Gaz yakıtlar nelerdir? Gaz yakıtlar nelerdir? |
Gaz yakıtlar Gaz yakıtlar, sıvılaştırılmış petrol gazları LPG, doğal gaz ve hava gazı gibi yakıtlardır. Doğal gaz yandığında diğer yakıtlar gibi katı atık bırakmaz. Bu nedenle en temiz yakıt olarak kabul edilir. Ülkemizde doğal gaz yatakları fazla olmadığından doğal gaz komşu ülkelerden borularla getirilerek tüketim yerlerine ulaştırılır. Diğer bir gaz yakıt olan hava gazı, taş kömürünün kuru olarak ısıtılması ile oluşan bir gazdır. Yandıkları zaman büyük miktarda ısı veren bazı gazlar evlerde ve sanayide yakıt olarak kullanılır. Bu gaz yakıtların bir bölümü doğada kendiliğinden oluşur {doğal gaz),>bir bölümü ise doğal yakıtların işlenmesiyle elde edilir {fabrika gazı). Konutlarda ocak yakıtı olarak kullanılacak fabrika gazlan ya havagazında olduğu gibi doğrudan doğruya borularla tüketicilere dağıtılır ya da sıvılaştırıldıktan sonra çelik tüplere doldurularak kullanıma sunulur (tüpgaz). Doğal gaz bütün gaz yakıtlar içinde en önemlisidir ve büyük bölümü metan olmak üzere çeşitli hidrokarbonlardan oluşur. Milyonlarca yıl Önce deniz diplerinde çökelen bitki artıklarının yoğun sıcaklık ve basınç altında çürümesiyle oluşan doğal gaz, günümüzde giderek bütün öbür gaz yakıtların yerini almak üzeredir. Çünkü, çok zengin bir enerji kaynağı olduğu kadar taşınması ve depolanması da çok kolaydır; basınç altında sıvılaştırılarak boruhatlarıyla çok uzak yerlere iletilebilirBoruhatti). Doğal gazın üretimi ve kullanımı konusunda ayrıntılı bilgi edinmek için PETROL maddesindeki Doğal Gaz bölümüne bakınız. Fabrika gazları içinde en önemlileri havagazı, su gazı, üreteç (jeneratör) gazı ve asetilendir (ASETİLEN). Taşkömürünün havasız ortamda ısıtılmasıyla elde edilen havagazı, hidrojen, karbon monoksit, metan ve öbür hidrokarbonlar ile az miktarda azot, oksijen ve karbon dioksitten oluşan bir gaz karışımıdır. Demirçelik fabrikalarında yan ürün olarak elde edilir ve yüksek fırına verilen havayı ısıtmak, pompaları çalıştırmak, bazı çelik üretim tesislerinde elektrik üretmek için kullanılır (DEMİR VE Çelik). Bir zamanlar evlerde yemek pişirmek için yaygın olarak kullanılan havagazı günümüzde yerini büyük ölçüde tüpgazlara bırakmıştır. Karbon monoksit ile azot karışımı olan üreteç gazı, sıcak kokkömürü içinden yavaş yavaş hava geçirilerek elde edilir. Hidrojen ile karbon monoksit karışımı olan su gazı ise sıcak kokkömürü içinden su buharı geçirilerek üretilir. Bu nedenle, kokkömürü içinden buhar ve havayı birlikte ya da sırayla geçirerek hem üreteç gazı, hem su gazı elde edilebilir. Tüpgaz adıyla anılan yakıtlar basınç altında sıvılaştırılmış petrol gazlan, özellikle de bütan ve propandır. Benzin elde etmek üzere petrolün damıtılması sırasında bir yan ürün olarak çıkan propan ve bütan gazlan doğal gazda da bulunur. Çelik tüpler içinde dağıtıma sunulan bu sıvılaştırılmış gazlar evlerde, özellikle doğal gaz dağıtım ağı olmayan yerleşmelerde, kamp yerlerinde ve teknelerde kullanılır |
Gaz Yakıtlar. Başlıcaları havagazıdır. Bir kısmı da maden ocaklarından, petrol kuyularından, yerin yarıklarından çıkarılır. Bazen bunlardan doğrudan doğruya faydalanmak mümkün olur, bazan da arıtıldıktan sonra kullanılır.Isınmak için kullandığımız, iş yapmakta faydalandığımız yakıtların en önemlileri şuhlardır: Maden kömürünün birçok türleri vardır. En çok yakılmak için kullanılan maden kömürünün ortalama %80’i karbon, gerisi oksijen, hidrojen, azot ve kükürt elemanları, yandığı zaman kül halinde kalan madensel maddelerdir. Başlıca dört cinsi vardır:
Maden kömürlerinden faydalanılmadan önce en çok kullanılan yakacak odundu. Bugün de birçok yerlerde bu önemini kaybetmiş değildir. Kuru ağaçların kesimiyle elde edilen odunlar çok defa doğrudan doğruya yakıt olarak kullanılır. Odun çeşitli taşkömürlerden daha az ısı verir.Odunların hepsi aynı kolaylıkla yanmaz. En iyi yanan odunlar meşe, çam, kavak, gürgen ağaçlarından elde edilir. Alevli, dumanlı yanan odunlar, kuru olursa daha iyi tutuşur, daha çok ısı verirler. Odun Kömürü «Mangal kömürü» de denir. Odundan elde edilir. Meşe odunundan yapılan mangal kömürü daha çok dayanır. Çamdan, gürgenden yapılan kömür sık sık kararır. Mangal kömürü ilk yanarken mavi bir alev verir. Bu alevde öldürücü karbon gazı vardır. Onun için, iyice yanıp kıpkırmızı olmamış kömür ateşini kapalı yerlere almamalı, hele yatak odalarında hiç bulundurma- malıdır. Odun kömürü, taşkömürlerinden daha çok ısı verirse de dayanıksızdır, sobalarda yakılamaz. Daha çok ısınmak için mangalda, pişirmek için mutfak ocaklarında, maltızlarda yakılır. Havagazı Taşkömürden çıkarılır. Bizde evleri ısıtmadan çok, mutfakta, şofbende kullanılan havagazı Batı ülkelerinde, ısınmak için ocaklarda, sobalarda da yakılır. Isı bakımından linyit kömürü ile eşitse de onun kadar ekonomik değildir. Petrolden elde edilen bütan gazı da ocaklarda, sobalarda yakıt olarak kullanılır. Akaryakıtlar Sıvı halinde bulunan bu yakıtların en önemlileri mazot, gazyağı, benzindir.
Havagazının dışında kalan gaz hafindeki yakıtların başlıcasıdır. Petrolden elde edilir, renksiz, kokusuz bir yakıttır. Mutfak yakıtı olarak faydalanılan bu gaz, özel sobalarda ısıtma yakıtı olarak da kullanılabilir. Özel tesisler yapılan yerlerde bütan gazı ile bir mahallenin ısıtılması mümkündür. Yurdumuzda bu tür gazlardan henüz ısıtma alanında faydalanılmamaktadır. |
Saat: 15:46 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık