Mide ve pankreas özsuyu ile tükürükteki enzimlerin besinler üzerindeki etkisi nedir?

Mide ve pankreas özsuyu ile tükürükteki enzimlerin besinler üzerindeki etkisi nedir?

Midenin Bezleri ve Salgıları
Midenin boşluğa bakan iç yüzünü örten tek katlı prizmatik epitelle örtülü mukozada mukus salgılayan hücrelerden başka tubuler yapıda bezler bulunur. Mukozanın mukus salgısı ve bezlerin salgıları birleşerek mide özsuyunu oluşturur.
Mide bezlerinde dört tip hücre vardır. Temel hücreler pepsinojen, parietal hücreler, HCL asit ve intrinsik faktör, boyun hücreleri mukus, endokrin hücreler serotonin, entero- glukogon ve histamin salgılar.
Mide bezleri gastrik ve plorik bezler olarak iki gruba ayrılır.
Gastrik bezler: Glandula propria denilen bezlerdir. Mükoz hücreler, peptik hücreler ve paryetal hücrelerden oluşur. Midenin fundus ve korpus bölümlerinde görülür. Gastrit bezlerden hidroklorik asit, pepsinojen, intrinsik faktör ve mukus salgılanır.

• Hidroklorik asit (HCL): Pepsinojeni pepsin hâline ve bazı mineralleri emilebilir hâle getirir. Besinlerle gelen mikropları etkisiz hâle getirmek ve proteinlerin sindirimi için asidik ortam oluşturmak gibi görevleri vardır.
• İntrinsik faktör: B12 vitaminin emilimi için gereklidir. Paryetal hücreler tarafından salgılanır. Eksikliğinde pernisiyöz anemi görülür.
• Pepsin: Peptik hücreler tarafından pepsinojen şeklinde salgılanır. HCL tarafından pepsine çevrilir. Proteinlerin sindiriminde görev alır.
• Mukus: Sindirim yüzeyini nemli ve kaygan tutar. Mideyi HCL asidin ve enzimlerin zarar verici etkisinden korur.

Pilorik bezler: Mukozada bulunan bu bezler daha çok midenin pilora yakın antrum bölümünde bulunur. Plorik bezlerden gastrin hormonu, pepsinojen ve mukus salgılanır. Salgılanan mukus salgısı mide mukozasını asitten koruyucu etki yapar. Gastrin hormonu ise mide sekresyonunu kontrol eder.
Ayrıca mide sıvısında bulunan ve sindirimde rolü olan enzimler de vardır:

• Renin: Daha çok bebeklik döneminde salgılanır. Sütün kesilmesini önleyerek süt proteinlerinin sindirimini sağlar.
• Amilaz ve lipaz: Mide ortamında etkileri yoktur.

Mide otonom sinir sisteminin etkisiyle çalışır (plexus gastricus). Parasempatik sinirler mide hareketlerini, salgısını artırır ve sfinkter pyloricuyu açar. Sempatik sinirleri ise mide hareketleri ve salgısını azaltır. Mide sekresyonu sinirsel, hormonal ve intestinal uyarılarla salgılanır. 
DEVAMI Mide Nedir - Midenin Yapısı ve Görevleri


PANKREAS SALGISI

• Pankreas, endokrin ve ekzokrin kısımlarından kuruludur.
• Midilli atında normalde saatte 125 ml olan salgı, yemlemeden hemen sonra 500600 ml'ye çıkar.
• En çok salgı karışık beslemede görülür.
• Yağlar, en az salgıya neden olurlar.
• Alınan besin maddesiyle ilgili enzimin salgıda fazla bulunduğu görülmektedir. 

• İnsanda günde 1200-2000 ml kadar salgı meydana gelir.
• Sindirim enzimlerinin pek çoğu asit bir ortamda aktivite göstermediğinden, bağırsaktaki sindirim ve emilim bakımından mideden gelen asidin nötralizasyonu için pankreas salgısının alkaliliği önemlidir.

Salgının Bileşimi;

• Pankreas salgısı renksiz, kokusuz, berrak görünümde ve özel tadı olan bir sıvıdır.

• Su miktarı %98-99
• Özgül ağırlık 1.006-1.010
• Pankreas salgısı organik ve inorganik maddeler içerir:

— Organik; müsin ve enzimler
— İnorganik; sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum, demir.
— Anyonlar; bikarbonat, karbonat, klorür ve fosfat
İnorganik kısmın görevi; bağırsak ortamını alkali yapmak ve mideden gelen asit kimusu nötrleştirmektir.
— Su ve elektrolitçe zengin olan inorganik kısım intralobüler kanalları örten hücrelerce sagılanır. Bu hidrokinetik salgı arttıkça bikarbonat konsantrasyonu artar, klorür konsantrasyonu ise azalır
Pankreas salgısında enzimler etkidikleri maddeye özel isimler alırlar;
Proteolitik [elastase elastini, collegenase kollojeni]
Amilolitik [sucrase (sacchrase, invertase), sakkarozu glikoz ve fruktoza, lactase, laktozu galaktoza ve glikoza, maltase, maltozu glikoza]
Lipolitik [phospholipase A, lesitin ya da ketalinden bir yağ asidi ayırarak lizolesitin ya da lizokefaline Phospholipase B, lizolesitinden bir yağ asidi ayırarak gliserin, fosfor asidi ve kolin oluşturur. Lesitinle ilgili bu parçalanmalarda bazen lecithinase enziminden söz edilmektedir.
DEVAMI Pankreas Nedir - Pankreasın Yapısı ve Görevleri