|
TARDİYE Divan şiirinde beş mısralık bentlerle kurulan muhammesin özel bir biçimi. Her bendin ilk dört dizesi kendi arasında uyaklıdır. Bentlerin son dizeleri de birbirleriyle uyaklanır. Buna göre uyak düzeni şöyledir: AAAAX-BBBBX-CCCCX... Tardı rekb de denilmiştir. Genellikle tekdüzeliği gidermek için mesnevilerin arasında söylenen tardiyeler aruzun, mefûlü mefâ'ilün faûlün gibi kısa kalıplarıyla yazılmıştır. Az kullanılan bir biçimdir. En iyi örneklerini, "Hüsn ü Aşk" mesnevisine kattığı tardiyelerle Şeyh Galip vermiştir. MsXLabs & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi |
TARDİYE NEDİR, TARDİYENİN ÖZELLİKLERİ NELERDİR? Tardiye, muhammesin özel bir biçimidir. Muhammes aruzun her kalıbıyla yazıldığı halde, tardiye yalnız mefûlü/mefâilün/faûlün kalıbıyla yazılır. Tardiyenin muhammesten ayrılan ikinci özelliği de temel uyağın bentlerin sadece beşinci dizelerinde olmasıdır. Muhammeste dördüncü dizede de olabilir. Her bendin ilk dört dizesi de kendi arasında uyaklıdır. Uyak düzeni şöyledir ve başka biçimi yoktur: bbbba-cccca-dddda-eeeea.... Türk edebiyatında tardiye pek az kullanılmıştır. Yalnız Şeyh Galib tardiyeyey özel bir önem vermiştir. Örnek Tardiye: Hoş geldin eyâ berîd-i cânân Bahşet bana bir nüvîd-i cânân Cân ola fedâ-yı iyd-i cânân Bî-sûd ola mı ümîd-i cânân Yârin bize bir selâmı yok mu Ey Hızr-ı fütâdegân söyle Bu sırrı idüp iyân söyle Ol sen bana tercemân söyle Ketm etme yegân yegân söyle Gâm defterinin tamâmı yok mu Yâ Rabb ne intizârdır bu Geçmez nice rûzgârdır bu Hep gussa vü hârhârdır bu Duysam ki ne şîve-kârdır bu Vuslat gibi bir merâmı yok mu Çıkdım ser-i dâra hemçü Mansûr Âvâzım ezân-ı nefha-i sûr Gal kıldı gülûmu şâh-ı mansûr Oldum sipeh-i belâya mahsûr Ol pâdişehin peyâmı yok mu Kâm aldı bu çerhden gedâlar Ferdâlara kaldı âşinalar Durmaz mı o ahdler vefâlar Geçmez mi bu etdiğim duâlar Hâl-i dilin intizâmı yok mu Dil hayret-i gâmla lâl kaldı Gaalib gibi bî-mecâl kaldı Gönderdiğim arz-ı hâl kaldı El’ân bir ihtimâl kaldı İnsâfın o yerde nâmı yok mu Şeyh Galib |
Tardiye Anlamı Nedir? tardiye a. ed. esk. Beş dizelik bentlerden oluşan nazım parçası. |
| Saat: 10:20 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık