buz perisi | 31 Ocak 2012 15:09 | HÜCREDE MADDE TAŞINMASI DİFÜZYON:- Madde moleküllerinin çok olduğu yerden azolduğu yere doğru madde geçişine denir.
- Difüzyon her iki ortamın madde moleküllerinin miktarı eşit olun caya kadar devam eder.Buna denge hali denir ve difüzyon durur.
- Difüzyonun gerçekleşme nedeni madde moleküllerinin sahip oldukları hızdan kaynaklanır.
- Katı, sıvı, gaz hallerde difüzyon gerçekleşir.
A) Normal Difüzyon - Yoğunluğun çok olduğu yerden az olduğu yere doğru madde geç. (Yoğunluk:Birim hacimdeki madde miktarıdır.)
- Geçecek olan moleküllerin çapı hücre zarı korunun çapından küçük olması gerekir.
- Hücre zarı korundan geçebilecek maddeler; glikoz,gliserol,yağ asitleri amino asitler, elementler,su ve bazı inorganik bileşiklerdir.
- Hücre zarındaki difüzyon canlı ve cansız hücrelerde gerçekleşir.
B) Kolaylaştırılmış difüzyon - Hücre zarında taşıyıcı molekül vardır.
- Protein yapıdaki bu molekül hücre korundan geçecek büyüklükteki maddeleri çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğru taşırlar. Molekül çapı büyük olan maddeler bu şekilde taşınır.
- Bu taşıma canlı hücrelerde görülür.
- Enerji kaybı görülmez
OSMOS - Yoğunluğun az olduğu yerden çok olduğu yere doğru yarı geçirgen bir zardan su geçişidir.
- Sıvılarda çözünen maddeler yoğunluğa etki eder.
- Nişasta, seliloz, bazı proteinler, katı yağlar suda çözünmediğinden yoğunluğa etki etmezler.
Emme Kuvveti: Yoğun ortamın yoğunluğundan dolayı diğer ortamdan su emebilme kuvvetine denir. Osmatik Basınç: Yoğun ortama doğru hareket eden su molekülleri zardan geçebilmek için zara uyguladığı kuvvete denir. Turgor Basınç: Yoğun olan hücrelere aşırı su geçişi sonucu dolan hücre hacminin su tutamayacağından suyun dışarı çıkmak için zara yaptığı basınca denir. Plasmolis: Yoğun ortamlara koyulan hücrelerin zamanla su kaybederek büzülmesi olayına denir. Eğer hücre çok yoğun ortama konulursa ölebilir. Deplazmolis: Az yoğun ortama koyulan hücrelerin zamanla su alarak şişmesi olayına denir. Hücrenin konulduğu ortam çok sulu olduğundan şişerek patlayabilir. Hipotonik Çözelti: Çözeni fazla çözüneni az olan sulu çözeltidir. Hizotonik “ “ : Çözeni ve çözüneni eşit olan çözeltilerdir. Hipertonik “ “ : Çözeni az çözüneni fazla olan yoğun çözeltilerdir. AKTİF TAŞIMA: - Hücre zarından geçebilecek küçüklükteki maddelerin canlı hücrelerde madde molekülerinin az olduğu yerden çok olduğu yere doğru zardaki taşıyıcı moleküller yardımıyla enerji harcanarak madde taşımasıdır.
- Taşıma işini zardaki taşıyıcı molekül yapar.
- Taşıyıcı molekül madde taşıyacağı zaman enerji harcayarak şekil değiştirir. Maddeyi yakalar ve taşıma yönüne doğru hareket ettirerek taşır.
- Cansız varlıklarda aktif taşıma olayı görülmez.
ENDOSİTOZ: - Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki maddelerin hücre içine taşınması olayıdır.
- Canlı hücrelerde gerçekleşir.
- Taşınacak olan madde hücre zarına değerek bir çöküntü meydana getirir. Madde bu çöküntüyle beraber hücre içine çöker. İleriki aşamada hücre zarıyla beraber koparak hücre içine geçmiş olur.
- Parçalanan maddeler hücre içindeki yapım ve yıkım reaksiyonlarından geçerek enerji için kullanılır.
HOMOLOG ORGAN
Kökenleri farklı görevleri aynı organlardır.
ÖRN: İnsan kolu, kuş kanadı.
Günümüzde sınıflandırma yapılırken hücrelerin çekirdeğine bakılarak iki ayrı gruba ayrılır.
Prakaryotik Hücreler - Çekirdek zarı, çekirdekçik, çekirdek özsıvısı, zarlı organeller bu tür hücrelerde bulunmaz.
- Yönetici molekül olan kromozom veya DNA stoplazmada dağınık bulunurlar.
- Fotosentetik olanlarda klorofil molekülü stoplazmaya dağılmıştır.
- Oksijenli solunum yapanlarda solunum mesezomu vardır.
Ökoryatik Hücreler
Normal çekirdeğe ve zarlı organellere sahiptir.
TÜR:Ürediklerinde kısır olmayan verimli yavrular oluşturan canlı topluluklarıdır. VİRÜSLER - Işık mikroskobuyla görülebilen organik bileşiklerdir.
- Virüsteki protein kılıf nükleik asiti korur.
- Her virüs türü canlı organizmanın değişik yerinde yaşar.
1)Bitki Virüsleri - Yalnız RNA taşırlar.Kristalleri iğne şeklindedir.
2)Hayvan ve İnsan Virüsleri - Hayvan ve insanlarda hastalık yaparlar.
- Nükleik asidi RNA olan virüsler AIDS, kabakulak, kızamık, grip, kuduz hastalığı virüsleridir.
- AIDS son yıların en zararlı virüsü olup henüz mücadelesine devam edilmektedir.
BAKTERİLER - Dünyanın her yerinde havada, karada, suda hatta buzullar içinde yaşarlar.
- Boyları0,5-10 mikron çapı 0,2-1 mikron arasında değişir.
- Sulu ortamda rahat hareket ederler.
- Uygun ırtamda 20 dk. İçinde bölünebilirler.
Bakteri Metobolizması - Enzim sistemleri hayvan ve yeşil bitkilerle benzerlik gösterir.
- Çok azı ototrof olup ortamdaki basit inorganik maddelerden kemosentez yoluyla organik madde sentezler.
- Bazıları parazit olarak beslenir.
- Bunlar hastalık yaptığından dolayı patojen bakterilerdir.
MAVİ-YEŞİL ALGLER - Belirli bir çekirdeği ve kloroplastı bulunmaz.
- Bir hücrelidirler. (Prakaryot)
- Fotosentez yapmalarını sağlayan klorofil pigmenti tanecikler halinde bulunduğundan renkleri yeşildir.
- Göllerde, tatlı su birikintilerinde, denizlerde yaşar.
KAMÇILILAR - Hücre zarından dışarıya doğru protein yapıda ince uzun çıkıntılara kamçı denir.
- Kamçılar hareketli olup hem besin yakalamada hem de hareket etmede görev alır.
- İnsanlarda hastalık oluşturabilirler.
- Eşeysiz olarak çoğalırlar
KÖKAYAKLILAR - Hücre şekilleri belirgin değildir.
- Tek hücrelidirler.
- Hetetrof beslenirler.
- Çoğalmaları hücre bölünmesiyle gerçekleşir.
SPORLULAR - Hem eşeyli hem eşeysiz üreme şekli olan metagenez ile çoğalırlar.
- Parazit olarak yaşayanları vardır.
- İnsanlarda sıtma hastalığına yol açarlar.
- Karaciğer ve alyuvar hücrelerinde çoğalırlar.
|