T�rk�ede "ki" Ba�lac� ve "-ki" Eki

MsXLabs (https://www.msxlabs.org/forum/)

- Edebiyat (https://www.msxlabs.org/forum/edebiyat/)

- - T�rk�ede "ki" Ba�lac� ve "-ki" Eki (https://www.msxlabs.org/forum/edebiyat/369662-turkcede-ki-baglaci-ve-ki-eki.html)

"ki" Ba�lac� ve "-ki" Eki
MsXLabs.org & TDK, T�rk Dil Kurumu

T�rk�ede ba�la� ve ek olmak �zere iki �e�it "ki" vard�r:

Ba�la� olan "ki"
Ek olan "-ki"
- �lgi zamiri olan "-ki" eki
- Belirtme s�fat� �reten "-ki" eki

Ba�la� olan "ki"

Ba�la� olan "ki"

1. Ba�l� ba��na bir s�zc�kt�r. C�mleleri birbirine ba�lar. Kendinden �nce gelen s�zc�kten ayr� yaz�l�r ve bu s�zc��n �nl� harflerinden etkilenmez.

�rnek:
a) �yle anla��l�yor ki, sen gelmeyeceksin.

1. C�mle: �yle anla��l�yor.
2. C�mle: Sen gelmeyeceksin.

b) Onu g�r�nce �yle �a��rd�m ki, anlatamam.

1. C�mle: Onu g�r�nce �yle �a��rd�m.
2. C�mle: Anlatamam.

2.
a) "ki" ba�lac� kimi s�zc�klerle birle�ip, kayna�arak birle�ik s�zc�k olur. O zaman ayr� yaz�lmaz:

�rnek: mademki, halbuki, belki, sanki, ��nk�, oysaki.

b) "ki" ba�lac� baz� s�zc�klerle de �bekle�ir, fakat ayr� yaz�l�r:

�rnek: demek ki, �yle ki , kald� ki

3. ��phe ve peki�tirme g�reviyle kullan�lan "ki" s�zc�� de ayr� yaz�l�r:

�rnek:

Babam geldi mi ki?
Doktor a��klama yapacak m� ki?

Ek olan "-ki"

Daima s�zc�klere biti�ik yaz�l�r. "Kiminki?" ve "hangi?" sorular�n�n kar��l�� olan s�zc�klerin ald�� "ki"ler ektir.
Sonunda ince-yuvarlak �nl� bulunan baz� s�zc�klerden sonra getirilen "-ki" eki k��k �nl� uyumuna uyarak "-k�" olur.

�rnek:

a) D�nk� olay beni �ok etkiledi.
b) Bug�nk� toplant� uzun s�rd�.

Ek olan "-ki", iki �ekilde kar��m�za ��kar:

�lgi zamiri olan "-ki"
Belirtme s�fat� �reten "-ki"

1. �lgi zamiri olan "-ki"
S�zc�klerin yerini al�r. -mki, -inki bi�iminde eklenir.

�rnek:

Benim ellerim kirli, seninkiler temiz.
- Seninki > senin ellerin
Seninki, bug�n yine okula gitmedi.
- Seninki > senin �ocu�un
Benimki �ok eskidi�i i�in, yenisini ald�m.
- Benimki> benim �antam

2. Belirtme s�fat� �reten "-ki"
Yer ve zaman belirten s�fatlar t�retir.

�rnek:

Duvardaki resmi ben yapt�m.
Ak�amki yeme�i �ok be�endim.
Penceredeki �i�ek, so�uktan dondu.

"ki" ba�lac� ve "-ki" eki ile ilgili �rnekler

"ki" ba�lac� ve "-ki" eki ile ilgili �rnekler

Yaz�mda "-ki" eki ile, "ki" ba�lac�n� birbirinden ay�rabilmek i�in "ki"ler c�mleden ��kar�l�r. C�mlenin kurulu�unda bozulma oluyorsa "ki"ler ektir, biti�ik yaz�l�r. Olmuyorsa, ba�la�t�r, ayr� yaz�l�r.

�rnek 1:
Evdek(ki) kitaplar� da getir.

a) Hangi kitap? Evdeki.
b) Evde kitaplar� da getir.

C�mle bozuldu. O halde ek ve biti�ik yaz�lmal�d�r:

Evdeki kitaplar� da getir.

�rnek 2:
�yle bir illet(ki), iyi olmak bilmiyor.
a)

1. C�mle: �yle bir illet.
2. C�mle: �yi olmak bilmiyor.

�ki c�mleyi birbirine ba�l�yor. O halde ba�la� ve ayr� yaz�lmal�d�r:

b) �yle bir illet iyi olmak bilmiyor.

C�mle bozulmad�. Ba�la� ve ayr� yaz�lmal�d�r:

�yle bir illet ki, iyi olmak bilmiyor.

�rnek 3:
Senin(ki) bu y�l iyi ders �al��yor.

a) Kiminki? Seninki
b) Senin bu y�l iyi ders �al��yor.

C�mle bozuldu. Ek ve biti�ik yaz�lmal�d�r:

Seninki bu y�l iyi ders �al��yor.

�rnek 4:
D��nd�m(ki) seninle gelsem iyi olacak.
a)

1. C�mle: D��nd�m.
2. C�mle: Seninle gelsem iyi olacak.

�ki c�mleyi birbirine ba�l�yor. O halde ba�la� ve ayr� yaz�lmal�d�r:

b) D��nd�m seninle gelsem iyi olacak.

C�mle bozulmad�. Ba�la� ve ayr� yaz�lmal�d�r:

D��nd�m ki, seninle gelsem iyi olacak.

�rnek 5:
Parti kongrelerinde(ki) co�kuyu se�imlerde g�remedik.

a) Hangi co�ku? Parti kongrelerindeki.
b) Parti kongrelerinde co�kuyu se�imlerde g�remedik.

C�mle bozuldu. O halde buradaki "ki" ektir. Biti�ik yaz�lmal�d�r:

Parti kongrelerindeki co�kuyu se�imlerde g�remedik.

SIFAT YAPAN "K�"
Biti�ik yaz�l�r. 'Neredeki, Ne zamanki, Kiminki' sorular�na cevap verir. �smi niteler
�RNEK:
Masadaki tabaklar k�r�ld�.

ZAM�R OLAN "K�"
Biti�ik yaz�l�r. 'Neredeki, Ne zamanki, Kiminki' sorular�na cevap verir. �smin yerini tutar.
�RNEK:
Benim sa�lar�m seninkinden g�r.

BA�LA� OLAN "K�"
Ayr� yaz�l�r. 'Neredeki, Ne zamanki, Kiminki' sorular�na cevap vermez. C�mleleri birbirine ba�lar.
�RNEK:
Dedim ki yar�n gelece�im.

Bu metin 5. ve 6. s�n�flar i�in yap�lm��t�r. Okudu�unuz i�in te�ekk�r ederim.