Enlem, boylam ve paralel ne demektir?
 

Enlem veya paralel yerküre üzerinde çizildiði varsayýlan, Ekvator'a paralel çemberlerden her biri.

Bir noktanýn baþlangýç meridyenine uzaklýðýnýn merkezdeki açý cinsinden deðerine boylam denir.

PARALEL NEDÝR?

EKVATORA PARALEL OLARAK DÜNYA ÜZERÝNDE DOÐU-BATI YÖNÜNDE UZANDIÐI VARSAYILAN DAÝRELERDÝR

Paralel:Enlem ile paralel ayný anlamda kullanýlýyordur. Dünyayý enine kesen çizgilere paralel ya da enlem denir.En büyük paralel dairesi ekvatordur.
Boylam Dünyayý boyuna kesen çizgilere denir.Bunun diðer adý meridyendir iki meridyen arasý da 4 dk dýr.

enlem ve boylam

Yer yüzeyinde herhangi bir noktanýn konumunu belirlemekte ve tanýmlamakta kullanýlan koordinat sistemi.
Enlem, bir küre ya da harita üzerindeki bir noktanýn, Ekvator’un kuzeyindeki ya da güneyindeki konumunu gösteren ölçümdür. Teknik açýdan deðiþik tipte enlemler (coðrafi, astronomik ve yermerkezli) olmasýna karþýn bunlarýn arasýndaki fark çok azdýr. Baþta haritacýlýk alanýnda olmak üzere en yaygýn kullanýlan ortak enlem türü coðrafi enlemdir. Derece, dakika ve saniye olarak birimlendirilen coðrafi enlem, Yer yüzeyindeki belirli bir noktanýn, Ekvator düzlemi üzerinde yer alan Yer merkeziyle yaptýðý açýnýn oluþturduðu yaydýr ve Ekvator’dan kutuplara doðru kuzey-güney düzleminde ölçülür. Buna göre örneðin, 30° 15' 20" kuzey konumundaki bir nokta, yerkürenin merkeziyle 30° 15' 20"’lik bir açý yapar; ayný biçimde, Ekvator ile coðrafi kutup noktalarýnýn arasýndaki yay açýsý 90°’dir (Yer’in çevresinin 1/4’ü ya da 1/4 x 360°) ve bu nedenle de en büyük enlemler 90° kuzey ve 90° güneydir. Deðiþik enlem konumlarýnýn küre ya da harita üzerindeki gösterimini kolaylaþtýrmak için Ekvator’a paralel ve eþuzaklýklý olarak çizilen çemberlere paralel ya da enlem çizgisi denir.

Coðrafi enlemleri saptamak için, belirli kutup yýldýzlarýnýn görünüm açýlarýný almak ya da öðle güneþinin açýsýný sekstantla ölçmek gibi yöntemler uygulanýr. Bir derecelik enlem yayý yaklaþýk 111 km’dir; Yer’in basýklýðý nedeniyle bu uzunluk Ekvator’da 110,568 km, kutuplarda ise 111,900 km’dir.

Boylam ise, Yer yüzeyindeki belirli bir noktanýn, baþlangýç meridyeninin (coðrafi iki kutup noktasýný, birleþtiren ve Londra’ daki Greenwich’ten geçen hayali çizgi) doðusundaki ya da batýsýndaki konumunu veren ölçümdür. Enlem gibi derece, dakika ve saniye cinsinden ölçülen boylam, Yer’in merkezinden Ekvator ile baþlangýç meridyeninin kesiþim noktasýna çizilen doðru ile yine Yer’in merkezinden Ekvator üzerindeki baþka bir noktaya çizilen ikinci doðru arasýnda kalan açýnýn yaptýðý yaydýr. Boylamlar, baþlangýç boylamýnýn batýsýnda ve doðusunda yer alýr ve en büyük boylam 180°’dir. Deðiþik boylam konumlarýnýn küre ya da harita üzerindeki gösterimini kolaylaþtýrmak için, coðrafi kutup noktalarýný birleþtirecek biçimde çizilen çemberlere meridyen denir. Bir derecelik boylam yayýnýn uzunluðu Ekvator’da 111,32 km, kutup noktalarýnda ise 0’dýr.

DEVAMI Enlem ve Boylam

Paraleller

Ekvator ile kutup arasýndaki küre yüzeyinde, Ekvator’a paralel olarak 1 ‘er derecelik açýlardan geçen daireler çizilmiþtir. Bunlara paraleller ya da paralel daireler denir. Dünya’da, Ekvator’un güneyinde 90 ve kuzeyinde de 90 olmak üzere 180 paralel dairesi vardýr. Dünya’nýn merkezinden 1′er derecelik açý ile çizilen bu dairelerin birbirleri ile olan mesafeleri aynýdýr. Ancak bu dairelerin çaplarý ve çevresi Ekvator’dan Kuzey ve Güney kutuplara doðru gidildikçe azalýr. Nitekim Ekvator’da 40 076 km olan dairenin çevresi kutupta sýfýr olmaktadýr.

Meridyenler

Meridyenler, Ekvator’dan birer derece açý ile geçerek Kuzey ve Güney kutup noktalarýna doðru çizilen çemberlerdir. Yani, kuzey-güney yönünde Dünya’yý kateden bu yarým dairelere meridyen denir. Dairenin çevresi 360° olduðundan 360 meridyen bulunur. Meridyenlerin yerini tayin etmek bakýmýndan Ýngiltere’deki Greenwich (Grinviç) Rasathanesi’nden geçen meridyen Baþlangýç Meridyeni veya O meridyen olarak kabul edilmiþtir. Bunun doðusunda bulunan 180 meridyene Doðu meridyenleri, batýsýnda bulunan 180 meridyene de Batý merid­yenleri denir. Meridyenler kutup noktalarýnda kesiþerek bir noktada birleþir. Bu bakýmdan paraleller arasýnda kalan meridyen yaylarý arasýndaki mesafe Ekvator’ dan kuzey ve güneye doðru azalarak kutuplarda sýfýr olur.

DEVAMI Paralel ve Meridyen. Yerel Saat Hesaplamalarý