Paris Barış Konferansı

Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919 - 21 Ocak 1920)

I. Dünya Savaşı’ndan sonra barış görüşmelerinin yapıldığı konferans.

Sponsorlu Bağlantılar

Konferans İtilaf Devletlerinin Bulgaristan’la Selanik (29 Eylül 1918), Osmanlı Devletiyle Mondros (30 Ekim), Avusturya-Macaristan’la Villa Giusti (3 Kasım) ve Almanya’yla Rethondes (11 Kasım) mütarekelerini imzalamasının ve çarpışmaların resmen durmasının ardından 18 Ocak 1919’da toplandı. Konferansın başlamasından önce 12 Ocak 1919’da Fransa, Ingiltere, ABD ve İtalya hükümet başkanları ile dışişleri bakanlarının katıldığı bir ön görüşme yapıldı. Bu görüşmede Japonya’nın tam yetkili iki temsilcisinin katılımıyla bir Yüksek Konsey’in (Onlar Konseyi) oluşturulması ve bütün önemli konularda bu konseyin yetkili kılınması kararlaştırıldı.
Ama martta Japon heyetinin başkanı Prens Saionci Kimmoço’nun, ele alman konuların Japonya’yı ilgilendirmediği gerekçesiyle çekilmesi üzerine Yüksek Konsey yalnızca dört Batılı devlet başkanım içeren Dörtler Konseyi’ne dönüştü. Dışişleri bakanları ise Beşler Konseyi adıyla toplanarak ikincil konuları ele almayı sürdürdü. Ayrıca barış anlaşmasında yer alacak ekonomik önlemler konusunda konferansa danışmanlık yapması için Şubat 1919’da oluşturulan Yüksek Ekonomik Konsey’in denetimi de beş büyük devletin elindeydi.

Konferansın başlıca sonuçları şunlardı:

1. ilk taslağı 14 Şubat 1919’da sunulan Milletler Cemiyeti Sözleşmesi bazı yönleriyle değiştirilerek 28 Nisan’da onaylandı,
2. 7 Mayıs 1919’da Alman heyetine sunulan Versailles Antlaşması 28 Haziran’da imzalandı; 2 Haziran 1919’da taslak halinde ve 20 Temmuz’da tamamlanmış biçimiyle Avusturya heyetine sunulan Saint Germain Antlaşması 10 Eylül’de imzalandı,
3. 19 Eylül 1919’da Bulgar heyetine sunulan Neuilly Antlaşması 27 Kasım’da imzalandı.

Almanya ve Avusturya’yla imzalanan antlaşmalarla ilgili olarak Amerikalılarla Ingilizler, Almanya’nın batı sınırları konusundaki Fransız taleplerine ve Polonya’nın Gdansk (Danzig) konusundaki iddialarına karşı çıkmıştı. Amerikalılar ayrıca Almanların Çin’de Shandong’daki özel ayrıcalıklarına ilişkin Japon taleplerini benimsememişti. İtalyanlarla Yugoslavlar arasında ise Avusturya’nın Adriya Denizi kıyısındaki topraklarının paylaşılması konusunda anlaşmazlık çıkmıştı.

Konferans, Osmanlı Devleti ve Macaristan’la antlaşmaların imzalanmasından önce, 16 Ocak 1920’de Milletler Cemiyeti’nin resmen kurulmasıyla sona erdi.

Paris barış konferansı

Birinci Dünya savaşı'ndan sonra yenik ittifak devletleri’yle (Türkiye, Almanya, Avusturya-Macaristan ve Bulgaristan) yapılacak antlaşmaların önkoşullarını saptamak üzere itilaf devletleri'nce (Büyük Britanya, Fransa, Amerika, İtalya, Japonya, Yunanistan, Sırbistan, Romanya, Belçika, Portekiz) Pariste düzenlenen toplantı (1919-1920).

Konferans, önce 10 devletin Başbakanlar ve Dışişleri bakanlarınca temsil edildiği bir zirve toplantısı düzeyinde açıldı (18 ocak 1919). Daha sonra japon temsilcileri görüşülen sorunların kendi ülkelerini ilgilendirmediğini, küçük devletler temsilcileri de kendilerine söz hakkı tanınmadığını iteri sürerek konferanstan çekildiler.

Böylece ikinci oturumunda konferans (14 şubat 1919), Fransa’nın Georges Clemenceau ve Stephen Pichon; Büyük Britanya'nın Lloyd George ite Arthur James Balfour; Amerika’nın Woodrow Wilson ve Robert Lansing; İtalya’nın da Vittorio Emanuele Orlando ite Sidney Sonnino tarafından temsil edildiği 4 büyükler toplantısına dönüştü.

Milletler cemiyeti’nin temel ilkelerini karara bağlayan (28 nisan 1919), Almanya ite Versailles (28 haziran 1919), Avusturya ite Saint-Germain (10 eylül 1919), Bulgaristan ite Neuilly (27 kasım 1919) antlaşmalarını imzalayan 4 büyükler, sonunda Osmanlı devletini Paris barış konferansı’na çağırdılar (22 nisan 1920). Eski sadrazam Tevfik (Okday) Paşa başkanlığında Dahiliye nazırı Reşit (Rey) Bey, Maarif nazırı Fahrettin (Rumbeyoğlu) Bey ve Nafıa nazırı operatör Cemil (Topuzlu) Paşa'dan oluşan türk heyetine Paris'te barış antlaşmasının önkoşulları bildirildi (10 mayıs 1920).

Buna göre:

• Trakya ve Ege bölgesi (Kırkağaç, Akhisar, İzmir, Ödemiş, Tire, Söke, Afyon-karahisar, Kütahya, Balıkesir) Yunanistan’a;
• Akdeniz bölgesi Antalya başta olmak üzere İtalya'ya;
• Kahramanmaraş'ı da içeren Güneydoğu Anadolu bölgesi Fransa'ya bırakılacak ve Doğu Anadolu'da sınırlarını Amerika Başkanı Wilson’ın saptayacağı bir ermeni devleti kurulacaktı.
• Ayrıca, İstanbul merkez olmak üzere İzmit, Bursa ve Çanakkale’yi de kapsayan Boğazlar bölgesinde Türkiye'nin de katılacağı bağımsız bir yönetim kurulacak ve kendine özgü bir bayrağı olacak bu yönetimin parasal işlerini Büyük Britanya, Fransa ve İtalya’nın üyesi bulunduğu bir komisyon yürütecek, türk üyeler ancak danışma niteliğinde olan görüşmelerde oy kullanabileceği gibi, devletin bütçesini de bu komisyon düzenleyecekti. Yabancı okul ve yüksekokul mezunu azınlıklar osmanlı ülkesinde her işi serbestçe yapabilecekler, bu uygulamanın kurallara uygun olarak yapılması itilaf devletleri'nin denetiminde bulunacaktı. Osmanlı devleti silahlı kuv vetlerini sayıca azaltacak, itilaf devletleri nin izni olmadan tahkimat yapamayacak ve 1 600 grostonun üstünde olan tüm deniz araçlarını itilaf devletleri’nin buyruğuna verecekti. Yürürlükte kalacak olan kapitülasyonlardan, itilaf devletleri başta olmak üzere Yunanistan, Sırbistan, Romanya, Portekiz ve Ermenistan da yararlanacaktı.

Bildirilen barış koşullarını çok ağır bulan ve bunların hafifletilmesini isteyen türk heyeti, bu isteğinin kabul edilmemesi üzerine, koşulları reddederek İstanbul'a döndü (11 temmuz 1920). Kısa bir süre sonra yaklaşık aynı hükümleri içeren bir barış belgesi, Sevr antlaşması (Bakınız Antlaşmalar - Sevr (Sévres) Antlaşması) olarak sadrazam Damat Ferit Paşa başkanlığında Hadi Paşa, Rıza Tevfik (Bölükbaşı) ve Reşit Halis Bey'den oluşan bir heyet tarafından imzalandı (10 ağustos 1920). Ancak, padişah Vahdettin’in bite onaylamadığı bu antlaşma, Anadolu’da Kurtuluş savaşı’nı başlatmış olan Mustafa Kemal Paşa (Atatürk) ve arkadaşları tarafından türk ulusu adına kesin olarak geçersiz sayıldı. Paris barış konferansı da, yetkilerini göreve yeni başlayan Milletler cemiyeti'ne devrederek dağıldı (24 aralık 1920).