MsXLabs

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)
-   Kimya (https://www.msxlabs.org/forum/kimya/)
-   -   Bileşikler - Hidroklorik Asit (https://www.msxlabs.org/forum/kimya/265072-bilesikler-hidroklorik-asit.html)

asla_asla_deme 28 Ekim 2008 12:43

Hidrojen klorür gazı­nın suda çözünmesiyle elde edilir. Bu bileşik gaz halindeyken de, sıvı haldeyken de renk­sizdir ve yakıcı, keskin bir kokusu vardır. Hidrojen klorür gazı bazı yanardağlardan ve sıcak su kaynaklarından çıktığı için doğada da bulunur. Sanayide ise derişik sülfürik asit ile sodyum klorürün (sofra tuzunun) birlikte ısıtılmasıyla ya da hidrojen ve klor gazlarının denetimli koşullarda doğrudan birleştirilme­siyle elde edilir. Nemli havada hidrojen klo­rür gazı beyaz bir dumana dönüşür; bu duman, gazın suda çözünmesiyle oluşan hidroklorik asit damlacıklarıdır.
19. yüzyılın başlarında hidrojen klorür gazı sudkostik (sodyum hidroksit) üretiminde bir yan ürün olarak açığa çıkar ve ayrı bir kapta toplanmadığı için doğrudan havaya karışırdı. Çok geçmeden bu gazın insan sağlığını bozdu­ğu, bitki örtüsünün yok olmasına ve akarsu-lardaki balıkların ölmesine yol açtığı anlaşıldı. Bu olumsuz etkilerini önlemek üzere, gazı içi taş döşeli kulelerden geçirirken bir yandan da taşların arasından su sızdırma yöntemi denen­di. Böylece hidrojen klorür suda çözünüyor ve hidroklorik aside dönüşüyordu. Bu asitten birçok alanda yararlanılabileceği anlaşılınca, çevre sağlığı açısından büyük tehlike yaratan zararlı bir atık yerine çok yararlı bir yan ürün elde edilmiş oldu.
Hidroklorik asit metalürjide demir ve çelik levhaların kirini, pasını temizleyerek galva-nizlemeye (çinkoyla kaplamaya) ya'da teneke yapımına (kalayla kaplamaya) hazır duruma getirmek için kullanılır. Kuru pillerin temel maddesi olan amonyum klorür (nışadır) üreti­minde, boyarmaddelerin, çeşitli ilaç, parfüm ve plastiklerin, örneğin polivinil klorürün (PVC) yapımında önemli bir başlangıç mad­desidir. Ayrıca ham petrolün kuyulardan akışını kolaylaştırmak ve kemiklerden tutkal elde etmek için de hidroklorik asitten yararla­nılır. Derişik nitrik asit katılmış hidroklorik asit, altın ve platin gibi soy metallerin bilinen tek çözücüsüdür; bu yüzden simyacıların "kral suyu" diye adlandırdıkları bu karışım eskiden altının saflığını sınamak için kullanı­lırdı . İnsanın mide salgı­sında da çok az miktarda hidroklorik asit bulunur ve yiyeceklerin sindirilmesine yar­dımcı olur.
Kullanım için satışa sunulan ve kimyasal açıdan katışıksız olmayan hidroklorik asidin ticaretteki bir adı da "tuzruhu"dur.


MsxLabs & TemelBritannica


_Yağmur_ 15 Mayıs 2013 14:38

Hidroklorik Asit Nedir?
MsXLabs.org


Klor ile hidrojenin birleşmesiyle oluşan aside hidroklorik asit denilir. Genel formülü HCI, molekül ağırlığı 36,4’dür. Hidroklorik asit çok keskin kokulu, çok kuvvetli ve renksiz bir sıvıdır.

Kokusu genelde insanların nefes almasını güçleştirecek seviyede etkilidir. Hidroklorik asidin kokusu, bu kokuya maruz kalan kişilerin yoğun bir öksürük nöbeti geçirmelerine sebep olur. Bundan dolayı bu asidin kokusunu solumak zorunda kalan kişinin en kısa zamanda açık havaya çıkarak bol miktarda oksijeni ciğerlerine doldurması gerekmektedir. Astım hasları bu asidin kokusuna çok duyarlıdırlar ve bu asidin kokusunu içlerine çekmeleri astım krizi geçirmelerine neden olmaktadır.

Hidroklorik asit, tarihte yeni kolaylıkların keşfedilmesinde ön ayak olmuştur. Günümüzde PVC’den demir-çeliğe, organik madde üretiminden gıda sektörüne kadar hemen hemen tüm alanlarda hidroklorik asit kullanılmaktadır. Ticarette kullanılan derişik hidroklorik asitte %37 hidrojen klorür mevcuttur. Hidrojen klorür basınç altına girerse çok kolay sıvılaşabilmektedir. Hidrojen klorür saf olduğu zaman renksiz ve berrak bir sıvı görüntüsüne sahiptir. Ancak içine kirlilik karışırsa bu renksiz olan kimyasal madde sarı renge döner.


Hidroklorik asidi elde edebilmek için öncelikle hidrojen klorür gazının elde edilmesi gerekir. Hidroklorik asit sanayide, tuz üzerine dökülen ısıtılmış sülfürik asidin
etkisiyle ortaya çıkan hidrojen klorür gazının suya gönderilmesiyle elde edilmektedir. Buna Leblanc yöntemi denir. Sodyum sülfat da Lebranc yöntemiyle elde edilmektedir. Tepkime, döner tabanlı mekanik fırınlarda yapılmaktadır. Bu şekilde hazırlanan asit halk arasında tuzruhu olarak tanınır. Bu asidin sarı renkte olma sebebi ise içindeki demir-III- klorürüdür. Tuzruhu hem çok keskin kokulu hem de yakıcı bir kimyasaldır. Mermerin bile yüzeyini eritebilecek derece kuvvetli bir asitti. Bu asidin vücuda teması derinin üçüncü dereceden tahriş olmasına çok temas etmesi halinde derinin yanmasına ve kalıcı yara izlerinin oluşmasına neden olmaktadır. Tuzruhunun kokusu insanın nefes almasını zorlaştırmakta kişinin öksürmesine, eğer maruz kalan kişi astım ise astım nöbeti geçirmesine sebebiyet vermektedir. Bu asidi saatlerce solumak zorunda kalanlarda ise asit zehirlenmesi görülebilmektedir.

Tuz ruhu kokusunu hamile bayanların asla solumaması gerekmektedir. Bütün bu zararlı etkilerine rağmen çoğu hanım tuvalet temizliğinde kullanılabilmektedir. Tuz ruhu kullanımına çok dikkat edilmeli, ağız ve burun bir maske ile kapatılarak bu kokunun ciğerlere girmesi önlenilmeli, asla deriye ve gözlere temas ettirilmemelidir.

Elektrolizle elde edilen klor gazının hidrojen atmosferinde yakılmasıyla oluşan hidro klorürün sudan geçirilmesiyle de hidroklorik asit elde edilir. Bu yönteme Solvay yöntemi denilir. Bu işlem için ergitilmiş silisten yapılmış kaplar kullanılır. Bu yöntemle elde edilen asit çok saf bir asittir. Ayrıca sanayide, organik moleküllerin klorlanması işleminde bol miktarda hidrojen klorür açığa çıkar. Bu yan tepkime gazlarından hidroklorik asidin elde edilmesinde yararlanılmaktadır.


Hidroklorik asit, aktif metallerle kolaylıkla tepkimeye girerek, bunların klorür tuzlarını yapar ve hidrojen açığa çıkarır. Çinkonun hidroklorik asitle tepkimeye girmesi, hidrojenin laboratuarda klasik elde ediliş yöntemidir. Mangan dioksit, permanganat gibi yükseltgen maddeler klorun hidroklorik asitten ayrışmasını sağlar. Bakır, cıva, gümüş, altın gibi kimi metaller hidroklorik asitten etkilenmezler. Ametaller ise bu asitle tepkimeye girmezler. Metal oksit ve hidroklorik asitle ise, hidroklorik asitle klorür tuzu durumuna geçerler. Hidroklorik asit türlü metal tuzlarını bozar. Bu asidin nitrik asitle karışımı halk arasında altın suyu olarak bilinir ve altın, platin gibi maddeleri çözündürür. Altın suyu bazı metallerden yapılmış takı aksesuarlarının altın görünümünü almasında ve kararmalarını önleme amacıyla kullanılmaktadır. Eski parlaklığını kaybetmiş altınlarda altın suyundan geçirilerek tekrar parlatılabilmektedir.


Hidroklorik asit çok kuvvetli bir asittir, çözelti durumunda tamamen iyonlaşır. Gümüş nitrat çözeltisiyle verdiği beyaz renkli çözeltiden ve oksidanlarla tepkimesi sonucunda ortaya çıkan klor kokusundan tanınabilir. Hidroklorik asit klorürlerin elde edilmesinde, bazik sistemlerin nötralizasyonunda(yansızlaştırma, etkisizleştirme, tarafsızlaştırma) ve metal ürünlerinin temizlenmesinde kullanılmaktadır.



_Yağmur_ 15 Mayıs 2013 14:48

Hidroklorik Asit Üretimi
MsXLabs.org

Hidroklorik asit, hidrojen klorür adlı maddenin, suda çözülmesiyle elde edilir. Aynı doğrultuda, hidrojen klorürün elde edilmesi de birkaç farklı yöntemle gerçekleşebilir. Özellikle büyük ölçekli hidrojen klorür üretimlerinde, hemen hemen her zaman, madde başka maddelerle karıştırılarak elde edilir. piyasa adı tuz ruhu ve diğer adı ise Klorhidrik asittir.

Endüstriyel pazarlama
Hidroklorik asit, kütlece 38% oranında HCl içeren çözeltiler içinde elde edilir. Kimyasal olarak 40%'a kadarlık bir derişimde üretim yapmak söz konusudur. Ancak böyle durumlarda buharlaşma oranı yüksek olacağından, asidin depolanması ve saklanması fazladan paraya mal olmaktadır. Ayrıca böyle depo ortamlarının sağlanması için uygun basınç ve sıcaklık değerlerinin sağlanması gerekmektedir. Günümüzde en uygun solüsyon derişimi 30% ile 34% arasında olanıdır. Böylelikle düşük taşıma ve düşük depolama ücretleri ortaya çıkmaktadır. Ev ortamında, -özellikle temizlik amaçlı- hidroklorik asit üretiminde ortalama derişim 10% ile 12% arasındadır.Ancak buna rağmen kullanmadan önce asidin bulunduğu temizlik gerecinin su aracılığıyla seyreltilmesi gerekmektedir. Tuz ruhu adıyla satışı gerçekleştiren İngiltere'de ve birçok Avrupa ülkesinde, asidin kullanımı evdeki temizlik dışına çıkmamaktadır.






Saat: 18:02

©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık