Botanik (Bitki Bilimi)

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- Botanik (https://www.msxlabs.org/forum/botanik/)

- - Botanik (Bitki Bilimi) (https://www.msxlabs.org/forum/botanik/11928-botanik-bitki-bilimi.html)

Botanik
MsXLabs.org

Botanik, bitkileri inceleyen bilim dal�d�r.

Alt dallar�

Bitki morfolojisi, bitkilerin i� ve d�� yap�lar�n� genel olarak inceler. Bitki morfolojisi bir�ok alt dala ayr�l�r:
Bitki histoloji, bitki dokular�n� inceler.
Bitki sitolojisi, bitki h�cresini inceler.
Bitki anatomisi, bitki dokular�n� organ d�zeyinde inceler.
�reme morfolojisi, ya�am �evrimini inceler
Morfogenez, bitkilerin geli�mesini inceler.
Agrostoloji, otsu bitkilerle ve �zellikle bu bitkilerin s�n�fland�r�lmas�yla ilgili botanik dal�.
Bitki fizyolojisi, bitkilerdeki hayati olaylar� fizik ve kimya kanunlar�na dayanarak inceler. Madde de�i�imi (Metabolizma), b�y�me-geli�me ve hareket fizyolojisi olmak �zere ��e ayr�larak incelenmektedir.
Bitki ekolojisi, bitkilerin di�er canl�larla ve ya�ad�klar� �evre ile olan ili�kilerini ara�t�r�r.
Sistematik botanik, bitkileri birbirleri ile olan tabii akrabal�k derecelerini g�z �n�nde tutarak ve filogenetik geli�melerine dayanarak inceleyen, k��k veya b�y�k topluluklar halinde grupland�ran botanik dal�d�r.

Di�er bilim dallar� ile ilgili olan ili�kileri

Bitki co�rafyas�, bitkiler alemi ile yery�z� aras�ndaki ili�kileri ve bitkilerin yay�l��n� ara�t�ran bir bilim dal�d�r. Fitoco�rafya ve Geobotanik olarak da bilinir.
Paleobotanik, fitopaleontoloji olarak da bilinir. Jeolojik �a�larda ya�am�� ve nesilleri ortadan kalkm�� bitkilerin kal�nt�lar�n�, yani bitkisel fosilleri, sistematik ve yay�l��lar� bak�m�ndan inceler.
Farmas�tik botanik, t�bbi bitkileri belirli sistematik gruplar alt�nda tan�tan, bunlardan elde edilen ila� hammaddeleri (drog) ile tedavide kullan�lma yerlerini k�sa olarak anlatan bir bilim dal�d�r.
Fitopatoloji, bitki hastal�klar�n� inceler.
Dendroloji, a�a�lar� inceler.
Orman botani�i, orman ve park a�a�lar�n�n sistemati�i ile ilgilenir.

Botanik
Alm. Botanik (f), Fr. Botanique (f), �ng. Botany. Bitkiler aleminden bahseden bilim kolu. Botanik terimi, “Botane” (ot, �ay�r) veya “Botanikos” (ot, �ay�r) kelimelerinden al�nm��t�r. Yine ayn� anlama gelen "fitoloji" tabiri ise Yunanca "Phyton" (bitki) ve "logos" (bilim) kelimelerinden birle�mi�tir. Dilimizde eskiden Arap�adan al�nm�� olarak “�lm-i Nebatat”, “Nebatat �lmi” veya k�saca “Nebatat” �eklinde kullan�lm��t�r. Botani�in T�rk�e kar��l�� “Bitki Bilimi”dir.
Botanik ilmi genel olarak d�rt k�sma ayr�larak incelenebilir:

Morfoloji,
Fizyoloji,
Genetik,
Sistematik veya Taksonomi.

1. Morfoloji: Bitkilerin i� ve d�� yap�lar�n� genel olarak inceler. Sitoloji (H�cre bilimi), Histoloji (Doku bilimi) ve Organografi (Organ bilimi) gibi kollara ayr�l�r.
2. Fizyoloji: Bitkilerdeki hayati olaylar� fizik ve kimya kanunlar�na dayanarak inceler. Madde de�i�imi (Metabolizma), b�y�me-geli�me ve hareket fizyolojisi olmak �zere ��e ayr�larak incelenmektedir.
3. Genetik: Canl�lardaki istidatlar�n (karakterlerin) d�llere ge�i� tarz�n� ve kaidelerini inceleyen ilim kolu. Genetik (kal�t�m) ad�n� al�r. Ferdin i� ve d�� karakterlerini nas�l kazand��n�, ana-babas�na veya yak�nlar�na neden benzedi�ini, tabiatta bitki ve hayvanlar�n g�sterdi�i �ok say�da �e�itlili�in neden ileri geldi�ini incelemeyi konu edinmi� olan genetik, yirminci asr�n ba��nda d�nyaya gelmi� bir bilim dal�d�r.
4. Sistematik veya Taksonomi: Bitkileri birbirleri ile olan tabii akrabal�k derecelerini g�z �n�nde tutarak ve filogenetik geli�melerine dayanarak inceleyen, k��k veya b�y�k topluluklar halinde grupland�ran botanik koludur.

Botanik biliminin di�er �nemli kollar� �unlard�r:
Ekoloji: Bitkilerin di�er canl�larla ve ya�ad�klar� �evre ile olan ili�kilerini ara�t�r�r.
Bitki Co�rafyas�: Bitkiler alemi ile yery�z� aras�ndaki ili�kileri ve bitkilerin yay�l��n� ara�t�ran bir bilim koludur. Fitoco�rafya ve Geobotanik olarak da an�l�r.
Paleobotanik: Fitopaleontoloji olarak da bilinir. Jeolojik �a�larda ya�am�� ve nesilleri ortadan kalkm�� bitkilerin kal�nt�lar�n�, yani bitkisel fosilleri, sistematik ve yay�l��lar� bak�m�ndan inceler.
Evol�syon (Evrim): Bitkilerin, yery�z�n�n kurulu�undan bug�nk� hallerine gelinceye kadar ge�irdikleri ferdi ve toplu de�i�iklikleri ara�t�r�r. Bug�ne kadar, bir canl� t�r�n�n di�er canl� t�r�ne d�n��t�� faraziyesi ispatlanamam��t�r. (Bkz. Darwinizm)

Botanik ilmini uygulamal� (tatbiki) y�nden de a�a��daki kollara ay�rmak m�mk�nd�r:

Eczac�l�k Bak�m�ndan

Farmas�tik Botanik: Eczac�l�k botani�i; t�bbi bitkileri belirli sistematik gruplar alt�nda tan�tan, bunlardan elde edilen ila� hammaddeleri (drog) ile tedavide kullan�lma yerlerini k�sa olarak anlatan bir bilim koludur.
Farmakognozi: �la� hammaddelerinden biyolojik men�eli kollar�n� tan�tan, onlar�n yap�lar�n� ayd�nlatan ve k�smen kullan�m alanlar�n� a��klayan bir bilim koludur.

Ziraat Bak�m�ndan

Zirai Botanik: Zirai bitkilerin sistemati�i hakk�nda bilgi verir.
Fitotekni: Bitki yeti�tirme.
Zirai Fitopatoloji: Zirai bitkilerin hastal�klar�n� inceler.
Teratoloji: Fitopatolojinin, hastal�k �eklinde ve kal�tsal olan anormal yap�lar� inceleyen �zel kolu.

Ormanc�l�k Bak�m�ndan

Orman Botani�i: Orman ve park a�a�lar�n�n sistemati�i.
Silvik�lt�r: Orman yeti�tirme.
Orman Fitopatolojisi: Orman ve park a�a�lar�n�n hastal�klar�.

Bitkiler alemi filogenetik bir sisteme g�re ��yle s�n�fland�r�labilir:

1. B�l�m: B�l�nen bitkiler (Schizophyta) (Vir�sler ve Bakteriler),
2. B�l�m: Algler (Su Yosunlar� (Phycophyta),
3. B�l�m: Mantarlar (Mycophyta),
4. B�l�m: Likenler (Lichenes),
5. B�l�m: Kara Yosunlar� (Bryophyta),
6. B�l�m: E�relti Otlar� (Pteridophyta),
7. B�l�m: Tohumlu-�i�ekli Bitkiler (Spermatophyta).

Bug�n ya�ayan bitki t�r� 380.000'den fazlad�r. Buna g�re yukar�daki b�l�mlerin yakla��k bitki say�s� ��yledir:

B�l�nen Bitkiler (Schizophyta) 3.600 t�r
Su Yosunlar�= Algler (Phycophyta) 33.000 t�r
Mantarlar (Mycophyta) 56.000 t�r
Likenler (Lichenes) 20.000 t�r
Kara Yosunlar� (Bryophyta) 26.000 t�r
E�relti Otlar� (Pteriodopyta) 12.000 t�r
Tohumlu Bitkiler (Spermattophyta) 227.000 t�r

Tohumlu Bitkiler (Spermatophya) b�l�m�n� olu�turan 227.000 t�r ise �u �ekilde da��lm��t�r.

A��k Tohumlular (Gymnospremae) 800 t�r
Kapal� Tohumlular (Angiospermae) 226.000 t�r
�ki �enekliler (Dicotyledonae) 172.000 t�r
Bir �enekliler (monocotyledonae) 54.000 t�r

Yukar�da g�r�ld�� gibi bitkiler alemi, gerek g�r�n��, gerek i� ve d�� yap�lar�, �remeleri bak�m�ndan birbirinden farkl� organizmalardan meydana gelmi�tir. Sistematik veya taksonomik botani�in ilk vazifesi, bitkiler alemini te�kil eden m�nferit bitki formlar�n�, esasl� �ekilde inceleyerek, bir�ok bak�mdan benzerlik, yak�nl�k g�sterenleri �nce en dar, en k��k bir kavram alt�nda toplamakt�r. B�ylece bitkiler aleminin temel ta�lar�n�, elementlerini te�kil eden ana birime, t�r veya nevi (Species) kavram�na var�lm�� olunur. Ancak bu t�rleri inceleyerek ve birbirleri ile kar��la�t�r�p daha �st gruplarda toplanabilir.

BOTAN�K ya da bitkibilim, biyolojinin bitki�leri inceleyen dal�d�r. Bilim adamlar�n�n bitki tan�m�nda hen�z tam bir g�r�� birli�ine vara�mam�� olmalar�na kar��n, yaln�z ger�ek bitki�ler de�il, uzmanlar�n bitki olarak kabul etme�dikleri b�t�n bitkisel canl�lar da bu bilim dal�n�n kapsam�na girer. �rne�in suyosunlar� ile mantarlar �a�da� s�n�fland�rmada bitki say�lmad�� halde, suyosunlar�n�, yani algleri inceleyen algoloji ile mantarlar� inceleyen mikoloji hi� tart��mas�z botani�in uzmanl�k dallar� say�l�r. Bu bilimin, ger�ek bitkiler aras�ndan da yaln�zca belirli bir grubu, s�zge�limi e�reltiotlar�n� konu alan pteridoloji, yap-rakyosunlar� ile ci�eryosunlar�n�n olu�turdu��u karayosunlar� grubunu konu alan briyoloji ve yaln�zca fosil bitkileri inceleyen paleobota-nik gibi ba�ka uzmanl�k dallan da vard�r. Oysa botani�in ana b�l�mleri b�yle bir ayr�m yapmaks�z�n b�t�n bitkileri ele al�r; ama her biri bitkileri de�i�ik bir a��dan inceler. Bu d�rt ana b�l�m ile kapsad�klar� ba�l�ca altb�l�mler a�a��da k�saca tan�mlanm��t�r:

1. Bitki morfolojisi bitkilerin k�k, g�vde, yaprak, �i�ek gibi b�l�mlerinin b�t�n yap�sal ve bi�imsel �zelliklerini inceler. Bu geni� kapsaml� b�l�m�n daha ince ayr�nt�lar �zerin�de yo�unla�m�� bir�ok altb�l�m� vard�r. �r�ne�in yap�sal morfoloji bitkilerin b�t�n b��l�mlerini d�� yap�lar� ve g�r�n�mleriyle bi��imsel a��dan ele al�rken, bitki anatomisi i� yap�lar�n� doku ve h�cre d�zeyinde inceler. Bu inceleme de dokular�n yap�lanma �zellik�lerini ara�t�ran bitki histolojisi ya da dokubilimi ile h�crelerin bi�im, boyut, duvar kal�nl�� gibi mikroskobik yap�sal �zelliklerini ara�t��ran bitki sitolojisi ya da h�crebilimi gibi uzmanl�k alanlar�na dayan�r. K�sacas� �i�ekle�rin konumu, ta�yaprak ve �anakyapraklar�n yerle�me d�zeni, erkekorganlar�n ve di�ior-ganlar�n ay�rt edici yap�sal �zellikleri, yaprak�lar�n bi�imi ve dokusu �st�ne b�t�n ayr�nt�l� bilgileri bitki morfolojisi sa�lar. Bu nedenle bitkilerin s�n�fland�r�lmas�, yani benzer �zel�liklerine g�re s�n�f, tak�m, familya, cins ve t�r d�zeyinde grupland�r�lmas� b�y�k �l��de bit�ki morfolojisine dayan�r.

2. Bitki fizyolojisi bitkilerin �reme ve b�y��me s�re�lerini, ya�am �evrimini, solunum ve beslenme gibi ya�amsal i�levlerini konu al�r. �rne�in k�klerin topraktan suyu emmesi, su ve besin maddelerinin iletimdoku sistemiyle yapraklara ta��nmas�, yapraklarda fotosentez�le besin �retimi bu inceleme alan�n�n kapsa�m�na girer.
Bitki morfolojisi ile bitki fizyolojisi sa�l�kl� bitkileri konu al�rken, bitki patolojisi ya da fitopatoloji de bitki hastal�klar�yla ilgilenir.

3. Bitki ekolojisi ya da �evrebilimi biryandan bitkilerin ya�ad�� do�al ortam�n biyolojik ve fiziksel �zelliklerini, �rne�in toprak,nem, hava s�cakl�� ve ��k ko�ullar�n�, bir yandan da bitkilerin �evreyle ili�kilerini, yani hem cans�z do�an�n, hem de ayn� ortamdaki �b�r bitkiler ile hayvanlar�n bitki topluluklar� �zerindeki etkilerini ara�t�r�r. Ayr�ca orman, �al�l�k, fundal�k, �ay�r, batakl�k ve turbal�k gibi bitki topluluklar�n�n incelenmesi de bu b�l�m�n konusudur.

4. Bitki sistemati�i t�rler aras�ndaki farkl�l�klar� saptayarak b�t�n bitkileri ortak �zelliklerine g�re s�n�fland�r�r; bitki taksonomisi de tan�mlanm�� zelliklerine g�re bitkileri adland�r�r.
Ayr�ca botanik ile �b�r bilim dallar�n�n i�birli�inden do�an ortak uzmanl�k alanlar� da vard�r. �rne�in bitki co�rafyas� bitkilerin yery�z�ndeki da��l�m�n�, etnobotanik insan topluluklar�n�n tarih boyunca bitkilerden nas�l yararland��n�, bitki geneti�i ise kal�tsal �zel�liklerin yeni d�llere nas�l aktar�ld��n� ve gen aktar�m�yla insana daha yararl� ya da daha verimli soylar�n nas�l elde edilece�ini ara�t��r�r. Bunlar�n d��nda, botani�in �zellikle ta�r�m, ormanc�l�k, bah�ecilik, serac�l�k ve ecza�c�l�kla da �ok yak�n ili�kisi vard�r.

