[KK] Kaz�m Karabekir

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- Asker tr (https://www.msxlabs.org/forum/asker-tr/)

- - Kaz�m Karabekir (https://www.msxlabs.org/forum/asker-tr/12956-kazim-karabekir.html)

Karabekir, K�z�m

(d. 1882, �stanbul �. 27 Ocak 1948, Ankara),
asker ve siyaset adam�.

Kurtulu� Sava��nda Do�u Cephesi komutanl�� yapm��, Terakkiperver Cumhuriyet F�rkas� (TpCF) ve T�rkiye B�y�k Millet Meclisi (TBMM) ba�kanl��nda bulunmu�tur. 1896�da �stanbul Fatih Askeri R��diyesi�ni, 1899�da Kuleli Askeri �dadisi�ni, 1902�de Harbiye Mektebi�ni ve 1905�te de Erk�n-� Harbiye Mektebi�ni bitirerek kurmay y�zba�� r�tbesiyle Manast�r�a atand�. Bu s�rada Enver Bey�le birlikte �ttihat ve Terakki Cemiyeti�nin Manast�r �ubesini kurdu. 1907�de kola�as� (�ny�zba��) r�tbesiyle Harbiye Mektebi ��retmen vekilli�ine atand�. II. Me�rutiyet�ten sonra 2. Ordu�ya ba�l�, Edirne�deki 3. F�rka kurmay subayl��na Karabekir, y. 1912'de getirildi.

31 Mart Olay� (1909) s�ras�nda Hareket Ordusu�nda g�rev yapt�. 1912�de binba�� r�tbesiyle Balkan Sava�lar��na kat�ld� ve Edirne savunmas�nda �arp��t�. 1914�te kaymakam (yarbay) oldu ve 1. Kuvve-i Seferiye komutanl��yla �ran ve �tesini kapsayan harek�tta g�revlendirildi. Bir s�re sonra �stanbul Kartal�da 14. T�men komutanl��na atand� ve �anakkale�ye g�nderilerek Kerevizdere�de Frans�zlara kar�� sava�t�. 1915�te miralay (albay) r�tbesiyle Alman mare�ali Baron Von der Goltz�un kurmay ba�kan� oldu ve Irak�a g�nderildi. 1916�da 18. Kolordu komutan� olarak Kut��l-Amare�yi ald�ktan sonra Irak�ta �ngilizlerle �arp��t�. 1917�de kararg�h� Diyarbak�r�da bulunan 2. Kolordu�nun komutanl��n� y�r�t�rken Van, Bitlis, Elaziz cephelerinde 2. Ordu komutanl��na da vek�let etti. 1918�de Erzurum ve onun yan�nda yer ald�.

Kurtulu� Sava�� s�ras�nda TBMM�de Edirne mebusu ve Do�u Cephesi komutan� olarak g�rev yapt�. Mondros M�tarekesi�nden sonra Ermenilerin eline ge�mi� olan Sar�kam�� ve Kars�� kurtarmak i�in d�zenlenen harek�ta komuta ederek 15 Kas�m 1920�de Ermenileri yenilgiye u�ratt�; bu arada ferikli�e (korgeneral) y�kseldi. Ankara H�k�meti ad�na, Ermeni Ta�nak h�k�metiyle yap�lan G�mr� Antla�mas��n� (1920) imzalad�. Kurtulu� Sava��ndan sonra 1. Ordu m�fetti�li�ine atand� 1923�te de �stanbul mebusu oldu. 1924�te Halk F�rkas��ndan istifa ederek Rauf (Orbay), Ali Fuat (Cebesoy), Cafer Tayyar (E�ilmez) pa�alarla birlikte TpCF�yi kurdu.

T�z��ndeki baz� maddelerden dolay� dinci bir parti olmakla su�lanan ve halktan g�rd�� destekle y�netim �evrelerini kayg�land�ran TpCF, Erzurum Kongresi�nin toplanmas�nda �nemli rol oynad�. Mustafa Kemal�in (Atat�rk) askerlikten ayr�lmas�ndan sonra da �eyh Said Ayaklanmas� �zerine 3 May�s 1925�te kapat�ld�. Ard�ndan Mustafa Kemal�e kar�� d�zenlenen �zmir Suikast��yla ili�kili oldu�u �ne s�r�len K�z�m Karabekir, idam cezas� istemiyle yarg�land�. Yarg�lama sonunda, Mustafa Kemal�in de araya girmesiyle su�suz bulundu.

Bu olaydan sonra siyaset sahnesinden �ekildi. Yazmakta oldu�u istiklal Harbimiz (�s 1960, 1969) kitab� evi bas�larak topland�; yak�larak ortadan kald�r�ld�. Atat�rk��n �l�m�nden sonra 6 Ocak 1939�da yeniden �stanbul milletvekili oldu ve 1946�da TBMM ba�kanl��na se�ildi. �l�m�ne de�in bu g�revde kald�.

Kaynak: Ana Britannica

BAKINIZ
Erzurum Kongresi
Antla�malar - G�mr� Antla�mas�
TCF - Terakkiperver Cumhuriyet F�rkas�

Kaz�m Karabekir

Musa Kaz�m Karabekir

Asker, Milli M�cadele Kahraman� ve siyaset adam� olan Musa K�z�m Karabekir miladi 1882 - Rumi 1298 - y�l�nda �stanbul'un K��k Mustafa Pa�a semtinde d�nyaya gelmi�tir. Babas�, Osmanl� Ordusu'nda pa�al��a kadar y�kselmi� olan Mehmet Emin Pa�a, annesi ise Hac� Havva Han�md�r.

Gen�lik

Mehmet Emin Pa�a g�revi nedeniyle pek �ok �ehir dola�m�� ve son g�rev yeri olan Mekke'de kolera hastal��na yakalanarak; 1893 y�l�nda vefat etmi�tir. K�z�m Karabekir'in annesi ise Mehmet Emin Pa�a �l�nce �stanbul'a g�� etmi� ve 1917'de �stanbul'da vefat etmi�tir. K�z�m Karabekir, ailesiyle birlikte Mekke'ye g�� etmeden �nce �stanbul'un Zeyrek semtinde �lkokula ba�lam��t�. B�ylece ��renim hayat� boyunca K�z�m Zeyrek ad�yla an�ld�. ��nk� soyad� kullan�m�n�n olmad�� bu d�nemde �renciler okullara kaydedilirken oturduklar� il, il�e veya semt adlar�yla �a�r�l�rlard�.

K�z�m Karabekir'de �stanbul'da ailesinin oturdu�u Zeyrek semtinden dolay� K�z�m Zeyrek ad�yla an�lm��t�r. 1894 y�l�nda �stanbul'da Fatih Askeri R��tiyesi'ne giren K�z�m Karabekir, 1896 y�l�nda bu askeri ortaokulu bitirerek, 1897 y�l�nda da Kuleli Askeri �dadisi'ne girdi. K�z�m Karabekir, Askeri Lise'yi 1899'da bitirdi ve ard�ndan askeri lisenin devam� niteli�indeki Pangalt� Harbiye Mektebi ' ne 14 Mart 1900 tarihinde girdi. Harbiye'den 6 Aral�k 1902'de M�laz�m-� S�ni (Te�men) r�tbesiyle, piyade s�n�f�n�n birincisi olarak; 1318 - P.1 sicil numaras�yla mezun oldu. K�z�m Karabekir, bu okulun ard�ndan Harb Akademileri'nin kar��l�� olan ve kurmay subay yeti�tiren Erkan-� Harbiye Mektebi ' ne devam ederek, 5 Kas�m 1905'te bu okulu Kurmay Y�zba�� r�tbesiyle bitirdi. 10 Kas�m 1905'te Edirne'deki II. Ordu'ya daha sonra da 11 Ocak 1906'da III. Ordu'ya verilen K�z�m Karabekir; XIII. S�vari Top�u Alay�, XV. S�vari Avc� Taburu ve Manast�r M�nt�ka K.' l�� Erkan-� Harbiyesi'nde g�rev ald�.

Birinci D�nya Sava��na kadar askeri faaliyetleri

Daha �ncede belirtti�imiz gibi askerlik g�revine Manast�r'da ba�layan K�z�m Karabekir, staj�n� tamamlad�� bu b�lgede Manast�r M�nt�kas� Kurmay Ba�kanl��'nda g�rev ald�. Daha sonrada Manast�r M�nt�ka M�fetti�li�i'ne tayin olan K�z�m Karabekir bu g�revi s�ras�nda Rum ve Bulgar �eteleri ile yap�lan �at��malarda bulundu ve Bulgar �etesinin imhas�nda g�sterdi�i ba�ar�lardan dolay� 19 A�ustos 1907'de Kola�as� (K�demli Y�zba��) r�tbesine y�kseltildi.

K�z�m Karabekir bu ba�ar�s�n�n ard�ndan 6 Eyl�l 1907'de �stanbul Harb Okulu Tabiye ��retmen Yard�mc�l��'na atand�. 19 Kas�m 1908 tarihinde Edirne'deki II. Ordu'nun III. Piyade T�meni Kurmay'l��nda g�rev alan K�z�m Karabekir, 31 Mart Vakas�'n�n meydana gelmesi �zerine Harek�t Ordusu'na kat�larak M�rettep II. F�rkan�n Kurmay Ba�kan� olarak �stanbul'a geldi.

1 Nisan 1910'da Arnavutluk Ayaklanmas�'n�n bast�r�lmas� i�in d�zenlenen M�rettep Kolordu'da I. �ube M�d�r� ve 15 Ocak 1911'de X. Edirne T�meni Kurmay Ba�kanl��'nda g�revlendirildi. Soyad� kullan�m�n�n ger�ekle�medi�i bu d�neme kadar K�z�m Zeyrek olarak an�lan K�z�m Karabekir, 15 Nisan 1911'de Harbiye Bakanl��'na verdi�i dilek�e ile atalar�n�n ismi olan Karabekir nam�n� soyad� olarak ald�. K�z�m Karabekir, 9 Nisan 1912'de Bulgar Hududu Edirne K�sm� Komiserli�i'ne atand� ve 27 Nisan 1912'de Binba�� r�tbesine y�kseltildi.

I. Balkan Sava�� s�ras�nda Edirne/Kale Muharebeleri'nde (18 Ekim 1912 - 26 Mart 1913 ) X. T�menin Kurmay Ba�kanl��'n� yapm��t�r. Bu sava� s�ras�nda Edirne Kalesi'nin teslim olmas� ile 28.500 ki�i Bulgarlar taraf�ndan esir edildi. K�z�m Karabekir'de 22 Nisan 1913'te Bulgar'lara esir d��t�. 21 Ekim 1913'te Bulgaristan ile imzalanan antla�ma sonucu esirlikten kurtulan K�z�m Karabekir; 2 Aral�k 1913'te Balkan Sava�� s�ras�nda, Rus halk�n�n u�rad�� zarar�n tespiti i�in olu�turulan T�rk - Bulgar - Rus karma komisyonunda T�rk Temsilcisi olarak bulunan K�z�m Karabekir daha sonrada General Liman Von Sanders ba�kanl��nda, T�rk Ordusu'nun �slah� amac� ile g�nderilen Alman Askeri Heyeti �stanbul'a gelince, 11 Ocak 1914'te Genel Kurmay �stihbarat �ubesi M�d�r Yard�mc�l��'nda g�revlendirildi. 28 May�s 1914'te Birinci D�nya Sava�� ncesinde K�z�m Karabekir, uzunca bir d�nem Avrupa'ya g�nderildi. Bu g�rev Viyana, M�nih, Hamburg, Paris ve �svi�re'yi kaps�yor ve buralardaki Askeri Ata�elerin nas�l �al��t�klar�n� yerinde incelemek amac�n� ta��yordu.

Birinci D�nya Sava�� Ba�lar�nda Kaz�m Karabekir

Avrupa'n�n genel bir sava�a s�r�klendi�i bu d�nemde K�z�m Karabekir g�revli olarak Paris'te bulunmaktayd�. Fakat bu durumu fark eden K�z�m Karabekir, 14 Temmuz 1914'te �stanbul'a geri d�nerek; 3 A�ustos 1914'te Genel Kurmay II. (�stihbarat) �ube M�d�r� olarak g�revlendirildi. Karabekir'in sava� konusundaki d��nceleri;

* "�stanbul ve �anakkale bo�azlar�n� kuvvetlendirmek,
* Bo�azlardaki kuvvetleri desteklemek,
* Sava�a girmekten m�mk�n oldu�unca ka��nmakt�."

K�z�m Karabekir, Genel Kurmay'daki g�revini devam ettirirken, Konya'ya bir soru�turma sebebiyle g�nderilmi�ti. 29 Kas�m 1914'te "�� Y�l Hazer� K�dem Zamm�" alarak; 9 Aral�k 1914'te Yarbay r�tbesine y�kseltildi. Yarbay K�z�m Karabekir, 6 Ocak 1915'te M�rettep I. Kuvve-i Seferiye K.'� olarak �ran Harekat�na g�nderildi. Karabekir, Halep'e geldi�inde, III. Ordu'nun Sar�kam��'da b�y�k bir felakete u�ram�� oldu�unu, komutas�na verilen kuvvetlerin Do�u Cephesi'ne kendisinde S�leyman Askeri Bey'in yerine Irak Havalisi Kuvvetleri K.' l��na ve Basra Valili�ine atand��n� ��rendi. B�ylece S�leyman Askeri Bey'in yerine ge�mek �zere �stanbul'a geldi.

�anakkale Cephesi'nde Karabekir Pa�a, 6 Mart 1915 tarihinde �stanbul'a gelince V. Kolordu'ya ba�l� �stanbul - Kartal'da bulunan XIV. T�men K.' l��na atanm��t�r. Bu g�revde bulundu�u esnada K�z�m Karabekir,Maramara Denizi ve Karadeniz k�y�lar�n�n tahkimat� ile u�ra�m��t�r. Ancak XIV. T�men'in �anakkale'ye - Gelibolu'ya - g�nderilmesi ile bu b�lgede Sedd�lb�hir ve Kereviz Deresi'ndeki (12-13 Temmuz 1915) sava�larda bulunmu�tur. K�z�m Karabekir'in Kereviz Dere'de bulundu�u s�ralarda Frans�zlar, Haziran'dan itibaren Z��n Dere ve Kereviz Dere b�lgelerinde taarruzlar yapmakta idi. Frans�zlar�n amac�; T�rk Ordusu'nun dikkatini g�ney b�lgesine �ekmekti. B�ylece A�ustos ay�nda Anafartalara yap�lacak olan ��karman�n ba�ar�s�n� garanti alt�na almak istiyorlard�. Frans�zlar�n plan� amac�na ula�t� ve T�rk Kuvvetleri'nin �o�u g�ney b�lgesine kayd�r�ld�. Bu amac�n ger�ekle�mesi i�in �ngilizler I. T�m. ile T�rk kanad�na, Kereviz Dere b�lgesine, 12 Temmuz sabah� saat 07:00'de taarruza ba�lad�lar. T�rk T�m.'leri bat�dan itibaren XI., I., VII. ve IV. T�m.'ler cephede, VI. T�m. geride bekletilmekte idi. VII. T�m. cephesine taarruz eden �ngiliz T�m.'nin her iki g�n�ndeki taarruzlar� da ba�ar�s�zl�kla sonu�land�. IV. T�men cephesine taarruz eden Frans�zlar�n taarruzlar� ise beklemedeki VI. T�m.'inde b�lgede kullan�lmas� �zerine geli�me g�steremedi. Birka� metrelik ileri geri hareketler �eklinde geli�en muharebede olduk�a fazla kan d�k�ld� ve T�rk kayb� 9700 ki�iye ula�t�.

Karabekir, Kereviz Dere Muharebeleri s�ras�nda V. Kolordu Komutanl��na ba�l� - yarbay r�tbesiyle - XIV. T�men Komutan� olarak bulunmaktayd�. Bu g�revi s�ras�nda 6 -13 A�ustos 1915 Muharebelerinde de g�rev alm��t�r. Bu muharebeler s�ras�nda d��man Ar�burnu ve Anafartalar b�lgesine, ��karma ile takviye ederek yapaca�� taarruza kar��l�k g�ney cephesinden T�rk Kuvveti kayd�r�lmas�n diye 6 - 7 A�ustos g�nleri bu cephenin merkezine Kirte istikametine taarruzlar d�zenlediler. Ancak her iki taarruzda zayiat verilerek p�sk�rt�ld�. Sonraki k��k �aptaki taarruzlarda sonu�suz kald�. Bundan sonrada bu cephede d��man�n tahliyesine kadar mevzii muharebeleri devam etti. b�ylece d��man, ��karman�n ilk g�n� almay� pl�nlad�� Al��tepe'yi ele ge�iremedi. Her y�nden say�ca �st�n olmas�na kar��n T�rk direni�i kar��s�nda sadece 5. Km. ilerleyebildi. Bu muharebeler s�ras�nda d��mana kar�� 3,5 ay ba�ar�yla sava�an Karabekir, asker� ki�ili�i a��s�ndan takdir toplayarak Muharabe G�m�� Liyakat Madalyas� ile �d�llendirildi. Ayr�ca Almanya'dan da �kinci R�tbeden Kron D� Bra� K�l��l� Ni�an� ald�. K�z�m Karabekir Pa�a, Eyl�l 1915 - 9 Ocak 1916 Mevzi Muharebeleri'nde G�ney Grubu Komutanl��na ba�l� II. B�lge Komutanl��'nda XIV. T�men Komutan� olarak g�revlendirildi. Muharebeler devam etti�i s�rada XIV. T�men 11 Ocak 1916'da b�lgeden ayr�ld�.

1915 Sonras� Askeri ve Siyasi Faaliyetleri

�anakkale Cephesindeki taarruz sava�lar�n�n, siper muharebelerine d�n��mesi ile birlikte Karabekir Pa�a, Gelibolu'dan al�narak 26 Ekim 1915'te �stanbul'daki I. Ordu Kurmay Ba�kanl��'na atand�. Daha sonrada VI. Ordu Kurmay Ba�kan� olarak Irak Cephesine g�nderildi. Bu arada K�z�m Karabekir Pa�a, Gelibolu'daki ba�ar�lar�ndan dolay� "�� Y�l Sava� Zamm�" alarak 14 Aral�k 1915'te Miralay ( Albay ) r�tbesine y�kseltildi. Miralay K�z�m Karabekir, Almanya'dan ikinci kez "Alman Demir Salib Ni�an�" alarak; 24 Nisan 1916'da Kut'�l Amara'y� ku�atmakta olan XVIII. Kolordu K. olarak g�revlendirildi. Bu cephedeki ba�ar�lar�ndan dolay� K�z�m Karabekir'e 8 �ubat 1912'de yeniden "Alt�n Muharebe Liyakat Madalyas�" ve "�ki Y�ll�k K�dem Zamm�" verildi.

Kafkasya Cephesi

K�z�m Karabekir, Cafer Tayyar ile o y�llarda yap�labilen kar��l�kl� yer de�i�tirme - becayi� - usul� ile Kafkas Cephesindeki II. Kor. K. olarak atand�. Bu Kolordu; Van G�l�'n�n g�ney m�nt�kas�, Bitlis, Mu�, Murat �ay� ve Palu Do�usu'na kadar olan geni� bir araziyi m�dafaa etmekle y�k�ml�yd�. Bu d�nemde Osmanl� Devleti, toplam d�rt kolordusu olan iki ordusunu Van G�l� ile Karadeniz aras�nda bulundurmaktayd�. Bu ordular�n en a�a�� tarafta olan� K�z�m Karabekir'in komutan� oldu�u II. Kolordu idi. Bu kolorduda on aya yak�n bir s�re g�rev yapan K�z�m Karabekir b�lgedeki ba�ar�lar�nda dolay� 23 Eyl�l 1917 padi�ah iradesi ile yeniden "K�l��l� �kinci Mecidi Ni�an�" ald�. 31 Ekim 1920'de Ferik ( Korgeneral ) r�tbesini ald�.

Kurtulu� Sava��

3 Aral�k 1921'de TBMM Murahhas� s�fat�yla G�mr� Antla�mas�'n� imzalad�ktan sonra; 18 Ekim 1921'de biten Kars Konferans�'na T�rkiye Ba� Murrahas� olarak kat�ld�. Ayr�ca bu konferansa ba�kanl�k yaparak; 13 Ekim 1921'de Kars Antla�mas�n� imzalad�.

Millet vekilli�i

15 Ekim 1922'de Ankara'ya gelen K�z�m Karabekir, Edirne Milletvekili s�fat� ile meclis �al��malar�na devam etti. 17 �ubat 1923'de - T�rkiye'de ilk defa - toplanan �zmir �ktisat Kongresine ba�kanl�k yapt� ve 29 Haziran 1923'de TBMM'nin �kinci Devresi'nde �stanbul Milletvekili se�ildi�i d�nemde; Do�u Cephesi komutanl�� g�revini de fiili olarak devam ettirmekte idi. 21 Kas�m 1923'de "Milli M�cadelemizde Siyasi ve Sava� Yararl�l��" g�r�lenlere verilen ye�il ve k�rm�z� �eritli �stiklal Madalyas� ile �d�llendirildi. K�z�m Karabekir, 21 Ekim 1923'de son askeri g�revi olan I. Ordu M�fetti�li�ine atand�. 26 Ekim 1924'de bu g�revinden istifa ederek sadece siyasi alanda faaliyet g�sterdi.

K�z�m Karabekir, 17 Kas�m 1924'de TPCF (Terakkiperver Cumhuriyet F�rkas�) kurucular� aras�nda yer alarak; bir s�re sonrada bu partinin ba�kan� oldu. �smet (�n�n�) Bey H�k�meti'nin Takrir-i Suk�n Kanunu ��karmas�ndan sonra Do�uda �eyh Sait �syan� ��km�� ve bu isyanda TPCF'nin de rol� oldu�u iddia edilmi�ti.�smet �n�n� ba�kanl��nda ki h�k�met taraf�ndan bu olay� bahane ederek 5 Haziran 1925'de Bakanlar Kurulu karar� ile TPCF kapat�ld�. Ayr�ca K�z�m Karabekir, bu d�nemde Mustafa Kemal'e d�zenlenen �zmir suikasti ile ilgili olarak �stiklal Mahkemesi'nde yarg�lan�p, beraat eti. K�z�m Karabekir TBMM'nin ikinci D�nemi sona erince milletvekilli�ine son verilmi� ve ordu a��nda iken 5 Aral�k 1927'de emekli olmu�tur. Bu d�nemden sonra uzun bir s�re politikadan uzakla�arak inzivaya �ekilmek zorunda b�rak�lan Karabekir Pa�a, y�netimle olan anla�mazl�� y�z�nden s�k�y�netim alt�nda tutulmas� istenen 84 ki�ilik listenin ba��nda yer ald�. 10 sene s�rekli takip ve g�zalt�nda tutuldu. Belki de en s�k�nt�l� y�llar�n� bu d�nemde ge�iren K�z�m Karabekir, s�k�nt�l� g�nlerin ard�ndan 1939'da �stanbul Milletvekilli�i'ne se�ildi. 1943 - 1946 y�llar�nda milletvekili olarak yerini korudu ve 5 A�ustos 1946'da yap�lan BMM ba�kanl�k se�imlerimde Meclis Ba�kan� se�ildi. K�z�m Karabekir, 26 Ocak 1948 y�l�nda - 66 ya��nda iken - ge�irdi�i bir kalp krizi sonucu, Ankara'da vefat etti.

K�z�m Karabekir Pa�a, askerlik ya�am� boyunca �nemli ba�ar�lar kazanm�� bir T�rk Komutan� ve siyasi bir ki�iliktir. Ayr�ca Bulgarca, Frans�zca, Almanca ve Rus�a dillerini konu�abilmekteydi.

Eserleri
* Ankarada Sava� R�zgarlar�
* Bir Duello ve Bir Suikast [ISBN 975736939X]
* Birinci Cihan Harbi 1-4 [ISBN 9757369217]
o Birinci Cihan Harbine Neden Girdik? [ISBN 9757369217]
o Birinci Cihan Harbine Nas�l Girdik? [ISBN 9757369225]
o Birinci Cihan Harbini Nas�l �dare Ettik? [ISBN 9757369233]
o Birinci Cihan Harbini Nas�l �dare Ettik? [ISBN 9757369241]
* Cumhuriyet Tarihi Set 1
* Cumhuriyet Tarihi Set 2
* �stiklal Harbimiz 1-5
* Pa�alar�n Kavgas�
* Pa�alar�n Hesapla�mas�
* Cehennem De�irmeni 1-2
* �zmir Suikasti
* �ocuklara ��tler
* Hayat�m
* �ttihat ve Terraki Cemiyeti 1896-1909
* Ermeni Dosyas�
* �ngiltere, �talya ve Habe� Harbi
* K�rt Meselesi
* �ocuk, Davam�z 1-2
* �stiklal Harbimizin Esaslar�
* Yunan S�ng�s�
* Sanayi Projelerimiz
* �ktisat Esaslar�m�z
* Tarihte Almanlar ve Alman Ordusu
* T�rkiye�de ve T�rk Ordusunda Almanlar
* Tarih Boyunca T�rk-Alman �li�kileri
* �stiklal Harbimizde �ttihad Terraki ve Enver Pa�a 1-2
* �stiklal Harbimizin Esaslar� Neden Yaz�ld�?
* Milli M�cadelede Bursa
* �talya ve Habe�
* Ermeni Mezalimi
* S�rp-Bulgar Seferi
* Osmanl� Ordusunun Taaruz Fikri
* Erkan-i Harbiye Vezaifinden �stihbarat
* Sar�kam��-Kars ve �tesi
* Erzincan ve Erzurum'un Kurtulu�u
* Bulgaristan Esareti -Hat�ralar, Notlar
* Nutuk ve Karabekir'den Cevaplar

Musa K�z�m Karabekir

;Sovyetler-TBMM �li�kileri a��s�ndan Kaz�m Karabekir Pa�a ,Sovyetlerle imzalanacak dostluk antla�mas� i�in Bekir Sami Bey ba�kanl��nda bir delegasyon, 11 May�s'ta Ankara�dan hareketle 19 Temmuz'da Moskova'ya ula�t�. Dostluk antla�mas�n�n esaslar� 24 A�ustos'ta haz�r olmakla beraber, Bekir Sami Bey�in bu antla�may� imzalamas� m�mk�n olmad�. ��nk� Sovyetler, Bitlis, Van ve Mu� illerinin Ermenistan�a terkedilmesini istediler.
Fakat Kaz�m Karabekir Pa�a komutas�ndaki T�rk Kuvvetleri Eyl�l'de taarruza ge�ip, Misak-� Milli hudutlar� dahilinde olan Sar�kam��, Kars, Ardahan, Artvin ve Batum�u ald�ktan sonra G�mr�'y� de ele ge�irince, Men�evik iktidar� alt�ndaki Ermeni h�k�meti bar��a yana�mak zorunda kald� ve 3 Aral�k 1920 de Ermenistan'la G�mr� Bar�� Antla�mas� imzaland�.

Bu arada, Bol�evikler de Ermenistan�da iktidar� ele ge�irmi�lerdi. Bu �ekilde Ermenistan meselesi kendili�inden ��z�mlenmi� oluyordu. Kazan�lan bu zaferler �zerine Sovyetler Milli M�cadele'ye daha fazla �nem vermeye ba�lam��lard�r.
3 Aral�k 1920'de TBMM Murahhas� s�fat�yla G�mr� Antla�mas�'n� imzalad�ktan sonra; 18 Ekim 1921'de biten Kars Konferans�'na T�rkiye Ba� Murrahas� olarak kat�ld�. Ayr�ca bu konferansa ba�kanl�k yaparak; 13 Ekim 1921'de Sovyetler Birli�i ile Kars Antla�mas�n� imzalad�.

Kaz�m Karabekir

Kaz�m Karabekir

(1882 �stanbul-1948 Ankara)
MsXLabs.org & MORPA Genel K�lt�r Ansiklopedisi

Asker ve siyaset adam�. 1905 y�l�nda kurmay y�zba�� olarak orduya kat�ld�. 1908'de t�men komutan� oldu. 31 Mart Olay�'n�n bast�r�lmas�na 2. T�men komutan� olarak kat�ld�. Balkan Sava�lar�'nda bulundu. I. D�nya Sava��'nda �anakkale'de, Do�u Anadolu'da g�rev yapt�. Mondros M�tarekesi imzaland�� zaman Tebriz'de bulunuyordu. M�tarekeden sonra �stanbul'a geldi ve Do�u Anadolu'da 15. Kolordu'nun komutanl��na getirildi. Kurtulu� Sava�� s�ras�nda da Mustafa Kemal ve arkada�lar�na yard�mc� ve destek oldu. Kurtulu� Sava��'na asker ve Edirne milletvekili olarak katk�larda bulundu. �ktisat Kongresi'nde, bu kongrenin ba�kanl��na se�ildi. Kimi arkada�lar�yla birlikte Terakkiperver Cumhuriyet F�rkas�'n� kurdu (1924). F�rka'n�n kapat�lmas�ndan sonra 1938 y�l� sonuna dek siyasetten uzak kald�. �stanbul milletvekili oldu ve 1946 y�l�nda Millet Meclisi ba�kanl��na se�ildi. Bu g�revdeyken �ld�. Askerlik ve sava� tarihi konusundaki yap�tlar� aras�nda en �nemlisi "�stikl�l Harbimiz" (1933) adl� kitab�d�r.

Kaz�m Karabekir

;1882 y�l�nda �stanbul'da do�du. Mehmed Emin Pa�a'n�n o�ludur. �lk��renimini �stanbul, Van, Harput ve Mekke'de tamamlad�ktan sonra, 1896'da �stanbul Fatih Askeri R��tiyesi'ni, 1899'da Kuleli Askeri �dadisi'ni, 1902'de Harbiye Mektebi'ni ve 1905'te de Erk�n-� Harbiye Mektebi'ni bitirerek y�zba�� r�tbesiyle orduya kat�ld�.

�ki y�ll�k k�ta staj�n� Manast�r'da yapt�. �ttihat ve Terakki'nin Manast�r �rg�t�n�n kurulmas�na kat�ld�. 1907'de kola�as� (�ny�zba��) r�tbesi alarak, �stanbul Harbiye Mektebi tabiye ��retmen vekilli�ine atand�. �ttihat ve Terakki �stanbul �rg�t�'n�n kurulmas�nda g�rev ald�. II. Me�rutiyet'ten sonra Edirne'de 2. Ordu 3. F�rka (t�men) Erk�n-� Harfli�i'ne (kurmayl��na) atand�.

31 Mart 1909 Ayaklanmas�'nda Hareket Ordusu'nda g�rev ald�. 1910 Arnavutluk Ayaklanmas�'n�n bast�r�lmas� harek�t�nda �al��t�. 14 Nisan 1912'de binba��l��a y�kseldi. Balkan Sava��'nda Trakya s�n�r komiseri olarak g�rev yapt�. 1914'te kaymakam (yarbay) r�tbesiyle Birinci Kuvve-i Seferiye Komutanl�� s�fat�yla �ran ve �tesi Harek�t�'nda g�revlendirildi. Bir s�re sonra �stanbul Kartal'da 14. F�rka Komutanl��'na atand� ve �anakkale'ye g�nderildi.

Kerevizdere'de Frans�zlar'a kar�� 3 ay sava�t�ktan sonra miralayl��a (albay) y�kseldi. Buradan, �stanbul'da 1. Ordu Erk�n-� Harbiye Ba�kanl��'na, sonra Gali�ya'ya gidecek ordunun ve ard�ndan Mare�al von der Goltz'un Erk�n-� Harbiye Ba�kanl��'na atanarak Irak'a gitti.

1916'da Kut�'l-Amare'yi ku�atan 18. Kolordu Komutanl��'na getirildi ve buray� ald�ktan sonra Irak'ta �ngilizler'le �arp��t�. 1917'de Diyarbak�r'daki 2. Kolordu Komutanl��'na getirildi ve Van, Bitlis, Elaziz (Elaz��) cephelerindeki II. Ordu Komutanl��'na vek�let etti.

1918'de Erzincan ve Erzurum'u, Ermeniler'den ve Ruslar'dan geri ald�. Ard�ndan Sar�kam��, Kars ve G�mr� Kalelerini ve Karak�seyi kurtard�. Ayn� y�l mirliva (t�mgeneral) oldu.

Mondros M�tarekesi s�ras�nda sadrazam olan Ahmed �zzet Pa�a'n�n erk�n-� harbiye-i umumiye reisli�i (genelkurmay ba�kanl��) �nerisini kabul etmeyerek, Anadolu'da g�rev almak istedi. �nce Tekirda�'daki 14. Kolordu Komutanl��'na, ard�ndan da Erzurum'daki 15. Kolordu Komutanl��'na atanmas�n� sa�layarak, Nisan 1919'da g�reve ba�lad�.

Haz�rl�klar� yap�lan Erzurum Kongresi'nin toplanmas�nda �nemli rol oynad�. Kurtulu� Sava��'nda Edirne Milletvekilli�i ve Do�u Cephesi Komutanl�� yapt�.

15 Kas�m 1920'de Ermeni Ordusu'nu kesin olarak yendi. Ermeni H�k�meti'yle Ankara H�k�meti ad�na G�mr� Antla�mas�'n� imzalad�. Kars'�n al�nmas�yla ferikli�e (korgeneral) y�kseldi. Rus Sovyet Sosyalist Federe Cumhuriyeti ve Kafkasya H�k�metleri'yle Kars Antla�mas� g�r��melerini y�r�tt�. Halk Partisinden ayr�ld�. Kurtulu� Sava��'n�n bitiminden sonra 1. Ordu M�fetti�li�i'ne atand�.

1923'te �stanbul Milletvekili oldu. 1924'te, TBMM'deki D�rtler Grubu'nu destekledi. Ard�ndan askerlikten ayr�larak, Halk F�rkas�'ndan istifa etti. 17 Kas�m 1924'te kurulan Terakkiperver Cumhuriyet F�rkas�'n�n ba�kanl��na se�ildi. Parti, 3 Haziran 1925'te �eyh Sait Ayaklanmas� nedeniyle kapat�ld�.

Karabekir, Mustafa Kemal Pa�a'ya kar�� yap�lan �zmir Suikasti ile ilgili g�r�lerek baz� partililerle birlikte yarg�land�ysa da beraat etti. Siyasi hayat�na 12 y�ll�k aradan sonra, 6 Ocak 1939'da �stanbul Milletvekili olarak devam etti. 1946'da TBMM Ba�kanl��'na se�ildi ve bu g�revde iken 26 Ocak 1948'de Ankara'da �ld�.

KARABEK�R (K�z�m)

t�rk asker ve siyaset adam�
(�stanbul 1882 - Ankara 1948).

Jandarma generali Mehmet Emin Pa�a'n�n o�lu, ilk��renimini babas�n�n yan�nda �stanbul, Van, Harput ve Mekke'de tamamlad�. �stanbul Fatih askeri r��tiyesi'ni (1896), Kuleli askeri idadisi'ni (1899), Harbiye mektebi�ni (1902) ve Harp akademisi'ni (d�neminin s�n�f birincisi olarak) bitirip (1905) kurmay y�zba�� r�tbesiyle 3. Ordu hizmetinde Manast�r'a atand�. ittihat ve Terakki cemiyeti'nin Manast�rdaki �ubesinin kurucular� aras�nda yer ald�. Bulgar, rum ve s�rp �eteleriyle yap�lan �at��malara kat�ld�; ba�ar� kazand�. Bunun �zerine kola�as� (�ny�zba��) r�tbesiyle Harbiye mektebi ��retmen vekilli�ine getirildi (1907-1908). �ttihat ve Terakki cemiyeti'nin �stanbul'da �rg�tlenmesinde g�rev ald�, ikinci me�rutiyet'in ilan�ndan (1908) sonra Edirne'deki 2. Ordu 3. T�men kurmay kuruluna atand� (1908-1909). 31 mart 1909 ayaklanmas�n� bast�rmak i�in �stanbul'a gelen Hareket ordusu�nun 2. T�meni'nde kurmay ba�kan� olarak bulundu. Arnavutluk'taki ayaklanman�n bast�r�lmas�nda g�rev ald� (1910).

Ayaklanman�n bast�r�lmas�ndan sonra 10. T�men'in kurmay ba�kan� oldu. R�tbesi binba��l��a y�kseltildi (22 nisan 1912). Balkan sava��'nda g�revine ek olarak, Bulgaristan s�n�r�n�n Edirne b�l�m� s�n�r komiserli�ini de y�r�tt�. Bir s�re T�rkiye'deki alman askeri kurulu ile �al��t�. Edirne savunmas�nda Bulgarlar'a tutsak d��t� (1913). Ayn� y�l imzalanan bar�� antla�mas�ndan sonra yurda d�nd�, sava� sonras� zarar ve ziyanlar�n saptanmas� i�in olu�turulan komisyonda g�revlendirildi. Erk�n�harbiyei umumiye riyaseti (Genelkurmay ba�kanl��) istihbarat �ube m�d�rl��ne getirildi, kaymakaml��a (yarbay) y�kseltildi (1914). Birinci D�nya sava��nda 1. Kuvvei seferiye komutan� olarak �ran ve �tesi harek�t� komutanl��nda g�revlendirildi (1915). �stanbul Kartal�da bulunan 14. T�men komutanl��na getirilerek t�meniyle birlikte �anakkale cephesine g�nderildi (1915).

Ayn� y�l Kerevizdere'de �zellikle Frans�zlar'a kar�� bu�uk ay yap�lan savunmada g�sterdi�i ba�ar� �zerine miralayl��a (albay) y�kseldi. Alman mare�ali Goltz Pa�a'n�n kurmay ba�kan� olarak Irak'a gitti. Ard�ndan bu cephedeki XVIII. Kolordu komutanl��na atand�, ingilizler'e kar�� ba�ar�l� sava�lar vermesi �zerine Diyarbak�r�daki II. Kolordu komutanl��na getirildi (1917). Ayr�ca Van, Bitlis, Mu�, Elaz�� cephesindeki 2. Ordu komutanl��na vek�let etti. Erzincan b�lgesindeki I. Kafkas kolordusu komutanl��na atand� (1918). Brest-Utovsk bar��yla sava�tan �ekilen �arl�k Rusyas� ordular�n�n yerine y�reye elkoyan ermeni askeri birliklerinin elinden Erzurum ve Erzincan'� geri ald�. Ayn� y�l Sar�kam��, Kars, G�mr� ve Karak�se�nin ele ge�irilmesindeki ba�ar�s� �zerine mirlival��a (general) y�kseltildi. Komutas�ndaki ordu ile Ermenistan ve �ran Azerbaycan��na girdi ve ingilizler�i buradan ��kard�.

Mondros m�tarekesi (30 ekim 1918) s�ras�nda kendisine teklif edilen genelkurmay ba�kanl�� g�revini kabul etmeyerek Anadolu'da g�rev almak istedi. �nce Tekirda�'daki XIV. Kolordu komutanl��na, ard�ndan da Erzurum'daki XV. Kolordu komutanl��na atand� (nisan 1919). Erzurum kongresi�nin (23 temmuz - 17 a�ustos 1919) toplanmas�nda �nemli rol oynad�. Kurtulu� sava�� s�ras�nda Edirne mebuslu�u ve Do�u cephesi komutanl�� yapt�. Ermeniler�in t�rk ordular�n�n �ekilmesinden sonra bir kez daha ele ge�irdi�i Sar�kam��, Kars ve G�mr� kalelerini alarak ermeni ordusunu kesin yenilgiye u�ratt�. "�ark fatihi� diye �nlendi ve Do�u cephesi komutan� olarak Ankara h�k�meti ad�na ermeni h�k�meti ile bar�� g�r��melerini y�r�t�p G�mr� antla�mas� (1920) imzalad� (Bak�n�z Antla�malar - G�mr� Antla�mas�). Ermeni ordusunun silah, ara� ve gere�lerinin b�y�k bir k�sm�n�n t�rk h�k�metine verilmesini sa�lad�.

R�tbesi ferikli�e (korgeneral) y�kseltildi (1920). Bat� cephesinin ba�ar� kazanmas� i�in do�udaki ordunun ara� ve gerecinin b�y�k bir k�sm�n�n bat�ya ta��nmas�n� sa�lad�. Kurtulu� sava��'ndan sonra Ankara�da bulunan 1. Ordu m�fetti�li�ine atand�. Askeri g�revini y�r�tebilmek i�in TBMM�ce izinli say�ld�. TBMM'nin ikinci d�neminde �stanbul�dan milletvekili se�ildi (1923). Rauf Orbay, Refet Bele, Ali Fuat Cebesoy, Cafer Tayyar E�ilmezdin de aralar�nda bulundu�u arkada�lar�yla birlikte Cumhuriyet d�neminin ilk muhalefet partisi Terakkiperver cumhuriyet f�rkas� kurdu (Bak�n�z TCF - Terakkiperver Cumhuriyet F�rkas�), partinin genel ba�kan� oldu (17 kas�m 1924). Ancak parti �eyh Sait ayaklanmas� nedeniyle kapat�ld� (1925). Daha sonra Gazi Mustafa Kemal Pa�a�ya kar�� d�zenlenen �zmir suikast�ndan haberdar oldu�u halde bunu bildirmedi�i gerek�esiyle tutukland�, istiklal mahkemesinde yarg�land�; su�suz bulunarak serbest b�rak�ld� (1926). Bu olay�n ard�ndan siyasal ya�amdan �ekildi ve 1. ferikli�e (orgeneral) terfi ettirilerek askerlikten emekliye ayr�ld� (1927).

On iki y�l g�zden d��m�� bir siyaset adam� olarak evinde oturduktan sonra �smet �n�n�'n�n Cumhurba�kan� olmas� ve eski askerlik ve siyaset arkada�lar� aras�ndaki k�rg�nl�klan ortadan kald�rmak istemesi �zerine CHP listesinden �stanbul milletvekili se�ildi (1938-1948). 1946'da se�ildi�i Meclis ba�kanl�� g�revini y�r�t�rken �ld�. Askerli�e ve sava� tarihine ili�kin an�lar�n�, g�r��lerini derledi�i S�rp bulgar seferi 1888 (1911), istiklal harbimizin esaslar� (1933), italya-habe� (1935), Cihan harbine neden girdik, nas�l girdik, nas�l idare ettik? (1937), Erzincan ve Erzurum'un kurtulu�u (1939) gibi belli ba�l� yap�tlar�n�n yan� s�ra, �l�m�nden sonra yay�mlanan �stiklal harbimiz (1960), istiklal harbimizde Enver Pa�a ve ittihat ve Terakki erk�n� (1967), ittihat ve Terakki cemiyeti 1896-1909 (1982) adl� �al��malar� Mahur t�rky�lmaz mar�� ve �arg�h istiklal mar�� adlar�nda g�ftelerini yazd�� oksesli iki mar��, kimi manzumeleri ve tiyatro oyunlar� da bulunmaktad�r.

Kaynak: B�y�k Larousse