Devlet Y�netim Bi�imleri - Aristokrasi

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- Siyasal Bilimler (https://www.msxlabs.org/forum/siyasal-bilimler/)

- - Devlet Y�netim Bi�imleri - Aristokrasi (https://www.msxlabs.org/forum/siyasal-bilimler/16132-devlet-yonetim-bicimleri-aristokrasi.html)

Aristokrasi, iktidar�n imtiyazl� ve genellikle soya ba�l� bir toplum s�n�f�n�n elinde bulundu�u siyasi h�k�met �eklidir.

Terim ve Tan�m�

Antik Yunan terimi olarak aristokrasi "en iyinin (veya iyilerin) y�netimde" oldu�u h�k�met �eklidir. Bu sebeple bir�ok s�zl�kte ilk verilen tan�m budur.
Terim T�rk�e'ye Frans�zca aristocratie s�zc��nden ge�mi�tir. K�keni ise, belirtildi�i gibi, Yunanca'd�r; aristokratia - aristos yani "en iyi" ve -kratia yani "g��".[1]
Bununla birlikte tarihte aristokrasiler genelde verasete dayanan pl�tokrasi �eklinde olmu�tur. Bir siyasi h�k�met terimi olarak, aristokrasi �u terimlerle kar��la�t�r�labilir:

otokrasi - "bir tek bireyin y�netimi"
meritokrasi - "y�netmeyi hak edenlerin y�netmesi"; her ne kadar bu terim anlam bak�m�ndan y�zeysel olarak aristokrasiye benzer g�z�kse de, aristokrasiden farkl� olarak en iyi tan�mlanmasa da liyakat�yla y�netimde kalacak durumda olmas� gerekir.
pl�tokrasi - "varl�kl�lar�n y�netimi"; tarihsel ve pratik anlamda aristokratlar s�k s�k sadece varl�kl� olduklar� i�in erdem ve liyakat a��s�ndan en iyi gibi kabul g�rm��ler ve sonu� olarak aristokrasiler daha �ok pl�tokrasi olmu�turlar.
oligar�i - "birka��n y�netimi" (birka� ki�inin y�netimi); bir aristokrasinin oligar�i olup olmamas� "birka� ki�i" fikrinin nas�l yorumland��na g�re de�i�ir.
monar�i - "bir tek bireyin y�netimi"; tarihsel anlamda monarklar�n �o�unlu�u aristokratt�rlar. Bununla birlikte, rakipleri de aristokratlardan oldu�u i�in, aristokrasi ile z�t kutuplarda olmu�turlar. Y�netimdeki hanedan ile di�er rakip aristokrat hanedanlar aras�ndaki �at��malar Orta �a�'�n merkezi meselelerindendir.
demokrasi - "insanlar�n y�netimi" (veya �o�unlu�un y�netimi); genellikle aristrokrasinin kar��t� olarak d��n�lm��t�r. "T�m insanlar e�ittir" fikrinden yola ��karak, y�netimin t�m insanlar�n se�ti�i bi�imde olu�u ve b�ylece herkesin y�netimde oldu�u (y�netimde hak sahibi oldu�u) h�k�met �ekli olarak tan�mlanabilir.

Tarih�e

Aristokrasi terimi ilk kez Atina kent devletinde kullan�lm��t�r. Terim ordular�n ba��nda d�v��en gen� vatanda�lara verilirdi. Zira askeri cesaret ve liyakat o d�nemde b�y�k bir erdem olarak g�r�l�rd�; ordular "en iyi"ler taraf�ndan y�netilmekteydi. Terim antik Yunan gelene�inden Avrupa Orta �a��'na ge�mi� ve askeri liderlerden olu�an, verasete dayanan bu s�n�f "soylular s�n�f�" olmu�tur. Antik Yunan'daki gibi bu s�n�f�n �yelerinin k�leleri olan bir tebas� vard� ve bu ki�iler askeri konumlar�ndan dolay� soylu veya en iyi olarak tan�mlan�yorlard�.
Aristokrasiye kar�� phe uyanmas�n�n �e�itli sebepleri olmu�tur. Felsefi anlamda Ayd�nlanma'n�n getirdi�i "herkes e�ittir" s�ylemi �nemliyken, Frans�z Devrimi'nin de sebeplerinden say�labilecek aristokrasinin art�k toplumun en iyileri olmad�� fikri de �nemlidir. Bu fikrin olu�mas�n�n nedenleri ise �e�itlidir. Her �eyden �nce ordu kavram� de�i�meye ba�lam��t�, Kral XIV. Louis orduyu modernize etmi�ti ve art�k aristokratlar at s�rt�nda ordunun ba��nda yer alm�yorlar, g�venli bir mesafe uzaktan ordular� kumanda ediyor, �o�unlukla kendileri sava�m�yorlard�. Bunun d��nda Ayd�nlanma'n�n ba�latt�� �zg�rl�k fikri halk�n aristokratlar�n pratik ya�amda en iyido�arak en iyi yani aristokrat olmay� ba�arm��lard�r. B�ylece kazan�lmam��, hak edilmemi� bir mevkiyi i�gal ettikleri d��n�lm��t�r. Aristokratlar bir kere en iyien iyinin y�netimi olan aristokrasinin de ��k��n� getirmi�tir. olmad�klar�n� g�rmesine yard�mc� olmu�tur. Frans�z Devrimi'nin oda��nda bu vard�r, onlara g�re aristokratlar herhangi bir liyakat veya �st�n erdem ile de�il de sadece olduklar� inanc�n�n ��k��,
Bug�n Birle�ik Krall�k dahil �o�u Avrupa �lkesinde aristokratik unvanlar h�l� varl��n� s�rd�rmektedir. Art�k y�netimsel bir fonksiyon ta��masa da bu unvan �o�unlukla ki�inin sayg�n ve belirli bir ge�mi�e sahip oldu�unu veya varl�kl� oldu�unu, her daim olmasa da s�k s�k, ifade edebilir.
Tarihi planda y�netici g�revlere sahip askeri bir s�n�f bulundurmam�� toplumlara sahip �lkelerde ise aristokrasi daha farkl� temellere oturur. �rne�in Amerika Birle�ik Devletleri'nde ki�inin atalar�n�n ilk g��menlerden olmas� anlam�nda kullan�labilir

Aristokrasi

�ktidar�n, ayr�cal�kl� ve genellikle soylu bir s�n�f�n elinde bulundu�u y�netim ya da devlet bi�imi.

Aristokrasi, eski Yunancada "en iyilerin y�netimi" anlam�na gelirdi. Yunanl�larda �nceleri "do�u�tan soyluluk", yani askerlikten toprak sahipli�ine ge�en "geni" s�n�f�n�n soylulu�u s�z konusuydu. Uygarl��n geli�mesiyle aristokrasi, g�c�n� toprak zenginli�inden �ok, paradan almaya ba�lad�. Yunan devlet y�netimi felsefesinde aristokrasi, insan olgunlu�u �lk�s�ne en �ok yakla�an ki�ilerin kurdu�u bir y�netim bi�imi olarak kabul edilirdi. En iyi h�k�met bi�iminin ne oldu�u konusunda bir tart��ma geli�tiren Aristoteles, aristokrasi ve demokrasinin birle�tirildi�i bir y�netim bi�imini �nermi�tir. Thomas Aquinas, Machiavelli ve Aristoteles sonras� d��n�rler de bu g�r�� payla�m��lard�r. G�n�m�zde, do�u�tan soyluluk anlam�ndaki aristokratl��n ge�erlili�i kalmam��sa da, se�kin ve ayd�n bir kesimin aristokratl�� h�l� s�z konusudur.

MsXLabs & Morpa Genel K�lt�r Ansiklopedisi

Aristokrasi

�ktidar�n imtiyazl� ve genellikle soya ba�l� bir toplum s�n�f�n�n elinde bulundu�u siyasi h�k�met �eklidir. �lk �a� sitelerinde, Eski Venedik Cumhuriyetinde bu y�netim �ekli hakimdi. Feodal toplumlarda genel olarak aristokrasi �rnekleridir. Kelime yap�s� bak�m�ndan ele al�nd��nda aristokrasi Eski Yunancada aristos: en iyi, krotos: ise kudret anlam�na gelir. Y�netimin en se�kin kimselerin elinde bulundu�unu g�steren siyasal bir rejimdir. Siyasi te�kilatlanma tipi olarak aristokrasi demokrasinin hatta bazen monar�inin kar��t�d�r. ��nk� bir�ok monar�ilerde h�k�mdar ailesi asiller z�mresinin n�fuzunu k�rar ve hatta onu yok eder. arist�krat tabakan�n vas�flar� do�u�tan gelen imtiyaz ve d��ar�dan girmeye engel olan bir �eref kanununun bulunmas�d�r. Bununla birlikte Monar�i kuvvetlendik�e bu s�n�rlar gev�er ve "kazan�lm�� asillik "z�mresi do�ar. aristokrasi yabanc� unsurlara a��lma eyilimini g�sterdik�e i� b�nyesindeki Ba�l�l�ktan bir�eyler kaybetmeye ba�lar.Sonunda ancak bir asiller s�n�f� haline gelir Bu durum ise Aristokrasi kurumunun siyasal haklar�n�n, dolay�s�ylada itibar�n�n sars�l�p zay�flamas�na yol a�ar.

Aristokrasinin Oligar�i ile �li�kisi

Oligar�i, aristokratik y�netimin daralt�lm�� bir bi�imidir. Iktidardaki kimseler b�t�n aristokrat s�n�f�n� de�il bu iktidar� elde tutan payla�mak istemeyen ve kendi ��karlar� do�rultusunda kullanan bir ka� ailenin temsilcileridir. G�revleri bak�m�ndan oligar�i siyasi g�c�n e�it b�l�n�� veya imtiyazl� stat�s� olan bir z�mrenin toplumda devaml� yerle�mesine do�ru gider.Aristokrasiden fark� bu z�mrenin mutlaka toplumda "itibarl�" olan bir �st�n soylular s�n�f�n�n olmamas� ve g�� kullananlar�n elinde bulunmas�d�r.

Aristokrasinin Monar�i ile �li�kisi

Bazen siyasi ve dini kudreti ayn� aile temsil eder o zaman devlet teokratik olur. H�k�mdar otoritesinin tanr� iradesiyle s�k� s�k�ya ili�kili say�ld�� monar�i rejimidir.

Kaynak