Piyale Paşa

Piyale Paşa

(d. Tolna, Macaristan - ö. 21 Ocak 1578. İstanbul)
Osmanlı devlet adamı.

1554-68 arasında kaptanıderyalık yapmış. Akdeniz'de önemli deniz seferleri yönetmiştir. Devşirme olarak saraya alındı ve Enderun'da yetişti. Kapıcıbaşılığa kadar yükseldi. 1554'te Gelibolu sancakbeyliğiyle kaptanıderyalığa getirildi. Fransa'nın Osmanlı Devleti'nden yardım istemesi üzerine ertesi yıl Turgut Reis'le birlikte Akdeniz’e açıldı. İtalya'nın güneyindeki Reggio Kalesi’ni, ardından Fransız donanmasıyla birleşerek Elba Adasını aldı. Daha sonra da Cezayir kıyısındaki Oranı ve Tunus kıyısındaki Bizerte'yi ele geçirdi (1557). 1558’de Balear Adalarının en büyüğü olan Mayorka’ya bir baskın düzenleyerek çok sayıda köy ve kasabayı yağmaladı. Bu başarısından dolayı I. Süleyman (Kanuni) tarafından Cezayir beylerbeyliği payesiyle paşalık verilerek ödüllendirildi.

Müttefik Hıristiyan donanmasının Cerbe Adasını işgali üzerine Piyale Paşa 1560'ta yeniden Akdeniz'e açıldı. Turgut Reis’le birlikte adayı geri alarak büyük bir zafer kazandı. Ardından II. Selim'in kızı Gevherhan Sultan'la evlenerek (1562) saraya damat oldu. 1565'te Malta seferine çıktı. Turgut Reis'in öldüğü bu seferde Serdar Kızıl Ahmedlü Mustafa Paşa’yla düştüğü anlaşmazlığın da etkisiyle başarısızlığa uğradı. 1. Süleyman, Zigetvar Seferi’ne çıkmadan önce Piyale Paşa'yı Sakız (Khıos) Adasının alınmasıyla görevlendirdi. 14 Nisan 1566'da Sakız'ı kesin olarak Osmanlı egemenliği altına alan Piyale Paşa 1568’de ıı. Selim tarafından üçüncü vezirliğe getirildi.

Piyale Paşa, Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa'nın muhalefetine karşın, Divan-ı Hümayun'da Kıbrıs'a sefer yapılmasını savunan Lala Mustafa Paşa’yı destekledi. 15 Mayıs 1570'te başlayan ve Lala Mustafa Paşa'nın serdar atandığı Kıbrıs seferine donanma komutanı olarak katıldı. 1571’de ikinci vezirliğe yükseltildi. 1573’te Kaptanıderya Kılıç Ali Paşa ile birlikte serdar olarak Puglia seferine çıktı Puglia kıyılarını vurarak geri döndü.

Savaşlarda aldığı ganimetlerle büyük servet sahibi olan Piyale Paşa, Mimar Sinan’a İstanbul'un Kasımpaşa semtinde kendi adıyla bilinen camiyi yaptırmıştır.

PİYALE PAŞA

türk kaptanıderya
(Tolna ?-istanbul 1578)

Mohaç meydan savaşı’ndan (1526) sonra devşirilerek Enderun’da yetiştirildiği söylenir. Sarayda belirli aşamalardaki görevlerde bulundu ve kapıcıbaşı oldu (1547). Gelibolu sancakbeyi görevindeyken Koca Sinan Paşa'nın ölümü üzerine kaptanıderyalığa getirildi (1554). Ertesi yılın baharında 60 gemi ve Karlı ili sancak beyi Turgut Reis ile birlikte transız donanmasına yardım etmek amacıyla Akdeniz'e açıldı. Önce G. İtalya'da çizmenin ucundaki Reggio kalesini ele geçirdi; ardından fransız donanmasıyla birleşerek Piombino’yu kuşattı. Türk donanması ile fransız donanması arasındaki anlaşmazlık üzerine kış aylarına doğru İstanbul'a döndü.

Ertesi yıllarda da Akdeniz'e açılarak önce Oran’ı (1556), sonra Bizerte’yi (1557), sonra da Mallorca adasında Ciudadela’yı (1558) ele geçirdi ve bu etkinlikleri nedeniyle Cezayir beylerbeyi payesini aldı. Papalık başta olmak üzere Ispanya, Malta, Cenova ve Napoli türk donanmasının Akdeniz'de üst üste kazandığı başarılar karşısında Osmanlılar'a karşı ortak bir donanma oluşturdular. Bu donanma Cerbe (Gerba) adasını ele geçirdiyse de Turgut Reis'in yardımına yetişen Piyale Paşa kısa süre sonra adayı Haçlılardan geri aldı (1560). Aynı yıl İstanbul’a döndü.

Şehzade Selim'in (sonradan Selim II) kızı Gevherhan ile evlenerek saraya damat oldu. Bir süre sonra Akdeniz'de bu kez İspanyolların Pehon de Vâlez adasını aldı (1564). Ertesi yıl girişilen Malta kuşatmasında başarı elde edilemediği gibi Turgut Reis şehit düştü; Piyale Paşa da yaralandı (1565). Ancak, Piyale Paşa ertesi yıl Sakız adasını osmanlı topraklarına kattı (1566). Kıbrıs’ın alınmasında önemli rol oynadı (1570). Ertesi yıl ikinci vezir oldu ve veziriazamlık sırası kendisine geldiği sırada öldü.

Piyale Paşa, İstanbul'un Kasımpaşa semtinde kendi adıyla anılan bir cami, bir mescit, medrese ve tekke yaptırmıştır.