[KK] Elektri�in yol a�t�� tehlikeler nelerdir?

Elektri�in Yol A�abilece�i Tehlikeler

18.y�zy�lda Benjamin Franklin'in y�ld�r�mlar �zerinde yapt�� al��malardan bu yana elektrik alan�nda b�y�k geli�meler kaydedilmi� olup art�k g�n�m�zde onsuz bir ya�am d��n�lemez hale gelmi�tir. B�y�k enerji santrallerinde �retilen elektrik enerjisi y�ksek gerilim hatlar� ile �ok uzak mesafelere aktar�lmakta, kurulan sistemler ile de en u�taki evlere, i�yerlerine var�ncaya kadar da��t�lmaktad�r.

Canl�lar ise baz� v�cut fonksiyonlar�n� yerine getirirken i�in v�cutlar�nda �rettikleri elektrik enerjisini kullanmaktad�r. Ba�ta beyin, kalp gibi organlar�m�za ait h�creler elektrik enerjisi �retir, ve sinirler yolu ile bunu kaslara di�er b�lgelere iletirler, al�c�lardan gelen sinyaller ise yine sinirler ile beyine yani merkezi sinir sistemine bir elektrik ak�m� olarak ta��n�r.

Deniz canl�lar�n�n baz�lar� v�cutlar�nda �rettikleri elektri�i d��manlar�na kar�� korunmak amac�yla bir savunma silah� olarak kulland�klar� da bilinmektedir.
Do�adaki elektri�in en g�rkemli boyutuyla kar��m�za ��kan y�ld�r�mlar ise yine bulutlar ile yery�z� aras�nda meydana gelen yine elektriksel bir olayd�r.

Elektrik direklerinde, panolarda , trafolarda, y�ksek gerilim hatlar�n�n yak�nlar�nda , elektrikle �al��an pek �ok cihaz�n �zerinde tehlike kar�� ikaz eden i�aret ve yaz�lara rastlamak m�mk�nd�r. Asl�nda elektrik her zaman �ld�r�c� de�ildir, yine de daima g�venlik tedbirlerine uygun davranmak laz�md�r.
Do�adaki maddeleri elektri�i iletmeleri a��s�ndan "iletkenler" ve "yal�tkanlar" (diren�ler) olarak kabaca ikiye ayr�lmaktad�r.

�nsan v�cudu ise elektrik i�in olduk�a iyi bir iletkendir. Canl� bir dokunun i�erdi�i s�v� ve elektrolit oran� ne kadar y�ksek ise elektri�i o �l��de daha iyi iletir.

Kemik dokusu ve deri elektrik ak�m�na kar�� en �ok diren� g�steren dokulard�r. Kaslar, kan damarlar� ve sinirler ak�m� ise ak�ma kar�� en az diren� ile iletirler.

Elektrik ak�m�n� azaltan en �nemli fakt�r ise derinin ak�ma kar�� g�sterdi�i diren�tir. Nemli ortam direnci �nemli �l��de azalt�r. Dolay�s�yla, d��k voltajl� k��k bir ak�m�n nas�l ya�am� tehdit edici hale geldi�i bu yolla a��klanabilmektedir.

Elektrik her zaman topra�a do�ru hareket etme yolunu arar. Toprakla bir ba�lant�n�z oldu�unda elektrik teline dokunursan�z elektrik ak�m� v�cudunuzdan topra�a ge�ecektir.
Yap�lan ara�t�rmalar sonucunda 40 Volt'tan b�y�k gerilimlerin insan v�cudu �zerinde olumsuz etkilere yol a�abilece�i ve tehlikeli sonu�lar do�urabilece�i tespit edilmi�tir. Oysaki i�letmelerde ve evlerimizde bu gerilimlerden �ok daha b�y�k gerilimler kullan�lmaktad�r.

Elektrik �arpmalar�n�n �zellikleri a��s�ndan 3 ana grupta inceleyebiliriz:

D��k gerilimli elektrik �arpmalar�
Y�ksek gerilimli elektrik �arpmalar�
Y�ld�r�m �arpmas�

Yaz�m�z�n bu b�l�m�nde ilk 2 gruptan bahsedilecek olup Y�ld�r�m �arpmas� ise ayr� bir b�l�m olarak daha sonraki yaz�lar�m�zda ele al�nacakt�r.

Elektrik �arpmas� Nedenleri

Y�ksek gerilimli elektrik �arpmalar�: Bunlar�n b�y�k b�l�m� i� kazalar�d�r ve yaralananlar�n �o�unlu�unu da gen� erkekler olu�turmaktad�r. �al��lan i�le ilgili olarak kullan�lan cihazlar�n g�� hatlar�na temas�, koruyucu giysi ve ekipmanlar� olmadan y�ksek gerilim ta��yan hat direklerine ��k�lmas�, �zellikle ya��l� havalarda olmak �zere bu hatlara g�venlik mesafesinden daha fazla yakla��lmas� gibi nedenlerdir.
D��k gerilimli elektrik �arpmalar�: Bunlardan en �ok etkilenenlerin �o�unlu�unu ise �ocuklar ve kad�nlar olu�turmaktad�r. K��k �ocuklar�n kablolar� �s�rmas�, prizlere metal cisimler sokmas�, Ev i�erisinde ba�ta banyo, mutfak gibi direkt zemin ile temas edilebilen yerlerde kullan�lan elektrikli cihazlar�n kullan�m� ile yal�t�m�n�n yetersiz olmas�, elektrik ka�a�� bulunmas�, �slak eller ile elektrikli cihazlara dokunulmas�, yeterli bilgi ve deneyime sahip olmayan ki�ilerin enerji kesilmeden elektrikle ilgili tamir i�lemlerine giri�meleri gibi durumlarda bu t�r elektrik �arpmalar� g�r�lmektedir.

�nsan V�cudu �zerindeki Etkileri
Canl� dokunun elektrik ile temas�; yaralanmaya yol a�mayan sadece rahats�zl�k veren ge�ici bir his duyusundan kalp-solunum durmas�na kadar de�i�ebilen etkilenme durumlar�yla kar��m�za ��kmaktad�r.

Elektrik �arpmas�n�n olu�turaca�� etkinin �ekli ve ciddiyeti;

Maruz kal�nan gerilimin b�y�kl�� (voltaj)
Ak�ma kar�� v�cudun direnci(rezistans)
Ak�m�n t�r� ( Do�ru Ak�m veya Alternatif Ak�m )
Elektrik kayna�� ile temas s�resi
Ak�m�n organizmada izledi�i yola ba�l�d�r.

Elektrik �arpmas� ge�irmi� kazazedelerde bilin� kayb�, solunum - kalp durmas�, elektrik yan�klar�, elektrik �arpmas�n�n etkisi ile kazazedenin yerinden f�rlamas� ve d��mesi sonucunda geli�en kafa, omurilik, g��s veya kar�n yaralanmalar� g�r�lmektedir.
Elektrik �arpmas�na ba�l� olarak geli�en ani �l�m�n birincil nedeni solunum- kalp durmas�d�r. Elektrik �arpmas�ndan hemen sonra, solunum veya dola��mdan biri yada her ikisi birden durabilir.

Solunum durmas�n�n nedenleri

Beyinden ge�en elektrik ak�m�n�n, beyin sap�ndaki solunum merkezi �al��mas�n� bask�lamas�
Elektrik ak�m�na maruz kalma s�ras�nda, diyafram ve g��s duvar� kaslar� gibi solunum kaslar�n�n s�rekli kas�l� durumda kalmas�,
Elektrik �arpmas� sonland�ktan sonra da dakikalarca devam edebilen solunum kaslar� felcine ikincil olarak g�r�lebilir.

Solunum felci, �uur kayb� ve kalbin d�zensiz kas�lmas�, kalp durmas� ,elektrik yan�klar� g�r�lebilmektedir.
Elektrik �arpmas�na ba�l� yaralanmalardan en s�k g�r�leni elektrik yan�klar�d�r. Elektrik ak�m�n�n h�cre zar� ile damarlar�n d�z kaslar �zerindeki direkt etkisine ve ak�m�n v�cut dokular�ndan ge�erken �s� enerjisine d�n��mesine ba�l� olarak geli�irler.
T�m yan�k vakalar�n�n % 3-5 'ini elektrik yan�klar� olu�turur. �ocuklar�n elektrik kablolar�n� �s�rmas�, emmesi sonucu a��z ve dudaklarda yan�klar olu�ur.

k�m v�cuttaki giri� ve toprakla temas halindeki ��k�� b�lgelerinde ark yan�klara yol a�abilir. Burada as�l hasar ak�m�n deriye giri� ve ��k��lar�nda de�il ak�m�n izledi�i yol �zerinde �s� etkisiyle olu�an i� organlar ve kaslarda olu�an yan�klard�r. Bu nedenle ak�m�n ge�mi� oldu�u b�lgedeki iskelet kaslar�nda h�cre hasarlar� olu�makta, burada h�creleraras� b�lgede toplanan s�v�n�n fazlal�� nedeniyle bas�n� artmakta bu durum kas dokusunu s�k��t�rmakta adeta bir ezilmeye maruz kalm�� gibi hasar�n ilerlemesine yol a�maktad�r. Kaslarda olu�an bu hasara m�dahalede gecikilmesi sonucunda uzuv kay�plar� g�r�lebilmektedir. Yeterli ko�ullara sahip bir hastaneye zaman�nda ula��lmas� halinde olu�abilecek hasarlar en aza indirilebilecektir.

�nsan v�cudunda direkt olarak elektrik ak�m� ile temas sonucu olu�an birincil yaralanmalar�n yan�nda �zellikle y�ksek gerilimli ak�m ile temas sonras�nda f�rlatma nedeniyle �arpmalar, bilin� kayb� sonucu d��meler buna ba�l� k�r�klar gibi ikincil yaralanmalar da g�r�lebilmektedir.

Direkt ak�m insan� ilk temastan sonra elektrik kayna��ndan uza�a f�rlat�r. Ev ara�lar�n�n �al��mas� i�in kullan�lan alternatif ak�m ayni g��teki do�ru ak�mdan �ok daha tehlikelidir Alternatif ak�m, kazazedenin elektrik kayna��n� elinden b�rakmas�n� �nleyen istemsiz kas�lmalara da yol a�abildi�inden, kazazedenin daha uzun s�re ak�m ile temasta kalmas�na sebep olmaktad�r.

Y�ksek Gerilimli Ak�m Elektrik hatlar�nda ve y�ksek gerilim kablolar�ndaki y�ksek gerilimli ak�mla temas genelde ani �l�mle sonu�lan�r. Daima a��r yan�klar meydana gelir. �okun yol a�t�� ani kas kas�lmas�, kazazedeyi belli bir mesafeye f�rlatarak k�r�k gibi yaralanmalara yol a�abilir.
D��k Gerilimli Ak�m Evde, at�lyelerde, fabrikalarda ve i�yerlerinde kullan�lan �ehir �ebekesi ak�m� ile �arp�lma, ciddi yaralanmalara ve hatta �l�me yol a�abilir. �o�u yaralanma bozuk d��melere, y�pranm�� kablolara veya cihazdan kaynaklanan ar�zalara ba�l� olarak olu�ur. Normal �artlarda g�venli olan bir cihaz� �slak elle tutmak veya �slak bir zeminde bulunmak b�y�k oranda �arp�lma riskini artt�r�r.

Elektrik kaynakl� yan�k olgular� t�m yan�klar aras�nda % 4 - 6.5 lik bir oran tutar . Elektrik �arpmas� nedeniyle g�r�len �l�mlerin 2 / 3 si 15-40 ya�lar� aras�nda g�r�lmektedir.

Y�ksek voltaj elektrik ak�m� insan v�cuduna iki yolla zarar verir: V�cudun elektrik sistemlerinin k�sa devre yapmas� ve yumu�ak dokularda yan�k.

Ba�-Boyun:
Ba� bir �ok olguda ilk temas yeri olabilir. Buna ba�l� yan�k ve sinir sistemine ait bulgular olabilir. % 6 olguda g�zde katarakt geli�ir. D��me ve �arpmalara ba�l� olarak hastalarda kafatas� veya boyun omurga k�r�� olu�abilir.

Kalp ve dola��m sistemi:
Elektrik yaralanmalar�nda, kalp durmas� s�k kar��la��lan bir durumdur. Her elektrik �arpmas� Kalp durmas�na neden olmasa bile kalbin elektriksel �al��ma sisteminde olu�an etkilenme nedeniyle kalp kas�lmalar�nda d�zensizlikler meydana gelmektedir.

Cilt:
Solunum-kalp durmas�n�n yan�nda en ciddi yaralanma cilt yan�klar�d�r. Bu yan�klar klasik olarak elektrik ak�m�n�n giri� veya ��k�� deli�idir. Elektrik yan�klar� i�in en s�k g�r�len ilk temas b�lgesindeki (�o�unlukla eller veya kafatas�d�r) yan�klard�r. Yerden kaynaklanan ilk temas yeri de ayak tabanlar�d�r. �iddetli elektrik yaralanmalar�nda yan�klar a�r�s�z, sar�-gri renkli, ortas�nda �l� h�crelerden olu�mu� bir alan ve bazen de mumyalanm�� gibi g�r�nebilir.

Bu sonu�lara sadece g�rd��n�z dev elektrik kablolar� de�il evinizde bulunan kablolar da sebep olabilir.
Elektrik kablolar�n� saran lastik yada plastik malzemeler, �oklara kar�� koruma sa�larlar. Elektrik devrelerinde yeterli yal�t�m�n olmay��, d�� etkenlerle yal�tma �zelli�ini kaybetmesi ve kullan�lan ekipman�n izolasyonsuz k�s�mlar�n�n topraklanmam�� olmas� durumunda, elektrikli bir cihaz i�erisinde ak�m ta��yan iletken, cihaz�n metal g�vdesi ile temas halinde ise ve bu durumda cihaza dokunulacak olursa elektrik teline dokunulmu� gibi etki edecektir. Sonu�ta �ok ge�irme tehlikesiyle kar��la��labilir.
�lkemizde Yeti�kinlerde g�r�len t�m yan�k vakalar�n�n %28'ini, �ocuklarda g�r�len yan�klar�n ise % 10 'unu elektrik yan�klar� olu�turmaktad�r. (Haberal M, �ner Z, Bayraktar U, Bilgin N. Burns 1987;13(2)136-140)
Yine �lkemizde yap�lm�� bir ara�t�rma sonu�lar�na g�re ise elektrik yan�klar�nda tedavi sonras�nda olu�an istenilmeyen durumlar olarak en b�y�k gurubu % 52'sinde uzuv kay�plar� olu�turmaktad�r. Bunlar�n %76 's� eller ve kollar da %24 '� ise ayaklar ve bacaklarda g�r�ld�� bildirilmi�tir. Ayn� ara�t�rman�n sonu�lar� aras�nda elektrik yan�klar� sonras�nda g�r�len �l�m oran� ise % 12 civar�nda bulundu�u belirtilmektedir.

Y�ksek Voltajl� Elektrik Yan�klar�
1000 volt ve �st�ndeki elektrik ak�mlar� y�ksek voltaj olarak kabul edilmektedir Ancak 200-1000 volt elektrik ak�mlar�nda da hastalarda bilin� kayb�, kompartman sendromu, myoglobin�ri geli�ebilir bu nedenle bu hastalarda ayn� �ekilde takip edilmelidir.
Y�ksek voltaj elektrik yan�klar�nda �o�unlukla e�lik eden ark veya alev yan�klar�, y�ksekten d��me g�r�lmektedir. Bu hastalarda ayr�ca ani kalp durmas�, myokard iskemisi veya aritmiler geli�ebilir. Bu nedenle bu hastalar �oklu travma hastas� olarak kabul edilmeli ve tekrarlanan muayene ve tetkikler ile baz� yaralanmalar�n atlanmas�na izin verilmemelidir.
Bu hastalarda n�rolojik olarak konf�zyon bilin� kayb�, subdural veya epidural kanamalar, solunum paralizisi veya periferik n�rovask�ler yaralanmalar g�r�lebilir. Y�ksekten d��meler ba�l� olarak �e�itli ekstremitelerde, kalvaryumda veya vertebralarda k�r�klar olabilir. Elektrik ak�m�na ba�l� olarak geli�en rabdomyoliz ve myoglobin�ri hastada ani potasyum y�kselmesi , akut b�brek yetmezli�i nedeni olabilir. Ekstremitelerde kompartman sendromu geli�erek ani perf�zyon bozulmalar�na hatta amputasyonlara neden olabilir. Ayr�ca bu hastalarda g�zlerde katarakt, korneal abrazyon, �veit, iridosiklit, vitreus i�ine kanama, ge�ici veya kal�c� g�rme kay�plar� olabilece�i gibi kulaklarda ise s�pp�ratif kondrit, kulak zar� y�rt�lmas� ve ge�ici veya kal�c� duyma kay�plar� da olabilir. Y�ksek voltaj elektrik yan�klar�nda karaci�er enzimlerinde ani y�kselme, b�brek fonksiyonlar�nda ani bozulma veya gastrointestinal sistemde kanamalar �eklinde �e�itli visseral yaralanmalar da g�r�lebilir.
T�m yan�k hastalar� Amerikan Yan�k Birli�inin (American Burn Association) de�erlendirme kriterlerine g�re elektrik yan�� ciddi derecede kabul edilmektedir.

Elektrik kazalar�, derinin basit yan�klar�ndan, v�cuttan ge�en ak�ma ba�l� derin yan�klara, �iddetli kas kas�lmalar�ndan y�ksekten d��melere dek �ok de�i�ik t�rde yaralanmalara neden olur. Hastada meydana gelen hasar�n derecesini kesin olarak bilmek hemen hemen olanaks�zd�r. Genel olarak, y�ksek voltaj yaralanmalar�, do�ru ak�ma oranla de�i�ken ak�m yaralanmalar� ve ak�m�n hayati organlardan ge�ti�i vakalarda yaran�n daha a��r olaca�� s�ylenebilir.
K�v�lc�m yan�klar�: S�cak elektrik ark�n�n (3000�-4000�C) neden oldu�u termal yan�klar; merkezi soluk eritemat�z yara, birinci dereceden ��nc� dereceye dek yan�klar g�r�lebilir. Yara is nedeniyle kararm�� olabilir. Elektrik v�cuda girmemi�tir.
�ocuklarda, elektrik kablolar�n� �i�nemeye ba�l� olarak tek ba��na oral komiss�r yaralar�na s�k rastlan�r.

Elektrik ak�m�na ba�l� derin yan�klarda �ok de�i�ik bulgular g�r�lebilir:
Giri� ve ��k�� yaralar� �ukurla�m��, sar� yada beyaz�ms�, koag�lasyonlu, kimi vakalarda k�m�rle�mi� g�r�n�ml� alanlard�r.
Fleks�r katlanma yerlerinin yan�klar�, kolun fleks�r katlanma b�lgeleri �zerinden ge�erek giden y�zeysel elektrik ak�mlar�n�n neden oldu�u karakteristik �zellikteki yan�klard�r; tetanik kas kas�lmalar� nedeniyle kol fleksiyonda kal�r.
Elektrik ak�m�n�n derideki giri� ve ��k�� yerlerinde olu�an yan�klar�n minimal d�zeyde oldu�u vakalarda bile �ok yo�un kas yan�klar� s�z konusu olabilir; yaralanman�n boyutlar� t�m�yle ancak birka� saat yada g�n i�inde belli olmaktad�r.
E�lik eden g��s yada kar�n organ yaralanmalar�, ak�m�n izledi�i yola ba�l� olarak de�i�ir. Elektrik ak�m�yla �nemli �l��de yaralanm�� hastalar�n %10-40 '�nda kalp kas� ilgili kal�c� ciddi hasarlar g�r�lmektedir.
Bunlardan baz�lar� �unlard�r: Enfarkt�s, kalp krizi ,Kalbin elektriksel ritminde ve kas�lmalar�nda d�zensizlikler.
Hastalar�n % 6-22'sinde b�brek hasar� s�z konusudur: Kas nekrozunun yol a�t�� miyoglobin�ri, b�brek yetmezli�ine ***�ren presipitan fakt�rlerdendir.
Fokal n�rolojik bozukluklar s�k g�r�l�r, bu durum hem periferik sinirler hem de santral sinir sistemindeki hasardan kaynaklan�r. Periferik sinir hasar�n�n g�r�lme olas�l�� %9'dur. Elektrik ak�m�yla yaralanan hastalar�n %7-25'inde gastrointestinal hasar s�z konusudur.
Yanm�� olan derialt� dokularda gaz yada buhar olu�mas� nedeniyle derialt� amfizemi g�r�lebilir.

�NEML� NOT
Kaslar�n ve organlar�n derin yan�klar�n�n boyutlar� hakk�nda, ak�m�n v�cuda giri� ve ��k�� yerlerine bak�larak bir de�erlendirme yap�lamaz.
Elektrik yaralanmas� olan hasta yan�k ziyade bir ezilme gibi ele al�nmal�d�r. ��nk�, normal cildin alt�nda ileri derecede bir doku hasar� olabilir

Elektri�in yol a�t�� tehlikelerden korunmak i�in okulmuzda hangi �nlemleri

S�n�flardaki prizler sadece ��retmenin oldu�u yerde olmal� ve sadece ��retmen taraf�ndan kullan�lmal�.elektrik �arpmas� �zerine ve elektrik �arpt�� zmn okulda yap�lmas� gerekenler hakk�nda ��retmenler hem ��rencileri bilin�lendirmeli hemde her elektirik prizinin �st�ne k��k bir uyar� yaz�s� yazmal�.

�nsanlar� elektrik �arpmas�ndan korumak i�in genel olarak:
-Koruyucu yal�tma,
-�zerinde durulan yerin yal�t�lmas�,
-K��k gerilim kullanma,
-S�f�rlama
-Topraklama, gibi d�zenler kullan�l�r.

Ayr�ca Elektrik �� Tesisleri Y�netmeli�inin 25.10.1996 tarih 22798 say�l� resmi gazetede yay�mlanan son de�i�ikli�i ile TEDA�'�n da zorunlu k�ld�� Ka�ak ak�m r�lesi (di�er ad�yla hayat koruma) i� g�venli�i ad�na �ok g�zel bir teknik ilerlemedir.

Koruyucu yal�tma: Normalde gerilim alt�nda olmayan ancak yal�t�m hatas� sonucu elektriklenebilen par�alar�n izoleli yap�lmas�d�r.

Elektrik i�lerinde kullan�lan penseler, karga burunlar, tornavidalar ve benzer el aletleri, uygun �ekilde yal�t�lm�� ve ya�danl�klar�n, s�p�rgelerin, f�r�alar�n ve di�er temizlik ara�lar�n�n saplar�, ak�m ge�irmeyen malzemeden yap�lm�� olmal�d�r.

�zerinde durulan yerin yal�t�lmas�: Yerleri de�i�meyen sabit elektrikli makina ve ara�larla, elektrik panolar�n�n taban alan�na tahta �zgara, lastik paspas vb. konulmak suretiyle yap�lan bir korunma �nlemidir.

Bu korunma �nlemi, herhangi bir elektrik ka�a��nda insan� topra�a kar�� yal�tt�� i�in elektik �arp�lmas� ger�ekle�mez.

K��k Gerilim Kullanma: Bir yal�t�m hatas�nda elektrik �arpmas�n�n etkili olmamas� i�in, elektrikli ara�lar�n 42 voltluk gerilimle �al��t�r�lmas�d�r. Bu korunma �nlemi yap�lan elektrikli ara�lar� ayr�ca topraklamaya gerek yoktur.

Kazan i�inde veya buna benzer dar ve iletken k�s�mlar� bulunan yerlerle �slak yerlerde, alternatif ak�m ile �al��an lambalar kullan�ld�� takdirde k��k gerilim kullan�lmal�d�r.

Bu devredeki fi�ler ayn� yerde bulunabilecek daha y�ksek gerilimli prizlere uymayacak t�rden se�ilmelidir.

S�f�rlama: Elektrikli makina ve ara�lar�n g�vde k�s�mlar�n�n (yani �aselerinin) n�tr iletkenine ba�lanmas�d�r. Ancak n�tr hatt�na do�rudan do�ruya ba�lamak i�in en az 10 mm�. kesitinde bak�r iletken kullan�lmas� zorunludur.

Topraklama: Elektrik enerjisinin kullan�ld�� yerlerde, �zerinde ak�m ta��yabilecek madeni k�s�mlar�n toprak ile yap�lan elektriksel ba�lant� d�zenine topraklama denir. (Di�er anlat�mla makine �asesi ile yery�z�ndeki topra��n birbirleri ile ba�lanmas�d�r).

Elektrikle �al��an t�m makine ve tezgahlar, tornalar, frezeler, planyalar, vargeller, h�zarlar, matkaplar, kompres�rler vb. yerlerin �aselerine g�zle muayene edilebilen topraklama hatlar� �ekilmelidir.
Ayr�ca �elik konstr�ksiyonlu metal �at�lar da y�ld�r�ma kar�� etkili bir �ekilde topraklanmal�d�r.
Topraklama devresi, d��k diren�li iletkenden (bak�r veya al�minyumdan) yap�lm�� olmal�, ba�land�� cihaz�n devresinde meydana gelecek en b�y�k ka�ak ak�m� iletecek kapasitede olmal�, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmu� olarak �ekilmelidir.

Elektrik tesisat�n�n y�ll�k periyodik kontrol belgesinde, topraklama levhalar�n�n �l��len diren� de�erleri ohm cinsinden yaz�lmal�, direnci 10 ohm'dan b�y�k levhalara ek topraklama levhas� eklenmelidir. (Radyoaktif paratonerlerin topraklama direnci 5 ohm'dan k��k olmal�d�r.)

Ka�ak ak�m r�lesi : T�ketici devrede, gelen ve giden ak�mlar�n birbirlerine e�it olmad�� durumlarda, devreyi otomatik olarak kesen bir koruma cihaz�d�r. Yani insan v�cudundan bir ak�m ge�mesi halinde d�nen ak�m, gelen ak�ma e�it olmayacak ve elektrik devresi kesilecektir.

Hayat Koruma denen Ka�ak ak�m r�lesinde toprak hatt�na da gerek yoktur. Bu nedenle yerleri s�rekli de�i�en elektrikli aletlerin kullan�lmas�nda �ok g�venlidir.

Yukar�da say�lan koruma �nlemlerinin d��nda;

At�lyelerde bulunan makine ve tezgahlar�n ayr� ayr� durdurma tertibat�ndan ba�ka, at�lyedeki veya k�s�mdaki tezgahlar� tamamen durduracak bir ana �alter bulunmal�d�r.
Elektrik panolar�n�n �n k�s�mlar�nda ge�i�i g��le�tirecek malzeme b�rak�lmamal�d�r.
Makine ve tezgahlar�n �al��t�rma d��meleri ye�il, durdurma d��meleri k�rm�z� renkte olmal�d�r. Kollu ve �evirmeli �alterlerde ise �al��t�rma i�in "1" , durdurma i�in "0" gibi etiketler bulunmal�d�r.
Makina ve tezgahlar�n kumanda yeri, bunlar�n g�r�lemeyece�i yerde ise �al��maya ba�lamadan �nce bir uyar� sesi ile haber verilmelidir. (Yani elektrik geliyorum demelidir.)
Elektrikli el aletlerinin kullan�lmas� gereken yerlerde, yeteri kadar topraklanm�� elektrikli prizler bulundurulmal�d�r. Bu prizlerin yeterince bulunmamas�ndan dolay�, el aletlerinin fi�leri s�k�lmekte, kablolar d�z olarak ba�lanmaktad�r. Bu da �e�itli kazalara yol a�maktad�r.
Elektrik el aletlerini �al��t�rmak i�in anahtar�n �zerine bas�ld��nda �al��t�racak, b�rak�ld��nda durduracak yayl� anahtarlar kullan�lmal�d�r. Bu anahtarlar bozuldu�unda ayn� �zellikteki yayl� anahtarla de�i�tirilmelidir.
Elektrik kablolar� muntazaman d��enmi� olmal�, k�r�k fi� ve prizler onar�lmal�, sigortalar kapal� dolap i�erisinde bulundurulmal�d�r.

B�y�k mutfaklar, bula��k y�kama yerleri, so�uk hava depolar�, su pompa daireleri ve kazan daireleri ile �ama��rhaneler, banyolar, galvanik i�letmeler gibi nemli ve �slak yerler ile parlama ve patlama tehlikesi olu�turabilecek tozlu yerlerde;

ayd�nlatma lambalar�, fi� ve prizler ile anahtarlar su damlalar�na ve toza kar�� tamamen korunmu� tipte (etan�) olmal�,
sigortalar tehlikeli ortam�n d��nda bulundurulmal�,
y�prat�c� etkisi olan buhar ve dumana a��k metal par�alar, �rne�in koruyucu boya ya da dayan�kl� gere�ler kullan�larak korozyona kar�� korunmal�d�r.

Maddelerin yap�s�, i�leme, ��tme, s�rt�nme, kar��t�rma, s��rama, ta��ma ve depolama i�lemleri sonucunda statik elektrik y�klenmeleri olu�ur. Statik elektrik, iletken bir ba�lant� olmaks�z�n, s�rt�nme ve hareket sonucu olu�an durgun elektriktir.

Statik elektrik y�kl� cisimlerin, birbirleriyle temas etmeleri sonucu k�v�lc�m olu�ur ve patlama ve yang�n tehlikeleri meydana gelir.

Ayr�ca ka��t, kuma� gibi hafif ve iletken olmayan malzemelerin i�lendi�i veya kullan�ld�� yerlerde, statik elektrik y�kl� malzemelerin birbirlerini itmesi veya birbirlerine yap��mas� gibi �retim zorlu�una,
-Hassas elektrik alet ve cihazlar�n�n hatal� �al��mas�na,
-�nsan v�cudundaki normal elektrik dengesini bozarak, sinirsel sistemini etkilemesine, yol a�arak ba�ka kazalara da davetiye ��karabilir.

Statik elektri�i �nlemek i�in, yap�lan i�in niteli�ine g�re;
-Nemlendirme,
-Birbirine ba�lama ve topraklama,
-�yonizasyon y�ntemlerinde biri veya birka�� uygulanmal�d�r.

Nemlendirme: �evre havas�n� statik elektrik ak�m�n�n ge�mesine izin verecek kadar nemli hale getirerek, statik elektrik birikimi engellenebilir. Nemlendirme bir�ok madde i�in zararl� oldu�undan ve s�cak havalarda a��r� nem, insanlar� rahats�z edebilece�inden kullan�m alan� s�n�rl�d�r.

Birbirine ba�lama ve topraklama : �letken �zellikteki iki veya daha fazla cismi, bir iletken arac�l��yla birbirine ba�layarak topraklamakt�r. B�ylece, cisimlerdeki statik elektrik y�k� dengelenmi� olacakt�r.

Parlay�c� s�v�lar�n konuldu�u b�t�n depolar ve boru donat�mlar�, boru ba�lant�lar� bu y�ntemle statik elektri�e kar�� topraklanmal�d�r. Depolar�n parlay�c� s�v�larla doldurulmas� veya bo�alt�lmas�nda ara� ile depo aras�nda topraklama hatt� ba�lant�s� yap�lmal�d�r.

�yonizasyon y�ntemleri : Hava, normal ko�ullarda iletken de�ildir. Ancak, havay� yeterli oranda iyonla�t�rarak statik elektri�in cisimlerde birikmesi �nlenebilir.

Havay� iyonla�t�rmak i�in; statik tarak, radyoaktivite ile iyonla�t�rma veya a��k alev gibi y�ntemler kullan�lmal�d�r.

Elektri�in Yol A�abilece�i Tehlikeler

Elektri�in yol a�t��� tehlikelerden korunmak i�in okulmuzda hangi �nlemleri

ELEKTR���N YOL A�AB�LECE�� TEHL�KELER

Elektri�in yol a�t�� tehlikelerden korunmak i�in okulmuzda hangi �nlemleri

ELEKTR��N YOL A�AB�LECE�� TEHL�KELER