[KK] Vatikan (Pontificio) ve Vatikan Tarihi

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- Tarih (https://www.msxlabs.org/forum/tarih/)

- - Vatikan (Pontificio) ve Vatikan Tarihi (https://www.msxlabs.org/forum/tarih/12524-vatikan-pontificio-ve-vatikan-tarihi.html)

Vatikan (Pontificio) ve Vatikan Tarihi

Vatikan

�talyanca tam ad� STATO DELLA C�TTA DEL VAT�CANO,
papal��n merkezi olan kilise devleti.

Tiber Irma��n�n bat� yakas�nda, d�rt yan�ndan Roma�yla �evrelenmi� bir kent devleti konumundad�r. G�neydo�uda, San Pietro Meydan� d��nda Vatikan��n s�n�rlar�n� kentin orta�a� ve R�nesans d�neminden kalma surlar� olu�turur. Kentin alt� giri�inden yaln�zca San Pietro Meydan�, bazilikan�n cephesindeki �anlar Kemeri ve kuzey duvar�ndaki Vatikan M�zeleri halka a��kt�r. 4. y�zy�lda in�a edilen ve 16. y�zy�lda yenilenen San Pietro Bazilikas� en g�rkemli yap�d�r.

Vatikan kentinin kendi telefon sistemi, postanesi, radyo istasyonu, yakla��k 100 isvi�reli muhaf�zdan olu�an bir ordusu, banka sistemi, darphanesi, ma�azalar� ve bir eczanesi vard�r. Vatikan�a fon giri� ve ��k��nda hi�bir k�s�tlama yoktur. Bankac�l�k etkinlikleri ve harcamalar gizlilik i�inde y�r�t�l�r.

Vatikan��n ba��ms�zl�k ve egemenli�i fa�ist �talyan h�k�metince 1929�daki Laterano Antla�mas�yla tan�nm��t�r. Egemenlik Katolik Kilisesi�nin ba�� olarak se�ilen papan�n elindedir. Papa kent i�inde mutlak y�r�tme, yarg� ve yasama yetkilerini elinde tutar, Vatikan��n y�netim organlar�n�n �yelerini atar. Papa, h�k�met yetkilerini Vatikan Kenti Papal�k Komisyonu eliyle kullan�r. Y�netim yetkilerini �stlenen valiye bir merkez konseyi yard�mc� olur. R�nesans d�neminde papalar �talya�n�n en b�y�k sanat koruyucusuydu. O d�nemden bu yana Vatikan�daki k�lt�rel etkinlikler olduk�a s�n�kle�mi�tir. Bununla birlikte Vatikan M�zeleri, Michelangelo�nun Sistina �apeli�ndeki, Pinturicchio�nun Borgia Dairelerindeki freskleri ve Raffaello�nun odalar� h�l� d�nyan�n her yerinden ele�tirmenleri, sanat��lar� ve kalabal�k turist kafilelerini �ekmektedir. Vatikan K�t�phanesi�nde H�ristiyanl�k �ncesinden ve sonraki d�nemlerden kalma �ok de�erli yazma koleksiyonlar� vard�r. Vatikan L�Osservatore Romano adl� bir g�nl�k gazete yay�mlamakta, kent bas�mevi de G�rc�ceden Tamilceye kadar hemen her dilde kitap ve bro��r basmaktad�r. N�fus (1978 tah.) 729.

Vatikan konsilleri

Katolik kilisesinin Vatikan�da toplanan 20. ve 21. ekumenik konsilleri.
20. ekumenik konsil olarak benimsenen I. Vatikan Konsili (1869-70) us�ulu�un, liberalizmin ve maddecili�in g��lenmesine kar�� nlemler almak �zere Papa IX. Pius�un �a�r�s�yla topland�.

Sonu�land�� resmen ilan edilmeyen konsilde iki ��reti belgesi benimsendi. Bunlardan Dei Filius inan�, us ve bunlar�n aralar�ndaki ili�ki konular�n� ele al�yordu. Pastor Aeternus�un konusu ise papan�n yetkileriydi. �kinci belge, konsil �ncesinden ba�lay�p toplant� boyunca s�ren uzun ve �iddetli tart��malar sonunda onaylanabildi. Buna g�re Aziz Paulus�un ger�ek ard�l�n�n t�m kilise �zerinde eksiksiz ve �st�n bir yarg� yetkisi vard�. Bu nedenle de kilisenin b�t�n rahipleriyle ve onlar�n cemaatleriyle hi�bir s�n�rlama olmaks�z�n ileti�im kurabilirdi. Ayr�ca inan� ya da ahlak konular�nda b�t�n kiliseyi ba�lay�c� bir ��reti �ne s�rd��nde papa her t�rl� yanl��tan korunmu�tu; ��nk� Isa Mesih papaya yan�lmazl�k ayr�cal��n� ba��lam��t�. Bu konudaki tart��malardan sonra konsil �yelerine birka� ay Roma d��na ��kma izni verildi. Ama onlar d�nmeden Roma Piemonte g��lerince i�gal edildi. 20 Ekim 1870�te Papa IX. Pius konsil �al��malar�n� belirsiz bir s�re i�in tatil etti.

Papa XXIII. Johannes taraf�ndan 25 Ocak 1959�da toplant�ya �a�r�lan II. Vatikan Konsili�nin (1962-65) ba�l�ca ama�lar� kilisenin ruhani y�nden yenilenmesi ve daha �nce Katolik Kilisesi�nden ayr�lan H�ristiyanlar�n kiliseye d�nmesine olanak sa�lanmas�yd�. Konsil �al��malar� Johannes�in ard�l� VI. Paulus d�neminde de s�rd�, �al��malar�n tamamland�� 8 Aral�k 1965�e de�in her sonbahar d�neminde konsil meclisi toplant�ya �a�r�ld�. Bu s�rede konsil �yelerince 16 belge onayland�.

�Kiliseyle �lgili Dogmatik �lkeler� adl� belge kilisenin hiyerar�ik yap�s�nda piskoposlara daha b�y�k a��rl�k tan�yarak I. Vatikan Konsili�nin papay� vurgulayan tutumunu bir �l��de dengeler. Yasan�n din adam� olmayan cemaat �yelerine ili�kin ilkeleri bu kesimin de kilisenin misyonerlik etkinliklerine kat�lmas� yolunda bir temel olu�turulmas�n� ama�lar. Kilisenin �Tanr�n�n halk�� olarak tan�mlanmas�, Protestan Reform hareketinin ortaya ��k��ndan beri Katolik d��nce ve uygulamay� belirleyen savunmac� ve kat� tutumun de�i�mesini sa�layabilecek bir ilahiyat temeli olu�turur.

�Tanr�sal Vahiyle �lgili Dogmatik �lkeler� Kitab� Mukaddes ile kilisenin daha sonraki ��reti gelene�inin kar��l�kl� konumunu, kiliseye emanet edilmi� olan S�z�deki (Logos) ortak k�kenleriyle ili�kilendirmeye �al��r. Belge, insanl��n kurtulu�u i�in Kitab� Mukaddes�in �nemini onaylamakla birlikte, onun bilimsel d�zeyde incelenmesine a��k bir tutum ortaya koyar.

�Kutsal Ayinlerle �lgili �lkeler� din adamlar� d��ndaki cemaatin missa ayinine daha �ok kat�l�m�n�n sa�lanmas�n� �ng�r�r ve missa kutlamalar�yla kutsama t�renlerinde kullan�lan metinlerde, bu metinlerin dilinde ve bi�imlerinde �nemli de�i�ikliklerin yap�lmas�na olanak tan�r.

�G�n�m�z D�nyas�ndaki Kiliseyle �lgili ��tleyici �lkeler� adl� belgede insanl��n u�rad�� geni� �apl� de�i�ikliklere de�inilerek kilise ve vahiy kavramlar� �a�da� k�lt�r�n gerekleri ve de�erleriyle ili�kilendiril- meye �al��l�r.
Konsil ayr�ca piskoposlar�n yol g�stericilik g�revleri, ekumenik hareket, Do�u ayin usullerine ba�l� kiliseler, papazlar�n ya�am�, dinsel g�revleri ve e�itimi, kiliselerin misyonerlik etkinlikleri, cemaat �yelerinin misyonerli�i ve toplumsal ileti�im gibi konularda da uygulamaya y�nelik kararlar ald�. Ayr�ca din �zg�rl��, kilisenin H�ristiyanl�k d�� dinlere kar�� tutumu ve H�ristiyanl�k e�itimi gibi konularda da bildiriler ��kard�. Bu belgeler Johannes d�neminin �ok �ncesinden beri Kitab� Mukaddes�e bak��, ekumenik hareket, ayin d�zeni ve din adam� olmayanlar�n misyonerlik etkinli�i gibi kilise ya�am�n�n �e�itli alanlar�nda ortaya ��kan yenilenmeyi yans�t�yordu. Belgelerin ve �teki konsil kararlar�n�n etkisi 1970�lerin ba�lar�nda kilise ya�am�n�n hemen b�t�n alanlar�nda kendisini g�sterdi. Konsil �yelerinin d��nmemi� olabilece�i bir�ok de�i�iklik b�ylece g�ndeme geldi.

Vatikan M�zeleri ve Galerileri

papalar�n 15. y�zy�l ba�lar�ndan g�n�m�ze de�in toplad�klar� sanat yap�tlar�ndan olu�an ve Vatikan�daki papal�k saraylar�yla ba�ka yap�larda yer alan m�zeler toplulu�u. Pio- Clementino M�zesi (Heykel M�zesi) 18. y�zy�lda Papa XIV. Clemens taraf�ndan kurulmu�, Papa VI. Pius taraf�ndan geni�letilmi�tir. Burada Papa II. Julius�un toplamaya ba�lad�� Antik �a� heykel koleksiyonu sergilenir. 19. y�zy�lda Papa VII. Pius�un kurdu�u ve tasar�m�n� heykelci Antonio Canova�nm yapt�� Chiaramonti Heykel Galerisi de (Chiaramonti M�zesi) Antik �a� heykellerine ayr�lm��t�r. Buras�, tasar�m�n� Bramante�nin yapt�� bir galeri, Yeni Kanat (Braccio Nuovo) ve e�siz eski �rneklerin yer ald�� Yaz�tlar Galerisi (Lapideria) olmak �zere �� b�l�mden olu�ur. 1836�da Papa XVI. Gregorius�un kurdu�u ve 1924�te yeniden d�zenlenen Gregorius J�t- r�sk M�zesi�nde Etr�sk kaz�lar�nda ele
ge�en yap�tlarla Regolini-Galassi Mezar�ndan ��kan Etr�sk m�cevherleri sergilenir. Gene XVI. Gregorius�un kurdu�u M�s�r M�zesi 1839�da halka a��lm��t�r. 1797�de Papa VI. Pius�un kurdu�u Resim Galerisi (Pinacoteca) 1932�de Papa XI. Pius�un sipari�i �zerine yap�lan bug�nk� galeriye yerle�mi�tir. Burada �talyan ressamlar�n dinsel konulu resimlerinden olu�an g�rkemli bir koleksiyonun yan� s�ra Rus ve Bizans resimleri yer al�r.

1956�da Renoir, Seurat, Van Gogh, Rouault, Matisse ve Picasso gibi 19. ve 20. y�zy�l sanat��lar�n�n dind�� konulu resimlerinin de bulundu�u bir modern sanat koleksiyonu olu�turulmaya ba�lam��t�r. 1973�te de Vatikan�daki ilk �a�da� sanat m�zesi a��lm��t�r. Altm�� be� ayr� galeriye yay�lan bu m�zede hem Avrupal�, hem de ABD�li sanat��lar�n yap�tlar� yer almaktad�r.

Vatikan Papal�k K�t�phanesi

�talyanca BIBLIOTECA APOSTOLICA VATICANA. Vat�kart�in resm� k�t�phanesi. D�nyan�n en zengin el yazmalar� koleksiyonuna sahip k�t�phanelerinden biridir. Romal� papalar�n kurdu�u ilk k�t�phanenin devam� olarak kabul edilir. K�t�phanede VIII. Bonifatius d�neminden (1294-1303) kalma bir envanter defteri bulunmakla birlikte k�t�phanenin 13. y�zy�la de�in uzanan tarihine ili�kin fazla bilgi yoktur. OsmanlIlar�n Konstantinopolis�i (bug�n �stanbul) almalar� �zerine da��lan Bizans �mparatorluk K�t�phanesi�nin kitaplar�n� toplatan Papa V. Nicolaus (1447- 55) k�t�phaneyi geni�letti. Bug�nk� k�t�phane binas�n� 16. y�zy�l�n sonunda Domenico Fontana in�a etmi�tir. G�n�m�zde k�t�phanede 900 bin bas�l� ve 65 bin elyazmas� yap�t bulunmaktad�r.

Vatikan Saray�

Vatikan�da, San Pietro Bazilikas�n�n kuzeyinde yer alan papal�k saray�. 4. y�zy�ldan Avignon papal�� d�nemine (1309-77) de�in papalar�n geleneksel konutu Laterano�dayd�. Papa Symmachus k�sa s�re oturmak i�in Vatikan�da, bazilikan�n iki yanma birer papal�k konutu in�a ettirdi. Charlemagne Roma�ya gelen uyruklar�n�n konuk edilmesi i�in San Pietro�nun kuzeyindeki Crahus Saray��n� (Palatium Caroli) yapt�rd�. III. Leo ve III. Eugenius�un ekledikleri yap�lan II. Innocentius yeniletti. II. Innocentius ayr�ca IV. Leo�nun in�a ettirdi�i surun i�ine bir �kincisini yapt�rarak g�venli�i de art�rd�. Bug�n papal�k saraylar� olarak bilinen �e�itli yap�lar�n ilki III. Nicolaus d�neminde yap�lmaya ba�lad�.

V. Nicolaus, R�nesans d�neminde Leon Battista Alberti ve Bernardo Rossellino gibi mimarlara III. Nicolaus�un saray�n�n kuzey ve bat� duvarlar�n� yeniden in�a ettirdi ve Vatikan Papal�k K�t�phanesi�ni kurdu. Ayr�ca Fra Angelico�yu, V. Nicolaus �apeli� nin duvarlar�na Aziz Stephanus ve Aziz Laurentius�un ba��ndan ge�enleri canland�ran resimler yapmakla g�revlendirdi.
Giovanni dei Dolci, IV. Sixtus�un iste�i �zerine Sistina �apeli�ni in�a etti ve Vatikan Papal�k K�t�phanesi�ni yeniden ele alarak dekore etti. Borgia Daireleri diye bilinen b�l�m� VI. Alexander yeniden d�zenletti. II. Julius d�neminde Bramante kuzey cephesini bitirdi, iki tane de loggia in�a etti. Raffaello bunlara bir ��nc�s�n� ekledi. Segnatura, Incendio ve Eliodoro odalar�yla Maresciallo Avlusu�na bakan loggia'n�n duvarlar�ndaki freskleri de gene Raffaello yapt�.

III. Paulus d�neminde saraya, her ikisini de Antonio da Sangallo�nun (Gen�) tasarlad�� Kraliyet Salonu (Sala Regia) ve Paulus �apeli eklendi. Giorgio Vasari, Taddeo Zucaro ve Daniele da Volterra, Kraliyet Salonu�nun duvarlar�n� bezediler; Michelan- gelo ise Paulus �apeli�ne Aziz Petrus�un �ehit edilmesini ve Aziz Paulus�un H�ristiyanl�� benimsemesini canland�ran freskler (1542-50) �izdi. IV. Pius�un in�a ettirdi�i pavyon Pirro Ligorio ile Giovanni Salustio Peruzzi�nin �r�n�yd�. Bug�n bu yap� Papal�k Bilim Akademisi�ni bar�nd�rmaktad�r. Vasari�nin yapt�� duvar resimleriyle Guglielmo della Porta�n�n ger�ekle�tirdi�i al�� i�lerini i�eren �� apelle (San Stefano, San Pietro ve San Michele) Giulio Mazzoni ye Daniele da Volterra�n�n resimledikleri �svi�reli Muhaf�zlar �apeli, V. Pius d�neminde in�a edildi. Bug�nk� San Damaso Avlusu�nun kuzey kenar� boyunca uzanan ve i�inde Antonio Tempest� ile Mathys Bril�in bezedikleri odalar�n yer ald�� kanatla, Ottaviano Mascherino�nun tasarlad�� ve i�inde �talya�n�n �e�itli b�lgelerinin Ignazio Danti taraf�ndan �izilen haritalar� bulunan �nl� Haritalar Galerisi XIII. Gregorius�un emriyle yap�ld�. V. Sixtus d�neminde Vatikan Papal�k K�t�phanesi�ne, i�inde Sistina Salonu�nun da (Sala Sistina) bulundu�u ve Belvedere Avlusu�nu ikiye b�len yeni bir kanat ekleyen Domenico Fontana, bug�n San Damaso Avlusu�nun do�usunda yer alan daireleri de in�a etti.

VIII. Urbanus saraya barok d�nemde, bezemelerini Pietro da Cortona�n�n yapt�� ve bug�n Matilde �apeli diye bilinen Kontes Matilde Salonu�nu ekletti. VII. Alexander d�neminde ise Bernini, Scala Regia adl� �nl� merdiveni ger�ekle�tirdi. 18. y�zy�l sonuyla 19. y�zy�lda da, Vatikan M�zeleri� ni geli�tirmek i�in sarayda �e�itli ekleme ve de�i�iklikler yap�ld�.

kaynak: Ana Britannica

VAT�KAN

ba�kan� papa olan ba��ms�z devlet. Laterano' antla�malar�yla (11 �ubat 1929) "Papal��a mutlak ve g�zle g�r�l�r ba��ms�zl�k, uluslararas� alanda bile g�vence alt�na al�nm�� tart��lmaz bir h�k�mranl�k sa�lamak i�in" kuruldu.

44 ha'l�k alan kaplayan Vatikan sitesi d�nyan�n en k��k devletidir. Vatikan topraklar� San Pietro bazilikas�'n�n meydan�, tepenin yama�lar�nda basamak basamak uzanan bah�eler ve saraydan olu�ur. Papal�kta ya�ayanlar�n say�s� 700 kadard�r ve bunlar�n ancak yar�s� papal�k "vatanda�fd�r; ne var ki bu "vatanda�l�k" belli bir ulusal toplululuk i�inde yer almay� de�il, papal�k hizmetinde belli bir g�revi y�klenmeye ba�l� olarak kazan�lan bir stat�y� belirtir Dolay�s�yla Vatikan �vatanda�l�� ge�ici bir stat�d�r ve ulusal kimli�i belirten vatanda�l��n yerini alamaz.

Vatikan, g�n�m�zde, papa Paulus VI� n�n haz�rlatt�� ve 24 haziran 1969'da A�ta apostoticae Sedis'de yay�mlanan bir yasayla y�netilmektedir.
Papa y�r�tme ve yasaman�n tek ve mutlak h�kimidir ve bu g��leri be� y�l i�in atad�� bir kardinaller enc�meni (ba�kan�, D��i�leri bakan� g�revini �stlenen kardinaldir) arac�l��yla kullan�l�r Yasama g�c� �zel bir delegeye b�rak�lm��t�r; bir h�k�met genel yazman�yla yirmi d�rt romal� laik delege ve alt� yabanc� onur �yesinden olu�an bir Meclis yasama g�c�n� kullanan delegeye yard�m eder.

H�k�metin on genel m�d�rl�� vard�r:

1. genel i�ler, pulculuk, eski para, yasa b�rosu, personel b�rosu ve hukuk b�rosu, saymanl�k, posta ve telgraf, mal, asliye mahkemesi, dan��ma b�rosu;
2. papal�k an�tlar�, m�zeleri ve galerileri;
3. teknik hizmetler, yap�lar; kurumlar, d�zenlemeler, genel denetim daireleri, denetleme onar�m, oto ve telefon hizmetleri;
4. istikan radyosu;
5. iktisat dairesi;
6. sa�l�k hizmetleri;
7. Castel Gandolfo g�zlemevi;
8. arkeoloji �al��ma ve ara�t�rma dairesi;
9. Castel Gandolfo papal�k konaklar� dairesi;
10. koruma ve polis kuvvetleri b�t�n�n� olu�turan sivil g�zetim (87 �ye) ve isvi�reli muhaf�zlar (72) dairesi.

Vatikan sitesi devletinin paras�. �talyan liretinin dalgalanmalar�n� izlemektedir. Ticaret devlet tekelindedir.
Vatikan sitesi devletinde bir�ok k�lt�r kurumu vard�r: Vatikan k�t�phanesi (60 000 elyazma, 100 000 elyaz�s�, 700 000 bask� ) \/atikan ar�ivleri; b�t�n dillerde dizgi yapabilen bas�mevi (�zellikle Papal�k y�ll��'n� ve A�ta aposto�cae Sedis�i basar). Temel ileti�im kurumlar�ysa �unlard�r: Bas�n b�rosu (II. Vatikan konsili�nden sonra kuruldu); Vatikan'�n gazetesi L'Osservatore Romano (1861'de kuruldu); Vatikan radyosu (33 dilde yay�n yapar).

Vatikan konslll (Birinci),

Roma San Pietro bazilikas�'nda yap�lan ve 8 aral�k 1869�dan 18 temmuz 1870'e kadar s�ren kiliseler konsili.
Kilise'nin modern d�nya kar��s�ndaki durumunu g�zden ge�irmek i�in toplanan bu konsil, �zellikle Papal�k'�n �st�nl��n� ve yan�lmazl�� konusunu ele ald�. Etkili bir az�nl��n muhalefetine ra�men papan�n yan�lmazl��na ili�kin tan�m 13 temmuz 1870'te, pederlerin b�y�k bir �o�unlu�u taraf�ndan onayland�. Almanca konu�an �lkelere mensup baz� muhalifler, Eski Katolikler hizbini olu�turdular.

Vatikan konslll (ikinci)

Roma�da 1962 -1965 aras�nda d�rt oturum s�ren kiliseler konsili.
Konsili toplayan Johannes XXIN'�n yakla��m�na uygun olarak, konsilin amac� Kilise'ye modern d�nya kar��s�nda bir at�l�m (aggiornamento) kazand�rmak ve h�ristiyan birli�ine zemin haz�rlamakt�. Vatikan m�zeleri. Vatikan saray�, yap�n�n kendi i� s�slemelerinin yan� s�ra, papalar taraf�ndan toplanm�� zengin sanat koleksiyonlar�yla dikkati �eker.

P�O CLEMENT�NO m�zesi (Belvedere'nin k��k avlusunu da kapsar), Antik�a� yap�tlar�na ayr�lm��t�r. Gregorius XVI'n�n kurdu�u GREGOR�US M�ZES�'nde m�s�r ve etr�sk yap�tlar� yer al�r. DUVAR HALILARI GALER�S� daha �ok Flandres duvar �rt�leriyle dikkati �eker. Bu b�l�m, �Biga� (�.�. II. yy.'dan kalma sava� arabas�) salonuyla sona eren �amdanlar galerisiyle, co�rafi haritalar galerisi (XVI. yy.) aras�nda yer al�r. �� b�l�me ayr�lm�� olan (as�l Chiaramonti m�zesi, ta� yap�tlar galerisi ve Braccio nuovo) CH�ARAMONT� M�ZES�, Antik�a� heykel sanat�n�n �nemli yap�tlar�na (Doryphoros) sahiptir. Nicolaus V�in XV. yy.'da kurdu�u K�TAPL�K'ta �ok de�erli elyazmalar�n�n (Codex Vaticanus, Vergilius, Terentius) yan� s�ra 1500 y�llar�ndan �nce bas�lm�� bir�ok yap�t yer al�r. P�NAKOTEK ise pirimitiflerin (Giotto, Daddi, Melozzo da Forli), ferraral� ve Venedikli ressamlar�n tablolar�ndan olu�an zengin bir koleksiyon bar�nd�rmaktad�r. Bu b�l�mde ayr�ca Raffaello�nun resimlerinin (Foligno Madonnas�, G�r�nme) yan� s�ra ustan�n on duvar hal�s� da yer al�r. XVII. yy. resim sanat�, il Caravaggio, G. Reni, Rubens, Valentin, Poussin vb.'nin b�y�k tablolar�yla temsil edilmektedir Eskiden Laterano saray�1 nda korunan papal�k koleksiyonlar�, 60'l� y�llar�n sonunda Vatikan'a, yeni mek�nlara ta��nd�: �zellikle M�SYONERL�K ETNOLOJ� M�ZES�. 1973�ten bu yana Borgia dairelerinde geni� bir KUTSAL SANAT M�ZES� yer almaktad�r.

Vatikan saray�

Roma'da, San Pietro b�zilikas��n�n K.'inde geni� bir alana yay�lan yap�lar toplulu�u. Nicolaus lll'�n (1277-1280) yapt�rd�� ilk �ekirdek, �e�itli tarihlerde de�i�tirildi, geni�letildi ya da tamamland�. Avignon'dan ayr�lan (1377) papalar�n yerle�ti�i, Nicolaus V d�neminden (1447-1455) ba�layarak papal�k hizmetlerinin merkezi olan Vatikan'a modern mimari d�zenlemesini kazand�ran Bramante'dir. Ana giri� Bernini�nin yap�t� olan revak�n ucuna a��l�r ve S. Damaso avlusuna ula�t�r�r. Bu avlu b�y�k bir d�rtgendir ve Loggia diye an�lan galerilerinin (ikinci kat, bat� yan�) bir b�l�m� Raffaello ve ��rencilerince bezenmi�tir G�n�m�zde papalar�n oturdu�u daireler D.'ya bakar ve B.�ya do�ru y�nelen yap�larda saray�n�n eski b�l�mleri yer al�r: Nicolaus V capellas� (Fra Angelico'nun freskleri, 1447), Raffaello'nun 1508-1517 aras�nda �nl� sahnelerle s�sledi�i Odalar (Stanze).

Bu odalar dizisi alt�nda, birinci katta, Pinturicchio'nun dekore etti�i (1493-94) Borgia daireleri an�lmal�d�r. Daha da B.�ya gidildi�inde, San Pietro'nun eksenine ko�ut olarak Sistina capellas� y�kselir. Ba�l�ca bezemeleri Michelangelo�nun yap�t� olan bu capellan�n yap�m�na 1473'te, Sixtus IV d�neminde ba�lanm��t�r. An�tsal bir g�r�n�m sunan bu ilk yap�lar grubu, Bramante�nin �al��malar�yla, innocentius Vlll'in (1484-1492) K.'de, 300 m uzaktaki bir tepe �zerine kurdurdu�u Belvedere� villas�'na ba�lanm��t�r. Bramante, antik �slupta iki uzun galeri tasarlam��, teraslar ve merdivenlerle b�l�mlenen i� avlular� �evrelemi�tir; Hadrianus'un mozolesinden getirilen dev kozalak (pigna) u�taki absidaya yerle�tirilmi�tir. Ana eksene dik ikincil yap�lar�n (Kitapl�k salonu [1588] ve "Braccio nuovo" [Yeni kol�, 1817-1821]) eklenmesi Vatikan saray�'n�n g�rkemli perspektifini bozmu�tur.

Vatikan��n zindanlar�

(Ies Caves du Vatican), Andr� Gide�in sottie'si (1914). Yazar bu yap�tla geleneksel ahlak ve edebiyata meydana okur. Entrikas� �ok tuhaf, hatta g�l�n�t�r. Tutucu �evreler y�k�c� bir mizahla betimlenmi�tir. Lafcadiotipi ka��n, �eli�kinin ve tutars�zl��n gereklili�ini canl�l�kla ortaya koyar. �Nedensiz edim" burada kurtar�c� edim olarak tasarlanm��t�r, ��nk� sa�mad�r. Gide bu yap�t�n� kendisi sahneye uyarlam��t�r (1951).

Kaynak: B�y�k Larousse

Vatikan (Pontificio) ve Vatikan Tarihi

Vatikan, d�nyan�n en k��k �lkesidir. Roma kentinde bulunan bu devletin topra�� 0,4 kilometrekareyi ge�mez. Bu kadar k��k olmas�na ra�men Vatikan'�n d�nya devletleri �zerindeki etkisi �talya'dan bile b�y�kt�r. ��nk� Vatikan Devleti H�ristiyanl��n en b�y�k mezhebi olan Katolik Kilisesi'nin merkezidir. Kilisenin ba�kan� olan papa burada oturur.

Vatikan �talya'da, Roma kentinin s�n�rlar� i�inde Tiber Irma��'n�n sa� k�y�s�nda yer alan, ba��ms�z, k��k bir devlettir. Y�z�l��m� 1 km2, n�fusu ise yaln�zca 800 ki�i kadard�r, ama milyonlarca Katolik i�in d�nyadaki b��t�n kentlerden �st�nd�r. Katolik Kilisesi'nin merkezi olan Vatikan'da egemenlik papan�n elindedir ve devlet papan�n atad�� bir vali taraf�ndan' y�netilir.
Vatikan �ok k��k olmas�na kar��n t�m kurumlar�yla tam bir devlettir. Kendi bayra��, posta hizmetleri, telefon sistemi, g��l� bir radyo istasyonu ve her g�n yay�mlanan bir resmi gazetesi vard�r. Kendi bankac�l�k siste�mi olan Vatikan'�n paras�, �talyan y�netimi ile yapt�� anla�maya g�re, �talya s�n�rlan i�inde de dola��mdad�r. Yabanc� devletlerle diplo�matik ili�kilerini kendi y�r�ten Vatikan'�n hukuk mahkemeleri ve 100 ki�ilik k��k bir ordusu da vard�r.

Vatikan'daki en �nl� yap�lar, San Pietro Bazilikas� ile i�inde eski ve de�erli elyazmalar�ndan olu�an bir k�t�phanenin bulundu�u Vatikan Saray�'d�r. Vatikan m�zeleri bir�ok de�erli e�ya ve yap�t� bar�nd�r�r.

San Pietro, H�ristiyan kiliselerinin en b�y�� ve en g�rkemlisidir. Va�tikan Saray�'n� olu�turan b�y�k yap�lar farkl� d�nemlerde, farkl� mimari �sluplarda yap�l�m��t�r. Baz� eski b�l�mleri �S 4. y�zy�ldan kalmad�r. San Pietro Bazilikas�'n�n kriptala-nndaki mezarlar Havariler d�nemine aittir. (Kripta, bir kilisede bulunan yeralt� odas� ya da mahzen anlam�na gelir.) Ana yap�lar 16. y�zy�lda yap�lm��t�r. Yakla��k olarak toplam 1.400 oda ve �apel vard�r. Bu yap�lar aras�nda yer alan �nl� Sistina �apeli'nin geni� duvarla�r�n� Michelangelo resimlemi�tir. Vatikan'�n �zelliklerinden biri de papan�n �zel koruyu�cular� olan �svi�reli muhaf�zlard�r. G�steri�li giysileri Michelangelo taraf�ndan 16. y�zy�lda tasarlanan bu muhaf�zlar Vatikan'a ilgin� bir g�r�n�m kazand�r�r.
1929'da Papal�k ile �talyan h�k�meti ara�s�nda imzalanan Laterano Antla�mas� ile Va�tikan ayn bir devlet oldu ve 1870'ten beri �talyan y�netimi ile do�rudan papan�n deneti�mindeki Papal�k Devletleri aras�nda s�rege�len �at��ma sona erdi. Bu antla�mayla Papal�k Devletleri'nin �talya'n�n bir par�as� oldu�u kabul edildi. Buna kar��l�k papa ba��ms�z Vatikan Devleti'in �nderi olarak tan�nd�.

Tarihte Vatikan

Vatikan eskiden epeyce b�y�k bir devletti. Topraklar� 45,000 kilometrekareyi, n�fusu 3,5 milyonu buluyordu. Sonra, topraklar�n� kom�u �talya krall�klar�na kapt�rd�. �talya Krall�� kurulunca da �imdiki gibi kendi k��k kent�i�iyle s�n�rland�. 1929 y�l�nda �talya Krall�� ile yap�lan Laterano Antla�mas�'yla Vatikan'�n ba��ms�zl�� tan�nd�. Papa bu din devletinin hem dinsel ba�kan�, hem siyasal ba�kan�d�r.

Papan�n oturdu�u Vatikan Saray� Roma'n�n kuzeyindeki bir tepe �zerindedir. �nl� San Pietro Kilisesi de buradad�r. Devletin bayra��, ordusu, paras�, �zel radyo istasyonu v.b. vard�r. 200 ki�ilik Vatikan ordusunda g�n�ll� �svi�reli muhaf�zlar g�rev yapar. Askerlerin sil�hlar� ve k�yafeti XV. y�zy�ldaki gibidir.

Y�netim

Vatikan'� papa y�netir. Yerel y�netim papan�n se�ti�i bir valiye verilmi�tir. Devletin geliri, yery�z�ndeki b�t�n Katoliklerin ba��lar�yla �talya Devleti'nin yard�m�ndan olu�ur. Vatikan'�n en y�ksek y�netim organ� Kardinaller Meclisi'dir. 70 �yeli bu meclis kendi �yeleri aras�ndan papay� se�er. �yeler bu meclise se�ildiler mi �m�r boyu �ye kal�rlar. Yeni se�ilen papa kendi ad�n� kullanamaz, ona ruhan� bir papa ad� verilir. Vatikan'da Osservatore Romana adl� g�nl�k bir gazete, Osservatore della Domenica adl� haftal�k bir dergi yay�mlan�r.

Vatikan Saray�

Vatikan'da San Pietro Kilisesi'nin kuzeyindeki yap�lara Vatikan Saray� denir. XIII. yy.da kurulan ilk yap�, zamanla yap�lan eklerle geni�ledi ve tamamland�. 1377'de papal�k Avignon'dan Roma'ya ta��n�nca papalar burada oturma�a ba�lad�lar. Mimar Bramente, saraya son �eklini vermi�tir. Saray�n avlusu, odalar� ve salonlar� Raffaello, Fra Angelico, Pinturicchio gibi �nl� ressamlar�n resimleriyle s�slenmi�tir.

MsXLabs.org & Temel Britannica

Vatikan (Pontificio) ve Vatikan Tarihi

�talya'n�n Roma �ehrinde bulunan, Hristiyanl�k dininin Katolik mezhebinin y�netim merkezi olan devlet. 1000 ki�i n�fusa sahiptir.

Tam ad�: Vatikan Devleti
Y�z�l��m�: 0.44 km�
Ba�kenti: Vatikan
En b�y�k kent Vatikan
Siyasi sistem Mutlak monar�i
Cumhurba�kan� Papa XVI. Benedictus
Para birimi: Avro (Euro)
Dili: �talyanca Latince Frans�zca
Y�z�l��m�: 0,44 km�
N�fusu: 700 ki�i (2006 tahmini)
Ortalama �m�r: 80 y�l
Okur yazarl�k oran�: % 100
Ulusal mar� "Inno e Marcia Pontificale"
Para birimi Euro (�) (EUR)
Saat dilimi CET (UTC+1)
CEST (UTC+2)

Tarih

�talya'n�n t�rihiyle hemen hemen ayn� tarihe sahip olan d�nya Katolik d�ninin merkezi kabul edilen 440.000 m�'lik alana sahip Pontificio ruhban s�n�f� taraf�ndan y�netilir. Devlet ba�kan� Papa'd�r.
1929'da �talya Devleti'yle Kilise aras�nda Patti Lateranensi antla�mas� imzaland�. Bu antla�mayla �lkenin resm� d�ninin Katolik d�ni oldu�u ve Roma'n�n kutsal bir �ehir oldu�u il�n edildi.

Vatikan (Pontificio), �talya'n�n Roma �ehrinde bulunan, Hristiyanl�k d�ninin Katolik mezhebinin y�netim merkezi olan devlet. Yerle�ik n�fus 930 civar�ndad�r. Fakat Vatikan turistik bir yer oldu�undan bu n�fus turistlerle 1.500'� a�maktad�r. �evresi y�ksek duvarlarla kapl�d�r ve kameralarla izlenmektedir. D�nyan�n n�fus olarak en k��k, y�z�l��m olarak en k��k �lkesidir. Mutlak monar�iye dayal� bir y�netim uygulan�r. Devlet ba�kan� olarak Papa'n�n s�zleri yasa h�km�ndedir. Papa, hem devlet ba�kan�, hem de katolik mezhebinin ruhani lideridir. Katolik kilisesinin genel ba�kan�, Vatikan devleti'nin de ba�kan� olur. Papa yasama, y�r�tme ve yarg�n�n da ba�kan�d�r. Vatikan'�n 100 ki�ilik k��k bir ordusu vard�r.

Papa'n�n kabul g�n�

Papa'n�n kabul g�n� genellikle haftada bir kez �ar�amba g�nleri Vatikan �ehrinde, yaz�n ise Roma'ya yakla��k 40 km. uzakl�ktaki Castel Gondolfo'da ger�ekle�tirilir. Bu genel kabul g�n�ne kat�lmak i�in Prefetto della Casa Pontificia, 00120 Citt� del Vaticano adresinde bulunan b�roya ba�vurmak gerekir. Katolik dinine mensup olanlar�n ba�l� oldu�u kiliseden bir yaz� getirmesi istenmektedir. Papa'n�n kabul g�n�ne kat�lacak kad�nlar, uzun kollu, ba�� kapal� ve sade giysiler giymek zorundad�rlar. Koyu renkli veya dikkati �ekmeyen elbiseler tercih edilir. Erkeklerin ise koyu renkli ceket ve kravat ile kat�lmalar� uygun g�r�lmektedir.

Ekonomi

Vatikan��n do�rudan ya da dolayl� olarak sahibi oldu�u veya y�nlendirdi�i g�nl�k, haftal�k ve ayl�k 200�den fazla gazete ve dergi, 154 radyo istasyonu veya emisyonu, 49 TV kanal� veya kablolu yay�n� bulunmaktad�r.
B�t�esi; katoliklerden kesilen kilise vergisi, aidatlar, ba��lar, �irket gelirleri, hisse senedi-tahvil-bono gelirleri, bankac�l�k ve faiz gelirleri, hediyelik e�ya sat��lar�ndan elde edilen gelirlerle bas�n yay�ndan elde edilen rekl�m gelirlerinden olu�maktad�r.

Vatikan'daki siyas� ak�mlar

Vatikan'da etkileri ve g��leri tart��lamayacak ba�l�ca birka� ak�m vard�r. Bunlardan ikisi laik, di�erleri dinsel niteliktedir. Laik ak�mlar OPUS DEI (Tanr��n�n ��leri ) ile Malta ��valyeleri�dir.

Domeniken tarikat�: Bunlar i�in en �nemli husus kurum olarak Kilise�nin s�reklili�inin korunmas� ve her ko�ul alt�nda savunulmas�d�r. Domeniken kelimesi latinceden T�rk�e'ye �evrilmi�tir, as�l telaffuzu DOMEN�CAN�'dir. DOMEN�CAN� kelimesi, �� ekilde kullanmaktad�rlar.
DOMEN�CAN� tarikat� ad�n� kurucusu olan Aziz Domeniko taraf�ndan alm��t�r.
DOMEN�CAN� �talyanca'da Pazarc�lar diye ge�er. Pazarc�lar kelimesinden anla��labilece�i gibi bu tarikata ba�l� olan rahipler, her Pazar kilisede vaaz vermektedirler. Vaaz i�lemi her rahip i�in zorunlu tutulmu�tur. B�ylece �ncil'i ve Tanr�'n�n s�ylediklerini insanlara daha iyi anlatabilmektedirler.

DOMEN�CAN� kelimesini Latince'ye �evirdi�imizde "Domini-Cani" "Tanr�'n�n K�pekleri" anlam� ortaya ��kmaktad�r. Bu kelimeyle domeniken tarikat�n�n Allah'�n hizmetlileri oldu�u ve Allah i�in �al��t�klar� if�de edilmek istenmektedir.
Domeniken Tarikat�'ndaki rahip ve rahibeler, kendilerini Meryem'e adam�� din adamlar�d�r. Bunlar i�in en �nemli husus, kurum olarak Kilise�nin s�reklili�inin korunmas� ve her ko�ul alt�nda savunulmas�d�r. Dominikenler, Kiliseye �ncelik prensibine dayanan tarikatt�r.

Fransiskenler : Yoksullardan yana, din ad�na kar��l�ks�z �al��an ke�i�ler toplulu�udur. Adlar�n� kurucusu olan Assisili Aziz Fransua 'dan alm��t�r.

Cizvitler tarikat� : Katolik aleminin entelekt�elleri olan Cizvitler i�in �nemli olan Papal�k Makam�d�r. Papalar�n kendileri veya Kilise'nin kendisi de�il, Papal�k Makam�'n�n korunmas� ve savunulmas� �ncelik ta��maktad�r. Ayr�ca bu tarikat papal�k makam�n�n korunmas� i�in kendi bankas� olan d�nya bankas�n� kurup t�m gelirini bu makam� g��lendirmek i�in kullanm��t�r.

Co�rafyas�

Konum: G�ney Avrupa'da, �talya'da yer al�r.
Co�rafi konumu: 41� 54' Kuzey enlemi, 12� 27' Do�u boylam�
Haritadaki konumu: Avrupa
Y�z�l��m�: 0,44 km� veya 440000 m�
S�n�rlar�: toplam: 3.2 km
S�n�r kom�ular�: �talya 3.2 km
S�hil �eridi: 0 km (kara ile �evrili)
�klimi: Il�man.
Ar�zi yap�s�: Al�ak tepeler
Deniz seviyesinden y�ksekli�i:

en al�ak noktas�: 19 m
en y�ksek noktas�: 75 m

Do�al kaynaklar�: yok
Sulanan ar�zi: 0 km� (2006)

N�fus

N�fus: 600 (Yakla��k)
N�fus art�� oran�: -
N�fusun etnik da��l�m�: �e�itli �lkelerden Papaz
Din: Katolik Hristiyan
Diller: �talyanca, �spanyolca

Y�netim

�lke ad�: Resmi ad�: Holy See (Vatican City)
Yerel tam ad�: Santa Sede (Stato della Citta del Vaticano)
Yerel k�sa �ekli: Santa Sede (Citta del Vaticano)
Y�netim bi�imi: Se�ime Dayal� Mutlak Monar�i
Ba�kent: Vatican City (�lkenin tamam�)
Ba��ms�zl�k g�n�: 11 �ubat 1929 (�talya'dan)
�ye oldu�u uluslararas� �rg�t ve kurulu�lar: CE (Avrupa Konseyi), IAEA (Uluslararas� Atom Enerjisi Ajans�), ICFTU (Uluslararas� Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu, Intelsat (Uluslararas� Telekom�nikasyon ve Uydu �rg�t�), IOM (Uluslararas� G��men Te�kilat�), ITU (Uluslararas� Telekom�nikasyon Birli�i), NAM, OAS (Amerika Devletleri Te�kilat�), OPCW (Kimyasal Silahlar� Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa G�venlik ve ��birli�i �rg�t�), UNCTAD (Birle�mi� Milletler Ticaret ve Kalk�nma Konferans�), UNHCR (BM M�lteciler Y�ksek Komiserli�i), UPU (D�ny� Posta Birli�i), WHO (D�ny� Sa�l�k �rg�t�), WIPO (D�ny� Fikr� M�lkiyet �rg�t�), WToO (D�ny� Turizm �rg�t�), WTrO (D�ny� Ticaret �rg�t�)
Daimi g�zlemci stat�s�: UN (Birle�mi� Milletler): 6 Nisan 1964'te g�zlemci olarak kabul edilen Vatikan, 1 Temmuz 2004'ten beri oy hakk� d��nda di�er g�zlemcilerden farks�z bir stat�s� vard�r.

Ekonomi

End�stri: Mozaik ve �niforma imalat�, d�nya �ap�nda finans ve bankac�l�k aktivitesi
Para birimi: Euro (EUR)
Para birimi kodu: EUR
M�l� y�l: Takvim y�l�

�leti�im

Telefon kodu: 39
Radyo yay�n istasyonlar�: AM 4, FM 3, k�sa dalga 2 (2004)
Televizyon yay�n� yapan istasyonlar: 1 (2005)
�nternet k�saltmas�: .va
�nternet servis sa�lay�c�lar�: 93 (2000)

Ula��m ve Ta��mac�l�k

Demiryollar�: 862 m (1999)
Karayollar�: yok
Su yollar�: yok
Limanlar�: yok
Hava alanlar�: 1 helikopter alan� (2006 verileri)

VATIKAN

Bilinmeyen Vatikan ve Papalar� anlatan bu yaz� dizisine, �Vatikan Nedir?� sorusuyla ba�lamak kan�mca yerinde ve yararl� olacakt�r. T�rkiye�de Vatikan��n ad� bilinmekte ve/fakat ger�ekte �ne� oldu�u geni� M�sl�man kitle taraf�ndan hi� bilinmemektedir. En iyimser deyi�le Vatikan, Papalar�yla birlikte an�lan, Papa�n�n ya�ad�� yer diye bilinen minik bir devlet olarak tan�nmaktad�r. Ku�kusuz bu k�sa a��klamada do�ruluk pay� vard�r ama �ok, hem de �ok eksik bir tan�mlamad�r bu. Eksik bilgilenme ise, herkes kabul eder ki, hi� bilgi sahibi olmamaktan daha sak�ncal� ve tehlikelidir. ��te T�rkiye�de Vatikan�la ilgili bu eksik bilgilendirmeyi biraz olsun giderebilmek amac�yla �Vatikan Nedir?� sorusuyla girmekte yarar g�r�yorum.

