Kaynaþtýrma Harfleri (Koruyucu Ünsüzler)
MsXLabs.org

Türkçe kurallarýna göre bir sözcükte iki ünlü yan yana gelmez. Araya kaynaþtýrma harfi girer. Türkçe’de dört tane kaynaþtýrma harfi vardýr:

þ, s, n, y

Bunlarýn her birinin özel kullaným yerleri vardýr.

þ kaynaþtýrma harfi
* Üleþtirme sayý sýfatlarýnda kullanýlýr.
Örnek:

• Ýki-þ-er
• altý-þ-ar
• yedi-þ-er

s kaynaþtýrma harfi
* Üçüncü tekil þahýs iyelik ekinden önce kullanýlýr. Daha çok isim tamlamalarýnda tamlanan görevindeki sözcükte görülür.
Örnek:

• Çocuðun oda-s-ý
• Balýðýn koku-s-u

Not: Ancak “su” ve “ne” kelimeleri bu kurala uymaz.
Örnek:

• Yemeðin su-y-u yok.
• Çocuðun ne-y-i kaybolmuþ

örneklerinde olduðu gibi…

n kaynaþtýrma harfi
* Zamirlerden sonra ek geldiðinde kullanýlýr.
Örnek:

• O-n-a haber verin.
• Bu-n-u biliyoruz.

* Ýyelik eklerinden sonra hal eki gelirse kullanýlýr.
Örnek:

• Çocuðun kitabý-n-ý almýþlar.
• Fakirin evi-n-i yýkmýþlar.

* Ýlgi eklerinden önce kullanýlýr.
Örnek:

• Soba-n-ýn kapaðý düþmüþ.
• Sene-n-in sonu geldi.
• Kasaba-n-ýn sýcaðý çok bunaltýcý.

y kaynaþtýrma harfi
Yukarýdaki kurallarýn dýþýnda olan her yerde “y” kaynaþtýrma harfi kullanýlýr.
Örnek:

• Oda-y-a girdim.
• Üþü-y-erek uyandým.
• Aðla-y-aný tanýyorum.

Not: Kaynaþtýrma harfleri aslýnda iki ünlü arasýnda kullanýlýr. Ancak bazen iki ünlü arasýna gelmediði halde de kullanýldýðý olur. Özellikle “ile, idi, imiþ, ise” gibi sözcükler ünlüyle biten bir sözcüðe eklendiðinde baþtaki “i” ünlüsü düþer ve yerine “y” kaynaþtýrma harfi gelir.
Örnek:

silgi > silgiyle
soba > sobayla
hasta > hastaydý
kýsa > kýsaymýþ
bitti > bittiyse

Örneklerinde görüldüðü gibi “y” kaynaþtýrma harfi iki ünlü arasýnda deðildir. Bu durum “n” kaynaþtýrma harfinde de görülebilir. Zamirlerden sonra hal eki geldiðinde gerekmese de bu harf bulunur.
Örneðin;

“Ondan bunu hiç beklemezdim.”

cümlesinde altý çizili sözcükte “n” kaynaþtýrma harfi iki ünlü arasýnda deðildir.

Y,Þ,S YANÝ YAÞASINDAKÝ BU HARFLERDEN HATIRLARSINIZ SINIVLARDA YARDIMCIDIR

Kaynaþtýrma Nedir?
 

Türkçe kelimelerde iki sesli harf yan yana gelmez. Bu nedenle sesli harfle biten bir kelimeye, sesli harfle baþlayan bir ek gelirse, iki seslinin arasýna bir sessiz girer. Bu sessiz , iki sesliyi kaynaþtýrýr. Bu sessiz harfe kaynaþma (kaynaþtýrma) harfi, bu olaya da kaynaþma (kaynaþtýrma) denir. Bazý kaynaklarda yardýmcý ünsüz olarak da adlandýrýlan kaynaþtýrma harfleri –y-þ-s-n' dir. Kaynaþma harfleri daha çok isim tamlamalarýnda kullanýlýr.

Kapý-y-ý
Akþam sefa-s-ý

Yukarýdaki ifadelerden de anlaþýlacaðý gibi isim tamlamalarýnda tamlayan –n, tamlanan –s kaynaþma harflerini alýr. Türkçe'de sadece “su, ne” kelimeleri bu kurala uymaz .
Su-y-un tadý
Ne-y-in tadý

NOT: -þ kaynaþtýrma harfi, bazen sözcüðün sonundaki –þ ile karýþtýrýlýr. Buna dikkat etmek gerekir.
Altý-þ-ar, yedi-þe-er (Kaynaþma var)
Beþ-er (Kaynaþma yok)

NOT: Kaynaþma harfinin olup olmadýðýný aranýrken, iyelik eklerine de dikkat etmek gerekir.
Onun defter-i-n-i (Kaynaþma var)
Senin defter-in-i (Kaynaþma yok)

Kaynaþtýrma Harfleri (Koruyucu Ünsüzler): (y,þ,s,n)
Türkçe kelimelerde iki sesli harf yan yana gelmez. Bu nedenle sesli harfle biten bir kelimeye, sesli harfle baþlayan bir ek gelirse, iki seslinin arasýna bir sessiz girer. Bu sessiz, iki sesliyi kaynaþtýrýr. Bu sessiz harfe kaynaþma (kaynaþtýrma) harfi, bu olaya da kaynaþma (kaynaþtýrma) denir. Bazý kaynaklarda yardýmcý ünsüz olarak da adlandýrýlan kaynaþtýrma harfleri –y-þ-s-n' dir. Kaynaþma harfleri daha çok isim tamlamalarýnda kullanýlýr.

Ýpucu: (yaþasýn) kelimesiyle kolayca aklýnýzda kalabilir.

* Türkçe'de iki ünlü yan yana gelmediði için, ünlü ile biten bir sözcüðe, ünlü ile baþlayan bir ek getirileceði zaman araya kaynaþtýrma harfleri(y,þ,s,n) getirilir.

Soba-y-a
Su-y-u
Ýki-þ-er
Yedi-þ-er
Baba-s-ý
Kuzu-s-u
O-n-u
Araba-n-ýn

Not: Kaynaþtýrma harflerinin iki ünlü arasýnda olmadan da kullanýmý mevcuttur.

Kýsa-y-dý
Þu-n-da
Bu-n-dan

Kaynaþtýrma harfleri ekin çeþidine göre deðiþir
iki-y-i (durum eki)
iki-n-in (tamlayan eki)
iki-s-i (iyelik- tamlanan eki) iki-þ-er (üleþtirme eki) gelme-y-ecek (kip ekleri) söyle-yen (yapým eki)
T sesiyle baþlayan bazý sözcükler, sonu ünlüyle biten bir sözcükle birleþtiklerinde, ilk sesleri “y” ye döner. Bu harf kaynaþtýrma harfi deðil, “dönüþüm sessizi” dir.
Araba ile -> arabayla
Hasta idi -> hastaydý

Türkçe kurallara göre bir sözcükte iki ünlü yan yana gelmez. Araya kaynaþtýrma harfi girer. Türkçe’de dört tane kaynaþtýrma harfi vardýr: þ, s, n, y. Bunlarýn her birinin özel kullaným yerleri vardýr.

þ kaynaþtýrma harfi:
* Üleþtirme sayý sýfatlarýnda kullanýlýr.
Örnek: Ýki-þ-er, altý-þ-ar, yedi-þ-er

s kaynaþtýrma harfi:
* Üçüncü tekil þahýs iyelik ekinden önce kullanýlýr. Daha çok isim tamlamalarýnda tamlanan görevindeki sözcükte görülür.
Örnek: Çocuðun oda-s-ý, Balýðýn koku-s-u
Not: Ancak “su” ve “ne” kelimeleri bu kurala uymaz.
Örnek: Yemeðin su-y-u yok. , Çocuðun ne-y-i kaybolmuþ. örneklerinde olduðu gibi…

n kaynaþtýrma harfi:
* Zamirlerden sonra ek geldiðinde kullanýlýr.
Örnek: O-n-a haber verin. , Bu-n-u biliyoruz.
* Ýyelik eklerinden sonra hal eki gelirse kullanýlýr.
Örnek: Çocuðun kitabý-n-ý almýþlar. , Fakirin evi-n-i yýkmýþlar.
* Ýlgi eklerinden önce kullanýlýr.
Örnek: Soba-n-ýn kapaðý düþmüþ. , Sene-n-in sonu geldi. , Kasaba-n-ýn sýcaðý çok bunaltýcý.

y kaynaþtýrma harfi:
Yukarýdaki kurallarýn dýþýnda olan her yerde “y” kaynaþtýrma harfi kullanýlýr.
Örnek: Oda-y-a girdim. , Üþü-y-erek uyandým. , Aðla-y-aný tanýyorum.
Not: Kaynaþtýrma harfleri aslýnda iki ünlü arasýnda kullanýlýr. Ancak bazen iki ünlü arasýna gelmediði halde de kullanýldýðý olur. Özellikle “ile, idi, imiþ, ise” gibi sözcükler ünlüyle biten bir sözcüðe eklendiðinde baþtaki “i” ünlüsü düþer ve yerine “y” kaynaþtýrma harfi gelir.
Örnek: silgi > silgiyle, soba > sobayla, hasta > hastaydý, kýsa > kýsaymýþ, bitti > bittiyse
Örneklerinde görüldüðü gibi “y” kaynaþtýrma harfi iki ünlü arasýnda deðildir. Bu durum “n” kaynaþtýrma harfinde de görülebilir. Zamirlerden sonra hal eki geldiðinde gerekmese de bu harf bulunur.
Örneðin; “Ondan bunu hiç beklemezdim.” cümlesinde altý çizili sözcükte “n” kaynaþtýrma harfi iki ünlü arasýnda yoktur.

Kaynaþtýrma Ünsüzü - Yardýmcý Ünsüzler
 

http://resim.cokbilgi.com/yazi/ses-bilgisi.jpg

Türkçe kurallara göre bir sözcükte iki ünlü yan yana gelmez. Araya kaynaþtýrma harfi girer. Türkçede dört tane kaynaþtýrma harfi vardýr: þ, s, n, y. Bunlarýn her birinin özel kullaným yerleri vardýr.

þ kaynaþtýrma harfi:
- Üleþtirme sayý sýfatlarýnda kullanýlýr.
ÖRN: Ýki-þ-er, altý-þ-ar, yedi-þ-er

s kaynaþtýrma harfi:
- Üçüncü tekil þahýs iyelik ekinden önce kullanýlýr. Daha çok isim tamlamalarýnda tamlanan görevindeki sözcükte görülür.
ÖRN: Çocuðun oda-s-ý, Balýðýn koku-s-u
Not: Ancak “su” ve “ne” kelimeleri bu kurala uymaz.
ÖRN:Yemeðin su-y-u yok. , Çocuðun ne-y-i kaybolmuþ. örneklerinde olduðu gibi…

n kaynaþtýrma harfi:
- Zamirlerden sonra ek geldiðinde kullanýlýr.
ÖRN: O-n-a haber verin. , Bu-n-u biliyoruz.
- Ýyelik eklerinden sonra hal eki gelirse kullanýlýr.
ÖRN: Çocuðun kitabý-n-ý almýþlar. , Fakirin evi-n-i yýkmýþlar.
- Ýlgi eklerinden önce kullanýlýr.
ÖRN: Soba-n-ýn kapaðý düþmüþ. , Sene-n-in sonu geldi. , Kasaba-n-ýn sýcaðý çok bunaltýcý.

y kaynaþtýrma harfi: Yukarýdaki kurallarýn dýþýnda olan her yerde “y” kaynaþtýrma harfi kullanýlýr.
Örnek: Oda-y-a girdim. , Üþü-y-erek uyandým. , Aðla-y-aný tanýyorum.
Not: Kaynaþtýrma harfleri aslýnda iki ünlü arasýnda kullanýlýr. Ancak bazen iki ünlü arasýna gelmediði halde de kullanýldýðý olur. Özellikle “ile, idi, imiþ, ise” gibi sözcükler ünlüyle biten bir sözcüðe eklendiðinde baþtaki “i” ünlüsü düþer ve yerine “y” kaynaþtýrma harfi gelir.
ÖRN: silgi > silgiyle, soba > sobayla, hasta > hastaydý, kýsa > kýsaymýþ, bitti > bittiyse
Örneklerinde görüldüðü gibi “y” kaynaþtýrma harfi iki ünlü arasýnda deðildir. Bu durum “n” kaynaþtýrma harfinde de görülebilir. Zamirlerden sonra hal eki geldiðinde gerekmese de bu harf bulunur.
ÖRN: “Ondan bunu hiç beklemezdim.” cümlesinde altý çizili sözcükte “n” kaynaþtýrma harfi iki ünlü arasýnda deðildir.

Kaynaþtýrma harfleri (y, þ, s, n)'dir ve "yaþasýn" diye kodlanýr.

Ancak ne ve su kelimelerinde bu gerçekleþmez.