Karadeniz B�lgesi Yery�z� �ekilleri

Yery�z� �ekilleri

B�lgenin yery�z� �ekillerini III. jeolojik devirde Alp k�vr�mlar� sonucu olu�an do�u- bat� y�n�ndeki Kuzey Anadolu Da�lar� ile bu da�lar aras�ndaki oluklar olu�turmaktad�r.

Bat�da �� ku�ak halinde uzanan bu da�lar kuzeyden g�neye do�ru; K�re, Bolu-Ilgaz ve K�ro�lu da�lar� �eklindedir. Ortada Canik Da�lar� ve Do�uda ise iki ku�ak halindedir. Bunlar; kuzeyde Giresun-Rize Da�lar�, g�neyde ise Mescit, Kop ve �imen da�lar� �eklindedir.

Karadeniz boyunca uzanan da�lar�n y�kseltileri bat�da 2000 m civar�nda olup, Orta Karadeniz'de 1000 m'ye kadar inmekte, do�uda ise y�kselti 4000 m'ye ��kmaktad�r (en y�ksek yer Rize’de Ka�kar da��d�r). Da�lar�n k�y�ya paralel uzanmas� nedeniyle k�y�lar� fazla girintili - ��k�nt�l� de�ildir. K��k koylar hari�, k�y�larda �nemli girinti ve ��k�nt� yoktur. Bu nedenle Sinop liman� d��nda, b�y�k gemileri bar�nd�racak do�al limandan yoksundur.. G��l� dalgalar, k�y�da falez olu�umuna neden olur. K�y�lar boyuna k�y� tipi �zelli�ini ta��r. K�z�l�rmak ve Ye�il�rmakZigana ge�idi Trabzon'un geli�mesine neden olmu�tur. Sinop, do�al limana sahip oldu�u halde, da�lar�n ula��m� zorla�t�rmas� nedeniyle di�er liman kentleri kadar geli�memi�tir . Da�lar�n k�y�ya paralel olmas� tar�m alanlar�n� s�n�rland�rm��t�r. Da�larda e�imin fazla olmas� makineli tar�m� zorla�t�rm��t�r. B�lgede hayvan ve insan g�c�ne hal� ihtiya� duyulmaktad�r. Da�lar�n geni� yer kaplamas� b�y�k kentlerin kurulmas�n� �nlemi�, kentlerin k�y�da birbirine yak�n ve k��k olmas�na yol a�m��t�r. a�z�nda olu�an deltalar d��nda, k�y� �o�u yerde diktir. B�lgenin kuzeye bakan yama�lar�nda, yama� ya��lar� artm��t�r. K�y� kesim ile i� kesim aras�nda �nemli iklim farkl�l�klar� ve buna ba�l� olarak da tar�m� yap�lan �r�n �e�idinde de�i�iklikler g�r�lmektedir. Ya�� ve e�imin fazla olmas�, zeminde killi topra��n bulunmas�, b�lgede heyelanlara yol a�ar. Heyelan olay�n�n en fazla g�r�ld�� b�lgemizdir. Da�lar�n y�kselti ve do�rultusu, ula��m, iklim ve tar�msal faaliyetleri de etkiler. Orta Karadeniz d��nda ula��m Zigana (Kalkanl�) ve Kop ge�itler gibi �nemli ge�itlerden sa�lanm��t�r.
Akarsu ve g�ller

B�lgenin en �nemli akarsular�, �oruh( T�rkiye'nin en h�zl� ak��l� akarsuyudur), Ye�il�rmak, K�z�l�rmak, Bart�n(�zerinde ula��m�n yap�labildi�i tek akarsuyumuzdur) ve Yenice ( Filyos) �aylar� ile bir b�l�m� b�lgede yer alan Sakarya'd�r. Kayna��n� da� s�ralar�n�n denize d�n�k yama�lar�ndan alan akarsular bol ya�� ve e�im nedeniyle, g�rd�r. Ancak k��k dereler halindedir. B�lgede g�ller az ve k��kt�r. Ba�l�calar�; Tortum, Sera, Abant ve Yedig�llerUzung�l (al�vyon set g�l�)'d�r.

kaynak