Aðýz, þive ve lehçe nedir?
 

Aðýz;

Aðýz, bir þive içinde oluþan, ses ve söyleyiþ deðiþikliklerine dayanan küçük kollara, bir ülkenin çeþitli bölge, il veya ilçelerinin sözcükleri söyleyiþ bakýmýndan birbirinden ayrý olan konuþmalarýna verilen ad. Aksan. Örneðin Ege Aðzý'nda genellikle biliyorum sözcüðü yerine biliyom kullanýlýr.

DEVAMI Aðýz Nedir?

Þive;

Þive konuþma tarzýdýr. Þive aksan olarak da adlandýrýlabilir. Bir dilin bölgesel söyleniþ tarzýdýr. (Bir ana dilin içinden çýkmýþ, tarihte ondan ayrýlmýþ kollarýna da bir kýsým dilbilimci þive demektedir. Kýpçak þivesi gibi.)

DEVAMI Þive Nedir?

lehçe

DÝYALEKT olarak da bilinir, bir dilin sözcük daðarcýðý, dilbilgisi ve söyleyiþ özellikleriyle farklýlaþmýþ, sýnýrlý bir grup insan tarafýndan kullanýlan biçimi.
Baþlýca iki tür lehçe vardýr:

1. Ayný bölgede oturan insanlarýn konuþtuðu coðrafi lehçe,
2. ayný toplumsal sýnýf, eðitim düzeyi ya da meslek grubundan insanlarýn kullandýðý toplumsal lehçe.

Lehçe farklýlýklarýnýn ortaya çýkmasý, dilin sürekli geliþtiðini gösterir. Bu farklýlýklar, ayrý lehçeleri konuþanlarýn birbirlerini anlayamadýðý düzeye ulaþtýðýnda, lehçeler ayrý birer dil kabul edilir. Latincenin çeþitli lehçelerinin giderek Fransýzca, Ýspanyolca, Ýtalyanca, Portekizce ve Rumenceyle bu dillerin çeþitli lehçelerine ayrýlmasý buna örnek gösterilebilir. Ama bazý durumlarda lehçeler, karþýlýklý anlaþýlabilir olma gibi dilbilimsel bir nedenle deðil, siyasal ve ulusal etkenler yüzünden tek bir dil ya da lehçenin adýyla anýlýrlar. Örneðin Çin’de, ortak bir yazý dili olmasýna karþýn, bazý lehçeler birbirinden o kadar farklýdýr ki bunlara dil demek daha doðru olur. Ama nüfusun çeþitlilik gösterdiði ülkelerde farklý lehçeleri tek bir dil altýnda toplamanýn birleþtirici, dolayýsýyla da siyasal bir etkisi vardýr. Bu yüzden lehçeyle dil arasýndaki ayrým sýk sýk belirsizleþir.

DEVAMI Lehçe Nedir?

Lehçe nedir?
Bir dilin tarihsel, bölgesel, siyasal sebeplerden dolayý ses, yapý ve söz dizimi özellikleriyle ayrýlan kolu, diyalekt. (TDK)
Coðrafi ve kültürel etmenler bu ayrýlmada rol oynar. Lehçelerde, ses, þekil ve kelime ayrýlýklarý çok büyüktür. Bazý dilciler, büyük ayrýlýklarda lehçeyi baþka bir dil olarak kabul etmeyi de önerirler. Çuvaþça ve Yakutça, Türkçenin lehçeleridir. Yakutlar, Sibirya'nýn kuzeyinde otururlar, Þamanist ve Ortodoksturlar. Çuvaþlar ise Volga'nýn iki kolunun kesiþtiði bölgededirler ve Ortodoks dinindedirler.

Þive nedir?
Bir dilin izlenebilen tarihi dönemlerinde ayrýlmýþ koludur. Ayrýlýklar, lehçede olduðu kadar deðildir. Ýstanbul'da gelirim derken, Türkistan þivesinde kelür men denir. Ayrýlýk yazý diline girmiþtir. Sýnýflamalar da yazý dillerine göre olur.

DEVAMI Dil Bilimi