Bitkisel üretimi olumsuz yönde etkileyen fak törlerin en baþýnda hastalýk ve zararlýlar gel mektedir. Çok çeþitli hastalýk ve zararlýlarýn bitkilere verdiði zarar bazan yüzde yüzü bu lur. Verimi son derece düþür me yanýnda bit kinin kalitesinide olumsuz etkiler ler.Bu hastalýk ve zararlýlarla doðru mücadele etmek onlarýn doðru teþhisiyle mümkün olabilir.

Süs Bitkilerinde Görülen Baþlýca Hastalýk ve Zararlýlar

Krizantemde Japon Beyaz Pasý (Puccinia horiana)

Belirtileri:
Beyaz pas yapraklarýn alt yüzeyinde küçük beyazýmsý kabartý veya püstüller oluþturur. Üstten bakýldýðýnda yaprakta sarýmsý lekeler görülür. Püstüller açýldýðýnda çok sayýda parlak kahverengi sporlar serbest kalýr.
Enfeksiyonla simptomlarýn görülmesi arasýnda geçen süre 8 gün ile 8 hafta arasýnda deðiþir. Normal olarak bu süre 2-4 haftadýr. Fungusun muhtelif ýrklarý deðiþik çeþitlerde farklý etkiler yapar. Çeþitlerin fungusa dayanýklýlýðý ayný deðildir.

Kültürel Önlemler:
Yeþil aksam kuru tutulmalýdýr. Sporlar en az 5 saat suda kalýrsa enfeksiyon meydana gelebilir. Bitkiyi karartma materyali ile karartmadan önce sulamak doðru olmaz.


Güllerde Pas Hastalýðý (Phragmidium spp)

Belirtileri: Hastalýk önce yaprak, dal ve tomurcuk saplarýnda sarýmtrak lekeler halinde görülür. Daha sonra bu lekeler kýrmýzýya dönüþür. Lekeler hafif kabarýk püstüller halindedir. Lekelerden dolayý bitki iyi beslenemez. Çiçek miktarý azalýr. Kalite düþer. Ýlkbaharda çiçek tomurcuklarýnýn açýlmamasýna neden olur.



Kültürel Önlemler:
Ýlkbaharda dal, yaprak, tomurcuk sapý ve çanak yapraklarda kýrmýzý kabartýlar (esidi) görüldüðünde hastalýklý dallar budanmalýdýr. Budama artýklarý yakýlmalýdýr.
Topraða düþen yapraklar toplanarak imha edilmeli ya da derince gömülmelidir. Belirtileri:
Hastalýk bitkinin gövde, yaprak, yaprak sapý ve çiçekte görülür. Yapraklarýn üzeri önce fungusun misel ve konidilerinden oluþan hafif kirli beyaz bir örtü ile kaplanýr. Daha sonra yaprak kahverengileþir ve kurur.

Kültürel Önlemler:
- Temiz bitkilerden çelik alýnmalýdýr.
- Aþýrý sulamadan kaçýnýlmalýdýr. Özellikle üstten sulama yapýlmamalýdýr.

Fasulyede: Yeþilkurt ve Tohum Sineði

Yeþilkurt

Ýlkbaharda Nisan sonu Mayýs baþýndan itibaren ilk kelebekler görülmeye baþlar. Kelebekler genellikle akþam üzeri uçuþurlar.

Zarar Þekli :

Yapraklarla beslenen larvalar (týrtýllar) daha sonra fasulye, domates, biber, patlýcan, bamya, nohut ve mercimek gibi sebzelerin meyvelerini delerek içine girer ve orada beslenirler. Ayrýca bir meyveden diðerine geçmek suretiyle de bir çok meyvenin zarar görmesine neden olurlar.

Kültürel Önlemler:

Tarlada ve çevresinde yabancý ot temizliði yapýlmalý, çürük meyvelerin tarlada býrakýlmayýp imha edilmesi gerekmektedir.

Kimyasal Mücadele:

Yeþilkurt mücadelesinde esas, koruyucu mücadele yapmaktýr. Larvalar meyveye giriþ yapmadan önce ilaçlamayý yapmak gerekir. Bunun için fasulye domates, biber, bamya ve nohutta Haziran baþýndan itibaren tarlaya köþegenler doðrultusunda girilerek tarlanýn büyüklüðüne göre 50-100 bitki kontrol edilerek bitki üzerinde zararlý aranýr. Bulaþma oraný %5 ve yukarýsý bulunursa derhal kimyasal mücadele yapýlmalýdýr. Ýlaçlamalar sabah erken veya akþam üzeri yapýlmalý, bitkinin iç ve alt kýsýmlarýnýn ilaçlanmasýna özen gösterilmelidir.

Tohum Sinegi

Zarar Þekli:
Yumurtadan çýkan larvalar toprakta organik materyallerde, tohum yataklarýndaki çimlenmekte olan tohumlarda; çimlenen tohumlarýn kök, gövde, büyüme konisi ve kotiledonlarýnda galeri açarak beslenir. Gövde ve kotiledonlar, toprak yüzüne çýkmadan zarar görürler. Büyüme konisi tahrip olan bitkiler geliþemez, kök ve gövdesi fazla zarar gören bitkiler kurur. En önemli konukçularý fasulye, hýyar, kabak, kavun ve karpuzdur. Çevre koþullarýnýn böceðin geliþmesine elveriþli olduðu yýllar fasulye ekimin 1-2 defa tekrarlanmasýna neden olacak kadar zararlý olabilmektedir.

Mücadelesi:

Kültürel Önlemler:

Taze çiftlik gübresi yerine çiftlik gübresinin kullanýlmasý gerekir.

Kimyasal Mücadele
Tohum Ýlaçlamasý :

Ekimden önce 1kg tohumu ýslatacak miktarda su içinde ilaç eritilerek bu ilaçlý su ile tohum ilaçlanýr. Bir süre kurutulduktan sonra ekim yapýlýr.

Toprak-Yeþil Aksam Ýlaçlamasý:
Kimyasal mücadelede bir yýl önceden bulaþýk olan tohum yataklarý, fideliklerde ekimden önce tohum yataklarý veya ocaklar mutlaka ilaçlanmalýdýr. Fide dikiminden sonra ilk zarar görüldüðünde kimyasal mücadeleye baþlanýr.

Zararlýnýn erginleri, genel olarak toprak renginde, bazen siyah, kýrmýzýmtýrak, kirli beyaz ya da alacalý renkte olabilir. Vücut yassý ve oval, 10-12 mm uzunluðundadýr. Erginler kýþý uyuþuk halde, genellikle daðlarýn yüksek yerlerinde geçirir. Buralardaki bitkilerin veya dökülmüþ yapraklarýnýn altlarýna ya da yumuþak topraðýn 2-4 cm içerisine gizlenerek kýþlarlar.

Sünenin yumurta paketi

Ýlkbaharda havalarýn ýsýnmaya baþlamasý ile birlikte, uyuþukluktan çýkan kýþlamýþ erginler, toprak sýcaklýðý 15 oC’ye ulaþtýðýnda, hububat alanlarýna doðru göç etmeye baþlarlar. Göç, iklim koþullarýna göre deðiþmekle birlikte, ilimizde genellikle mayýs ayýnýn ilk haftasýnda baþlamakta ve 1 ile 4 hafta içerisinde tamamlanmaktadýr. Hububat tarlalarýna göç eden kýþlamýþ erginler, bir taraftan beslenirken, diðer taraftan da çiftleþmeye ve yumurta býrakmaya baþlarlar. 1,5-2 ay içerisinde de faaliyetlerini tamamlarlar ve doðal olarak ölürler. Bir diþi bu süre içerisinde 80 kadar yumurtayý 5-6 defada býrakýr. Uygun koþullarda býraktýðý yumurta sayýsý 150’ye kadar çýkabilir. Yumurtalarýný, genellikle, beslendikleri bitkilerin yapraklarýnýn alt yüzeyine 12-14 adetlik 2-3 sýralý paketler halinde býrakýrlar.

Yeni býrakýldýðýnda filiz yeþili olan yumurtalarda 3-4 gün sonra kahve rengi noktalar belirir.

Bundan yaklaþýk 1 hafta sonra kýrmýzý renkli çapa þeklinde bir leke oluþur ve yumurtanýn rengi sarýya döner. Yumurtanýn bu haline “çapa dönemi” denir ve bundan yaklaþýk 5-6 gün sonra yumurtalar açýlýr, nimfler çýkýþ yapar.
Yumurtadan çýkan nimfler, genellikle 5-6 gün ara ile 5 gömlek deðiþtirerek 5 nimf dönemi geçirirler. Ýlk dönem nimfler beslenmezler. Ýkinci dönemde beslenmeye baþlarlar ve dördüncü dönemden itibaren oburca beslenirler. Beþinci nimf döneminden sonra “yeni nesil erginler” ortaya çýkar. Bunlar, kýþlama sýrasýnda gerekli olan yaðý depolayabilmek için hububatta 15-20 gün süreyle oburca beslenirler. Bu nedenle de yeni nesil erginler hububata çok zarar verirler. Havalarýn iyice ýsýnmasý ve hububatýn hasat olgunluðuna gelmesiyle birlikte, yeni nesil erginler bulunduklarý tarlalardan daha yüksekteki hububat alanlarýna göç etmeye baþlarlar. Bu sýrada belirli tarlalarda toplanarak kalabalýk guruplar oluþtururlar. Bu tarlalarda %100’e varan oranlarda zarar oluþur. Daha sonra havalarýn soðumaya baþlamasý ile birlikte kýþlama yerlerine çekilirler.

Sünenin hububata verdiði zarar derecesi ve þekli, zararlýnýn yoðunluðuna,biyolojik dönemlerine, ürün çeþidine, fenolojik durumuna ve iklim koþullarýna baðlý olarak deðiþir. Nimfleri ve erginleri, hortumlarýný bitki dokusuna sokup bitki özsuyunu emmek suretiyle zarar oluþtururlar. Kýþlamýþ erginler bitkinin kardeþlenme döneminde hububatý kök boðazý üstünden emerek “göbek kurusu” zararýný oluþtururlar. Bu þekilde zarar gören bitki baþak baðlayamaz

Yine kýþlamýþ erginler baþaklanma dönemindeki bitkinin sapýný emmek suretiyle “akbaþak” zararýný meydana getirirler ki, böyle bitkilerin su ve besin iletimi kesildiðinden, baþaklarý dane baðlayamaz . Bitkilerin süt olumu döneminde, kýþlamýþ erginler büyük oranda doðal ölüme geçmiþtir. Ancak nimfler ve yeni nesil erginler, daneleri delip emmek suretiyle büyük oranda aðýrlýk kaybýna neden olduklarý gibi diðer taraftan sertleþen daneleri yumuþatabilmek için salgýladýklarý bazý protein parçalayýcý enzimlerle, gulitenini tahrip ederler. Özellikle protein miktarý düþük olan bazý buðday çeþitlerinde emgili danelerin oraný %2 dahi olsa, protein parçalayýcý enzimler aktif duruma geçtiðinden böyle buðdaylardan elde edilen unlarýn ekmeklik ve makarnalýk özellikleri büyük ölçüde kaybolur.

Kýþlaklardan tarlalara iniþlerin baþlamasý ile birlikte, tarlalardaki yoðunluðun tespiti amacýyla kaba ve daha sonra da kýymetlendirme sürveyleri, yumurtalarýn býrakýlmasý ile birlikte yumurta parazitlenme sürveyleri ve yumurtalardan çýkýþýn maksimum seviyeye ulaþmasý ile birlikte de, nimf ve yeni nesil ergin yoðunluðunun tespiti amacýyla nimf sürveyleri yapýlýr. Tüm bu çalýþmalarýn neticesinde elde edilen veriler deðerlendirilerek mücadele yapýlmasý gereken sahalar belirlenir.

Esas olarak süne mücadelesine 2. dönem nimfler görüldüðünde baþlanýr ve 4. dönem nimfler görülünceye kadar devam edilir. Bu süre yaklaþýk 15 gündür. Ancak belirlenen bu süre içerisinde ilaçlama bitirilemediði takdirde 4. ve 5. dönemlerinde de ilaçlamaya devam edilebilir. Hububatta, verimin miktarý ve kalitesine olumsuz etki yapan bir diðer önemli zararlý da sünedir.

Bilindiði gibi süne mücadelesi, uzun yýllardan beri devlet mücadelesi þeklinde yürütülmektedir.

Zararlýnýn biyolojisi gereði, genellikle ergin mücadelesinden ziyade, nimfe karþý mücadele uygulanmakta, kaba sürvey, kýymetlendirme sürveyi, yumurta ve nimf sürveylerinin sonuçlarýna göre, hangi alanlarda mücadelenin uygulanacaðýna karar verilmektedir.

Hububat sahalarýnýn en önemli zararlýlarýndan biri olan kýmýla karþý, uzun yýllar devlet yardýmý mücadelesi uygulanmýþtýr. Bu zararlý zaman zaman epidemi yapmýþ ve büyük zararlara neden olmuþtur. Bazý yýllarda kýmýla karþý ilaçlama yapýlan alanlar yüz bin dekarlarla ifade edilmiþtir. Kýmýl mücadelesi, yýllardan beri devlet yardým mücadelesi þeklinde yürütülmüþ, devletçe saðlanan, ilaç ve ilaçlama aletleri, kýmýl mücadelelerinde üreticilerce kullanýlmýþtýr. Ancak son yýllarda mücadelelerde, toz formülasyonlu ilaçlarýn yerini, sývý formülasyonlu ilaçlarýn almasý ile, uygulamalarda çiftçilerin kendi ilaçlama aletleri devreye girmiþ, bunun sonucunda da uygulamalar kolaylaþmýþ ve ilaçlamalarýn baþarý oraný artmýþtýr. Son yýllarda, zararlý kesafetinde görülen önemli düþüþ, büyük ölçüde uygulamalardaki bu deðiþikliklerden kaynaklanmaktadýr. 2000 yýlýndan itibaren yine kýmýl mücadele ekipleri oluþturulmuþ, ancak kýmýl mücadelesi yönetimli çiftçi mücadelesi þeklinde uygulanmaya baþlamýþtýr. Kýmýl mücadelesinde en önemli nokta, kýþlaktan inen kýmýlýn, toplu olarak yakalanarak, daðýlmasýna fýrsat verilmeden, en kýsa sürede ilaçlanmasýdýr. Ne kadar çok toplu iniþ yakalanýrsa, ilaçlanacak alan o ölçüde azalacak, mücadelenin baþarýsý da o ölçüde artacak ve bu durumda da, yönetimli çiftçi mücadelesi þekline dönüþtürülen kýmýl ilaçlamalarý, çitçilere önemli bir maddi külfet getirmeyecektir. Bu amaçla, Tarým il Müdürlüðü çiftçilerin eðitimine önem vermektedir. Mücadele dönemi öncesinde düzenlenecek eðitim toplantýlarý ile, konu hakkýnda üreticilere bilgi verilmekte ve özellikle ilk iniþlerin zamanýnda tespit edilerek, mücadele zamanýnýn geciktirilmemesi konularýnda uyarýlar yapýlmaktadýr. Kýmýl ve süne ayný tarihlerde tarlalara inmektedir. Ancak mücadele zamanlarý farklýdýr.

KIMIL MÜCADELESÝ

Nisan ayý sonundan itibaren kýmýl tarlalarda görülür görülmez kýþlaktan inen ergin böceklere karþý yapýlýr ve tüm Mayýs ayý boyunca iniþler ve mücadele devam eder.

SÜNE MÜCADELESÝ

Süne Mücadelesinde kýþlaktan inen ergin böceklere karþý mücadele yapýlmaz. Sünelerin Haziran ayý baþýnda çýkan yavrularýna karþý ürünlere zarar vermeden önce mücadele yapýlýr. Bu durumda ortaya çýkan sonuç; Kýmýla karþý mücadele Haziran ayý baþýna kadar devam eder. Ancak bu mücadeleyi önemsemezgereði yapýlmazsa Haziran ayý baþýnda Ýl Müdürlüðünün mücadele gerektiren sahalarda yapacaðý süne mücadelesi de amacýna ulaþmayacaktýr. Çünkü her ikisinin de tanede yaptýðý zarar aynýdýr. Üreticiler kýmýl zararýný da süne zararý sanmaktadýr. Ancak birçok ilçemizde kýmýl, asýl zararlý durumundadýr. Bu gerçeði bilmek hububat üretimi yapan tüm çiftçiler için oldukça önemlidir. Kýmýl Mücadelesi için tarlalarýnýzý kontrol ediniz, ilaç temin ederek ilaçlamalarýnýzý yapýnýz. Kýmýl Mücadelesinde baþarý ancak, üreticinin tarlalarýný her gün kontrol etmesiyle baþarýya ulaþabilir. Süne Mücadelesinde tüm tarla sayýmlarýný teknik elemanlar yapar. Süne Mücadelesinde kullanýlacak ilaçlar Devlet Yardýmý olarak kullanýlmaktadýr. Süne Mücadelesi için Tarým Ýl Müdürlükleri nin tavsiyelerine uymak gerekir.

Patates Siðil Hastalýðý (Synchytrium endobioticum)
 

Patates Siðil Hastalýðý (Synchytrium endobioticum)

Belirtileri:

Hastalýk, kökler hariç tüm toprak altý kýsýmlarda ortaya çýkmaktadýr.

• Gövdenin toprakla birleþtiði yerler, yumrunun bitkite baðlantý noktalarý (stolonlar) ve yumrular enfeksiyon yerleridir. Bu yerlerdeki hastalýklý alanlarýn anormal büyümesi sonucu urlar oluþur.
• Urlar morfolojik olarak, karnabahara benzeyen hiperplastik doku þeklinde geliþen biçimsiz,tomurcuklanmýþ yapýdadýr. Urlar, toplu iðne baþý büyüklüðünden yumruk büyüklüðüne kadar olan boyutlarda olabilir.Tipik bir ur baþlangýçta beyazdýr, kabaca elips þeklinde, ancak yapý olarak genellikle katý olmayýp, yumuþak ve etli, pürüzlü, yapýdadýr. Yumrudan kolaylýkla kopabilmektedir.
• Þiddetli bulaþmalarda yumrunun tamamý galhalini alabilir. Þiddetli enfeksiyonlar, yumru oluþumunu önlemek suretiyle patates üretimini tahrip etmektedir. Etmen önemli derecede ürün kayýplarýna neden olur, hasta yumrular ya tarlada veya depoda çürür.
• Nadir olarak yaprak ve çiçek enfekte olabilse de hastalanmýþ patates bitkilerinin yeþil aksamýnda hiçbir deðiþiklik görülmez, týpký saðlam bitki görünümünde olur ve zarar hasada kadar saklý kalýr. Ancak bazen bitki susuz kalmýþ gibi canlýlýkta bir azalma olabilir.
• Hastalýðýn bir tarlada bir kez görülmesi halinde, tüm ürün pazarlanamaz olarak nitelendirilir ve etmenin toprakta çok uzun yýllar canlýlýðýný koruyabilmesi nedeniyle, bulaþýk tarlada çok uzun yýllar patates üretimi yapýlamamaktadýr. Bu gibi alanlar ihraç amaçlý bitki üretiminde ve her türlü üretim materyali yetiþtirmek amacýyla da kullanýlamaz.

Hastalýðýn Görüldüðü Bitkiler

Kültür bitkisi konukçusu patatestir. Domates ve Solanaceae familyasýna baðlý diðer bitkiler ve yabani Solanum türleri etmen tarafýndan hastalandýrýlabilirler.

Mücadele yöntemleri

Kimyasal mücadelesi tavsiye edilmediðinden, etmenin yayýlmasýný önlemek için mutlaka karantinaönlemleri uygulanmalýdýr.

Karantina Önlemleri

• Tarlada tek bir bitkide hastalýk tespit edilmesi halinde, o tarla bulaþýk olarak kabul edilir. Bulaþýk olduðubelirlenen tarlalarda patates üretimi ve her türlü üretim materyali (fide, fidan gibi) ve þeker pancarý, soðanvb. gibi toprak taþýyabilecek bitkiler yetiþtirilmemelidir.
• Bulaþýk tarlalardan elde edilen yumrular kesinlikle tohumluk, sofralýk ve hayvan yemi olarakkullanýlmamalý, yakýlarak, kaynatýlarak (> 80°C suda) veya bulunduðu tarlada derin çukurlara gömülerek imha edilmelidir.
• Bulaþýk tarlada kalan yeþil aksam ve yumru artýklarý da yakýlarak imha edilmelidir.
• Tarla kenarýndaki Solanum türlerine ait yabancý otlar temizlenmelidir.
• Üreticilerin bulaþýk tarlada kullandýklarý tarla iþleme, çapalama ve hasat sýrasýnda kullandýklara her türlü araç ve gereç ile hayvanlarýn ayaklarýna ve hasat ettikleri ürünün üzerine yapýþan topraklarýn tarla dýþýna çýkartýlmasý, temiz alanlarýn bulaþmasýna neden olacaðýndan, bunu önleyici tedbirler alýnmalýdýr.
• Bulaþýk tarlalarda kullanýlan her türlü araç ve gereç %5‟lik çamaþýr suyu (NaOCl)ile dezenfekte edilmelidir.
• Bulaþýk tarlalarýn etrafýndaki alanlarýn koruma altýna alýnmasý ve bu alanlarda patates üretimi yapýlacaksa, etmenin ýrklarýna dayanýklý olduðu resmi olarak testlenmiþ olan patates çeþitleri yetiþtirilmelidir.
• Bulaþýk yumrularla beslenen hayvanlarda, patojen hayvan baðýrsaklarýnda da canlýlýðýný sürdürebildiði ve hayvan dýþkýsý ile de yayýlabileceðinden, hastalýklý yumrular çið olarak hayvan yemi olarak kullanýlmamalýdýr.

Kültürel önlemler

Patates üretiminde sertifikalý tohumluk kullanýlmalý Hastalýk gübre ile de taþýnabildiðinden, çiftlik gübresi güvenilir yerden temin edilmeliTarlada kullanmak amacý ile hastalýkla bulaþýk yerlerden tarla alet ve ekipman mutlaka çok iyi bir þekilde çamaþýr suyu ile dezenfekte edilmelidir.

Kimyasal mücadele

Bu hastalýða karþý, etkili olmadýðý için kimyasal mücadele tavsiye edilmemektedir.

'Plantix' ile Her Çiftçi Ziraat Mühendisi Gibi Çalýþacak!

Yeni geliþtirilen bir cep telefonu aplikasyonu sayesinde bitkilerin hastalýklarý bir fotoðraf yardýmýyla tespit edilecek. Örneðin toz küfü isimli yaygýn bir bitki hastalýðýna yakalanan domates. Yapraklar üzerine beyaz bir toz býrakan mantar hastalýðýný sadece bir kaç saniyede keþfeden ise, Hannover merkezli kuruluþ Peat tarafýndan geliþtirilen Plantix isimli bir uygulama.

Peat CEO, Simone Strey aplikasyonu þu sözlerle açýklýyor: “Bu fikir gerçekten küçük çiftçilerin bitkilerin zararlarýný hýzlý ve kolay bir þekilde analiz etmesi için düþünüldü. Aslýnda bu durum bilginin uzmanlar ve danýþmanlar tarafýndan deðil de sahada anýnda bulunabilmesi hayati önem taþýyor. Uygulamanýn bir cep sözlüðü gibi çalýþmasýný istiyoruz. Tarlada olduðunuzda yanýnýzda olan ve bitkilerin zararlarýný deðerlendirmek için hemen kullanabileceðiniz bir yöntem.”

Almanya, Avustralya ve Ýsviçre’de yaygýn þekilde kullanýlmaya baþlanan aplikasyon þimdi Hindistan ve Brezilya’da deneniyor. Aplikasyon çekilen fotoðrafý kendi veri tabanýnda eþleþtiriyor ve sorunun ne olduðunu kullanýcýya saniyeler içerisinde iletiyor. Haziran 2015’ten beri Plantix’e 100 bini aþkýn fotoðraf yüklendi.

Peat Teknik Sorumlusu Robert Strey ise: “Hindistan’dan 10 bin fotoðraf elimize ulaþtý. Ülkedeki en büyük problemi bu yolla keþfedebileceðiz. Virüs mü, bakteri mi, mantar mý, yoksa bitkiler yetersiz beslenmeden mi muzdarip anlýyoruz. Belki de haþereler en büyük zararý veriyordur. Ama tarýmsal alanda bize ulaþan fotoðraflarla sýklýkla oluþan sýkýntýlar için bir genelleme yapabiliyoruz.” Araþtýrmacýlar aplikasyonun 60'a yakýn hastalýða teþhis koyabildiðinin ve bu rakamýn zamanla daha da artýrýlacaðýnýn altýný çiziyor.

Kaynak: euronews (4 Ocak 2017)