Mecaz Anlam, Gerçek Anlam ve Yan Anlam GERÇEK ANLAMBir sözcüğün ilk ve asıl anlamına gerçek anlam denir.Yani bir sözcüğün söylendiği anda zihnimizde uyandırdığı ilk çağrışım gerçek anlamdır. Örnekler
MECAZ ANLAMBir sözcüğün gerçek anlamının dışında, başka bir anlamı karşılayacak şekilde, daha çok soyut olarak kullanılmasına mecaz anlam denir. Mecaz anlam, söze güzellik, canlılık ve güç vermek amacıyla kullanılır. Dillerin zenginliği, sözcüklerin sayısıyla değil, bu sözcüklerin herkesin bildiği ortak anlamının dışında kullanılabilmesi ile ölçülür. Sözcüğün temel, yan ve mecaz anlamları birbirine karıştırılmamalıdır. Sözcüğün temel anlamıyla yan anlamı arasında anlamsal bir ilgi, benzerlik varken; temel anlamla mecaz anlam arasında, anlamsal hiçbir ilgi yoktur. Örnekler
YAN ANLAMTemel anlamıyla bağlantılı olarak zamanla ortaya çıkan değişik anlamlara yan anlam denir. Sözcüğün gerçek anlamının dışında, ancak gerçek anlamıyla az çok yakınlık taşıyan yeni anlamlar kazanması yan anlamı oluşturur. Bir sözcüğün yan anlam kazanmasında genellikle yakıştırma ve benzerlik ilgisi etkili olmaktadır. Meselâ “göz” dendiğinde akla ilk gelen, kelimenin temel anlamı olan organ adıdır. Ama “iğnenin gözü”, “çantanın gözü”, masanın gözü” tamlamalarındaki anlamlar benzetme yoluyla kazandırılmış yeni anlamlardır. Bunlara da yan anlam denir. Meselâ, “düşmek” kelimesi “Meyveler tek tek yere düştü” cümlesinde temel anlamda; “Çocuğun pantolonu düşüyordu”, “Bu yılın ilk karı düştü” ve “Kavakların gölgesi yola düştü” cümlelerinde yan anlamdadır. Örnekler
|
Mecaz (Ad Değişimi)Mecaz, sözcükleri gerçek anlamları dışında kullanma sanatıdır. Ad değişimi de denir. Avrupa dillerinde metafor olarak geçer. Bu kelime Antik Yunancada taşıma (bir anlamı ötekine gönderme) demektir. Mecaz, Sözcük ve fikir mecazları olmak üzere ikiye ayrılır. Sözcük mecazında bir sözcük gerçek anlamı dışında, fikir mecazında ise herhangi bir fikir kendi anlamının dışında bir amaçla kullanılır. Kullanımı Anlatımı daha etkili kılmak ve söze canlılık kazandırmak amacıyla yapılır. Mecaz, söze güzellik, güçlülük, canlılık, zarafet, derinlik ve genişlik vermek için kullanılır. Kandilli yüzerken uykulardaBu dizelerde Kandilli'nin sularda yüzmesi, mehtabın sularda sürüklenilmesi, söz ve sözcüklerin asıl anlamının dışında, güzelleştirme, anlamlandırma, zarifleştirme ve güçlendirme amacıyla kullanılmasına örnektir. Örnek Cümleler
|
Mecaz Nedir ? (Özet) : Bir ilgi veya benzetme sonucu gerçek anlamından başka anlamda kullanılan söze mecaz, oluşan anlama da mecaz anlam denir. Mecaz Anlam Nedir ? (Detay) : Bir sözcüğün gerçek anlamından bütünüyle uzaklaşarak kazandığı yeni anlama mecaz anlam denir. Başka bir deyişle bir kelimenin, gerçek anlamı dışında, başka bir kelimenin yerine kullanılması sonucu ortaya çıkan anlamdır. Bu kullanımda anlatımı renklendirmek ve kuvvetlendirmek esastır. Mecaz anlamda iki kelime bir yönüyle benzerlik ilgisi kurularak birbirine benzetilmiştir. Kullanım Amacı: Anlatımı daha etkili kılmak ve söze canlılık kazandırmak amacıyla yapılır. Mecaz, söze güzellik, güçlülük, canlılık, zarafet, derinlik ve genişlik vermek için kullanılır. Mecaz Anlam Örnekleri:
“Kurban olam, kurban olam Beşikte yatan kuzuya” (açık istiare) “Tekerlekler yollara bir şeyle anlatıyor.” (kapalı istiare) İlgi yoluyla yapılanlara ad aktarması denir. Ad aktarmasında benzetme amacı olmaz. İç-dış, parça-bütün, neden-sonuç, sanatçı-yapıt, yer-insan, yer-olay gibi ilgiler vardır. Aşağıdaki cümleler ad aktarmasına örnektir. (ad aktarması ayrıca mecaz-ı mürsel adıyla söz sanatlarında da işlenir.) Dalgalan sen de şafaklar gibi ey nazlı hilâl Saçını kestir demedim mi? Bereket yağıyor; çiftçinin yüzü gülecek. Ayağını çıkarmadan girebilirsin. Bu olaylara Ankara sessiz kalıyor. Orhan Veli’yi okur musun? Gerçek Anlam: Gerçek Anlam = Temel Anlam Kelimelerin taşıdıkları ilk ve genel anlama gerçek anlam denir. Kelimelerin sözlükteki ilk anlamıdır. Kelimenin gerçek anlamı, herkesçe bilinen yaygın anlamıdır. Buna "temel anlam" da denir. Meselâ, “ağız” dendiğinde akla ilk gelen, organ adıdır. “göz” kelimesi de öyle. Gerçek Anlam Örnekleri:
|
Yan anlam Yan anlam, bir sözcüğün temel anlamıyla bağlantılı olarak zamanla ortaya çıkan değişik anlamlarından her biri. Sözcüğün gerçek anlamının dışında, ancak gerçek anlamıyla az çok yakınlık taşıyan yeni anlamlar kazanması yan anlamı oluşturur. Bir sözcüğün yan anlam kazanmasında genellikle yakıştırma ve benzerlik ilgisi etkili olmaktadır. Meselâ “göz” dendiğinde akla ilk gelen, kelimenin temel anlamı olan organ adıdır. Ama “iğnenin gözü”, “çantanın gözü”, masanın gözü” tamlamalarındaki anlamlar benzetme yoluyla kazandırılmış yeni anlamlardır. Bunlara da yan anlam denir. Örnekler
|
Mecaz Anlam, Gerçek Anlam ve Yan Anlam YAN ANLAMMsXLabs.org Sözcüğün gerçek anlamıyla kazandığı yeni anlama yan anlam denir. Bir sözcüğün birden fazla yan anlamı olabilir. Yan anlamla gerçek anlam arasında anlamca bağlantı vardır. Örnek: “Kol” kelimesinin gerçek anlamı “insanın bir organı”dır. “Çocuk kapının kolunu çıkardı” cümlesinde “nesnelerin tutulmaya yarayan bölümü” olarak kullanılmıştır. Yan bir anlam kazanmıştır.
|
Sözcükte Anlam Sözcükte mecaz anlam
Her sözcük, bir kavramı karşılamak üzere doğmuştur Sözcüğün bu ilk anlamına temel anlam ya da kon ulus anlamı denir Temel anlam, sözcüğün, tek başına söylendiğinde, herkeste çağrıştırdığı anlamıdır Ancak zamanla sözcüklerin yeni anlamlar kazandığı görülür İşte, sözcüklerin temel anlamı ile sonradan kazandığı ama ilk anlamla az çok ilişkili olan anlamlarına gerçek anlam denir Örneğin “ağız” sözcüğünün tek başına söylendiğinde bizde ilk uyandırdığı anlamı: “iki çene arasında, ses çıkarmaya, soluk alıp vermeye yarayan boşluk”tur Ancak, ağız sözcüğü, zamanla aşağıdaki örneklerde görüldüğü gibi, değişik anlamlar kazanmıştır: 1 Kapların veya içi boş şeylerin açık yanı (bardağın ağzı, mağaranın ağzı) 2 Bir akarsuyun denize veya göle döküldüğü yer (çay ağzı) 3 Koy, körfez, liman, yol gibi yerlerin açık yanı (liman ağzı, körfez ağzı) 4 Birkaç yolun birbirine kavuştuğu yer, kavşak (yol ağzı) 5 Kesici aletlerin keskin yanı (bıçağın ağzı) Dikkat edilirse “ağız” sözcüğünün sonradan kazandığı bu anlamları, temel anlamıyla yakından ilgilidir, işte “ağız” sözcüğünün ilk anlamıyla sonradan kazandığı, ancak ilk anlamı ile ilişkili olan bu anlamları onun gerçek anlamıdır Mecaz Anlam; Değişmece anlam Sözcüğün gerçek anlamının dışında kullanılmasıyla kazandığı anlamına mecaz anlam denir Sözcükler, ancak cümle ya da deyimlerin içerisinde mecaz anlam kazanır örnek 1 Yusuf Efendi, biçareye ağız açtırmıyordu 2 Onun iğneleyici sözleri hepimizi rahatsız etti 3 Ahlâkla hukuk arasında sıkı bir bağ vardır “Ağız”, “iğneliyici” ve “bağ” sözcükleri bu cümlelerde gerçek anlamlarından sıyrılmıştır: “Ağız” sözcüğü, “ağız açtırmamak” deyimi içerisinde “başkasına söz söyleme fırsatını vermemek” anlamında; “iğneleyici” sözcüğü, “dokunaklı” anlamında; “bağ” sözcüğü de “ilgi” anlamında kullanılarak mecaz anlam kazanmıştır Örnek Soru 1: “İnce” kelimesi, hangi cümlede gerçek anlamıyla kullanılmıştır? A) Kızlar, halı dokurken ince düşüncelere dalmışlardı B) İnce ipek ipliklerle dokunan halılar daha güzeldir C) Halı satıcısının ince davranışı müşteriyi etkiledi D) Halı dokumak, herkesin beceremeyeceği ince bir iştir Çözüm “ince” sözcüğü “B’de gerçek anlamıyla kullanılmıştır: “kalınlığı az olan” Diğer seçeneklerde ise mecaz anlamıyla kullanılmıştır Cevap B’dir Örnek Soru 2 Hangi cümlede mecaz anlamıyla kullanılan bir kelime vardır? A) Günlerce ondan hiçbir haber alamadım B) Bahçenin etrafını dikenli tel ile çevirdim C) Fırsatı kaçırdığıma hâlâ yanarım D) Söyleyecek hiçbir sözüm yok Çözüm: C’deki “yanmak” sözcüğünün temel anlamı “bir nesnenin ısı ve ışık yayarak kül durumuna geçmesidir Halbuki burada sözcük, temel anlamından bütünüyle sıyrılarak “çok üzülmek” anlamında kullanılmıştır Cevap C’dir |
1) GERÇEK (TEMEL) ANLAM: Bir sözcüğün ilk ve asıl anlamına denir.Yani bir sözcüğün söylendiği anda zihnimizde uyandırdığı ilk çağrışım gerçek anlamdır. 2) YAN ANLAM: Bir sözcüğün gerçek anlamı yanında kullanımına bağlı olarak yeni anlamdır. 3) MECAZ ANLAM: Bir sözcüğün gerçek anlamı dışında yepyeni bir anlamda kullanılmasıdır. Örnekler
|
YAN ANLAM NEDİR ? Yan anlam, sözcüğün gerçek anlamına bağlı olarak kazandığı diğer anlamlardır. Yan anlam genellikle benzerlik ilgisiyle oluşur. yan anlam örnekleri
Bir kelimenin akla ilk gelen anlamıdır.
Bir kelimenin gerçek olmayan anlamıdır.
Mecaz anlam mesela Dünya Kadar ödevim var buna örnektir Dünya kadar ödev,n olmayacağı için bu mecaz anlamdır gerçek anlama örnek
|
Mecaz MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi Bir sözcüğün gerçek anlamından başka bir anlamda kullanılması. Sözcüklerin ya da sözcük kümelerinin gerçek anlamlarından başka anlamlarda kullanıldıkları anlatıma da mecazî ya da mecazlı anlatım denir. Bu tür anlatımda amaç, sözcüklere yeni anlamlar yükleyerek dilin kullanım olanaklarını zenginleştirmektir. Bir söz sanatı olan edebiyat da mecazdan büyük ölçüde yararlanmıştır. Benzetme (teşbih), istiare, mecazı mürsel, tariz, teşhis ve intak gibi söz ve anlam oyunları mecaza dayanır. |
SÖZCÜKTE ANLAM SÖZCÜKTE ANLAM Sözcük Nedir? Sözcük : Bir kavram birimidir. Bir varlığın, bir nesnenin ya da bir durumun zihinde canlanabilmesi için onu karşılayan bir gösterimdir. Sözcüklerin Anlam Açılımları Temel Anlam : İlk Anlam (Temel Anlam) Bir sözcük söylendiğinde aklımıza ilk gelen, kavrayışımızda ilk uyandırdığı anlamdır. Kısacası, bir sözcüğün biçimlenmesinde, kuruluşunda esas olan anlamdır. Örnek :
Temel anlamı somut olan sözcükler, öncelikle somut ve mecaz anlamlar kazanır. Örnek :
Sözcüklerin ilk konuluş anlamına bağlı olarak zaman içinde kazandıkları yeni anlamlardır. Bu anlama, kullanılış anlamı ya da yan anlam adı verilir. Örnek :
Sözcüklerin cümle, dize veya deyim içine girdiklerinde, gerçek anlamlarından tamamen sıyrılarak başka bir sözcük ya da kavram yerine kullanılmasıyla kazandığı anlama mecaz (değişmece) anlam denir. Mecaz anlam, Sözcüğün sürekli olmayan, kullanım içinde geçici olarak üstlendiği anlamdır. Örnek :
İkilemeler : Anlamı ve anlatımı güçlendirip pekiştirmek amacıyla aynı ya da sesleri birbirine benzeyen sözcüklerin art arda yinelenmesiyle oluşan söz gruplarına ikileme denir. İkilemelerin anlamsal özellikleri şöyle sıralanabilir: Anlamı güçlendirip pekiştirmek, anlamı abartmak.
İkilemeler daima ayrı yazılır ve ikilemelerin arasına virgül işareti KONULMAZ. |
Saat: 00:13 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık