Süblimleşme

Süblimleşme

Bir maddenin katı evreden sıvı evreye geçmeden buharlaşması ya da buhar hâlindeki maddenin sıvılaşmadan katılaşması. Bütün katılar üçlü noktalarının altında süblimleşirler. Dolayısıyla süblimleşme, saflaştırma amacıyla kullanılabilir. Ancak bu olayın, yeterince yüksek bir sıcaklık ve hızda gerçekleştiği madde sayısı çok sınırlıdır.

Sponsorlu Bağlantılar

Katı maddelerin ısıtılınca, ara bir hal olan sıvı hâle geçmeden doğrudan gaz hâle geçmesine süblimleşme denir ve endotermik faz değişimidir. Faz diyagramındaki üçlü noktanın altında gerçekleşir.

Normal basınç altında çoğu kimyasal bileşikler ve elementler değişik sıcaklıklarda üç farklı özellik gösterirler. Bu durumlarda katı halden gaz hale geçiş için ara bir hal olan sıvı hal gereklidir. Burada bahsedilen basınç maddenin kısmi basıncıdır, tüm sistemin basıncı (atmosfer basıncını vs. kapsar) değildir. Gereken buharlaşma basıncına belli bir sıcaklıkta sahip olan bütün katılar genellikle süblimleşebilir. Karbon, arsenik gibi bazı maddelerin üçlü noktalarının yuksek olması dolayısıyla süblimleşmesi, eriyip buharlaşmasından daha kolaydır.
Süblimleşme endotermik bir hal değişimi olduğundan dışarıdan enerji absorbe eder. Süblimleşme entalpisi, füzyon entalpisi ve buharlaşma entalpisinin toplamı olarak hesaplanabilir.

Örnekler

Karbondioksit

Katı karbondioksit -78,5 °C'de atmosferık basınç altında süblimleşir. Sıvı karbondioksit ise üçlü noktanın üzerinde sıcaklık ve basınç degerlerinde elde edilebilir (5,2 atm, -56,4 °C).

Su

Kar ve buz erime noktasının altında çok yavaşça süblimleşebilir. Bu durum ıslak çamasırların dondurucu sıcaklıkta asılıp sonradan kuru olarak alınmasını sağlayabilir.

Süblimleşen maddelere örnekler

Naftalin ve arsenik süblimleşmeye örnek olarak diğer akılda kalıcı maddelerdir.

süblimleşme
UÇUNUM olarak da bilinir, bir maddenin katı halden sıvı hale geçmeden doğrudan doğruya gaz (buhar) haline dönüşmesi. Kuru buzun (donmuş karbon dioksit) atmosfer basıncında ve normal sıcaklıkta buharlaşması süblimleşmeye bir örnektir. Süblimleşme, buhar basıncı ile sıcaklık arasındaki bağıntıdan kaynaklanır. Besinlerin dondurularak kurutulmasında, suyun donmuş haldeki besinden yüksek vakum altında süblimleştirilmesi işlemi uygulanır.