G�n�m�zde Vatikan diye bilinen yerle�im alan� yery�z�ndeki tek �Tanr��Kenti� stat�s�ndedir. Vatikan bu �zelli�i nedeniyle �Kutsal�Kent�tir. Bu Tanr��Kenti ayn� zamanda bir �Devleti� i�inde bar�nd�r�r. Vatikan yery�z�ndeki tek �Tanr��Kenti ve Devleti�dir. Vatikan�dan ba�ka �Tanr��Devleti� yani �Teokrasi� yoktur, fakat halen de kutsal say�lan bir �ok kent vard�r. (�rne�in, Kud�s, Kom, Hindular�n, Budistlerin ve �intoistlerin kutsal kentleri gibi).Vatikan��n bug�nk� stat�s� 1870�de �talya�da bulunan Papa�Devletleri�nin, �talyan Ulusal Birli�i�nin kurulabilmesi amac�yla ilga edilmeleriyle ba�lam�� ve son hukuki �eklini Fa�ist Diktat�r Mussolini ile Vatikan��n D�� leri Bakan� Kardinal Gaspari aras�nda 26 Ekim 1926�da imzalanan �Concordat� (Mukavele) ile alm��t�r. B�ylelikle Vatikan �talya�da �devlet i�inde devlet� stat�s� edinmi�tir. Vatikan�a t�m giri�ler Roma�n�n s�n�rlar�ndan yap�labilmektedir. Di�er bir deyi�le Vatikan, �talya Devleti�nin t�m haklar�ndan yararlanabilen fakat kendi bayra��na ve egemenli�ine sahip ayr� bir devlettir.Vatikan ad�, ilgin�tir ki, H�ristiyanl��n ilk 1350 y�ll�k d�neminde hi� a��za al�nmam��t�r. ��nk� 1267�ye kadar b�yle kutsal say�lm�� bir yerle�im alan� yoktu. O zamana kadar Papalar Vatikan�da de�il Lateran diye bilinen yerle�im alan�nda otururlard�. Papalar yakla��k 1000 y�l buradan y�netmi�lerdi Katolik alemini. 14. Y�zy�l�da Papalar, Fransa�n�n �imdi tiyatro �enlikleriyle tan�nan Avignon �ehrinde ya�amaktayd�lar. Bunlar H�ristiyanl��n en tart��mal� Papalar�yd�lar. Fransa krallar� taraf�ndan korunan bu Papalar 13. Ve 14. Y�zy�llara damgalar�n� vurmu�lard�. Papalar�n Vatikan�a ge�i�leri 1377 y�l�nda, Avignon�daki Papalar�n sultas�n�n y�k�lmas�ndan sonra olmu�tur. Bu nedenle �Lateran Kilise Kararlar�� daima Vatikan kararlar�na �ncelik sa�lam��t�r. Bug�nk� Vatikan��n tesisi s�ras�nda da yine Lateran S�zle�meleri (Treaties) rol oynam��t�r.

M�N�K DEVLET=B�Y�K G��

Bug�nk� Vatikan, yerle�im alan� itibariyle, kal�n surlar�yla birlikte 44 hektarl�k bir alan� kaplamaktad�r. �evresindeki surlar bir saatte dola��labilir. 1527�de �spanyollar�n i�galine u�rayan Vatikan��n y�k�lan surlar� ve binalar� yeniden in�a edilmi�lerdir. Vatikan�� svi�reli Katolik askerler, geleneksel giysileri i�inde korumaktad�rlar. �nl� Devlet kuramc�s� Makyavel, ayn� zamanda �prens� olan Papalar�n kendilerini paral� asker olan �svi�relilere korutmas�n� sert bir dille ele�tirmi�ti. Ona g�re bu paral� askerler, kendilerine daha fazla para veren d��manlara Papa�y� satabilirlerdi. Makyavel�in dedi�i do�ruydu. Nitekim bir ka� kez Papalar, �svi�reli askerlerin ihanetine u�ram��lard�. Ama yine de Papalar kendilerini �svi�reli paral� askerlere korutmaktan vazge�memi�lerdi. Nedeni de �ok ilgin�ti. �svi�reli paral� askerler ihanet etseler bile Vatikan��n hi� bir s�rr�n� a��klam�yorlard�. Vatikan�� gizemli bir Kilise�Devleti yapan budur i�te. ��retiye g�re �Vatikan�da ��renilen s�rlar �b�r d�nyada bile a��klanmaz.� Vatikan��n s�rlar�n� a��klayanlar�n ve nesiller boyunca ailelerinin canlar� ve mallar� g�venlikte olmaz. ��nk� Vatikan ger�ekten de inan�lmas� g�� s�rlar� bar�nd�ran, gizli ge�itleri, �ifreleri ve yeralt� yollar�yla tam anlam�yla �esrarengiz� say�lan bir yerdir ve bu ��hretini de y�zlerce y�ld�r sadece kendisine saklad�� s�rlar�n�n ba�kalar�nca ��renilebilmesini �nleyerek edinmi�tir.

S�YAS� VE D�NSEL YAPTIRIM SAH�B�

Vatikan, kendi pasaportu, kendi devlet kurulu�lar� ve b�rokratlar� olan bir devlettir. Nedir ki, bu devleti di�er devletlerden ay�ran temel farkl�l�klar vard�r. Bunlar� k�saca sayal�m.Vatikan Devleti�nin gece yerle�ik n�fusu 600 ki�idir. Bu say� s�rekli konuk say�lan ki�ilerle birlikte 1014 olur. G�nd�z n�fusu ise 3599�a y�kselir. Bunlar Vatikan�da g�rev yapan i��iler ve di�er memurlard�r. Vatikan Pasaportu bizzat Papa taraf�ndan verilir. Bu pasaport ge�icidir. Vatikan istedi�i zaman tek tarafl� olarak iptal edebilir ya da hi� vermemi� gibi kay�tlardan ��kartabilir. Pasaportun �zelli�i hi� bir �rk ya da milliyet g�zetilmeden verilebiliyor olmas�d�r. Ne var ki tek ko�ulu, pasaport alacak �ahs�n Katolik Kilisesi�ne kay�tl� dindar olarak tan�nm�� bir Katolik olmas�d�r.Vatikan�da alt� dikkatle �izilmesi gereken bir �zellik vard�r. �o�unlukla devlet olarak bilinen Vatikan ile �Papal�k Makam�� bir ve ayn� (�zde�) san�lmaktad�r. Bu eksik bilgilenmedir. Papa, Katoliklerin ba�� olarak yery�z�ndeki t�m Katoliklerin �Kutsal Pederi�dir, ama sadece ve sadece Vatikan Devleti�nin Devlet Ba�kan��d�r. T�m Katolikler�in �Devlet Ba�kan�� de�ildir. Bu g�revinde Papa�n�n bir Ba�bakan�, bir Senatosu ve Bakanlar� vard�r. Bunlar da siyasi yapt�r�mlar� itibariyle sadece Vatikan�la tan�ml� ve s�n�rl�d�rlar. Ancak, dinsel yapt�r�mlar� itibariyle t�m Katolikleri ba�larlar.

VAT�KAN DEVLET�N�N BEYN� �CUR�A�

Devlet ve siyasi erk olarak Vatikan��n en �nemli ve g��l� kurumu, �Curia�d�r. Bu kurum Devlet olarak Vatikan��n beynidir.Vatikan��n 1983�de kabul edilen en son Anayasas��n�n (Code of Canon Law) 360. paragraf�nda Curia, �Papa�n�n ad�na ama Kiliselerin hayr�na ve yarar�na �al��ma yapmakla y�k�ml� k�l�nm�� bir kurumdur.� Curia, Papal�k Sekreteryas� (Devlet Bakanl��); Kilise Kamu ��leri Konseyi (CPAC); Katolik Cemaatleri (Congregations);Yarg� Kurumlar� ve di�er enstit�lerden olu�maktad�r. Curia�y� olu�turan bu bakanlar�n, deyim yerindeyse �sinir sistemi� Kilise Kamu ��leri Konseyi� dir. Vatikan��n yukar�da s�z� edilen Anayasas�na g�re Curia, �ok �nemlidir ki, �Dini / Ruhani� bir kurulu� olarak de�il, tart��mas�z �D�nyevi / Sek�ler� bir kurulu� olarak bizzat Tanr� taraf�ndan de�il, bizzat insan taraf�ndan olu�turulmu� bir birim olarak kabul ve tasdik edilmi�tir. Dolay�s�ylad�r ki, Vatikan��n bu d�nya ile ilgili t�m i�leri, ba�ta da siyasi, diplomatik ve ekonomik kararlarla, uluslararas� ili�kileri �Dinsel� de�il, �D�nyevi� olan bu kurum arac�l��yla ele al�n�r ve y�nlendirilir.Curia ilk kez 1605�de di�er �lkelerdeki Kardinal B�y�kel�ileriyle �al��an Devlet Bakanl�� olarak kurulmu�, daha sonra 1721�de kendi i�inde t�m Papa Devletlerinin Ba�bakanl�� ad� alt�nda bir makama sahip olmu�tur. Papal��n Ba�bakan� ayn� zamanda D�� leri Bakan�d�r. �unu da belirtmek gerekir ki Curia, Tanr� taraf�ndan �ng�r�lm�� bir kurum olmad�� i�in gerekli g�r�ld�� takdirde Papa�n�n emriyle ilga edilebilir.

KU�BAKI�I VAT�KAN

Vatikan�daki �Tanr��Devleti�nde irili ufakl� 200�den fazla bina vard�r. Vatikan��n ��te biri bina, ��te biri park ve ��te biride kald�r�md�r. Papal�k makam�n�n bulundu�u yere Roma�yla Vatikan�� ay�ran �nl� Bronz Kap��dan girilir. Vatikan �Kent ve Devleti�ne giri� ise Bronz Kap��n�n yakla��k 300 metre kadar sa��nda yer alan Saint Anne Kap�s��ndan yap�l�r. Ara�lar ve halk Vatikan�a ancak buradan giri� yapabilirler. Kap�larda �svi�reli Muhaf�zlar beklerler. Dilerlerse kimlik denetimi yapabilirler; i�eriye sokup sokmamakla serbesttirler. Bronz Kap� ise sadece �nemli t�renlerde a��l�r. Bu kap�dan i�eri girildikten yakla��k 150 metre kadar ileride geni��e bir avlu ile buna bakan mahzeniyle birlikte be� katl� bir saray bulunur. Papalar i�te burada otururlar. Pencereleri Vatikan��n ve d�nyan�n en �nl� ve g�rkemli binas�na bakar. Bu bina St. Peter Kilisesi�dir. 70.000 metre karelik bir alan� kaplayan bu Kilise, Vatikan �Tanr��Kent�in en y�ksek binas�d�r.Bronz Kap��n�n tam kar�� s�n�r�nda, Papa�n�n helikopteri i�in yap�lm�� olan k��k ini� pisti vard�r. Onun sa��nda Vatikan Radyosu, onun yan�nda da yabanc� ��rencilerin kald�klar� yurt binas� yer almaktad�r. Bu iki binan�n aras�nda park bulunur. Park��n ucunda �Curia� saray� vard�r. Devlet olarak Vatikan buradan y�netilir. Park�n di�er alt yan�na do�ru �lahiyat Akademisi (Kardinaller Koleji) bulunur. Buras� bir bak�ma Papal��n Senatosu gibidir. Kolejin �n�nde Vatikan M�zesi, yan�nda paha bi�ilmez ar�iviyle Vatikan K�t�phanesi yer al�r. Bunlara biti�ik binada Vatikan��n �Laik Konsey� binas� vard�r. Vatikan�da bir de i��i sendikas� vard�r ve o da bu binadad�r. Papan�n saray�n�n uzant�s�nda ise Vatikan Bankas� bulunur. Az ilerisinde de Vatikan��n resmi yay�n� olan �Osservatore Romano� gazetesinin y�netildi�i bina vard�r.

Vatikan'�n gizli ili�kileri

Vatikan��n ve Papal��n� tarihi say�s�z cinayet, entrika ve skandalla doludur. Vatikan�da gece sapasa�lam yat�p sabaha ceset olarak kald�r�lmak su i�mek kadar ola�an bir durumdur
Vatikan��n servetinin tam olarak ne kadar oldu�u hi� bir zaman a��klanmayan bir s�rd�r. Y�ll�k gelirleri baz� kalemlerde a��klan�r, yapt�� a��klamalar biraz da abart�larak g�sterilir ancak mal varl�� tam olarak asla a��klanmaz. Vatikan tam bir �Bezirgan� gibidir; daima gelirlerinin azl��ndan yak�n�r ama ilgin�tir ki her ge�en y�l biraz daha zenginle�ir, biraz daha fazla para kazan�r. Vatikan maliyesi y�lda iki kez incelenir. Mali komisyonda kardinaller vard�r ve ba�kan da (Prefekt�r denir) Amerikal�
Kardinal Edmund Szoka�d�r.

D�NYANIN SERVET� SIR EN K�RLI ��RKET�

Vatikan �u anda d�nyan�n en zengin devletlerinden biridir. �nl� Vatikan uzman� Peter Hebblethwaite�nin dedi�ine g�re de bu devlet hi� bir �zel giri�imcinin ya da kapitalistin ba� edemeyece�i kadar kat� �Sosyalistce� kurallarla y�netilmektedir. Ayn� uzmana g�re bu nedenle Vatikan yery�z�ndeki tek Sosyalist Tanr��Devleti say�lmal�d�r. Ger�ekten de Vatikan�da hi� bir devletin yapamayaca�� bir �sistem� ve y�netim anlay�� y�r�rl�ktedir. G�rd�kleri i�e g�re d�nyada en az maa� ve �cret alan insanlar buradad�r. Buna ra�men toplam 1000 ki�iyi ge�meyen Vatikan b�rokrasisi, 2500 i��isiyle d�nyan�n en kalabal�k dinsel toplulu�unu (yakla��k 900 milyon) hi� bir aksama olmadan y�netmektedirler. Bu ger�e�i yeni ��renen bir Amerikal� zengin kendini tutamam�� ve �Aman Tanr�m! Me�er d�nyan�n en k�rl� �irketi Vatikan�m�� deyivermi�ti. 600 ki�inin y�nlendirdi�i 900 milyon insan ko�ulsuz olarak Vatikan�a ba�l�d�rlar ve onun emirlerine tabidirler. Dahas�, onu korumak, geli�tirmek ve ger�ekte daha da zenginle�tirmekle y�k�ml�d�rler. Bu emeklerine kar��l�k Papa�dan alabilecekleri tek �gelir� her Pazar g�n�
Papa�n�n onlar ad�na yapt�� kran �Duas��d�r, o kadar.

VAT�KAN

(�t.: Stato della Citta del Vaticano, Fr.: Etat de la Cit� du Vatican, �ng.: State of Vatican City), Roma kenti i�inde papan�n ba�kanl�� alt�nda �zerk devlet.

1929 y�l�nda Papal�k ve �talya aras�nda imzalanan Lateran Pakt� ile kuruldu. Y�z�l��m� 0,44 km2, n�fusu 455 kadard�r. Tiber Irma��'n�n sa� k�y�s�nda ve Roma'n�n kuzeyinde bir tepe �zerindedir. San Pietro Kilisesi ve Alan�, Papal�k Saray�, m�ze, k�t�phane, �niversite, demiryolu istasyonu, parklar ve yard�mc� yap�lardan olu�ur. Papa, devleti bir kardinal ba�kanl��ndaki konsey ve yard�mc� g�revlilerin yard�m�yla y�netir.

MsXLabs & Morpa Genel K�lt�r Ansiklopedisi

Vatikan

Vatikan konsilleri

Vatikan M�zeleri ve Galerileri

Vatikan Papal�k K�t�phanesi

Vatikan Saray�

VAT�KAN

H�k�metin on genel m�d�rl��� vard�r:

Vatikan konslll (Birinci),

Vatikan konslll (ikinci)

Vatikan saray�

Vatikan��n zindanlar�

Vatikan (Pontificio) ve Vatikan Tarihi

Tarihte Vatikan

Y�netim

Vatikan Saray�

Vatikan (Pontificio) ve Vatikan Tarihi

Tarih

Papa'n�n kabul g�n�

Ekonomi

Vatikan'daki siyas� ak�mlar

Co�rafyas�

N�fus

Y�netim

Ekonomi

�leti�im

Ula��m ve Ta��mac�l�k

VATIKAN

M�N�K DEVLET=B�Y�K G��

S�YAS� VE D�NSEL YAPTIRIM SAH�B�

VAT�KAN DEVLET�N�N BEYN� �CUR�A�

KU�BAKI�I VAT�KAN

Vatikan'�n gizli ili�kileri

D�NYANIN SERVET� SIR EN K�RLI ��RKET�

VAT�KAN

H�k�metin on genel m�d�rl�� vard�r: