Charlie Chaplin

Charlie Caplin

Biyografi

Amerikan yap�m� sessiz filmlerde canland�rd�� ac�nacak halde, ama ayn� zamanda komik k��k serseri (�arlo/Charlot) karakteriyle d�nya �ap�nda �n kazand�. 1914'te oynad�� ilk filmini izleyen iki y�l i�inde ABD'nin en tan�nm�� ki�ilerinden biri olmu�, 1920'lerin ba�lar�na gelindi�inde filmlerinin sa�lad�� gelirlerin y�ksekli�i kar��s�nda hi�bir istedi�i �creti �deyemez hale gelmi�, o da ancak yap�mc�l��n� kendisinin �stlendi�i filmlerde rol alm��t�r. 1920'lerin sonlar�nda sesli sinemaya ge�ilmesinden sonra yaln�zca birka� filmde g�r�nmekle yetinmesine kar��n, ilk d�nem filmlerinin sinema klasikleri olarak de�erlendirilmesi ve yeni izleyici kitlelerince de ilgi g�rmesi nedeniyle �n�n� hemen hi� yitirmemi�tir. Uzun metrajl� b�y�k komedi filmleri aras�nda The Kid (1921;Yumurcak), The Gold Rush (1925;Alt�na H�cum), City Lights (1931;�ehir I��klar�), Modern Times (1936;Asri Zamanlar) ve The Great Dictator (1940;�arlo Diktat�r) say�labilir.

�ngiliz sinema oyuncusu ve y�netmeni Charlie Chaplin (as�l ad� Charles Spencer Chaplin), 16 Nisan 1889'da �ngiltere'nin ba�kenti Londra'da d�nyaya geldi. 25 Aral�k 1977'de �svi�re'de �ld�. Her ikisi de m�zikhol oyuncusu olan annesi Hannah ve babas� Charles Chaplin'den, daha k��k ya�ta �ark� s�yleyip dans etmesini ��renmi�ti. �lk kez sekiz ya��ndayken, bir klog dans� g�sterisi olan "Eight Lancashire Lads" (Sekiz Lancashire'l� Delikanl�) ile sahneye ��kt�. Babas�n�n bundan k�sa bir s�re sonra �lmesi, annesinin de s�k s�k ak�l hastanesine girip ��kmas� y�z�nden Chaplin'in �ocukluk y�llar�, yat�l� okul ve yetimhanelerde s�k�nt�yla ge�ti. Bu d�nemde bazen ge�ici sahne i�leri buldu, bazen de sokaklarda ya�amak zorunda kald�.

On yedi ya��ndayken, �vey a�abeyi Sydney kendi �al��t�� ve �e�itli danslar, oyunlar, komedi programlar� sunan Fred Karno vodvil toplulu�unda ona i� buldu. 1913'e de�in Karno'yla �al��arak say�s�z m�zikhol skecinde oynayan Chaplin, o y�l filmlerde rol almak �zere Keystone'un tek makaral�k slapstick filmleri yap�mc�s� Mack Sennett, Chaplin'i Karno turnesi s�ras�nda New York'tayken fark etmi�ti. Chaplin Aral�k 1913'te 150 dolar haftal�kla sinema ya�am�na ad�m att� ve bir daha da sahneye d�nmedi.

Chaplin, melon �apka, dar bir frak ceketi, bol pantolon, b�y�k ayakkab�lar, b�y�k ve bastondan olu�an �nl� g�r�n�m�n� ikinci filmi olan Kid Auto Races at Venic'te (1914,Venedik'te Ufakl�klar Oto Yar��lar�) yaratt�. Ama bu tipin �zellikleri hen�z tam anlam�yla olu�mam��t�. Bununla birlikte, haftada iki film gibi b�y�k bir h�zla �evrilmesine kar��n, Chaplin komedileri ola�an�st� bir ba�ar� sa�lam��t�. K�sa bir s�re sonra Chaplin'in kendi filmlerini y�netmesine izin verildi, �creti de gitgide astronomik rakamlara ula�t�. 1915'te Essanay �irketinden haftada 1. 250 dolar, 1916'da Matual �irketinden haftada 10 bin dolar ve ayr�ca s�zle�me i�in 150 bin dolar, 1917'de de First National �irketinden sekiz film i�in 1 milyon dolar ald�. �ki y�l sonra, d�nemin �nde gelen y�ld�zlar� Mary Pickford, Douglas Fairbanks ve �nl� y�netmen D. W. Griffith ile, her birinin kendi filmlerinin da��t�m�n� ba��ms�zca y�r�tmesi ko�uluyla, United Artists'i kurdu. First National ile olan s�zle�mesi The Pilgrim (1923;�arlo Hac�) filmiyle sona erdikten sonra, 1966'da Universal i�in yapt�� A Countess from Hong Kong'a (Hong Kong'lu Kontes) de�in filmlerini yaln�zca kendi �irketi ad�na �ekti.

Chaplin'in bu h�zl� y�kseli�i bir �l��de, filmlerinin pazarlamas�nda, konular�ndan �ok filmde oynayanlar�n �nemli oldu�u y�ld�z sisteminin geli�mesinden kaynaklan�yordu. Asl�nda Pickford, Fairbanks ve ba�kalar�yla birlikte Chaplin'in perdedeki ki�ili�inin halk taraf�ndan b�y�k bir co�kuyla kabul g�rmesi de, bu sistemin yerle�mesinde olduk�a etkili oldu. Chaplin The Tramp'te (1915;�arlo Serseri), yaratt�� k��k serseri tipini yaln�zca e�lendirici de�il, ayn� zamanda sevimli de k�labilmek amac�yla, sempatikli�inin de alt�n� �izmeye ba�lad�. Kendi filmlerinin hem y�ld�z�, hem y�netmeni, hem de yazar� oldu�u i�in, �arlo karekterinin i�erdi�i anlamlar� irdelemek i�in e�siz bir konumdayd�. Bir ele�tirmenin "zenginlerin bak�� a��s�ndan �izilmi� bir yoksul tipi" olarak tan�mlad��, Chaplin'in "k��k adam" dedi�i �arlo, Easy Street (1917;�arlo Polis), Shoulder Arms (1918;�arlo Asker), Yumurcak, Alt�na H�cum, �ehir I��klar�, Asri Zamanlar ve ilk sesli filmi olan �arlo Diktat�r gibi filmlerde geli�ti. Chaplin'in kendi ya�am�ndan �izgiler ta��yan Limelight'ta (1952;Sahne I��klar�) k�sa da olsa, yeniden g�z�kt�.

Chaplin'in �ok hareketli bir �zel ya�am� oldu. D�rt evlili�inin �� filmlerinin ba�rol oyuncular�yla, 1918'de Lita Grey ve 1936'da Paulette Goddard'la ger�ekle�tirdi. 1943'te oyun yazar� Eugene O'Neill'in k�z� Oona O'Neill'le evlendi. �lk iki bo�anmas� ve 1944'te kendisine a��lan babal�k davas� sansasyon yaratt�. Chaplin 1942'de, sava�ta Almanlara kar�� ikinci bir cephe �a�r�s�nda bulundu�unda gene man�etlere ��kt�. Siyasal tavr�na y�neltilen sald�r�da, hi�bir zaman ABD vatanda�l��na ge�memi� olmas�n�n pay� da vard�r. Mavi Sakal �yk�s�n�n i�neleyici bir uyarlamas� olan Monsieur Verdoux (1947), pek �ok �evrenin yan� s�ra Amerikan ordusunu da olduk�a sinirlendirdi. ABD h�k�metinin vergi borcu i�in s�k��t�rmas�, ayr�ca baz� politikac� ve k��e yazarlar�n�n y�k�c� etkinliklerle ili�kisi oldu�unu ileri s�rmeleri �zerine Chaplin 1952'de �lkeyi terk etti. Geri d�n�� hakk�n�n ABD Adalet Bakanl��'nca soru�turulaca��n� ��renince 1953'te Cenevre'de bu haktan vazge�ti�ini a��klad�.

Bundan sonra ailesiyle birlikte �svi�re'de Vevey yak�nlar�nda Corsier-sur-Vevey'de ya�amaya ba�lad�. 1957'de Londra'da yapt�� A King in New York (New York'ta Bir Kral), Amerika'ya Kar�� Etkinlikleri Soru�turma Komitesi'ne, anlams�z televizyon reklamlar�na ve Amerikan tarz� ya�am�n ba�ka yanlar�na y�nelik ele�tirilerle dolu bir komediydi. Film, Chaplin'in �zellikle reddetti�i kom�nizm yanl�l�� su�lamalar�n�n artmas�na yol a�t�. 1966'da ba�rollerini Marlon Brando ve Sophia Loren'in oynad��, kendisinin de hem senaryosunu yazd��, hem de k��k bir rolde g�r�nd�� A Countess from Hong Kong'u (Hong Konglu Kontes) �ekti. 1972'de kendisine verilen �zel Oscar �d�l�n� almak �zere ABD'ye gitti.

F�LMOGRAF�S�

"Caught in a Cabaret" (1914 yar�m d�zine kadar oyunculuk yapt�� filmden sonraki ilk oynay�p y�netti�i film), "Kid Auto Races in Venice" (�nl� �arlo k�l��n� ilk kez ta��d�� film), "Tillie's Punctured Romance", "The Tramp-�arlo Serseri", "Easy Street", "The Immigrant-�arlo G��men", "A Dog's Life-K�pek Hayat�", "Shoulder Arms- �arlo Asker", "Sunnyside-�arlorda K�rlarda", "A Day's Pleasure-Keyifli Bir G�n", "Pay Day-Maa� G�n�", "The Kid-Yumurcak", "The Pilgrim- �arlo Ka�ak", "A Woman in Paris-Paris'li Kad�n", "Gold Rush-Alt�na H�cum", "The Circus-Sirk", "City Lights-�ehir I��klar�", "Modern Times-Modern Zamanlar", "The Great Dictator-B�y�k Diktat�r", "Monsier Verdoux", "Limelight-Sahne I��klar�", "A King in New York-New York'ta Bir Kral", "A Countess from Hong Kong-Hong Kong'lu Kontes".

Charlie Caplin

Charli Caplin

HAKKINDA YAZILANLAR

ESERLER�

Charlie Caplin

Biyografi

F�LMOGRAF�S