Hindi Yetiþtiriciliði
 

ÖZET

Büyük hindi populasyonuna raðmen ülkemizde hindi eti üretimi oldukça düþüktür. Entansif üretim 1995 yýlýnda baþlamýþtýr. Büyük beyaz hindiler sözleþmeli üretim sistemi içinde üretilmektedir. Firmalar bütün yýl boyunca piyasaya kaliteli hindi eti ve ürünleri sunmaktadýr.
Yerý-entansif üretim Bronz hindilerin buðday ve ayçiçeði hasat alanlarýnda otlatýlmasýna dayalý olarak yapýlmakta ve yeni yýldaki tüketimi hedeflemektedir. En büyük sorun yeni yýl esnasýndaki kýsa satýþ dönemindeki belirsizlikler ve risklerdir.

GÝRÝÞ

Türkiye’de 1980’li yýllara kadar kesilen büyük ve küçük baþ hayvan sayýsý yýllar itibariyle sürekli artýþ gösterirken 1980 yýlýndan sonra kesilen hayvan sayýsý giderek azalmýþ, büyükbaþ hayvancýlýkta, hayvan baþýna verimlilikte önemli artýþlar olmuþtur. Fakat özellikle son yýllarda besi maliyetlerinin yüksekliði, Doðu ve Güneydoðu’da yaþanan terör problemi ve fiyatlardaki istikrarsýzlýklar sektörde çok ciddi problemlere yol açmýþtýr. Kýrmýzý et sektöründe yaþanan kriz, bir taraftan et arzýnda sýkýntýlara yol açarken diðer taraftan kýrmýzý et ve et mamullerinin tüketiminde yetersizlikleri ortaya çýkarmýþtýr. Bu da bir ölçüde piliç eti ve son yýllarda hindi eti ile telafi edilmeye çalýþmaktadýr.
Hindi eti üretim ve tüketiminin hýzla artmasýnýn baþlýca nedeni kýrmýzý ete oranla daha ucuza mal edilmesi ve en önemlisi piliç etinden de daha yaðsýz olmasýdýr. Diðer önemli avantajlarý ise karkas randýmanýnýn yüksek olmasý ve yüksek canlý aðýrlýklara kadar (20-25 kg) yetiþtirilebilmesi ve hem entansif hem de yarý entansif yetiþtiriciliðe uygun olmasýdýr (Koçak, 1984).
Bu derlemede dünyada ve ülkemizdeki hindi yetiþtiriciliði hakkýnda bilgi verilmesi amaçlanmýþtýr. Otlatmaya dayalý hindi besiciliði üzerinde daha ayrýntýlý olarak durulacaktýr.

DÜNYADA VE TÜRKÝYE’DE HÝNDÝ ÜRETÝMÝ-TÜKETÝMÝ

Dünyada hindi eti üreten ülkeler arasýnda üretimde ilk sýrayý ABD almaktadýr, onu AB, Kanada, Brezilya, Polonya, Macaristan ve Meksika takip etmektedir. Dünyada toplam 4.5 milyon ton civarýnda olan hindi eti üretimini yaklaþýk olarak 2.5 milyon tonu ABD tarafýndan üretilirken; 1.5 milyon tonu AB, kalan 500 bin tonluk kýsmý ise Kanada, Brezilya; Polonya gibi diðer dünya ülkeleri tarafýndan üretilmektedir.Dünya’da hindi eti ithalat ve ihracat durumlarýný inceleyecek olursak 2001 yýlý rakamlarýna göre Dünya ülkeleri arasýnda 690 bin ton civarýnda hindi eti ithalat ve ihracatý yapýlmýþtýr. Dünya ülkeleri içerisinde hindi eti ithalatý en yüksek olan ilk 3 ülke sýrasýyla AB, Meksika ve Rusya olurken Dünya hindi eti ihracatýnda ilk 3 ülke AB, ABD ve Brezilya’dýr.

Türkiye’de 1999 yýlýnda 18 bin ton civarýnda olan hindi eti üretimi %16 oranýnda artarak ortalama 22 bin ton civarýna yükselmiþtir. 2000-2001 döneminde devlet üretme istasyonlarý aracýlýðýyla yapýlan hindi eti üretiminde azalmalar meydana gelmesine raðmen, hindi üretimi yapan özel sektöre ait firmalarýn sayýsýný giderek artmasýyla hindi eti arzý 2001 yýlýnda bir önceki yýla göre %75 oranýnda artarak yaklaþýk 38 bin ton civarýna yükselmiþtir. Türkiye’de hindi eti ithalat ve ihracatý çok önemli miktarlarda deðildir. Rakamlarý incelediðimizse 1999 yýlýnda yalnýzca 994 ton hindi eti ithalatý gerçekleþmiþ, sonraki iki yýl içerisinde hindi eti ithalatýnýn olmadýðý görülmektedir. Ýhracat miktarlarýna baktýðýmýzda ise 1999 yýlýnda 6 ton olan ihracat yaklaþýk olarak 5 kat artarak 2000 yýlýnda 32 ton olmuþ, 2001 yýlýnda ise tekrar yarý yarýya düþerek 16 ton olmuþtur. Türkiye’nin hindi eti ihraç ettiði ülkeler baþta Kuzey Kýbrýs Türk Cumhuriyeti olmak üzere, Gürcistan, Türkmenistan, Azerbaycan gibi diðer Türk Cumhuriyetleri ile birlikte Romanya, Tunus, Rusya ve Sudan gibi ülkelerdir.

TÜRKÝYE’DE HÝNDÝ YETÝÞTÝRÝCÝLÝÐÝ

Türkiye’de hindicilik, 1995’li yýllara kadar sadece geleneksel olarak mer’a hindiciliði þeklinde yapýlmýþtýr. Bu tip hindicilik Tarým ve Köy iþleri Bakanlýðý’na baðlý Kocaeli/Kandýra, Balýkesir/Bigadiç ve Kýrýkkale/Keskin’de üretme istasyonlarýnýn damýzlýk, kuluçkalýk yumurta ve hindi palazý üretimi yaparak yetiþtiricilere daðýtýlmasý yoluyla yapýlmaktadýr. Diðer yandan, dünyada 1980’lerden sonra geliþen entegre hindi üretimi Türkiye’de 1995 yýlýndan sonra geliþmeye baþlamýþ ve artan taleple birlikte piyasadaki yerini giderek saðlamlaþtýrmýþtýr.

“Bolca Hindi” adý ile 1995 yýlýnda entansif hindiciliðe baþlýyan ilk giriþimi Pýnar gurubu izlemiþtir. “Çamlý Besicilik” adý altýnda entansif hindi eti üretimine baþlamýþ, hýzla üretimi artýrmýþtýr. Bu iki öncü kuruluþu takiben ülkemizin deðiþik yörelerinde pek çok yeni firma kurulmuþtur. Bunlardan birisi de Antalya (Elmalý) sýnýrlarý içinde yer almaktadýr. Bu alandaki firmalar fason üretim olarak adlandýrýlan sözleþmeli hindicilik modeli ile çalýþmaktadýr. Palaz, yem, saðlýk koruma hizmetleri ile kesim ve pazarlama firmalar tarafýndan karþýlanýrken; üretici ýsýtma, elektirik, su, altlýk ve iþcilik gibi masraflarý karþýlamaktadýr. Türkiye’de mevcut uygulamalarýn tümünde sözleþme þartlarýný firma belirlemektedir. Firma sözleþme þartlarýný belirlerken üretim dönemi baþýnda bir fiyat tespit ederek üretim süreci sonunda canlý aðýrlýk, yemden yararlanma oraný gibi bazý kriterleri de dikkate alarak ürün teslim edildikten sonra ödeme yapmaktadýr.

Sözleþmeli hindicilikte iki tip üretim süreci vardýr. Bunlardan birincisi 6 haftalýk palaz büyütme süreci, ikincisi ise 6 haftadan kesim sonuna kadar olan yetiþtirme sürecidir. Büyütme kümeslerinde yetiþtirilen civcivler 6 haftadan sonra yetiþtirme kümeslerine aktarýlýr, yetiþtirme kümeslerin de 10-18 hafta süre ile bakýlýr. En geç 24 haftalýk yaþta kesime sevk edilir. Civciv büyütme daha kýsa sürdüðünden bu yetiþtiriciler yýlda 5 dönem üretim yapabilmektedir; 6 haftalýk palazlarý yetiþtirenler ise dönemleri uzun olduðundan yýlda en fazla 3 dönem yapabilmektedirler. Üretim süreci sonunda firma kendi belirlediði tarihte ürünü canlý olarak almaktadýr.

OTLATMAYA DAYALI HÝNDÝ YETÝÞTÝRÝCÝLÝÐÝ

Türkiye’de 1995 yýlýna kadar sadece devlet üretme istasyonlarýndan alýnan palazlarla hindi üretimi yapýlmaktaydý. Bu istasyonlar Kocaeli/Kandýra, Balýkesir/Bigadiç, Kýrýkkale/Keskin, Bingöl, Çorum ve Adýyaman’da bulunmaktadýr. Bunlardan alýnan civcivlerin bir kýsmý iþletmenin damýzlýk ihtiyacý için ayrýlmakta ve büyük çoðunluðu da çiftçilere Mart-Haziran ayalarýnda satýlmaktadýr. Civcivler il-ilçe Tarým Müdürlükleri aracýlýðý ile de temin edilebilmektedir. Ayrýca son yýllarda valilikler ve sosyal yardýmlaþma vakýflarý aracýlýðýyla da verilmektedir. Hindicilik üretme istasyonlarýndaki damýzlýk sürüler Þubat ayý baþýndan Haziran ayý sonuna kadar yumurta vermekte ve ilk civcivleri Mart ayýnýn ortalarýnda çýkmaya baþlamaktadýr. Bir adet damýzlýk hindi baþýna 75 adet yumurta alýnmakta, bu 50 adet civcive tekabül etmektedir.

Otlatmaya dayalý hindi besiciliðinin yapýldýðý illerin baþýnda Kahramanmaraþ, Tekirdað ve Kocaeli gelmektedir. Siirt, Bitlis, Diyarbakýr, Þýrnak, Adýyaman, Gaziantep, Kilis, Sivas, Amasya, Tokat, Edirne, Kýrýkkale, Polatlý, Bursa olmak üzere diðer illerde de mera tipi hindicilik yapýlmaktadýr. Bu illere baktýðýmýzda göze çarpan en belirgin özellik, tahýl üretiminin yüksek olduðu ve arazinin çok eðimli olmadýðýdýr.

Bu tarz hindi besiciliði tarla tarýmýnýn yoðun olarak yapýldýðý bölgelerde hasat alanlarýndan en fazla yaralanmayý saðlayacak þekilde uygulanmaktadýr. Genel uygulamaya örnek teþkil etmesi amacýyla Aksoy ve Ýþcan’nýn (1995) Tekirdað ilinde yapmýþ olduðu çalýþmayý dikkate alacaðýz. Söz konusu ildeki besicilerin yaygýn olarak uyguladýklarý program Þekil 1 sunulmuþtur. Genellikle az topraklý yada topraksýz olan üreticiler palaz gereksinimlerini Tarým Ýl Müdürlükleri aracýlýðýyla saðlamaktadýrlar. Palazlar Nisan-Mayýs aylarýnda daðýtýlmakla beraber bölgedeki üreticiler anýz alanlarýndan en iyi þekilde yararlanabilmek için palazlarýný en geç Mayýs ayýnýn ikinci haftasý almaktadýrlar.

Bu tarz hindi besiciliði tarla tarýmýnýn yoðun olarak yapýldýðý bölgelerde hasat alanlarýndan en fazla yaralanmayý saðlayacak þekilde uygulanmaktadýr. Genel uygulamaya örnek teþkil etmesi amacýyla Aksoy ve Ýþcan’ýn (1995) Tekirdað ilinde yapmýþ olduðu çalýþmayý dikkate alacaðýz. Söz konusu ildeki besicilerin yaygýn olarak uyguladýklarý program aþaðýdaki þekilde sunulmuþtur. Bölgedeki üreticiler anýz alanlarýndan en iyi þekilde yararlanabilmek için palazlarýný en geç Mayýs ayýnýn ikinci haftasý almalýdýr. Palazlarýn erken alýnmasý ise kapalý alanda geçen süreyi uzattýðýndan tercih edilmemektedir. Altý ile on hafta arasýnda deðiþen büyütme dönemi genellikle evin boþ bir odasý, depo veya ahýrlarda geçirilmekte ve bu esnada palaz baþýna 2-4 kg arasýnda deðiþen miktarda hindi besi yemi verilmektedir.

Palazlar 1,5-2 kg’a ulaþtýklarýnda genellikle Haziran ayý sonunda mer’aya çýkýlmaktadýr. Tahta ve plastik örtüler kullanýlarak mer’a da önü açýk, sundurma tipi, içinde bolca tünek bulunan barýnaklar yapýlmakta ve besi sonuna dek kullanýlmaktadýr. Mer’aya çýkýldýktan sonraki ilk 1-2 hafta içinde hindilerin anýz alanlarýndan yararlanmaya alýþmasý için buðday ve arpa gibi taneler yere serpilerek verilmektedir.

Temmuz ayýnýn ikinci yarýsýndan baþlýyarak önce buðday ardýndan da Aðustos ayýnýn sonunda ayçiçeði hasadý yapýlmýþ alanlarda otlatýlan hindiler bolca tane yem ve hayvansal organizma tükettiklerinden ek yemle genellikle yapýlmamaktadýr. Ýlk günlerde mere’aya yakýn anýz alanlarýnda otlatýlma yapýlmakta sonraki dönemlerde uzaða (3-5 km) götürülmekte ve gece barýnaða geri dönülmektedir.

Anýz alanlarýnýn bir sonraki ürün için hazýrlanmasý ve yaðmurlarýn baþlamasý nedeniyle yaklaþýk Ekim ayý baþlarýnda anýz alanlarýndan yararlanma biter. Üretici bu esnada pazarlanabilir canlý aðýrlýða ulaþmýþ hindilerini yýlbaþýndan önce satma olanaðýna sahip deðildir. Bu nedenle kesime dek sürüler mer’adaki barýnaðýn çevresinde beslenmekte yaklaþýk 2-2,5 ay süren bu dönemde var olan canlý aðýrlýðý korumak ve bir miktar artýrmak için giderek artan miktarda tane yem verilmektedir. Bu dönemde satýlabilir hindi baþýna 12-30 kg yem verilmektedir. Ýlk haftalardaki yem de dikkate alýnýnca bu tarz beside satýlabilir hindi baþýna 14-35 kg yem kullanýlmaktadýr. Yem masrafý yapmak istemeyen kimi üreticiler ise bu dönemde sürülerini Ýpsala ve çevresindeki çeltik hasadý yapýlmýþ alanlara götürmektedir. Bu üreticiler böylece kesime dek hemen hemen hiç yem harcamasý yapmamýþ olurlar, ancak ölüm oraný artmakta ve nakliye gibi ek masraflar oluþmaktadýr.

Kesim ve satýþ Aralýk ayýnýn 2. ve 3. haftalarýnda yapýlmaktadýr. Mer’ada gerçekleþen kesim iþlemi sýrasýnda kuru yolma uygulanmakta, yenilmez iç organlar, tüyler ve bacaklardan uzaklaþtýrýlan gövdeler kafa ve yenilebilir iç organlar satýþa sevk edilmektedir.

OTLATMAYA DAYALI HÝNDÝ YETÝÞTÝRÝCÝLÝÐÝNDE KARÞILAÞILAN SORUNLAR

Satýþýn bir iki hafta gibi kýsa bir süre içinde gerçekleþmesi ve belirsizliklerle dolu olmasý.

• Nisan-Mayýs aylarýnda besiye alýnan hindi palazlarýnýn Eylül ayýnýn sonunda kesilebilir aðýrlýða ulaþmasýna karþýlýk, satýþ olanaðýnýn bulunmamasý (bu tarihten satýþýn gerçekleþtiði yýlbaþý öncesine dek yapýlan yem harcamasý toplam maliyetin yaklaþýk %25’ini oluþturmaktadýr).
• Palaz, yem gibi girdi fiyatlarýnýn yüksek olmasý, her zaman istenilen miktar ve nitelikte bulunmamasý.
• Bakým, besleme, saðlýk koruma konularýnda üreticilerin yeterli bilgiye sahip olmamasý ve ilgili kamu kuruluþlarýndan yeterli destek alamamasý.
• Nakit sýkýntýsý ve kredi yetersizliði.
• Yetiþmiþ bakýcý ve çoban bulma güçlüðü
• Saðlýk koruma konusunda yetiþmiþ veteriner hekim olmayýþý
• Bakým besleme konusunda teknik bilgi yetersizliði

SONUÇ VE ÖNERÝLER

Ne yazýk ki 2004 yýlý itibari ile Tarým Bakanlýðý’na baðlý birimlerde mer’aya uygun hindi palazý üretimine son verilmesi son derece hatalý bir uygulamadýr. Bu üretim dalý ile ilgilenen üreticiler kaderleri ile baþbaþa býrakýlmýþ, bu sektörün de önü týkanmýþtýr. Avrupa ve ABD gibi geliþmiþ ülkelerde, tüm tarým ürünlerinde olduðu gibi hayvancýlýkta da ekolojik üretime doðru bir eðilimin olduðu günümüzde, otlatmaya dayalý hindi yetiþtiriciliði gibi ekolojik üretime uygun bir üretim dalýnýn önünün týkanmasý çok yanlýþtýr. Aslýnda yapýlmasý gereken, bu birimlerin geliþtirilmesine yönelik politikalarla bu üretme çiftliklerinde daha verimli, ölüm ve hastalýklara karþý daha dayanýklý ve saðlýklý ýslah edilmiþ genotiplerin geliþtirilmesi ve üreticilerin diðer sorunlarýnýn çözülmesine yönelik çalýþmalar yapýlmasýdýr.

Otlatmaya dayalý hindi besicilerinin sorunlarýnýn çözümü için þu önerilerde bulunabiliriz;

• Mer’a tipi hindiciliðe uygun genotiplerin ithali ve üreticilere daðýtýlmasý için gerekenler yapýlmalýdýr.
• Erken kesim hem üretim maliyetini düþürür hem de etin daha yaðsýz ve yumuþak olmasýný saðlar. Bu nedenlerle erken kesimin, üretici ve pazarlamacýlar açýsýndan yararlarýna dikkat çekilmelidir.
• Emeði yoðun bir üretim biçimi olan otlatmaya dayalý hindi besiciliðinde, üretim maliyetlerinin entansif hindiciliðe oranla oldukça düþük olmasý nedeniyle özel sektörün bu üretim dalýnýn da farkýna varmasý saðlanmalýdýr.
• Hindi eti pazarlayanlarýn beklentileri üreticilere aktarýlarak, üretim ve tüketim arasýndaki kýsýr döngünün kýrýlmasýna, saðlýklý bir organizasyonun oluþmasýna katkýda bulunulmalýdýr.
• Üreticilerin daha etkin bir örgütlenme ile pazarlýk güçlerini arttýrmak baþta olmak üzere saðlayacaðý yararlar ortaya konmalýdýr.
• Söz konusu üretim biçiminde sorunlarýn çözülmesi, var olan üreticilerin kapasiteyi arttýrmalarýna, bölgedeki az topraklý ve iþsiz diðer insanlarýn da bu üretim dalýna yönelmesine yol açacaktýr.
• Otlatmaya dayalý hindi besiciliðinde gerçekleþtirilecek olan baþarýlý bir örgütlenme, sözleþmeli etlik piliç üreticilerine de örnek olacaktýr.

Hindi (Agriocharis ocellata)
 

Dünyanýn hemen her yerinde eti için kümes hayvaný olarak beslenen evcil hindile­rin atalarý, Meksika'da ve ABD'nin güney kesimlerinde bugün hâlâ yabanýl yaþamýný sürdürmektedir. Anayurdu Kuzey Amerika olan bu yabanýl hindileri (Meleagris gallopa-vo) ilk kez Meksika'daki Aztekler yakalayýp kümeste beslemeye baþlamýþlardý. Ýspanyol kâþif Hernân Cortes aracýlýðýyla 1524'te Avru­pa'ya götürülen bu evcil hindilerin eti kýsa sürede ziyafet sofralarýnýn ve yýlbaþý geceleri­nin en deðerli yemekleri arasýna katýldý.

Evcil hindiler arasýnda beyaz tüylü olanlarý da vardýr; ama metalsi yeþil parýltýlý kara ve koyu kahverengi tüy rengi egemendir. Tüysüz olan baþlarý ve boyunlarý, bu koyu renk tüylerin arasýnda kýrmýzý bir et parçasý gibi dikkati çeker. Diþilerden çok daha iri olan erkek hindiler gagalarýndan sarkan ibikleri ve kabarýk göðüs tüyleriyle kolayca ayýrt edilir. Ürkütüldüðünde ya da kýzdýðýnda kuyruðunu kaldýrarak yelpaze gibi açar, kanatlarýný indi­rir, gýrtlaðýný þiþirir ve boðuk "glu glu" sesleri çýkararak büyük bir kurumla ortalýkta dolaþýr.

Yabani hindiler genellikle ormanlarýn sýk yerlerinde yaþayan orman kuþlarýdýr. Bazen bataklýklarýn çevresinde yerleþir ve genelliklesürüler halinde yaþarlar. Her erkeðin çok sayýda diþiden oluþan bir haremi vardýr. Diþi­lerden her biri 10-14 kadar yumurta yumurt­lar. Yumurtalarý, hatta fýrsat bulduklarýnda yavrularý yiyen erkeklerden korumak için diþiler yuvalarýný iyice gizlerler.

Hiç evcilleþtirilmemiþ olan benekli hindi (Agriocharis ocellata) Orta Amerika'da, özel­likle Belize, Guatemala ve Yucatan Yarým­adasýndaki tropik ormanlarda yaþar. Evcil soylarýn atasý olan yabani hindiden daha küçük yapýlý olan bu tür adýný kuyruk tüylerindeki beneklerden almýþtýr. Baþý ve boynu da asýl hindininki gibi pembe ya da kýrmýzý deðil morumsu mavidir.

Hindiler nereden gelir?

Asýl kökenleri Kuzey Amerika’ya dayansa da,
Avrupa’ya ilk hindinin geliþi 1520’lere dayanýr. Önce anavatanlarý Meksýka’dan Ýspanya’ya getirilmiþ ve daha sonra Türk tüccarlar tarafýndan tüm kýtaya satýlmýþtýr. Çok geçmeden de zengin sýnýflarýn gözde yemeði haline gelmiþtir. Hindi Ýngiltere’de 1585’ten itibaren bir Hýristiyan geleneði haline geldi. Norfolk’lu çiftçiler bu vahþi hayvanýn daha aðýr göðüslüsünü ve daha uysalýný yetiþtirmek için iþe koyuldu. Norfolk Black ve White Holland, Amerika’ya yeniden sunulan Ýngiliz damýzlýklarýdýr. Þu anda ABD’de tüketilen hindilerin çoðu bu cinslerden gelir.

16. yüzyýlýn sonlarýndan itibaren her yýl Ýngiliz hindileri 160 km yürüyüp Norfolk’tan Londra’nýn Leadenhall Pazarý’na geliyordu. Bu yolculuk onlar ýçin üç ay sürerdi ve ayaklarýný korumak için özel deri ayakkabýlar giymeleri gerekirdi.

1000 hindilik bir sürü, söðüt ya da fýndýk aðacýndan yapýlmýþ ve uçlarýna kýrmýzý çaput baðlý uzun deðnekleri olan iki celep tarafýndan idare edilebilir. Noel’den birkaç hafta önce oluþan trafik yoðunluðu, Norfolk ve Suffolk’tan Londra’ya yýðýnlar halinde gelen hindi sürülerinden kaynaklanmaktadýr.

Hindilerin Türkiye’yle hiçbir alakasý yoktur. Ýngiltere’de bu hayvanlara, satanlardan dolayý “Turkie horozu” adý verilirdi. Yine Meksika kökenli olan mýsýra da ayný sebeple bir zamanlar “Turkie mýsýrý” denmiþtir.

Türkiye de dahil diðer çoðu ülkede hindilerin adý Hindistan’dan gelmektedir. Bunun nedeni muhtemelen, Ýspanyollarýn “Indies”ten (Amerika’ya “Indies” deniyordu) hindiyle dönmüþ olmalarýdýr.

Sadece, hindiye peru diyen Portekizliler gerçeðe yaklaþmýþtýr. Piigrim Fathers’a göre Amerika yerlilerinin hindi için kullandýklarý kelime furkee idi (gerçi hiçbiri bunun hangi Algonquin dilinden geldiðini bilmiyordur). Choctaw dilinde hindiye, çýkardýðý sesten dolayý fakit adý verilir.

Hindiye bilimsel olarak bile ne isim verileceði tartýþmalýdýr. Latince Meleagris galiopavo, kelimesi kelimesine “beçtavuðu, tavuskuþu” olarak çevrilir ki bu, dilde bir serbest atýþ gibi görünmektedir.

Erkek hindiye baba hindi denir. Hindiler cinsel birleþme olmadan üreyebilen en büyük yaratýklardýr. Bu bakir doðumun yavrularý erkektir ve hep kýsýrdýr. Çoðu dilde hindi sesi glu glu ya da kruk kruk olarak yazýlýr. Ýbranice’deyse mekarkerim denir.