Gösterge Çeþitleri
1- Doðal gösterge, dumanýn ateþi belirtmesi. Bulut, yaðmurun göstergesi
2-Yapay gösterge, yansýtýcý gösterge (ikon), gerçekliði birebir aktarmayý hedefler. Fotoðraf, resim, ses bandý...vs gibi.
Uzlaþýmsal saymaca gösterge(simge), nedenli gösterge, trafik iþaretleri...vs gibi.

Göstergeler sosyal gösterge, dil göstergesi ve doðal gösterge olmak üzere üçe ayrýlýr. Bir toplumdaki büyüme oraný, suç oraný, enflasyon oraný, iþsizlik oraný, okuma yazma oraný, kadýn ve erkeklerin ortalama ömrü, kiþi baþýna düþen gelir, gazete, kitap, cep telefonu, bilgisayar, internet kullaným oranlarý gibi belirli ölçütlere göre ölçülebilen oranlar o toplumun sosyal göstergeleridir.Dil göstergesi ise dilde anlamý olan en küçük birimdir.

Yapay göstergelere gelince onlara genel olarak belirtkeler [Fransýcada Signal] adýný verip kendi içlerindeki gruplara göre ayýracaðýz. Yansýtýcý göstergeler ve saymaca göstergeler, yani toplumsal uzlaþýma dayalý göstergeler olarak iki ana gruba ayýrabiliriz.Bir fotoðraf ya da bir ses kaydý, gerçekliði birebir aktarmayý hedefleyen göstergeler bunlar. Gerçekliði birebir yansýtan bu göstergelere yansýtýcý gösterge deniyor. Fotoðraf, resim, çizim, ses kaydý, mimikler, vb.. bu öbeðe giren göstergelerdir; yani yansýtýcý göstergelerdir. Bu tür göstergelerle gösterdikleri arasýnda belli bir nedenlilik iliþkisinden söz edebiliriz.

Uzlaþýmsal, saymaca göstergelere gelince, bunlara da simge deniyor [Fransýzcada Symbol]. Saymaca göstergeler söz konusu olduðunda örtülü bir toplumsal uzlaþma var, bir anlaþma var. Birtakým göstergelere belli anlamlar yüklenir ve bir topluluk bu anlam üzerinde uzlaþmýþtýr. Herkes bu göstergeden ayný þeyi anlýyor. Zaten uzlaþým olmazsa gösterge olmaz. Bu arada bunlarý da ikiye ayýrabiliriz: nedenli olanlar ve nedensiz olanlar.

Hem uzlaþýmsal hem de nedenli nitelik taþýyan bu göstergelerle günlük yaþamda her an burun buruna geliriz aslýnda. Örneðin trafik iþaretleri; þu iþareti gördüðümüz zaman sürücü ehliyeti olan herkes bilir ki bu yola girilmez. Bu bir göstergedir daha doðrusu bir belirtkedir. Ya da bir kazak satýn alýyoruz. Her kazakta mutlaka bir parça vardýr, bunun üzerinde bir takým iþaretler vardýr, iþte soðuk suyla yýkayýnýz anlamýna gelen bir iþaret ya da makinede sýkmayýnýz gibi. Bazen bunlarýn yanýnda açýklamalarýný buluruz bazen bulamayýz, bulamadýðýmýz zaman düþünürüz acaba ne yapmak lazým bu kazaðý yýkamak için? Dolayýsýyla giysilerdeki kullaným, bakým iþaretleri de bir baþka belirtkeler dizgesi örneðidir. Bunlara egemen olmak gerekir. Bunlarýn ne demek olduðunu bilmek gerekir. Yoksa bunlar karþýsýnda çaresiz kalýrýz.

Dil göstergeleri de saymaca göstergelerdir. Açýk bir toplumsal uzlaþým var burada da. Ancak gösterdiði þeyler aralarýnda bir nedenlilik baðýntýsý kurmak olanaklý deðil. Çünkü gerçekten de þu nesneye masa demenin hiçbir nedeni yok. Belli bir toplum ilk kez buna masa demek fikrini oluþturmuþ ve buna masa denmiþ. Bu topluluðun dilini konuþan kiþiler bunda uzlaþmýþlar ve /masa/ sesleriyle þu nesneyi birbirine baðlamayý herkes kabul etmiþ ve bunu belleðine depolamýþ. Böylece, bu nesnenin adý Türkçe konuþan kiþiler için masa olmuþ. Bir baþka dilde, örneðin Ýngilizce konuþanlar için “table”, Fransýzca konuþanlar için “table” demek gerekiyor. Bu da bize dil göstergesinin nedensizliðini kanýtlýyor.

Trafik ýþýklarý yapay gösterge mi yoksa sosyal gösterge midir?

Kendi dýþýnda baþka bir þeyi gösteren, düþündüren, onun yerini alabilen, sözcük, nesne, görünüþ veya olgulara gösterge denir. Yine bir göstergenin gerçek dünyadaki karþýlýðýna gönderge denir. Sözcükler, resim, þekil, iþaret gibi diðer ögelere de gösteren adý verilir. Eðer gösteren olgu akýlda birtakým görüntüler oluþturuyorsa; bu da gösterilendir. Göstergeler üç gruba ayrýlýr:

1. Dil göstergesi: Söz veya yazýyla gerçekleþtirilen her türlü fiil bu gruba girer. Her sözcük bir dil göstergesidir.

2. Doðal gösterge: Doðal güzellikler, yapraklarýn sararmasý gibi durumlar doðal göstergelerdir.

3. Sosyal gösterge: Trafik ýþýklarý, görgü kurallarý gibi sosyal ögeler, sosyal göstergelerdir.

Ýletiþimde kullanýlan göstergeler þunlardýr:

1. Dil göstergeleri: Söz ve yazýyla gerçekleþtirilen her eylem bu gruba girer. Ýnsan duygu ve düþüncelerini en iyi þekilde dil ile anlatýr. Dille gerçekleþtirilen iletiþim resim, þekil, iþaret ve vücut diliyle yapýlan iletiþimden daha güçlü ve daha kullanýlýþlýdýr.

2. Dil dýþý göstergeler: Resim, þekil, iþaret, hareket, jest ve mimikler bu gruba girer.

1. Belirti: Amacý olmayan, istem dýþý geliþen doðal göstergelere denir. Belirtide gösteren ile gösterilen arasýndaki iliþki nedenlidir. Örneðin; dumanýn görülmesi ateþin olduðunu gösterir.

2. Belirtke: Ýletiþim kurma, bir ileti aktarma, bir bilgi verme amacý içeren göstergelerdir. Gösteren ve gösterilen arasýndaki iliþki nedensiz ve uzlaþýmsaldýr. Örneðin; Trafik levhalarý

3. Ýkon: Dili kullanmadan bilgi ve iletileri aktaran en basit araçlardýr. Temelde benzerlik iliþkisi vardýr. Örneðin, bir kiþinin fotoðraflarý, resim, heykel vb.

Dilin en önemli iþlevlerinden biri de, iletiþim aracý olmasýdýr. Bilindiði gibi insanlar arasý iletiþimi saðlayan sadece dil deðildir. Dil-dýþý iletiþim dizgeleri de vardýr. Göstergebilim, dil dahil , iletiþim konusu olan tüm dizgeleri konu edinmektedir.

“Dil göstergelerden oluþan bir dizgedir” diyen F. de Saussure, yepyeni bir anlayýþ getirmiþtir. Kendisinden sonra “dil” göstergebilimin alt alaný olarak, incelenmeye devam etmiþtir.
Dil Göstergesi.
Belli dilde, anlamlý en küçük birimlere dil göstergesi adý verilir. Sadece sözcükler deðil, fiil çekim ekleri ve çoðul ekler de birer dilsel göstergedir.
Anlam taþýyýcýsý olarak, dil felsefesinde de önemli bir kavram olan “gösterge” üzerinde biraz daha durmakta yarar görüyoruz.
Dil göstergesinin bazý özellikleri:
-Dil göstergesi nedensizdir. Gösterileni, gösterene baðlayan bað, hiçbir iç iliþkiye baðlanmaz.
-Gösterge uzlaþma ürünüdür.
-Dil göstergesi bir simge deðildir. Simgede gösteren ile gösterilen arasýnda doðal ve nedenli bir iliþki vardýr.
-Gösterge çizgiseldir. Göstergeler birbirini izler ve bu ardýþýklýkta meydana gelecek her deðiþiklik anlam düzleminde deðiþikliðe neden olur.
-Dil göstergesi ayýrýcýdýr. Dilde her þey ayýrýcý birimlerin birleþmesiyle iþler.
Dil göstergesinin nedensizliði konusunda Saussure ile uzlaþý içinde olan Benveniste, dil göstergesinin temel niteliðine farklý bir açýklama getirir. “Benveniste’e göre, göstereni gösterilene baðlayan bað nedensiz deðil zorunludur, çünkü anlýðýmýz boþ biçimleri, adlandýrýlmamýþ kavramlarý barýndýrmaz. Zaten Saussure’ün kendisi de bunu söylüyordu: gösteren ve gösterilen bir kaðýdýn ön ve arka yüzü gibi birbirinden ayrýlmaz. O zaman Benveniste’e hak vermek gerek: göstereni gösterilenle baðlayan bað zorunludur ve dil göstergesi ancak gerçeklik düzleminde gönderme yaptýðý nesneye ya da olguya göre nedensizdir” (Kasar, 2002:127)
Dilbilim baþlýðýnda “anlambilim” den söz etmiþtik. Göstergebilimin bir yönüyle anlamlama kuramý olduðunu dikkate alýrsak aradaki farka da deðinmek gerekiyor. “Hem Emil Benveniste, hem J.C. Coquet, anlambilimin sözcük ve tümce düzeyini aþmadýðýný belirtiyorlar. Göstergebilimse tümce-üstü düzeyde, yani söylem düzeyinde inceleme yapýyor. Anlamýn eklemleniþi ancak söylem düzeyinde ele alýnabilir. Göstergebilim de anlamýn eklemleniþini, oluþumunu inceler.”

Alýntýdýr .

Sanatsal gösterge nedir?

Sosyal gösterge!

Bu gösterge, görsel ya da görüntü gösterge (ÝKON) olarak da adlandýrýlýr. Sanatsal göstergede belirtilen nesne doðrudan temsil edilir. Kaynaðýnda benzerlik iliþkisi hakimdir!