�stanbul'un y�resel k�yafetleri nas�ld�r?

Eski Kad�n K�yafetleri http://www.istanbul.net.tr/images/design/kolon_y_kare.gif

http://www.istanbul.net.tr/images/istanbul_resimleri/kadin_kiyafetleri.jpgO zaman�n kad�n k�yafetleri de, Kal�bela’dan beri devam edegeldi�i gibi, ya�l�larda ba�ka, tazelerde ba�ka, �ocuklarda yine ba�ka. Ya�l�lar ve orta ya�l�lar, a�a�� yukar� ayn� k�yafetteydi. Ev halleri ile sokak halleri ayr�yd�. Ev i�inde: ba�ta oyal� yemeni veya beyaz t�lbentten �st�ne, dokuma bezden, hilali g�mlek; �zerine parmak diki�li, kolsuz pamuklu; daha �zerine, yaz ise basmadan, k�� ise, pazen veya Rus fanilas�ndan, tek cepli entari. Belde, kukadan �rme, �� parmak eninde, ba�� p�sk�ll� ku�ak. K��n, en �ste, yine parmak diki�li, hayderi yakal� h�rka.

Soka�a ��k�ld�� vakit: Ya�mak devrinde ka�mer veya Eng�r� (Ankara) sofundan, uzun yakal�, d�rt pe�li babayani renkte ferace giyilir, ba�a, hotoz �st�ne, altl� �stl�, yanlar� yelkenli ve kokorozsuz (s�ss�z, g��teri�siz), bir �ift kal�n ya�mak sar�l�rd�. �ar�aflar, �am ve Halep i�i, d�z siyah ipekli, Avrupakari olursa, koyurenk satend�liyondan, beli b�zmeli, pe�eye gelince siyah ve kal�nd�. Ayakta, bir parmak topuklu, rugan, lastrin veya karamandolu �ekme terlik, g�zde g�zl�k, bir elde �em�iye, �b�r elde ufak bir �anta veya torba bulunurdu.
http://www.istanbul.net.tr/images/istanbul_resimleri/kadin_kiyafetleri1.jpgTazelerde: En i�te, yazsa pamuktan, k��sa y�nden, g��s� memelikli, yar�m kollu fanila, �st�nde, yakas� pamukaki ile sarma i�lemeli, yerden bir kar�� kalk�k, patiskadan dekolte g�mlek. Bunun �zerine, y�nden �rme veya kal�nca y�nl� kuma�tan mamul, belden b�zmeli i� etekli�i. Daha �zerine, gene mevsime g�re patiskadan veya faniladan, g��s� s�k� tutmaya ve kald�rmaya yarayan �n� s�k d��meli yelek. Ka�merdikozdan kimisi klo�, kimisi yar�m klo�, kimisi yanlar� pastal� eteklik. Etekli�in �st�ne bluz. Bluzdan sonra da, itiyada (al��kanl��a) g�re, k�sa k�rk, astragan veya karak�lden bolero, kollar� ve yakas� �al taklidi, kadife h�rka.
Ba�lara �ok dikkat edilirdi ve zamanla �ok �e�itleri yap�ld�. Mesela, al�nda kahk�l, yanlarda favori, tepede topuz.. Al�n kabar�k, alt�nda tel ponpon, �st�nde topuz.. Sa�lar toplu, ortadan ikiye ayr�k ve ma�a ile kabart�lm��, ensede topuz...
Y�zde, all�k, pudra, g�zde s�rme, ka�ta kozmetik. Fazla tuvalete d��k�n olanlar, pembe veya beyaz mayi �zerine pudra ge�irirler, a�a�� tak�m ise ya�l� d�zg�n s�rerler, rast�k �ekerler, p�sk�rme ben kondururlard�.
http://www.istanbul.net.tr/images/istanbul_resimleri/kadin_kiyafetleri2.jpgD��nlerde, bayramlarda, teklifli ziyaretlerde giyilen giysiler a��rd�. Ekseriyetle, dall� ve kabuk gibi nak��l�, zemini parlak satenl�ksten, a��k renk ipekliler giyilirdi. Bunlar, enli ipek dantelalarla m�zeyyen (s�sl�), yakan�n dekolte k�sm�, zay�flarda gene t�lgrekle bile�e kadar �rt�l�, etlilerde ��plakt�. Pod�s�et (s�et) veya g�deriden uzun elbise kullan�l�r, g�rmemi�ler aras�nda, �st�ne m�teaddit (�ok say�da) y�z�k takanlar da olurdu.
Zay�flar, g��s� kabar�k g�stermek i�in haz�r sat�lan g��sl�kler koyduklar� gibi bir zamanlar, belden a�a��, arkaya turn�r ba�lamak modas� da takip edilmi�ti.
http://www.istanbul.net.tr/images/istanbul_resimleri/kadin_kiyafetleri3.jpgB�yle p�r tuvalet tazelerin �oraplar� bagetli ve beyaz ipek, iskarpinleri ponponlu ve atlas, �k�eleri ortayd�. �imdiki uzun �k�eler daha meydanda yoktu. Bu mutavass�t (orta) �k�eler de bile rahats�z olundu�u, do�ru d�r�st y�r�nemedi�i s�ylenirdi. Tazelerin hari� k�yafetleri, �nceleri ferace, sonra �ar�af, sayfiyelerde ise ma�lah, yeldirme, ka�pu�iyerdi. Ferace, d�z renk ipekliden yap�l�r, yaka i�ine, renge uygun sura astar konur, yaka ve kol kenarlar�na a��r motifler, boncuklu ve sa�akl� har�lar dikilirdi. Bunlar�n en son moda ve alas�n�, �ar��i�i’ndeki terzi Anastas yapard�. Bir feraceye, alt�n para, yirmi, yirmi be� lira sarfedildi�i vaki idi.
Evvelleri, pe�eler kal�n, �ar�aflar, dall� ve yollu ipeklerden, uzun ve klo� pelerinli, yerlere kadar etekli, etraf� f�r�a �eritli iken, gitgide, pe�eler inceldi; �ar�af kuma�lar� hafiflendi ve pelerinler dirse�e kadar k�sald�.
Ba�lar, topuz alt�ndan kurdela ile ba�lan�p, i�nelerle t�rl� �ekle sokuldu. Ma�lahlar�n en a��r�, Halep, �am ve Ba�dat’�n s�rmal� ma�lahlar�yd�. Bunlar�n yollular� vard� ki ense k�sm�ndaki som s�rma mihraplar�, p�r�l p�r�l, alt�n gibi parlard�. �pekli ve y�nl� kuma�lardan da evden ma�lah dikildi�i, �stlerinin ipekle s�rma i�lendi�i de �oktu.
http://www.istanbul.net.tr/images/istanbul_resimleri/kadin_kiyafetleri4.jpgBa� �rt�lerin, Bursa mamulat� veya ayr�ca bilhassa i�lenmi� olanlar� mevcut oldu�u gibi �ifon, gaz, krepdamurdan t�rl� renkte bulunanlar� da vard�. Topuzlar ve sa�lar, ku�lu firketeler, ta�l� taraklar, menek�e ve divanhane �ivisi denilen elmas i�nelerle s�slenirdi. Yeldirmeler �imdiki pardes�leri and�r�r �ekillerde, terzilere diktirilir, ka�pu�iyerler Mayer’den, Tirink’ten, Karlman’dan haz�r al�n�rd�. Bunlar, �zerleri harmaniyeli �ekilde ekseriya, haneli ve yollu, g�m�� ve bej rengiydi.
K�z �ocuklar�n�n ev elbiseleri, robal�, uzun ve bebe bi�iminde, sokakl�klar�, hemen daima, lacivert ve beyazla kar��k marnel yakal�, dar belli, diz kapaktan d�rt parmak a�a��da etekliydi. Bayraml�k ve d��nl�kler pembe, mavi, eflatun gibi a��k renk ve ipektendi.

Ak�am, 18 Haziran 1932
Kaynak: Masal Olanlar, Sermet Muhtar Alus, �leti�im Yay�nlar�, 1997, sayfa:138-142

http://www.istanbul.net.tr/images/design/kolon_y_kare.gif