osmanlý devletinin 1. dünya savaþýna girmesi nasýl gerçekleþmiþtir ?

Birinci Dünya Savaþý'nda Osmanlý Devleti Osmanlý Devleti'nin Savaþa Giriþ Sebepleri ve Ýttifak Arayýþlarý
Yirminci yüzyýl baþlarýnda Osmanlý Devleti iki büyük felaketi arka arkaya yaþamýþtý. Bunlardan ilki, Ýtalyanlarla yapýlan Trablusgarp Savaþý; ikincisi ise o güne kadar karþýlaþýlan en büyük felaket olarak görülen Balkan Savaþý idi. Her iki savaþta da toprak kaybedilmiþ, ama özellikle Balkan Savaþý’nda “Türkleþmiþ topraklarýn” kaybedilmesi yüreklerde derin acýlar ve izler býrakmýþtýr. Devlet, malî ve ekonomik yönden büyük sýkýntýlara girmiþti. Ayrýca ordunun her yönüyle modernleþtirilmesi gerekiyordu. Osmanlý Devleti’nin bu kötü gidiþatý yöneticilerde, aydýnlarda ve geniþ halk kesimlerinde “Osmanlý Devleti yýkýlacak mý? Ne olacak bu kötü gidiþatýn sonu?” þeklinde karamsarlýklarýn ve umutsuzluklarýn doðmasýna yol açmýþtý. Ýþte, Osmanlý Devletinin I. Dünya Savaþý’nýn hemen öncesinde genel durumu böyleydi.
Osmanlý yöneticileri, 19. yy. baþlarýndan beri Avrupa büyük devletlerinin kendisi ve topraklarý hakkýndaki niyet ve düþüncelerinin farkýndaydýlar. “Avrupa’nýn Hasta Adamý” olarak nitelendirilen Osmanlý Devleti’nin parçalanmasýnýn ve topraklarýnýn paylaþýlmasýnýn büyük devletlerin dýþ politikalarýndaki öncelikli amaç olduðu da biliniyordu. Nitekim, Ýngiltere Mýsýr’ý ve Kýbrýs Adasý’ný, Fransa Cezayir ve Tunus’u, Ýtalya Trablusgarb’ý ve On Ýki Adalarý, Rusya ise Kafkaslarý ele geçirmiþti. Ayrýca, Meriç Nehri’nin batýsýndaki bütün Rumeli elimizden çýkmýþtý. Yine, Balkan Savaþý sonunda Ege Adalarý’nýn büyük bir kýsmýný kaybetmiþtik.
Osmanlý yöneticileri çýkacak bir genel savaþta Osmanlý Devleti’nin savaþa katýlsa da katýlmasa da topraklarýnýn paylaþýlmasýnýn bu savaþýn asýl nedenlerinden biri olacaðýný gayet iyi bilmekteydiler. Bu nedenle Avrupa’da oluþmuþ ittifaklardan birisine katýlarak, toprak bütünlüðünü bu sayede korumak istiyorlardý.
Ýtilâf devletleri arasýnda Osmanlý Devleti’nin dost ve düþman gözüyle baktýðý devletler bulunuyordu. Bu grupta yer alan Ýngiltere ve Fransa, zaman zaman dost devlet olarak bize siyasî, askerî ve ekonomik desteklerde bulunup, toprak bütünlüðümüzü korumamýza yardýmcý olmuþlarsa da; çoðu zaman da bunun tersi bir politikayla Osmanlý Devleti’nden toprak elde etmiþler ve onun düþmanlarýna yardým ederek destek vermiþlerdir. Bilhassa Trablusgarp ve Balkan Savaþlarý’nda Osmanlý Devleti aleyhinde faaliyetlere girmiþler ve politikalar takip etmiþlerdi. Ayrýca, bu grupta öteden beri Ýstanbul ve Boðazlar’da gözü olan, artýk bizim için “millî düþman” olmuþ ve Balkanlý devletlerin baðýmsýzlýða kavuþmasýnda ve Balkan Savaþý’nda uyguladýðý “Panslavist” politikalarla doðrudan rol alan Rusya bulunuyordu. Ýþte, bu grupta Ýngiltere ve Fransa gibi Osmanlýya karþý iki yüzlü politikalar uygulayan ve bizi her fýrsatta parçalamayý bir dýþ politika ideali haline getirmiþ olan Rusya’nýn varlýðý, Osmanlý yöneticilerini “Üçlü Ýtilâf” tan uzaklaþtýran temel nedenlerdi.
Üçlü Ýttifaka gelince, bu ittifakýn en güçlü devleti Almanya idi. Almanya Ýkinci Meþrutiyet’ten beri, özellikle Ýstanbul’daki elçisi Baron Marþal’ýn zekasý sayesinde Osmanlý yöneticilerini, bu devletin hakiki ve saf dostu olduklarýna ve Osmanlý topraklarýnda Almanya’nýn hiç gözü olmadýðýna inandýrdý. Bu nedenle Sultan II. Abdülhamit zamanýnda baþlayan Türk-Alman yakýnlaþmasý, Ýttihat ve Terakki Partisi iktidarýnda daha da geliþti. Bu grupta yer alan Avusturya ile ise, Balkan Savaþý’ndan sonra doðrudan bir sýnýrýmýz kalmamýþtý. Bütün bu sebeplerle Osmanlý yöneticilerinde Alman-Avusturya ittifakýna karþý eðilim artmaya baþladý. Akdeniz’de güçleri az olan bu devletlerden Osmanlý Devleti’ne zarar gelmeyeceði inancý meydana geldi. Dolayýsýyla Almanya’ya dayanmak ve ona göre bir siyaset gütmek, Osmanlý Devleti’nce bazý bakýmlardan en doðru yol olarak kabul edildi.
Neticede Osmanlý yöneticilerinde iki temel fikir belirdi. Birincisi, Almanya ile Osmanlý Devleti’ni her durumda korumayý saðlayacak kesin ve açýk bir antlaþma yapmaktý. Ýkincisi, yakýn gelecekte Osmanlý Devleti’ne zarar verebilecek ve bilhassa bunlardan Akdeniz’e hakim olan devletlerle yakýnlýk kurmak, mümkünse anlaþmaktý. Ýngiltere ve Rusya ile antlaþma teþebbüsleri de bu gibi düþüncelerden kaynaklandý. Diðer taraftan, günlük giderlerini bile dýþ borçlardan saðlayan Osmanlý devleti, bu yönüyle de Fransa’ya muhtaçtý. Bu devlete yapýlan Ýttifak teklifinin temelinde borç para alma ve Osmanlý Devleti’ni Rusya’ya ve Ýngiltere’ye karþý koruyabileceði ümidi yatýyordu.
Osmanlý yöneticileri ilk ittifak arayýþlarýný ve teklifini Almanya’ya deðil; Ýngiltere, Fransa ve Rusya’ya yapmýþtýr.
Ýngiltere ve Fransa’nýn Osmanlý Devleti ile ittifak yapmamalarýnýn temelinde, artýk bu devletin toprak bütünlüðünü korumak yerine, Osmanlý Devleti’ni parçalamak ve topraklarýný paylaþmak politikasýnýn ön plâna çýkmasý yatmaktadýr. Ayrýca, Osmanlý Devleti’ni kendi ittifaklarýna aldýklarý takdirde bu devletin içinde bulunduðu malî ve ekonomik sýkýntýlarý ortadan kaldýracak desteði vermeleri gerekecekti. Yine, Osmanlý ordusunun tepeden týrnaða modernleþmesi gerekiyordu. Bu durum, oldukça büyük bir ekonomik yük getirebilirdi. Ýþte bu nedenlerden dolayý, sýrtlarýnda taþýyacaklarý bir kambur olarak düþündükleri Osmanlý Devleti’ni ittifaklarýna almamýþlardýr.
Ýtilâf devletleri nezdindeki ittifak teþebbüslerinden bir netice alamayan Osmanlý yöneticileri; bu kez Almanya ile ittifak arayýþýna girmiþlerdir. Yukarýda da deðindiðimiz gibi; II. Abdülhamit döneminde olumlu bir yapýda baþlayan Türk-Alman iliþkileri, o günün þartlarýnda çok büyük bir yatýrým projesi olan “Berlin-Baðdat Demiryollarý Projesi”nin Almanya’ya verilmesiyle daha da artmýþtý. Almanya; bu demiryolunu inþa etmekle, ekonomik yönden Osmanlý Devleti’ne sýký bir þekilde baðlanacak ve O’nu, Türkiye’ye siyasî buhranlar ile askerî hareketlerde yardým etmeye mecbur edecekti. Ayrýca bu yollar, Osmanlý Ordusu’nun seferberliðini süratle tamamlamasýna ve büyük kuvvetlerini kolaylýkla kaydýrmasýna imkân saðlayacaktý. Daha sonraki yýllarda Osmanlý Ordusu’nun -özellikle Kara Ordusu- modernizasyonu Alman askerî ve teknik heyetlerine verilmiþti. Bu durum ordunun genç subaylarýnda Almanya’nýn askerî gücüne olan bir hayranlýðýn uyanmasýna neden olmuþtu. Baþta Enver Paþa olmak üzere bir çok genç subayýn ortak kanaati, Avrupa’da Alman Ordusu’nu yenecek bir baþka gücün olmadýðý yolundaydý.
Avrupa’da savaþ baþladýktan ve ilk günlerdeki Alman saldýrýlarýnýn doðuda Ruslar, batýda ise Fransýzlar ve Ýngilizlerce desteklenen Belçikalýlar tarafýndan durdurulmasý üzerine, Alman ordularý bu cephelerde müþkül bir duruma düþmüþlerdi. Bunun üzerine Alman Genelkurmayý ve Alman Hükümeti, Ýngilizleri, Fransýzlarý ve özellikle Ruslarý oyalayabilecek bir devlet olarak gördükleri Osmanlý Devleti’yle bir ittifak yaparak, Osmanlý’yý Almanya’nýn yanýnda savaþa girmeye zorlamak plânýný devreye sokmak istediler.


mesajýn devamý için Osmanlýðý Ýmparatorluðu ve Birinci Dünya Savaþý

peki amaçlarý?