denizaltý

su altýnda hareket edebilen deniz aracý.

Denizaltýlar, I. Dünya Savaþý sýrasýnda Almanya’nýn bu aracý deniz ticaretini engelemek amacýyla kullanmasýyla, deniz savaþlarýnýn baþlýca unsurlarýndan biri durumuna geldi. II. Dünya Savaþý’nda da denizaltýlar, özellikle Atlas Okyanusu ve Büyük Okyanustaki savaþlar sýrasýnda bu özelliklerini korudular. 20. yüzyýlýn son çeyreðinde geliþtirilen, su altýnda aylarca kalabilen ve deniz yüzeyine çýkmadan orta menzilli nükleer füzeler atabilen, nükleer reaktörlü denizaltýlar, en güçlü stratejik deniz savaþ araçlarý olarak kabul edilmektedir.

Deniz altýnda seyredebilecek bir tekne tasarýmýný ilk olarak 1578’de Ýngiliz matematikçi William Bourne geliþtirdi. Bourne’ün tasarladýðý araç, her yaný deriyle kaplý ve kürekle hareket edebilen bir kayýk biçimindeydi. Onun bu tasarýmý hiçbir zaman gerçekleþmedi, ama 1620’lerde Felemenkli mucit Cornelis Drebbel, suya dalýp çýkabilen bir tekne geliþtirdi ve aracýyla Thames Irmaðýnda birkaç baþarýlý deneme yaptý.

Savaþta kullanýlan ilk denizaltý olan “Turtle”ýn tasarýmýný, Saybrook’lu David Bushnell geliþtirdi. Amerikan Baðýmsýzlýk Savaþý sýrasýnda kullanýma sokulan “Turtle”, Eylül 1776’da Amerikan koloni kuvvetleri tarafýndan, New York limanýnda demirli Ýngiliz sancak gemisi “Eagle”a karþý kullanýldýysa da baþarýlý olamadý. Ýlk defa bir denizaltýnýn baþka bir savaþ gemisini batýrýþý, Amerikan Ýç Savaþý sýrasýnda gerçekleþti. 17 Þubat 1864’te Güney Birliði denizaltýsý “Hunley” Güney Carolina’daki Charleston limanýnda demirli “Hausatonic” korvetini havaya uçurdu.

Kullanýþlý bir itme sistemine sahip ilk denizaltýyý, Ýrlanda asýllý ABD’li mucit John P. Holland geliþtirdi. 1900’de ABD Deniz Kuvvetlerince satýn alýnan “Holland” adýndaki bu gemi, su üstünde içten yanmalý bir motor, su altýnda ise elektrik motorlarýnýn yardýmýyla seyrediyordu. New Yorklu gemi tasarýmcýsý Simon Lake’in yaptýðý 12 m boyundaki “Argonaut” adlý denizaltý, 1898’de Virginia’daki Norfolk’tan New York’a kadar 300 millik bir yolculuk yaptý. On yýl sonra benzinli motorlardan daha güvenli olan dizel motorlarýnýn geliþtirilmesiyle uzun erimli seferlerin yapýlmasý olanaklý duruma geldi. Su altýnda hareket için ise elektrik motorlarý hâlâ gerekliydi.
I. Dünya Savaþý sýrasýnda denizaltýlar, tümüyle birer savaþ aracý durumuna dönüþtüler. En büyük denizaltý filosuna sahip olan Almanya, “U-boof’larýyla 10 milyon tonun üstünde Müttefik ve tarafsýz ülke gemisini batýrdý.

1939’da II. Dünya Savaþý’nýn baþlamasýyla birlikte, denizaltýlar daha da etkili savaþ araçlarý durumuna geldi. Bu savaþ sýrasýnda Almanlar, dönemin en geliþkin dizel ve elektrik motorlarýyla donatýlmýþ, 75 m uzunluðunda ve 1.600 ton aðýrlýðýndaki “XXI Tipi” denizaltýyý geliþtirdiler. Bu denizaltý, su altýnda saatte 17,5 deniz mili (knot) hýzla seyredebiliyor ve su altýnda saatte 6 deniz miliyle iki gün, çok yavaþ bir hýzla da dört gün süreyle yol alabiliyordu. Ayrýca bu denizaltýlar, su yüzeyine çýkmadan hava bataryalarýný doldurabilecekleri þnorkel (schnorchel) aygýtlarýyla donatýlmýþtý. Þnorkel sayesinde denizaltý periskop derinliðinde kalýyor ve böylece düþman radarlarý tarafýndan belirlenme tehlikesi ortadan kalkýyordu. 1933’te HollandalI Yüzbaþý Jan J. Wichers tarafýndan geliþtirilen þnorkel donanýmý, karadan ya da su üstündeki öteki araçlardan uzatýlan havalandýrma borusu ile pompa aygýtlarýndan oluþuyordu. Öte yandan iki dünya savaþý arasýnda denizaltýlara karþý birçok silah ve aygýt geliþtirilmiþti. Bunlarýn en önemlileri denizaltý mayýnlarý, radarlar, torpil aðlarý ve gürültü yapýcýlardý. Gemilerin arkasýna baðlanarak çekilen gürültü yapýcýlar sesle yönlendirilen torpilleri gemiden uzaklaþtýrýyordu.

II. Dünya Savaþý’ndan sonra Ýngilizler, Almanlarýn denizaltý teknolojisindeki ilerlemelerini uygulayarak, peroksit türbiniyle çalýþan “Explorer” ve “Excalibur” adlý deney denizaltýlarým yaptýlar. Ama hidrojen peroksitin özelliklerinin yetersizliði ve ABD’nin nükleer enerjiyi itme sistemlerine uygulama alanýnda elde ettiði baþarýlar nedeniyle bu tür denizaltýlarýn yapýmýndan kýsa bir süre sonra vazgeçildi.

Nükleer reaktörlü denizaltýlarý geliþtirme çabalarý ilk kez 1939 baharýnda Washington’daki ABD Deniz Kuvvetleri Araþtýrma Laboratuvarý’nda baþlatýldý. Araþtýrmacýlar, nükleer güçle çalýþan motorlarýn, yakýt olarak oksijene gereksinim duymamasýnýn, denizaltýlar için büyük öneme sahip olduðuna inanýyorlardý. Sonunda nükleer güçle çalýþan motorlarýn ilk örneði geliþtirildi ve “Nautilus”a yerleþtirildi. 98 m uzunluðunda, 3.530 ton aðýrlýðýnda olan, ön tarafýnda 6 torpil kovaný bulunan ve bu özellikleriyle geleneksel denizaltýlara benzeyen “Nautilus”, 17 Ocak 1955’te suya indirildi. Su altýnda ve üstünde saatte 20 deniz mili hýz yapabilen ve bu hýzda hemen hemen sýnýrsýz uzaklýklara gidebilen bu denizaltý, çaðdaþý olan dizel-elektrik motorlu denizaltýlardan oldukça üstündü. ABD’de “Nautilus”a ek olarak, hem güdümlü füze rampasý hem de radar üssü görevi yapan yedi nükleer denizaltý daha yapýldý. 1957’de “Nautilus”a takýlan ilk nükleer çekirdek, denizaltýnýn 100.681 km; 1959’da takýlan ikinci çekirdek 146.968 km; 1964’te takýlan üçüncü çekirdek yaklaþýk 240.000 km kesintisiz seyrini olanaklý kýlmýþtý. Günümüzde bu nükleer çekirdekler ABD nükleer denizaltýlarýna yaklaþýk 640.000 km’lik erim saðlamaktadýr.

Geleneksel denizaltýlardaki ilk silahlar, özitmeli torpillerdi. Modern denizaltýlarda ise 53 cm çapýnda, 6,4 m uzunluðunda torpil ateþleme kovanlarý bulunur. Bu kovanlar elektrikle ya da mekanik olarak elle ateþlenir. Günümüzde en geliþkin torpiller denizaltýlara karþý kullanýlanlardýr. Bu torpiller, içlerine yerleþtirilen sonarlarýn yardýmýyla hedeflerini akustik olarak bulmakta ve elektronik kumandayla güdümlenerek hedefe ulaþmaktadýr. Denizaltýdan denizaltýya atýlan bir baþka torpil de Subroc'tur (denizaltý roketi). Savaþtan sonra ABD ve SSCB deniz kuvvetleri, jet ya da roket itmeli güdümlü saldýrý füzeleri geliþtirdiler. Bu füzeler denizaltýnýn üst bölümünde yer alan su geçirmez bir bölmede taþýnmakta ve ateþlendikten sonra su üstüne çýkmaktadýr. Bunlar deðiþik yörüngelerde uçarlar ve temel olarak deniz yüzeyindeki düþman gemilerini hedeflerler. 1950’lerin sonlarýna doðru, SSCB Deniz Kuvvetlerinin geleneksel denizaltýlarý kýsa erimli balistik füzelerle donatýldý. Bu sýrada ABD Deniz Kuvvetleri, “George Washington” denizaltýsýna stratejik füze yerleþtirdi. Bu denizaltý, nükleer baþlýklý ve 2.220 km erimli 16 tane “Polaris A-1” füzesi taþýyordu. Nükleer füzelerle donatýlmýþ denizaltýlar deniz altý savaþý anlayýþýnda önemli deðiþikliklere yol açtý. Artýk denizaltýlarýn görevi, düþman gemilerini batýrmaktan çok, düþman sýnýrlarýnýn çok gerisindeki kara hedeflerine nükleer füzeler atmaktý. Uzun süre su altýnda kalabilen ve yüzeye çýkmadan füze atabilen denizaltýlar, artýk yerleri belirlenemeyen hareketli füze rampalarý durumuna gelmiþtir.

Yapým özellikleri.

Denizaltýlarýn gövde bölümü,mürettebatý, makineleri ve donanýmý suyun basýncýndan koruyabilmek için yüksek basýnçlara dayanýklý sert çelikten yapýlýr. Bu bölüm çoðunlukla çift duvarlýdýr ve duvarlarýn arasýna safra suyu ve yakýt tanklarý yerleþtirilir. Çift duvarlý gövde denizaltýyý, denizaltýsavarlardan atýlan mermilerin teknenin çok yakýnýnda patlamasý sonucunda oluþan basýnçtan da korur. Gövdenin üstünde, tekne boyunca uzanan ve denizaltý su üstüne çýktýðýnda iskele olarak kullanýlan güverte bölümü bulunur. Ama son yýllarda geliþtirilen, son derece hýzlý modern dizel-elektrik motorlu ve nükleer denizaltýlarda, tekneye su altýnda daha hýzlý bir seyir olanaðý saðlayacak bir profil kazandýrmak amacýyla bu bölüm artýk bulunmamaktadýr. Nükleer denizaltýlarda çift duvarlý gövde yapýsý da kaldýrýlmýþtýr; çünkü bu denizaltýlarda yalnýzca yardýmcý motorlar için gerekli olan dizel yakýtý miktarý çok azdýr, bu nedenle de yakýt tanklarý ile safra suyu bölmeleri teknenin içine yerleþtirilmiþtir.
Denizaltýnýn gövde bölümünün üzerinde kumanda kulesi ya da seyir dairesi bulunur Eski denizaltýlarda bu su geçirmez kumanda kulesi, çarpýþma sýrasýnda komuta merkezi olarak görev yapardý. II. Dünya Savaþý’ndan sonra geliþtirilen denizaltýlarda ise kumanda kulesinin yerini, aerodinamik profilli ve içinde ayrýca su geçirmez bir bölmesi bulunmayan seyir dairesi aldý. Periskop, radar ve telsiz antenleri ve þnorkel borusu donanýmlarýnýn yer aldýðý kumanda ve seyir bölümleri, denizaltý yüzeye çýktýðýnda gözetleme yeri ve seyir subaylarý için köprü olarak kullanýlýr.

Denizaltý suya dalarken, önce safra suyu tanklarýný doldurarak, suyun itme gücüne eþit bir aðýrlýk kazanýr ve ardýndan ileri hareketlenerek kýç tarafýndaki küçük dalýþ dümenlerinin yardýmýyla derinlere yönelir. Çoðu denizaltýda, döner kanatlara benzeyen bu dalýþ dümenlerinden, baþ ve seyir kulesi bölümlerinde de birer çift bulunur. Denizaltý su üstüne çýkarken, gene ileri hareketlenerek dalýþ dümenlerini kullanýr ve bu arada safra tanklarýndaki su basýnçlý havayla boþaltýlýr. Basýnçlý hava, denizaltýnýn içinde oluþturulabileceði gibi önceden tanklarda da depolanabilir. Denizaltý derinlere indikçe artan basýncýn, deniz suyu sýcaklýðý ya da tuzluluðunda görülen deðiþikliklerin ve torpil atýmýndan sonra teknenin aðýrlýðýnda ortaya çýkan deðiþikliklerin etkisiyle, teknenin hacminde beliren deðiþmeleri karþýlamaya yönelik olarak, safra suyu tanklarý doldurulur. Böylece tekne üzerindeki deniz suyunun kaldýrma kuvveti ile aðýrlýk dengelenir.

Modern denizaltýlarda kumanda bölümü, teknenin seyrini ve aynca silahlarýn kullanýmýný merkezî olarak denetler; tasarým sýrasýnda da bu görevleri en etkili biçimde yürütebüeceði bir yere yerleþtirilir. Bu denizaltýlarda, düþmanýn yerini belirlemek ve ona saldýrmak için artýk periskoplardan deðil, sonarlardan yararlanýlýr. Öte yandan bu araçlar, seyir için gerekli olan konum bilgilerini, herhangi bir dýþ kaynaða gereksinim duymadan ve yalnýzca yerçekimi ile Yer’in kendi çevresindeki dönüþüne iliþkin verilerden yararlanarak, son derece geliþkin aygýtlarla, duyarlý bir biçimde elde ederler. Su altýnda bulunan iki denizaltýnýn haberleþmesi ise radyo dalgalarý üretilemediðinden oldukça zordur. Bu nedenle radyo baðlantýsý kurabilmeleri için, denizaltýlarm antenlerini su üstüne çýkarmalarý gerekir.
Modern denizaltýlarm içi oldukça konforludur; çeþitli elektronik aygýtlarla sürekli havalandýrýlýr, nemliliði ve sýcaklýðý, mürettebatýna ferahlýk saðlayacak biçimde denetlenir. Elektrikli gereçlerle donatýlmýþ mutfaklarý, yatak odalarý, yemek ve sinema salonlarý bulunur. Öteki gemilerde olduðu gibi denizaltýlarda da, erat ile subaylarýn kendilerine ait çalýþma ve dinlenme bölmeleri vardýr.

Denizaltý Gemiler

Denizaltý, suyun üstünde olduðu gibi altýn­da da yol alabilen bir tür gemidir. Ýlk kez I. Dünya Savaþý sýrasýnda (1914–18) büyük ölçü­de kullanýlan denizaltýlar bugün deniz kuvvetlerinin en etkili savaþ aracýdýr. Ayrýca, bilim­sel araþtýrma ve sualtý mühendisliðinde de yaygýn olarak kullanýlmaktadýr.
Denizaltý bildiðimiz suüstü teknelerinden birçok yönden farklýdýr. Gövdesi su yüzeyinin yüzlerce metre altýndaki çok büyük basýnca dayanabilecek saðlamlýkta olmalý, motorlarý sualtýnda hava kullanmadan çalýþabilmelidir. Görevlilerin soluyacaklarý havayý içinde taþý­malý, sualtýndayken "gözü, kulaðý" olacak özel aygýtlarla donatýlmalýdýr.
Denizaltý sualtýndayken göze görünmeyeceði gibi, radar ya da sonarla izlenmesi de zordur. Günümüzün nükleer denizaltýlarý üslerine dönmeden aylarca de­nizde kalabilir; haftalarca hiç su yüzüne çýk­madan yol alabilir. Mayýn döþeyebilen, torpil atan ya da uzun menzilli füze fýrlatabilen denizaltýlar bütün bu özellikleriyle deniz kuv­vetlerinin en etkili silahý olmuþtur.
Çok eski zamanlardan beri insanlar denizin altýnda gidebilecek bir aracý düþünmemiþlerdir. Ama Eski Yunanlýlar'ýn "dalma çaný"yla dal­mayý denemelerinden sonra, dalma teknikle­rinin ve dalgýç elbiselerinin geliþimi oldukça yavaþ olmuþtur. 1620'lerde Cornelis Drebbel adlý bir Hollandalý ilk de­nizaltý olarak kabul edilen bir tekne yaptý.


Bu, kürekle hareket eden, her tarafý su geçirmez deriyle kaplý, tahtadan yapýlmýþ bir tekneydi. Drebbel denizaltýsýný, Ýngiltere'de Thames Irmaðý'nda yaklaþýk 4 metre derinlik­te yol alarak sergiledi. 18. yüzyýl boyunca benzer denizaltý denemeleri yapýldý. Bunlar­dan biri, istenince suyla doldurulabilen torba­larýn safra tanklarý olarak kullanýldýðý, ustaca yapýlmýþ bir modeldi. Torbalar suyla doluy­ken denizaltý suya dalýyor, torbalardaki su dý­þarý atýldýðýnda tekne yeniden su yüzüne çýkýyordu.
Denizaltý kullanarak bir gemiyi batýrma giriþimi ilk kez 1776'da Amerikan Devrimi' nin baþlarýnda oldu. David Bushnell adlý genç bir Amerikalý Turtle adýný verdiði denizaltýsýyla Ýngiliz savaþ gemisi Eagle'ý batýr­mak istedi. Bushnell, New York limanýnda demirli olan Eagle'ýn gövdesinin altýna barut yerleþtirerek gemiyi batýrmayý tasarlamýþtý. Patlayýcýyý tekneye tutturacak vidalar gövde­nin bakýr kaplamasýna iþlemeyince giriþim baþarýsýzlýkla sonuçlandý.
Baþka bir Amerikalý, Robert Fulton 1800'de Fransýzlar için Nautilus adlý bir de­nizaltý yaptý. Suyun üstünde gitmek için bir direði ve yelkeni olan Nautilus'un suyun altýndaki hareketini el pedalýyla çevrilen bir pervane saðlýyordu. Camla kaplanmýþ, lom­bar biçiminde ilkel bir "komuta kulesi" bile vardý. Dalmasý gerekince suyla doldurulan safra tanklarý bulunan Nautilus dört kiþiyi taþýyabiliyordu. Fulton'un bu denizaltýsý de­nemelerde baþarýlý oldu, ama deniz kuvvetle­rinin ilgisini çekmeyi baþaramadý. Fulton da­ha sonra, buhar gücüyle hareket eden büyük bir denizaltý yapmayý tasarladý; ama tasarladý­ðý tekneyi tamamlayamadan öldü ve sonunda teknesi demirli olduðu yerde battý.
Amerikan Ýç Savaþý'nda her iki taraf da uzun direklerin ucunda patlayýcý maddeler taþýyan ilkel denizaltýlar kullandý. Düþman gemisini mahmuzlayarak, gemiye çarpan di­reðin ucundaki patlayýcýnýn patlamasýna daya­nan bu sistem çok ender olarak baþarýlý oldu.
Denizaltýlarýn yapýmýnda baþlýca sorun de­nizin altýnda kullanýlmaya uygun bir motor bulmaktý. Çünkü buharla ya da sýkýþtýrýlmýþ, basýnçlý havayla çalýþan motorlar baþarýsýz olmuþtu. Sualtýnda hareketi saðlamak için elektrik motorunun, su üzerinde gitmek için de dizel motorunun geliþtirilmesiyle bu sorun çözüldü ve böylece 20. yüzyýlýn denizaltý filolarý ortaya çýktý. 1880'lerde Ýngiliz, Fran­sýz, Alman ve Amerikalý mühendisler çeþitli denizaltýlar yaptýlar. Tasarýmýný Amerikalý John P. Holland'ýn yaptýðý, gerçekten baþarýlý ilk denizaltý olan Holland 1900'de ABD Donanmasý'nda kullanýlmaya baþlandý. Hol­land'ýn elektrik ve benzin motorlarý vardý.

Dizel motorunun Almanya'da geliþmesi, Al­manya Ýmparatorluk Donanmasý'nýn 1914'te I. Dünya Savaþý'na güçlü denizaltýlarla girme­sini saðladý. Bu denizaltýlar Müttefik gemileri için büyük bir tehdit oluþturdu. 1917'ye gelin­diðinde savaþ, Almanlar'ýn Müttefik ticaret gemilerini batýrma, Müttefikler'in de batanla­rýn yerine yenisini yapma yarýþýna dönüþtü. Denizaltýnýn Almancasý olan Unterseeboote'un kýsaltýlmýþ biçimiyle U-Boot olarak adlan­dýrýlan Alman denizaltýlarý 60 kadardý. Ama Müttefikler'in savaþtaki tüm gemi kaybýnýn yaklaþýk onda dokuzuna bu 60 denizaltý neden oldu. O dönemde sualtýndaki denizaltýlarýn yerini belirlemek için gerçekten etkili bir yöntem yoktu. Müttefikler ticaret gemilerini savaþ gemilerinin eþliðindeki konvoylar halin­de göndererek kayýplarýný azaltabiliyorlardý.
1. Dünya Savaþý'ndan sonra Ýngiltere'de, daha sonra sonar adý verilen bir aygýt geliþti­rildi. Sonar gönderdiði sesüstü dalgalarýn yankýlarýný kaydeder ve bu yankýlarýn yönü ve süresi belirlenerek dalgalarý yansýtan denizaltýnýn yönü ve uzaklýðý bulunur. Ama sonarýn bulunmasý 2. Dünya Savaþý'nda (1939-45) U-Boot tehdidini ortadan kaldýrma­ya yetmedi. 1.162 denizaltý yapan Almanya, ABD ve Kanada ile Ýngiltere arasýnda gidip gelen ticaret gemilerini batýrarak bu savaþta Ýngiltere'yi yenmeye çalýþtý. U-Booflar kon­voylara gruplar halinde saldýrýyordu. Bu sal­dýrý biçiminde, bir denizaltý düþman konvoyu­nu gölge gibi izliyor, konvoyun hareketini öteki denizaltýlara radyoyla bildiriyor ve bü­tün grup genellikle geceleyin hep birlikte konvoya saldýrýyordu.
Alman denizaltýlarýna karþý yürütülen ve Atlantik Savaþý adý verilen mücadeleyi Mütte­fikler güçlükle kazanabildiler. Ticaret gemile­rine eþlik eden savaþ gemilerinin iyileþtirilme­si bu mücadelenin kazanýlmasýnda büyük rol oynadý. Denizaltýlarýn yerlerini belirleyip on­lara saldýrmak için uçaklardan, suyun üstüne çýkan denizaltýlarý izlemek için de radardan yararlanýldý. Savaþýn sonuna doðru, derindeki suyun basýncýyla patlayan sualtý bombalarý yerine, denizaltýlara karþý çok daha etkili olan havan topu tipinde silahlar kullanýlmaya baþlandý.
2. Dünya Savaþý sýrasýnda geliþtirilen ve genellikle limanlardaki gemilere saldýrmak için kullanýlan "Minidenizaltý"larýn iki ana türü vardý:

1. Ýnsanlý torpiller
2. Mürettebatý dört beþ kiþiden oluþan cüce denizaltýlar ya da cep denizaltýlarý

Ýnsanlý torpiller genellikle limanýn dýþýnda bulunan bir denizaltýdan suya býrakýlýyordu. Torpilin üstüne oturan iki kur­baða adam onu hedefe yöneltiyor, torpilin savaþ baþlýðýný düþman gemisine baðlayýp baþlýðý patlatacak zamanlama aygýtýný çalýþtýrý­yor ve geri çekiliyordu. Cüce denizaltýlar ise, patlayýcý gücü yüksek maddelerden yapýlmýþ ve bir zamanlama aygýtýyla donatýlmýþ büyük bombalan düþman gemisinin altýnda patlaya­cak biçimde deniz dibine býrakýyordu.

Denizaltýlarýn hareketini saðlayan güç sistem­lerinde 1950'lerde büyük bir ilerleme oldu ve denizaltýlarda güç kaynaðý olarak nükleer reaktörler kullanýlmaya baþlandý. Nautilus, ABD Donanmasý için yapýlan ve 1955'te denize indirilen ilk nükleer denizaltýydý. Nautilus 1958'de, Kuzey Buz Denizi'ni örten geniþ buz tabakasýnýn altýnda 2.900 km yol alarak Kuzey Kutbu'nu sualtýndan geçti. 1960'ta baþka bir Amerikan deniz­altýsý Triton dünya çevresini sualtýndan dolaþtý.
Günümüzün denizaltý filolarý dizel ve elek­trik motorlarýyla çalýþan geleneksel denizaltý­lar ile nükleer denizaltýlardan oluþur. Gele­neksel denizaltýlar daha çok sýð sularda, kýyý devriye görevlerinde kullanýlýr. Nükleer deniz­altýlar ise ya düþman denizaltý ve gemilerine karþý avcý görevi için ya da binlerce kilometre ötedeki kara hedeflerine karþý kullanýlan ba­listik füzeleri taþýyýp fýrlatmak üzere tasarlan­mýþlardýr. Balistik füze taþýyan ilk denizaltý 1960'larda ABD Donanmasý'nda hizmete gir­di. Bu denizaltýlardan her biri, nükleer savaþ baþlýklarýyla donatýlmýþ 16 Polaris balistik füzesi taþýr ve bu füzelerin tamamý denizaltý dalmýþ durumday­ken 15 dakikada fýrlatýlabilir. Ýlk Polaris füzeleri 2.000 kilometreye ulaþabilirken, daha sonra geliþtirilen Polaris A-3 füzelerinde bu uzaklýk 4.500 kilometreye çýkmýþtýr. Balistik füze taþýyan nükleer denizaltýlar 2. Dünya Savaþý'nda kullanýlan destroyerlerin büyüklü-ðündedir. Suya daldýðý zaman 7.000 ton suyun kapladýðý kadar yer kaplayan ve uzun süre sualtýnda kalabilen bu denizaltýlar hemen hemen sürekli olarak denizde olduðu için, gemi mürettebatý 60 günde bir deðiþerek görev yapan iki ekipten oluþur.
Denizaltý sualtýndayken kýyýdaki üslerle çok düþük frekanslý radyo dalgalarý aracýlýðýyla haberleþilir. Sualtýnda gi­derken denizaltýnýn bulunduðu yeri belirleye­bilmek için kaptan uzaydaki bazý özel uydu­lardan yararlanýr. Bunun yaný sýra denizaltýda bulunan bazý aygýtlar da su yüzeyine çýkma­dan geminin konumunu tam olarak belirleyebilmeyi saðlar.
Ýngiltere'nin ilk Polaris denizaltýsý olan HMS Resolution 1967'de hizmete girdi. Ayný türden ama Fransýz yapýmý füzelerle donatýl­mýþ bir Fransýz denizaltýsý olan Le Redoutable da ayný yýl denize indirildi. Daha sonralarý Amerikan denizaltýlarý çok daha güçlü Posei-don füzeleriyle donatýldý. Ýlk kez 1980'lerde hizmete giren Trident denizaltýlarý sualtýndayken 18 bin ton suyun hacmi kadar bir hacim kaplar ve 7.000 kilometreden daha uzaktaki hedefleri vurabilen, birden fazla savaþ baþlýklý füzeler taþýr. SSCB dünyanýn en büyük deniz-altýsý olan 24 bin tonluk Tayfun sýnýfý denizal-týlara sahiptir. Dünyanýn en büyük denizaltý filosu da SSCB'ninkidir.

Denizaltýnýn gövdesi basýnca dayanýklý ve dýþ yüzeyi çift katlý olarak yapýlmýþ, iki kat arasýn­daki boþluk bölümlere ayrýlarak "ana safra tanklarý" oluþturulmuþtur. Denizaltý suyun üstündeyken boþ olan bu tanklar denizaltý da­lacaðý zaman suyla doldurulur. Tanklara alý­nan suyla aðýrlaþan denizaltý bir balýk gibi su­ya dalar ve pervanelerini kullanarak su içinde hareket eder. Uçaðýn kanadýndakilere benze­yen kanatçýklar denizaltýnýn su içindeki hare­ketini aþaðý ya da yukarý yönelterek denizaltý­nýn istenen derinliðe ulaþmasýný saðlar. Deniz­altý sualtýnda hareketsiz dururken ya da düþük hýzda giderken dikkatle yönetilmelidir; yoksa tekne kolaylýkla baþý ya da kuyruðu yukarý gelecek biçimde düþey bir konuma geçebilir. Denizaltý sýð sularda deniz tabanýna oturtula­bilir. Suya dalmýþ olan denizaltýyý yeniden su yüzeyine çýkartmak için, safra tanklarýndaki su tanklara basýnçlý hava gönderilerek dýþarý atýlýr.
Denizaltý suyun üstünde ya da periskop de-rinliðindeyken (periskopun su yüzeyine çýkarý­labileceði derinlik) dizel motorlarý kullanýlabi­lir. Dizel motorlarýnýn tükettiði hava, ucu su yüzeyinin üstüne çýkan ve snort adý verilen özel bir boruyla alýnýr. Motorlarýn egzoz gazlan da benzer bir boruyla su yüzeyine ulaþtýrýlýr.
Daha fazla derinlikte dizel motorlarýnýn durdurulmasý gerekir ve pervaneleri akülerin beslediði elektrik motorlarý döndürür. Boþa­lan aküler denizaltý yüzeyde ya da peris­kop derinliðindeyken yeniden doldurulabilir. Aküleri doldurmak için gerekli olan elektrik, dizel motorlarýyla döndürülerek bir dinamo gibi çalýþtýrýlan elektrik motorlarýyla üretilir.
Nükleer denizaltýnýn güç kaynaðý çok bü­yük bir ýsý üreten nükleer reaktördür. Reaktö­rün çekirdeði, içinde su dolaþan borularla sa­nlýdýr. Reaktörün çekirdeðinden ýsý alan ve radyoaktif olduðu için çok tehlikeli olan bu su bir kaynama kazaný­nýn içinden geçen borulara pompalanýr ve ýsý­sýný kazan içinde bulunan suya aktararak onun buharlaþmasý saðlanýr. Bu yolla elde edilen buhar denizaltýnýn pervanelerini çevi­recek olan buhar türbinlerini döndürür. Bu buhar türbinleri nükleer denizal­týyý hem sualtýnda hem de suüstünde hareket ettirir.
Basýnca dayanýklý gövde su geçirmez duvar­larla bölmelere ayrýlmýþtýr. Bu bölmeler ara­sýndaki basýnca dirençli kapýlar mürettebatýn bir bölmeden öbürüne geçebilmesini saðlar. Denizaltýnýn makine dairesi ile cephaneliði, depolarý ve mürettebat odalarý bu bölmelerde yer alýr.
Suyun üstündeki gemileri denizaltýnýn ken­disi görülmeden sualtýndan gözleyebilmek için periskop kullanýlýr. Peris­kop komuta odasýndan yukarý doðru uzatýla­bilen, yaklaþýk 15 metre uzunluðunda ince bir borudur. Ýçine yerleþtirilmiþ olan mercek ve prizmalar yardýmýyla, denizaltý periskop de-rinliðindeyken komuta odasýndan su yüzeyini görebilmeyi saðlar.
Denizaltýlarda kullanýlan silahlardan biri torpildir. Torpiller genellikle denizaltýnýn ön tarafýnda bulunan torpil kovanlarýndan fýrlatý­lýr. Denizaltýda bulunan çok sayýda torpil ko­vanlardan peþ peþe fýrlatýlabilir. Hareketli he­deflere doðru olarak yöneltilebilmesi için, torpiller denizaltý periskop derinliðindeyken atýlýr. Hedef alýnan geminin pervanelerinin çý­kardýðý sese yönelerek hedefini kendi bulan torpiller de vardýr. Torpil kovanlarýndan suya mayýn da býrakýlabilir. Torpil ya da mayýnýn torpil kovanýndan fýrlatýlmasýnda basýnçlý ha­va ya da hidrolik sistemler kullanýlýr.

1940'lardan önce denizaltýlardan barýþçý amaçlarla yararlanmak pek düþünülmemiþti. Daha sonralarý, okyanuslarýn derinliklerini araþtýran bilim adamlarý çok büyük derinlik­lerde kullanýlabilen özel denizaltý araçlarý ge­liþtirdiler. Ýsveçli bilim ada­mý Auguste Piccard'ýn yaptýðý batiskaf bu tür bir araçtýr. Çok derine dalabilen mini denizal­týlar günümüzde sualtý araþtýrmalarýnda bü­yük bir rol oynar. 4.000 metreden daha derine dalabilen, üç kiþilik Amerikan denizaltýsý Aluminaut bunlardan biridir.
Bu tür araçlardan deniz yataðýndaki onarým ve yapým iþlerinde yararlanýlýr. Örneðin, Ku­zey Denizi'ndeki açýk deniz petrol alanlarýnda bu tür denizaltýlar kullanýlmaktadýr. Deniz di­bine döþeli telgraf kablolarýnýn onarýlmasý, deniz dibine boru hattý döþenmesi, köprü ya da iskele gibi yapýlarýn sualtýnda kalan bölüm­lerinin yapýmý, batýk gemilerin ya da bunlar­daki aygýtlarýn deniz dibinden çýkarýlmasý, okyanus tabanýnda bulunan deðerli cevher ve madenlerden örnekler almak gibi iþlerde bu denizaltýlar baþarýyla kullanýlýr. Robot kollar ve otomatik ölçüm aygýtlarýyla donatýlmýþ de­nizaltýlar dalgýçlar için çok tehlikeli olan koþullarda rahatça çalýþabilir. Bu denizaltýlar bi­lim adamlarýnýn deniz yataðýný ve deniz yata­ðýndaki canlýlarýn yaþamýný incelediði sualtý laboratuvarlarý olarak da kullanýlabilir.
Yeryüzünün yüzde 70'ini kaplayan okya­nuslarýn ortalama su derinliði yaklaþýk 4.000 metredir. Ama tüp kullanan bir dalgýcýn çalý­þabileceði en büyük derinlik bunun çok altýn­da, 100 metre dolayýndadýr. Dalgýç giysisiyle dalan bir dalgýç da 180 metrenin çok fazla altý­na inemez. Bu nedenle bugüne kadar okyanuslarýn çok küçük bir parçasý keþfedilebilmiþtir. Okyanuslarýn derinliklerinin keþfinde denizaltý araçlarýnýn kullanýmý gelecek için he­yecan verici olanaklar sunmaktadýr.

Denizaltý Gemiler / Mikro Denizaltýlar
 

Mikro Denizaltýlar Denizleri Temizleyecek

Bilim adamlarý insan saçýnýn kalýnlýðýndan on kat daha küçük mikro denizaltýlarýn denizlerdeki petrol kalýntýlarýný temizlemekte kullanýlabileceðini düþünüyor.
Kendi kendini yönlendirebilen mikro denizaltýlar petrol parçacýklarýný alýp programlandýklarý noktaya taþýyacaklar.California San Diego Üniversitesi bilimadamlarý mikro denizaltýlarla yapýlan deneylerin ümit verici olduðunu söylüyor.Daha önce benzer teknoloji sayesinde insan vücudunun spesifik bölgelerine dolaþým sistemi aracýlýðý ile ilaç gönderilmiþti.

ACS Nano dergisinde yayýnlanan araþtýrmada mikro denizaltýlarýn petrol kirlenmesi problemine kolay, hýzlý ve efektif bir çözüm sunacaðý söyleniyor.Denizaltýlarýn ufak motorlarý hidrojen peroksidin okside olmasý sonucu ortaya çýkan baloncuklar sayesinde çalýþacak.Bu da denizaltýnýn az yakýtla çok hýzlý hareket edebileceði anlamýna geliyor.Þimdilik sadece laboratuvarda yapýlan bir deney olsa da mikro denizaltýlar ümit vaadediyor.

Baþ araþtýrmacý Joseph Wang ''Daha önce de buna benzer nano makinalar üretmiþtik. Ancak bu sefer makinayý süperhidrofobik bir katmanla kapladýk. Bu sayede makinanýn petrol parçacýklarý ile etkileþime girmesini saðladýk'' diyor.Süperhidrofobik maddeler çok zor ýslanýyor ve petrolü emiyor.

Çin'in Özel Araþtýrma Denizaltýsý : Jiaolong
 

Çin Denizaltýsý 7 Bin Metreyi Geçti

Çin'in Deniz Ejderhasý diye isimlendirdiði denizaltýsý okyanus dalýþýnda 7 bin metreyi geçti.
Çin'in okyanus dibine dalabilen denizaltýsý Jiaolong (Deniz Ejderhasý), Pasifik Okyanusu'nda Endonezya ile Japonya arasýnda bulunan Mariana Çukuru'na yaptýðý dördüncü mürettebatlý dalýþta 7 bin metreyi geçti. Xinhua haber ajansý, 7020 metre derinliðe inen özel araþtýrma denizaltýsýnýn bu alanda ülke rekorunu kýrdýðýný bildirdi.

Dalýþa geniþ yer ayýran Çin medyasý, ülkenin okyanus tabanýnda mürettebatlý araþtýrma yürütebilecek teknolojiye eriþtiðini ve bu alanda Japonya, ABD, Rusya ve Fransa'yý yakaladýðýný ilan etti. Adýný Çin mitolojisindeki bir ejderhadan alan Jiaolong'un üç görevli taþýdýðý belirtildi.

Cameron Tabana Ýndi
Pasifik Okyanusu'nda Endonezya ile Japonya arasýnda bulunan Mariana Çukuru, 11 kilometreyle yerkürenin en derin noktasý olarak kabul ediliyor. Ýsviçreli bilim adamý Jacques Piccard ve Amerikalý donanma subayý Donald Walsh, 23 Ocak 1960'da çukura inen ilk insanlar oldu.

Kanadalý ünlü yönetmen James Cameron ise, bu yýl Mart ayýnda özel denizaltýsý 'Deepsea Challenger' ile çukurun tabanýna tek baþýna inmeyi baþardý. 156 dakikada dünyanýn tabanýna inen ve 3 saat kalan Cameron üç boyutlu kameralar aracýlýðýyla çekimler yaptý. Cameron tarafýndan bizzat tasarlanýp Avustralyalý mühendislerce inþa edilen denizaltý, dip bölgesindeki 7.250 tonluk basýnca dayanýklý olarak üretildi.

SeaOrbiter Araþtýrma Gemisi Konsepti / Denizaltý Denizüstü Araþtýrma Gemisi
 

SeaOrbiter Ýnþaatý Ekim 2012′de Baþlayacak

Bir bölümü deniz altýnda olacak ve okyanusta ilerleyecek The SeaOrbiter araþtýrma gemisi konseptinin endüstriyel tasarým aþamasý tamamlandý.
Fransýz mimar Jacques Rougerie, SeaOrbiter fikrini bu aþamaya getirene kadar on yýlýn üzerinde zaman harcadý. Endüstriyel tasarým aþamasý da henüz tamamlanan bu konsept denizaltý-denizüstü araþtýrma gemisinin inþaatýna Ekim 2012'de baþlanýlmasý bekleniyor. SeaOrbiter, Güney Kore'deki Expo 2012'nin Fransa'ya ayrýlan bölümünün odaðý durumunda. Bu benzersiz geminin 58 metre yüksekliðinde olmasý planlandý. Bu da bir futbol sahasýnýn yarýsý büyüklüðüne denk geliyor. Beklenen maliyetse 52,7 milyon dolar civarýnda.

CNN'nin verdiði bilgiye göre ünlü oþinograf Sylvia Earlede projenin destekleyicilerinden. Eski NASA yöneticilerinden Dan Goldin ve astronot Jean-Loup Chretien de diðer destekleyiciler arasýnda yer alýyor. SeaOrbiter ayrýca European Space Agency (ESA) yani Avrupa Uzay Ajansý'ndan da ihtiyacý olan bütünleþik tasarým ve teknolojilerin geliþtirilmesi konusunda destek alacak.

Araþtýrma ekibi, oþinografik gözlem, sonic ekipmanlar ve yörünge uydularýnýn aracýlýðý ile gerçek zamanlý okyanus izlemesi yapabilecek.Dikey þekle sahip SeaOrbiter, okyanus yaþamýný gözlemleyecek18 okyanus bilimciyi kalýcý olarak barýndýrabilecek.

Denizaltý

Deniz yüzeyinin altýnda yol alabilen savaþ gemisi.

Denizaltý, safra tanklarýna deniz suyu alarak dalar ve gerektiðinde bu suyu dýþarý pompalayarak yüze çýkar. Ýlk ve ilkel denizaltýyý Cornelis Drebbel, Thames Irmaðý'nda denedi (1620). Yaðlanmýþ deriyle kaplý tahta bir iskeletten oluþan bu kapalý kayýk, derisi büzülünce, azalan hacminden ötürü dibe batýyordu. Gerçek anlamda ilk denizaltýysa Amerika'da David Bushnell tarafýndan yapýldý (1776). Elle çevrilen iki pervaneyle hareket eden bu bir kiþilik araç, gemileri alttan matkapla delerek mayýnlamayý amaçlýyordu. Denizaltýlarýn geliþtirilmesinde en önemli sorun hareketin nasýl saðlanacaðýydý.

G.W. Garrett'in ilk buharlý denizaltýsý (1800), John P. Holland ve Simon Lake'in yüzeyde benzin, dipte elektrik motoruyla çalýþan denizaltýlarý (1890'lar) ve daha sonra periskop gibi buluþlarla donatýlan denizaltýlar geliþtirildiyse de uzun dalma süreleri saðlanamadý. Bu sorun, hareket saðlamak için havanýn oksijenine gerek duymayan nükleer reaktörlü ilk denizaltýnýn (Nautilus) 1955'te ABD tarafýndan yapýlmasýyla çözüldü. 1958 Aðustosu'nda Kuzey Kutup buzul kepinin altýndan geçen Nautilus, 30 saat dipte kalabildi. Solunumla kirlenen havayý temizleyen, deniz suyundan içme suyu elde eden modern nükleer denizaltýlar iki ay dipte kalabilmektedirler.

denizaltý

Bushnell, Fulton ya da Gustav Zâdâ gibi gözü pek öncülerin giriþimlerini göz ardý etmeden, yapýcýsý amerikalý mühendisle ayný adý taþýyan Holtand ya da 1899'da suya indirilen, bir çift tekneyle donatýlmýþ ve yüksek bir yüzebilirlik oraný olan Laubeuf'ün yaptýðý Narval gibi denizaltýlarýn ortaya çýkýþýný görmek için XIX. yy.’ýn sonunu beklemek gerekir. Tüm bu gemilerde itme sorunu iki motorla çözümlenmiþtir. Geminin su üstünde yol almasý, yaygýnlaþmakta gecikmeyecek bir buharlý motorla ya da bir Diesel motoruyla saðlanmýþtýr. Ancak yakýcýyý soðurma ve yanmýþ gazlarý boþaltma gücü yetersiz olduðundan, geminin dalmýþ durumda yol almasý için bataryalar üzerinde çalýþan bir elektrik motoru gereklidir. Periskop gibi çeþitli geliþmeler sayesinde, denizaltý 1914'te askeri harekâtlarda kullanýlmaya baþlandý ve dünyadaki çeþitli ülkelerin donanmalarýnda yaklaþýk 400 denizaltý hizmete girdi.

Birinci Dünya savaþý, savaþ gemisi ve ticaret gemilerine karþý savaþ aracý olarak denýzaltýlara güçlerim artýrma olanaðý verdi. Dört yýl içinde alman denizaltýlarý, ticaret gemilerinin 11 milyon tondan fazlasýný yok etti ve 1917'de Müttefikler'in savaþ ekonomisini felç etme noktasýna geldi Bu tehlike, konvoy sisteminin benimsenmesiyle ve yeni silah sistemleriyle donatýlmýþ refakat gemilerinin geliþmesiyle önlenebildi: hidrofonlar, sualtý bombalarý vb. iki savaþ arasýnda denizaltýlarýn geliþmesi sýnýrlý kaldý ve öncelikle motorlar, yardýmcý motorlar ve torpidolarla ilgili iyileþtirmeler yapýldý Bu yýllarda özellikle 600 t'luk kýyý denizaltýlarýnýn ya da 750 ile 1 500 t'luk okyanus denizaltýlarýnýn yapýmýna aðýrlýk verildi Bu gemilerin silah donanýmý çoðunlukla 75 mm lik ya da 105 mm'lýk bir top ile sayýsý dört ile on arasýnda deðiþen torpilsalar kovanlarýndan oluþuyordu.

1939'da Fransa'nýn 87, Ýngiltere'nin 58, ABD’nin 87, Almanya'nýn 20 kadarý sahil muhafaza gemisi olmak üzere 52 denizaltýsý vardý. Konvoylarýn ya da asdic’in baþarýsý üzerindeki yaygýn kuþkuya karþýn Ýkinci Dünya savaþý sýrasýnda denizaltýlar askeri harekâtlardaki etkinliklerini yeniden kanýtladý. Yok edilen japon savaþ gemilerinin üçte birini ve ticaret gemilerinin üçte ikisini amerikan gemileri batýrdý. Alman denizaltýlarý da Müttefikler’e ait ticaret gemilerinin 12 milyon tondan çoðunu yok etmeyi baþardý. Atlas okyanusu savaþý, araçlarýn (refakat gemileri, uçaklar), ileri tekniklerin (radar, asdic vb.) yaygýn bir biçimde kullanýlmasý ve haberalma servislerinin yeteneði sayesinde kazanýldý. Müttefiklerin zaferi, dalmýþ durumda performansý düþük olan o dönemin denizaltýlarýnýn temel yetersizliklerine ve bu denizaltýlarýn bataryalarýný yeniden doldurmak için yüzeye çýkma zorluklarýna da baðlýdýr. Bu sakýncalarý belli bir süre önlemek için, Almanlar denizaltýnýn periskop derinliðinde Diesel motorlarýyla yüzeye çýkmadan seyretmesini saðlayan schnorchel'ý yaptý.

Ayrýca tek bir motor üzerinde de çalýþtýlar (bu motor, nükleer itmenin ya da oksijen peroksitli VValter sisteminin öncüsüdür). Bu araþtýrmalarýn zorluklarý karþýsýnda. dalmýþ durumda iki saatte 16 deniz miline ulaþabilen (öncekiler 8 deniz miline ulaþýyordu) ve çok iyi hesaplanmýþ hidrodinamik biçimlere, çok büyük bataryalara sahip 1 600 ve 800 t'luk XXI ve XXII tipi gemilerin yapýmýna baþlamakla yetinmek zorunda kaldýlar. Ancak stratejik bombardýmanlar bu gemilerin 1945 mayýsýndan önce hizmete girmesine olanak vermedi.

Savaþýn bitiminden itibaren, tüm donanmalar, özellikle de ikinci filolar schnorchei'le ve sürekli olarak geliþtirilen algýlama aygýtlarýyla donatýlmýþ en son alman moüellerinden türetilen klasik denizaltýlar- la ilgilenmeye devam ettiler. Bu denizaltýlarýn en yaygýn tiplerinin deplasmaný yaklaþýk 1 000 t’dur.

Ancak, 1954’te hizmete giren amerikan Nautilus denizaltýsýyla birlikte nükleer motorun yapýlmasý denizaltýlarýn taktik ve stratejik olanaklarýnýn büyük ölçüde iyileþmesini saðlayan gerçek bir geliþimin baþlangýç noktasý oldu. Tamamen yüzeyden baðýmsýz bir biçimde seyreden ve hemen hemen sýnýrsýz bir erime sahip olan nükleer denizaltýlar, "Uzunkanat tonbalýðý" ya da damla biçimleriyle 40 deniz milinden fazla hýzý olan en yeni modellere ulaþacak yetenektedir. ikinci bir teknolojik yenilik de tümüyle baðmýþýz, yani geminin dýþýyla iletiþimi gerektirmeyen bir seyir sisteminin kullanýmýna baðlýdýr. Nihayet, 50'li yýllarýn sonunda güdümlü füzeler ve nükleer baþlýklar teknolojisi 2 200 km erime ulaþabilen, yaklaþýk on iki ton aðýrlýðýnda ve depolanabilir katý propergoHü füzelerin tasarlanabilmesine olanak verecek düzeye eriþti.

Günümüzdeki büyük donanmalarda iki tip denizaltý vardýr; bunlar da, maliyet fiyatý çok yüksek olan bu gemileri alabilecek güçte donanmalardýr.
Füzeatar nükleer denizaltýlar'da, dalmýþ durumda fýrlatýlan ve erimi 4 000 deniz mili ya da daha fazla olan güdümlü balistik füzeler bulunur; kimi kez bu füzeler yönlendirilebilir birçok nükleer baþlýk taþýr. ABD'de, kasým 1960'ta, 16 Polaris A1 güdümlü füzesi taþýyan ve ilk füzeatar nükleer denizaltý olan George Washington, askeri harekâtlarda kullanýlmaya baþlandý. 1984’te ABD, çoðu 50 kt’lik 8 ile 4 baþlýk taþýyan Poseidon güdümlü füzeleriyle donatýlmýþ 34 denizaltýya sahipti. Yeni “Ohio" serisi denizaltýlarýn dalmýþ durumdaki deplasmaný 18 000 t'du ve erimi 4 000 deniz mili olan baðýmsýz yörüngen 8 MÝRV baþlýðý içeren 24 Trident güdümlü füzesi taþýyordu. 6 000 deniz mili erime sahip ve 14 baþlýklý Trident II D 5 adlý yeni bir güdümlü füzenin üretimi günümüzde sona ermiþtir. Eski Sovyetler birliði füzeatar 80 nükleer denizaltýya sahipti; ancak bu gemilerin çoðu gerek güdümlü füzelerinin sayýsý ve erimi gerek performansý bakýmýndan amerikan gemilerinden kesin olarak daha az olanaklara sahipti.

Bununla birlikte Delta II ya da III belli geliþmeler gösterir ve erimi 4 000 deniz milini aþan 20 güdümlü füzeyle donatýlmýþ ve dalmýþ durumda deplasmaný 27 000 t olan ilk iki “Typhon"uyla eski sovyet donanmasý dünyanýn en büyük denizaltýlarýna sahipti. ilk füzeatar denizaltýyý yapan Çin'in dýþýnda, iki ikinci filo bir caydýrma politikasý çerçevesinde füzeatar denizaltýlarla donatýlmýþtý. Royal Navy, amerikan "La Fayette" serisinden türetilmiþ "Resolution” tipi 4 birime sahipti. Yüzyýlýn sonunda, bu gemilerin yerini, ABD tarafýndan saðlanan 14 Trident II D 5 güdümlü füzesiyle donatýlmýþ ve dalmýþ durumda deplasmaný 14 8001 olan dört gemi alacaktýr. Fransa, 1972 ile 1980 arasýnda hizmete giren Redoutable, Terrible, Foudroyant, indomptable ve Tonnant adlý beþ gemiyle füzeatar nükleer denizal- týlarýn ilk serisini tamamladý. Bu gemilerin tümü, bir megatonluk termonükleer baþlýða sahip ve 3 000 km erimli M-20 güdümlü füzeleriyle donatýlmýþtýr. 1983'te suya indirilen inflexible adlý altýncý denizaltý 1985'te hizmete girdi. Daha öncekilere çok benzeyen bu gemide, ileride, fledoutable dýþýnda tüm gemilere konacak üç nükleer baþlýða sahip ve erimi 4 000 km olan M-4 güdümlü füzeleri vardýr. Dalmýþ durumda deplasmaný 15 000 t'a ulaþabilen yedinci bir denizaltýnýn yapýmýna da karar verilmiþtir.

Ýkinci gemi tipini saldýrý amaçlý nükleer denizaltýlar oluþturur; bunlarýn taarruz gücü klasik itmeli denizaltýlarla karþýlaþtýrýlamayacak kadar yüksektir. Bu denizaltýlar, uzaktan güdümlü ya da özgüdümlü torpidolarýyla, ortam deðiþtirebilen aerodinamik roketleriyle ya da Cruise güdümlü füzeleriyle 200 ya da 300 km ve hatta daha fazla uzaklýktaki diðer denizaltýlara, su- üstündeki gemilere ya da kara hedeflerine saldýrabilecek güçtedir. Ancak, 30 deniz milini aþan hýzlarýyla füzeatar nükleer denizaltýlardan daha yavaþtýr ve en fazla 400 m'ye dalabilir. Amerikan donanmasý 1983'te, en geliþmiþleri "Los Angeles" sýnýfýndan olan saldýrý amaçlý 85 nükleer denizaltýya sahipti; saatte 40 deniz mili hýz yapan bu gemilerin silah donanýmý Sub Harpoon tüzeleriyle, Tomahawk Cruise güdümlü füzelerinden oluþur. Eski sovyet donanmasýnda da, son serileri üstün niteliklere sahip yüz kadar saldýrý amaçlý nükleer denizaltý vardý. “Oscar" sýnýfý gemilerin deplasmaný 11 000 ile 15 000 t arasýndadýr ve ortam deðiþtiren 24 güdümlü füzeyle donatýlmýþtýr; titan tekneli "Alfa" serisi denizaltýlar çok derine dalabildikleri gibi saatte 40 deniz milini aþarlar. Royal Navy, amerikan "Skippack”lerinden türetilmiþ 11 denizaltýlýk bir filoya sahiptir. Fransýz donanmasý, dünyanýn en küçük saldýrý amaçlý nükleer denizaltýsý olan 2 500t'luk/?ubýs'i 1983'te aldý. Bu gemi ortam deðiþtiren Exocet SM-39 güdümlü füzeleriyle donatýlacak beþ gemilik birinci serinin ilkidir. Çin bir ya da iki saldýrý amaçlý nükleer denizaltýya sahiptir.

Türkiye'nin torpido atabilen ilk denizaltýsý Ýngiliz mühendis Carret’nin hazýrladýðý plana göre 1885’te Ingiltere'de Nordenfeed top fabrikasýnda yapýldý. 1886'da ýsmarlanan iki denizaltý 1888’de Haliç taþkýzak tersanesinde monte edildi. Suüstünde 10, sualtýnda 3 mil hýz yapabilen bu denizaltýlarýn her birinin aðýrlýðý 160 t'du ve geniþlikleri 3,66 m, uzunluklarý da 30,5 m’ydi. 1910 ile 1915 yýllarý arasýnda Fransa'ya, Ýtalya'ya ve Almanya'ya denizaltýcýlýk eðitimi görmek üzere birçok subay gönderildi. 1925 yýlý sonlarýnda, Hollanda'ya, Ýnönü, 1929'da Ýtalya'ya Sakarya ve Dumlupýnar denizaltýlarý ýsmarlandý. 1935'te Almanya'dan Gür denizaltýsý satýn alýndý. 1936'da 4 denizaltý yapýmý için Alman Krupp firmasýyla bir anlaþma yapýldý. Bu denizaltýlardan Saldýray 1939, Atýlay 1940, Yýldýray 1946’da donanmaya katýldý. Daha sonra ABD'den alýnan denizaltýlarla filonun gücü artýrýldý.

1975'te, Almanya'da inþa edilen Atýlay denizaltýsý hizmete girdi. Ayný yýl Türkiye’nýn en modern sualtý gemisi olan “209 tipi” Ay sýnýfý ilk türk denizaltýsý, Yýldýray' ýn yapýmýna baþlandý ve 1980'de denize indirilerek donanmaya katýldý. Ý983 yýlýnda ise Gölcük tersanesi'nde Yýldýray denizaltýsý'nýn eþi olan ikinci bir denizaltý daha yapýldý. Bu Ay sýnýfý denizaltýlardan Türkiye'de toplam 3 tane inþa edildi. Bu gemiler yüksek sualtý sürati ve etkin silah sistemleriyle donatýlmýþtýr. Sonuç olarak, Ay tipi denizaltýlar türk donanmasýnýn gücünü önemli ölçüde artýrmýþtýr. Türkiye klasik gemiler bakýmýndan Akdeniz'in en güçlü denizaltý filosuna sahiptir ve ayný zamanda dünyada denizaltý inþa eden 14 ülkeden biridir. Türkiye’nin sahip olduðu denizaltý sayýsý 1993 yýlý itibariyle 15'tir.