BOTAN�K BAH�ELER�
Yaln�zca �evreyi g��zelle�tirmek amac�yla d�zenlenmedi�i i�in �b�r bah�e ve parklardan olduk�a farkl�d�r. Bu bah�eler, bir y�renin yerli bitkileri ile o iklimde yeti�meyen bitki �rneklerini bir araya derleyip �zel bak�m alt�nda iklime uyum sa�lamalar�n� ama�layan zengin bir bitki ko�leksiyonudur. Bah�enin g�r�n�m�n� g�zel�le�tirmek i�in bazen aralar�na a�a� ve �al�lar dikilse de, bitkilerin yerle�me d�zeninde mut�laka bilimsel s�n�fland�rma g�zetilir; yani ayn� familya, cins ve t�rden bitkilerin bir arada bulunmas�na �zen g�sterilir. B�ylece hem aranan bitki kolayca bulunabilir, hem de t�rler aras�ndaki yap�sal benzerlikler �n plana ��kar. Her bitki �rne�inin yan�na ya da �st�ne de anayurdu, halk aras�nda bilinen ad� ve Latince ad� yaz�l�r.
Botanik bah�elerindeki bitki �rnekleri �o��u kez co�rafya b�lgelerine ya da do�al ortamlar�na g�re de grupland�r�l�r. �rne�in tropik bitkiler ya da su bitkileri i�in genellikle ayr� b�l�mler vard�r. A��k havada yeti�tirilen bitki t�rleri, botanik bah�esinin bulundu�u b�lgenin iklim ko�ullar�yla s�n�rl�d�r. Bu ne�denle, o iklimde ya�amayan bitkiler i�in gerekli s�cakl�k, ��k ve nem ko�ullar�n� sa�la�yarak bah�edeki t�r say�s�n� art�rmak amac�y�la seralar d�zenlenir. �rne�in seralarda yar� g�lgeli tropik ya�mur ormanlar� ya da r�zg�rl� y�ksek da� etekleri gibi �zel �evre ko�ullar� yarat�labilir.
Botanik bah�elerinin yaln�z a�a�, �al� ve odunsu bitki �rneklerini i�eren b�l�m�ne arboretum, kurutulmu� otsu bitki koleksiyon�lar�na da herbaryum denir.

��renim Merkezleri

�lk botanik bah�eleri b�t�n ila�lar�n bitkiler�den elde edildi�i �a�larda kurulmu�tur. Bir zamanlar Avrupa'daki manast�rlarda hasta�l�klar�n tedavisinde kullanmak i�in �ifal� bitki�ler yeti�tirilirdi. Bu bilgi ve deneyimlerin orta�a�daki ��renim kurumlar�na aktar�lma�s�, �niversitelerde botanik bah�eleri kurma d��ncesine esin kayna�� oldu. B�ylece ilk botanik bah�esi 1545'te �talya'n�n Padova kentinde, �niversitenin �al��malar�na yard�m�c� olmak amac�yla kuruldu. Bunu Hollanda ve Almanya'n�n Leiden, Leipzig ve Heidelberg �niversitelerindeki botanik bah�eleri izledi.
Ba�lang��ta yaln�z �ifal� bitkilere ayr�lm�� olan bu bah�elerin kapsam� giderek geni�ledi ve 16. y�zy�l�n �nl� botanik�ilerinden Carolus Clusius, Leiden'deki botanik bah�esinde b��y�k bir so�anl� bitki koleksiyonu olu�turdu. Bug�n Hollanda'n�n d�nya �ap�nda �nl� olan laleleri ve bir sanayi dal�na d�n��m�� olan so�anl� bitki �retimi Clusius'un bu �al��mala�r�ndan do�mu�tur. Zengin bitki �rnekleriyle d�nyan�n say�l� botanik bah�eleri aras�nda an�lan Kew Krall�k Botanik Bah�esi de 1759'da Londra yak�nlar�ndaki Kew'da kurul�mu�tur. Bu bah�enin y�neticilerinden Sir Joseph Banks ile Sir VVilliam Hooker, bitki �rnekleri toplamak i�in d�nyan�n d�rt buca��na ke�if gezileri d�zenlediler. B�ylece Avru�pa'da hi� tan�nmayan bitki t�rleriyle zenginle��en bu bah�e, 1800'lerin ortalar�nda, yeni bah�e bitkilerini �reten, besin, ila�, kozmetik ve parf�m sanayilerine hammadde sa�layan �nemli bir merkez olarak tan�nd�. Kew Bota�nik Bah�esi bug�n 25 bin canl� bitki t�r� ile 6 milyon kurutulmu� bitki �rne�ini i�erir. 1935'te S�leymaniye'de 27 bin metre karelik bir alanda kurulmu� olan �stanbul �niversitesi Botanik Bah�esi'nde 3.000 kadar yerli ve ya�banc� bitki t�r�, dokuz sera, herbaryumunda da 37 bin kurutulmu� bitki �rne�i bulunur. Ay�r�ca Ege ve Dicle �niversiteleri fen fak�lteleri ile Karadeniz Teknik �niversitesi Orman Fak�ltesi'nin birer herbaryumu, �stanbul �niver�sitesi Orman Fak�ltesi'nin de zengin bir arboretumu vard�r.
20. y�zy�lda, �ifal� bitkiler yeti�tirmek ve t�p ��rencilerini e�itmek i�in kurulan botanik bah�elerinin say�s� giderek azald�. Bunlar�n yerini �niversitelerin ara�t�rma merkezleri ve sanayi kurulu�lar�na ba�l� �zel birimler ald�. Gene de bug�n d�nyan�n hemen her �lkesin�de b�y�k botanik bah�eleri vard�r. Bilimsel ara�t�rma ve inceleme merkezi olma g�revini s�rd�ren bu bah�elerin �o�u, bitkiler �lemini tan�tmak ve do�a sevgisini a��lamak i�in halka da a��lm��t�r.

Kaynak: MsXLabs.org & Temel Britannica

Botanik (Bitki Bilimi)

Bitkileri inceliyen bilim koludur. Bu bak�mdan �ok geni� ilgi dallar�n� i�ine al�r. ��nk� yery�z�nde 600.000 �e�it bitki vard�r.
�nsanlar �ok eski �a�larda bile bitkilerle ilgilenmeye ba�lam��lard�. Baz� bitkilerin k�klerini kaynat�p ila� yap�yorlar baz�lar�n� da besin maddesi olarak kullan�yorlard�. Bundan dolay�, bitkilerin incelenmesi, zehirlisinin zehirsizinden ay�rdedilmesi, hangisinin ne zaman, nerede yeti�ti�inin bilinmesi gerekiyordu. �lk olarak Eski Yunanl� bilgin Aristoteles’in ��rencisi Theophrastos (M. �. 380-327) botanik konusunda �nemli sonu�lara varan incelemelerde bulundu. Bu arada bitkilerin bir �enekli olanlar�n� iki �enekli olanlar�ndan ay�rdetti�i gibi ayr�ca baz� hurma a�a�lar�n�n tamamen erkek, baz�lar�n�n da tamamen di�i olduklar�n� buldu.
Botanik bilimi b�t�n Orta�a�’da daha �ok eczac�lar�n ilgilendi�i bir konu olarak kald�. Yak�n�a�’�n ba�lar�nda �talyan botanik�isi Andrea Cesalpin (1519-1603) bitkileri �i�eklerine ve yapraklar�na g�re s�n�fland�rd�. �svi�reli Gaspard Baubin de (1550-1624) g�nl�k hayatta faydalan�lan 6.000 bitkiyi tesbit ederek bunlara bilimsel birer ad verdi. Frans�z botanik�isi Jh. Pitton De Tournefort (1656-1708) s�n�fland�rmada cinsleri gene Frans�z botanik�ilerinden Bernard Jussieu ( 1699 – 1778) ile Antoine Laurent Jussieu (1746-1836) familyalar� tespit ettiler. Bu arada �nl� �sve�li botanik bilgini Carl von Linn� (1707-1778) de bitkileri 24 s�n�fa b�ld�. B�ylece bug�n bile hala esas olarak kabul edilen bir s�n�fland�rma meydana getirdi.
�sve�li bilgin Augustin Pyram� De Candoll (1778-1841 ) bitkilerin yery�z�nde da��l��n� inceledikten ba�ka o zamana kadar yap�lm�� olan s�n�fland�rmalar� geli�tirdi. Bundan sonra da Alman bilginlerinden Van Tieghem (1839-1893) taraf�ndan s�n�fland�rma i�i tamamland�ktan ba�ka gene Alman botanik�isi Hofmeister ( 1822-1877) taraf�ndan da bug�nk� prosed�rler ortaya at�ld�. Bu arada botanik biliminin daha ba�ka b�l�mlerinde de ilerlemeler kaydediliyordu. Mesela Frans�z bilgini Pasteur (1822-1895) bakteriler �zerinde �nemli ke�iflerde bulundu. �ngiliz bilgini Sir Alexander Fleming (1881-1955) bitkisel k�flerden penisilin gibi �nemli ila�lar elde etti. �sko�yal� botanik bilgini Robert Brown (1773-1858) h�cre konusunda gayet �nemli ke�iflerde bulundu.

Botanik Nelerden Bahseder
Bitkilerin b�t�n �zelliklerini inceliyen botanik asl�nda biyolojinin bir koludur. �nceledi�i konulara g�re birtak�m adlar alarak k�s�mlara b�l�n�r:
1 — Genel Botanik: Bitkilerin ortaklama �zelliklerinden bahseder. Morfoloji, Anatomi, Histoloji, Sitoloji, Genetik vs. gibi baz� b�l�mlere ayr�l�r. Bunlardan �morfoloji� bitkilerin g�zle veya b�y�te�le g�r�lebilen d�� k�s�mlar�n�; �anatomi� i� organlar�; �histoloji� dokular�, �sitoloji� de h�creleri inceler; �genetik� bitkilerde (ve hayvanlarda) irsi �zelliklerin nesillerden nesillere devredili�iyle; �bakteriyoloji� bakterilerle; �biyoco�rafya� bitkilerin yery�z�nde da��l�� ekilleriyle ilgilenir. Bunlardan ba�ka �e�itli konularla me�gul olan daha bir�ok botanik kollar� vard�r.
2 — �zel Botanik: Herhangi bir bitki grubunun �zelliklerini inceler.

Botanik Bilimi!

Botanik, bitkiler aleminde ara�t�rmalarda bulunan bilimin ad�d�r. Zooloji bilimi gibi botanik bilimi de biyoloji bilimine yard�mc� bir dald�r. Hayvanlar alemini inceleyen zooloji ise devaml� olarak botanik bilimiyle birlikte y�r�m��t�r.

�nsanl�k tarihinin en eski bilimlerinden biri olan botanik �ok eski �a�larda bile kendi aleminin k�klerini insan �uuruna salm�� idi. Yenebilecek cinsten her bitkinin yapra��, k�k� Ta� �a�� insan� i�in ana besin kayna��yd�.

Ekin ekmesini, bitki b�y�tmesini ��renmeden �nce insan hangi otun zehirli, hangi yapra��n zararl� oldu�unu biliyordu. Uzun ya�am tecr�belerinden elde edilen deneysel bilgiler nesilden nesile ge�ti. Bitkileri iyi ve k�t� diye birbirinden ay�rmay� ��renmekle insan botanik biliminin temelini atm�� oldu. Sonras�nda besin elde etmek amac�yla tohum yeti�tirmesini ve zaman� gelince de bunlar� ekmek gerekti�ini ��rendi.

Bitkileri tan�maktan ba�ka topra�� iyice i�lemek, ekme ve bi�me zamanlar�n� da mevsime g�re ay�rmak gerekiyordu. B�t�n bu bilgiler botanik biliminin tecr�beleriyle uyumlu bir �ekilde y�r�t�ld�.

Kaynak: AnaBritannica