Ebru sanatçılığı nedir?
Ziyaretçi
Ebru sanatçılığı nedir?
ebru
belirli maddeler katılarak yoğunluğu artırılan suya serpilen boyalarla bir desen elde edilmesi ve bu desenin, suyun üstüne kapatılan kâğıda geçirilmesi sanatı. Sözcüğün aslının “bulut gibi”, “bulutumsu” anlamlarına gelen Farsça ebrî'den geldiği kabul edilir. Ebrulu kâğıttaki desenler gerçekten de yer yer bulutu andırır. Fransızlar bu desenlerin mermere benzeyen damarlarından ötürü ebruya papier marbre, İngilizler de marbledpaper adım verirler. Araplar ise ebru yerine, damarlı kâğıt anlamına gelen varakü'l-mücezzâ sözcüğünü kullanırlar.
Ebru sanatının önce nerede ortaya çıktığı kesin olarak belli değildir. İlk kez Türkistan’da ya da Hindistan’da yapıldığını ileri sürenler vardır. İran kaynakları ilk ebruyu Hindistan’daki İranlIların yaptığını ileri sürerler ve 16. yüzyılda Mîr Muhammed Tahir adlı bir Iranlı sanatçının yaptığı ebrulu kâğıtları Hindistan’dan İran’a göndermesiyle ülkede ebru sanatının yaygınlaştığını belirtirler. Gene İran kaynaklarına göre ebru sanatı, İran’dan OsmanlIlara, oradan da 17. yüzyıl başlannda Avrupa’ya geçmiştir. 17. yüzyıldan kalma Tertîb-i Risâle-i Ebrî adlı bir kitapçıkta ebrunun nasıl yapıldığı, hangi malzemelerin kullanıldığı anlatılmaktadır.
Yapım tekniği
Ebru yapılırken kullanılan araçların başında “tekne” gelir.
Tekne çinko ya da tahtadan yapılır, yaklaşık 35 cm x 50 cm boyutlarında ve 5-6 cm derinliğinde olur. Teknedeki suya boyalar, yaklaşık 2 cm uzunluktaki at kılından yapılmış, fazla sık olmayan fırçalarla serpilir. Tekne boyundaki bir çıtanın üstüne bir sıra dikine teltakılarak yapılan çeşitli sıklıktaki taraklardan, “taraklı” adı verilen ebru türünü hazırlamakta yararlanılır. “Hatip” ve “çiçekli” denen ebruları hazırlamak içinse, tahta bir sapın ucuna tek bir tel geçirilir. Ebruda her çeşit kâğıt kullanılabilirse de, genellikle perle ya da birinci hamur kâğıt yeğlenir. Renkli desenler, suda erimeyen ve yağ içermeyen toprak boyalarla elde edilir. Billur ya da mermerden, “desteseng” adı verilen bir araçla ezilerek inceltilen boyalar ayrı kaplarda saklanır. Plaka ya da şerit halinde bir çeşit zamk olan “kitre”, su ile karıştırılarak eritilir. Kitre yerine salep, ketentohumu, ayva çekirdeği, denizkadayıfı, hilbe (boytohumu), hatta gaz bile kullanılabilir. Kitreli suya, üstünde boyanın dibe çökmeden dağılması, yayılması için “öd suyu” katılır. Bu iş için sığır ödü yeğlenir; koyun ve kalkan balığı ödünden de yararlanılabilir. Eskiden öd suyu yerine “tütün yaprağı suyu” ya da “haraza suyu” da kullanılmıştır. Ebrulu kâğıdı düzeltmeye ve parlatmaya yarayan ve “mühre” adı verilen el presi de kullanılan araçlar arasındadır.
DEVAMI Türk Süsleme Sanatları - Ebru
Sponsorlu Bağlantılar
Ebru sanatının önce nerede ortaya çıktığı kesin olarak belli değildir. İlk kez Türkistan’da ya da Hindistan’da yapıldığını ileri sürenler vardır. İran kaynakları ilk ebruyu Hindistan’daki İranlIların yaptığını ileri sürerler ve 16. yüzyılda Mîr Muhammed Tahir adlı bir Iranlı sanatçının yaptığı ebrulu kâğıtları Hindistan’dan İran’a göndermesiyle ülkede ebru sanatının yaygınlaştığını belirtirler. Gene İran kaynaklarına göre ebru sanatı, İran’dan OsmanlIlara, oradan da 17. yüzyıl başlannda Avrupa’ya geçmiştir. 17. yüzyıldan kalma Tertîb-i Risâle-i Ebrî adlı bir kitapçıkta ebrunun nasıl yapıldığı, hangi malzemelerin kullanıldığı anlatılmaktadır.
Yapım tekniği
Ebru yapılırken kullanılan araçların başında “tekne” gelir.
Tekne çinko ya da tahtadan yapılır, yaklaşık 35 cm x 50 cm boyutlarında ve 5-6 cm derinliğinde olur. Teknedeki suya boyalar, yaklaşık 2 cm uzunluktaki at kılından yapılmış, fazla sık olmayan fırçalarla serpilir. Tekne boyundaki bir çıtanın üstüne bir sıra dikine teltakılarak yapılan çeşitli sıklıktaki taraklardan, “taraklı” adı verilen ebru türünü hazırlamakta yararlanılır. “Hatip” ve “çiçekli” denen ebruları hazırlamak içinse, tahta bir sapın ucuna tek bir tel geçirilir. Ebruda her çeşit kâğıt kullanılabilirse de, genellikle perle ya da birinci hamur kâğıt yeğlenir. Renkli desenler, suda erimeyen ve yağ içermeyen toprak boyalarla elde edilir. Billur ya da mermerden, “desteseng” adı verilen bir araçla ezilerek inceltilen boyalar ayrı kaplarda saklanır. Plaka ya da şerit halinde bir çeşit zamk olan “kitre”, su ile karıştırılarak eritilir. Kitre yerine salep, ketentohumu, ayva çekirdeği, denizkadayıfı, hilbe (boytohumu), hatta gaz bile kullanılabilir. Kitreli suya, üstünde boyanın dibe çökmeden dağılması, yayılması için “öd suyu” katılır. Bu iş için sığır ödü yeğlenir; koyun ve kalkan balığı ödünden de yararlanılabilir. Eskiden öd suyu yerine “tütün yaprağı suyu” ya da “haraza suyu” da kullanılmıştır. Ebrulu kâğıdı düzeltmeye ve parlatmaya yarayan ve “mühre” adı verilen el presi de kullanılan araçlar arasındadır.
DEVAMI Türk Süsleme Sanatları - Ebru
Son düzenleyen Safi; 30 Ocak 2018 00:59
