| fadedliver | 8 Aralık 2009 16:55 |
Cümlenin Öğeleri Temel Öğeler Yüklem
Cümlede iş, oluş, hareket, kısaca yargı bildiren sözcük veya söz grubudur. Bu tanıma dayalı olarak yüklemin iki şekilde karşımıza çıkabileceğine dikkat edelim. - Eylem Tabanı + Haber Kipi + Kişi Eki = Yüklem
- Eylem Tabanı + Dilek Kipi + Kişi Eki = Yüklem
- Ad ve Ad Soylu Sözcük + Ekeylem = Yüklem
Örnek - Gurbetten gelmişim, yorgunum hancı.
- Şuraya bir yatak ser, yavaş yavaş
UYARI: Ad ve ad soylu sözcükler ekeylemle çekimlenmeden de yüklem görevinde bulunabilir. Örnek : İçimde tuhaf bir hüzün vardı. (var + idi) - İçimde tuhaf bir hüzün var. (var).
Yüklemin Özellikleri Yüklem, tek sözcükten oluşabileceği gibi söz öbeklerinden de (Ad ve sıfat tamlamaları, deyimler, ikilemeler, bileşik eylemler) oluşabilir. Örnek: - Birinci vazifen Türk istiklalini, Türk Cumhuriyeti’ni ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. (Yardımcı eylemle kurulan bileşik eylem, yüklem durumunda)
- Bu ev, kırmızı damlı eski bir köy eviydi. (Yüklem, sıfat tamlaması durumunda)
- Sizinle konuşan kadın, çocuğun halasıymış.(Ad tamlaması, yüklem durumunda)
- O sabah güneş pırıl pırıldı.(İkileme, yüklem durumunda)
- Bu kez galiba baltayı taşa vurduk. (Deyim yüklem durumunda.)
Yalnızca ad değil, ad soylu tüm sözcükler ek-eylemle çekimlenerek yüklem olur. Örnek: - Yurdumuzu kurtaran, Atatürk’tür (Ad, yüklem durumunda)
- Bendim geçen ey sevgili, sandalla denizden. (Zamir yüklem durumunda)
- Biz üniversiteye giderken o küçüktü. (Adlaşmış sıfat, yüklem durumunda)
- Onun kaliteli malları çoktur. (Zarf, yüklem durumunda)
- Ak akçe kara gün içindir. (Edat öbeği yüklem durumunda)
- Dilimizde sıkça kullanılan bağlaçlardan biri de “ve” dir. (Bağlaç , yüklem durumunda.)
- Ağzından çıkan tek şey amandı. (Ünlem, yüklem durumunda)
Eylemsilerden, adeylem ve sıfateylemler, ek-eylemle çekimlenerek yüklem olur. Örnek: - Bütün dileği insanların birbirini karşılık beklemeden sevmesiydi.(Adeylem, ek-eylemle çekimlenerek yüklem olmuş.)
- Adam, uzaktan bir tanıdıklarıymış. (Sıfat eylem, ek-eylemle çekimlenerek yüklem olmuş.)
Yüklem, pekiştirilmiş sözcüklerden de oluşabilir. Örnek: - Bütün gece konuştu da konuştu.
- Bayram sabahı şehrin sokakları bomboştu.
- Bütün çocukları çalışkan mı çalışkandı.
DEVAMI Cümle Nedir? Cümlenin Çeşitleri ve Ögeleri |
