, Yıl ve Yüzyıllarla birlikte Güneş'in tahtının yanında yer alırlar. Antikçağ mozaiklerinde, mevsimler, ortasında Dionysos ya da Güneş arabası figürü bulunan bir mekânın dört köşesinde yer alan ve başlarında sırasıyla çiçek, buğday başağı, asmadalı ve kuru dallardan birer taç taşıyan dört insan büstüyle temsil edilirlerdi. Yunan-latin panteonunun bazı tanrıları, mevsimlerle ilişkiliydi: Flora, Ceres, Bacchus ve Saturnus. Ortaçağ tezhipçileri ve heykeltıraşları, aylarla" ilgili işleri göstermeyi tercih ettiler. Alegori, Botticelli'de (ilkbahar, Uffizi), daha sonra Romanelli'de (Louvre'daki Mevsimler salonu'nun kubbesi) ve Versailies parkının güneş mitiyle ilgili heykellerinde (Mevsim tanrılarıyla dekorlandırılmış 4 havuz: Le Brun'ün modellerine göre, Tuby, Regnaudin, Marsy kardeşler ve Girardon’un kurşundan heykelleri) yeniden ortaya çıktı. Kendine özgü üslubuyla Arcimboldo ve Kadife Bruegel'de (H. van Balen’in figürleriyle manzara resimleri, Yeni Şato, Bayreuth) mevsim alegorileri yaptılar. Poussin (Louvre'daki dört tablosunda), Tevrat simgeciliğiyle yüklü sahneler ve manzara resimleri çizdi. Lancret, Muette şatosu (Louvre) için hoş fanteziler resmetti. Daha yakın tarihlerde, Millet, mevsimleri ve işleri canlandıran bir dizi manzara resmi verdi; Puvis de Chavan- nes, Yaz ve Kış’ı (Belediye sarayı, Paris), Hodler ilkbahar’ı (Essen) canlandırdı.

—İstat. Zaman serilerinin itelenmesindeki temel varsayım, 1919'lardaöne sürülen bir düşünceye dayanır; şöyle ki, bir zaman serisindeki toplam değişim en çok 4 sürece ayrıştırılabilir; genel eğilim, konjonktür dalgalanmaları, mevsimlik değişimler ve raslantısal dalgalanmalar. Mevsimlik değişimlerin kendisi de önemli üç nitelik gösterir; düzenlilik (dar anlamda periyodik durağanlıktan ayrı), ölçülemeyen öteki süreçlerden ayrılmaya elverişli oluşu, özellikle de iktisadi sistemin dışında kalan etkenlerle türemesi; kısa dönemde bunlar zorlayıcı kararlarla ne denetlenebilirler, ne de değiştirilebilirler. Gözlenen istatistiklerden mevsim bileşeninin ayıklanmasını özellikle bu son olgu doğrular.
Bu amaçla iki tür arındırma yöntemi uygulanır. Bağlanım (regresyon) yöntem- leri'nde, zaman serisindeki sistematik öğenin, serinin değişim aralığı boyunca, zamanın basit fonksiyonlarıyla belirtilebileceği varsayılır. Yöntemin sakıncası, eski gözlemlerin ağırlıklarının korunmasıdır. Ayrıca, mevsimlik hareketlerin raslantısal olmama niteliği ilke olarak öne sürülür. Dolayısıyla, iktisadi zaman serilerinde doğrusal düzleme yöntemlerine başvuru daha çok genelleşme eğilimindedir. Gerçekten de, mevsimliliğin zaman boyunca hızlanarak ve raslantısal bir biçimde geliştiğini varsaymak daha uygun olur. Bu duruma göre, en basit düzleme yöntemi, verilerin bir hareketli ortalamasını alarak bunu ortalamaktan oluşur.
Mevsimler (The Seasons), James Thomson'ın İngilizce olarak yazdığı şiir. Kış (VVinter, 1726), >âz(Summer, 1727),
ilkbahar (Spring, 1728), Sonbahar (Autumn, 1730) adlı dört kitaptan oluşan yapıt, doğrudan doğruya doğadan esinlenilmiş şiire bir dönüş niteliğindedir.
Mevsimler ya da Dört mevsim (Leçuattro stagioni), Vivaldi'nin yaylılar için dört konçertoluk dizisi. Bestecinin, 1725'e doğr. il Çimento deli' armonia e deli' invenzione başlığı altında yayımladığı on iki konçertonun (op. 8) başında yer alan Mevsimler'deki her konçertonun, adını taşıdığı mevsime uygun bir tema’sı vardır. Konçertoların başında ya da sayfaların boş yerlerinde bulunan açıklayıcı yazılar, derlemenin betimleyici yönünü belirtir.

Kaynak: Büyük Larousse
BEĞEN Paylaş Paylaş
Bu mesajı 1 üye beğendi.
Son düzenleyen Safi; 20 Nisan 2016 20:08

Benzer Konular

28 Mayıs 2016 / Ziyaretçi Cevaplanmış
29 Mart 2011 / sera Cevaplanmış
16 Aralık 2016 / Misafir Coğrafya
22 Mart 2012 / Misafir Soru-Cevap