Baharatlar ve Sağlık için Faydaları - Sayfa 2

TARÇIN

DİĞER İSİMLERİ
cinnamon, darçın, Seylan tarçını, çin tarçını
BİLEŞİMİ

Eterik yağ,tarin,,tarçin aldehidi, tanen, nişasta, musilaj, kalsiyum oksalat.
ÖZELLİKLERİ

Canlandırıcı, spazm çözücü,ishal kesici,öksürük giderici, mikrop öldürücü, karaciğer kuvvetlen- dirici,cinsel istekleri arttırıcı, beyaz vajinal akıntıyı giderici özellikleri vardır. Metil hidroksi kalkon polimer maddesi sayesinde; tarçının; kandaki şeker oranını düşürdüğü, kandaki yağ ve kolesterol oranında azalma yaptığı bilimsel olarak da açıklanmıştır.
YÜKSEK TANSİYONLU ya yasaktır.

VANİLYA

Saf Vanilya

BİLEŞİMİ
Selüloz, şekerler, yağlı maddeler, reçine, zamk, minareler ve sabit yağ, sabit yağın içinde; vanilin, fenol, alkoller, asitler, esterler, laktonlar...

Vanilya; bilinen 30.000 orkide türünden etli meyve veren tek türüdür. Sabah gün ışığıyla açılan çiçeğin hemen o gün elle döllenmesi gerekir. Yoksa gece kapanıp solar. Vanilyanın pahalı olması sebepleridir bunlardır.
Piyasalarda genelde sentetik vanilya satılır. Saf vanilya, hakiki vanilya arabalara koku olarak kullanılır.

Vanilla planifolia bitkisinin uzun, sarı-yeşil köklerinden elde edilir. Madagaskar, Meksika, Endonezya ve Tahiti'de yetiştirilmektedir. Tatlı, kokulu bir aroması vardır.
Dünya üzerindeki en popüler baharatlardan birisidir. Mide ve sinir sistemini uyarıcı özellik taşır. Serin, kuru ve karanlık yerlerde muhafaza edilmelidir. İlk olarak Meksika'da çikolatalı içeceklerde kullanılmaya başlanmıştır. 16. yüzyılda Meksika İmparatoru Montezuma, vanilyayı İspanyol kaşif Cortez'e tanıtmış, böylece Avrupa vanilyayla tanışmıştır.

YENİ BAHAR

Yeni Bahar Baharatı - Yeni Bahar
Allspice
BİLEŞİMİ
Tanen,reçine ve uçucu yağlar. Sert, acı, güzel kokuludur.

ÖZELLİKLERİ
Damar sertliğini düzenleyici,hazmettirici,mide ve bağırsak gazlarını giderici,unutkanlığı giderici,vücudun direncini arttırıcı.

KULLANIM ŞEKLİ
Sert çeşni vermek için;çorba,yahni ızgara,pasta, çörek kek, aşurelere, sıcak çeşni vermek için; sosis ve sucuklara kullanılır.
Elma püresi ve elma kompostosuna kullanılır.

Soğan Kurusu - Kurutulmuş Soğan

BİLEŞİMİ
kükürt, demir ve C vitamini açısından çok zengindir. Bunların dışında A ve B gurubu vitaminleri, minareler sakaroz, glikoz ve fruktoz gibi şekerler, organik asitler, uçucu ve sabit yağlar bulunur.
Gözlerin yanmasına ve sulanmasına yol açan madde uçucu yağın içindeki propil alliin’dir.İçinde bol miktarda A,B ve C Vitamini bulunan soğan, kalp ve prostat bozukluğu, sinir zafiyeti, cilt hastalıkları ve cinsel iktidarsızlık gibi birçok hastalığa iyi gelebilir.

Soğanda bol miktarda A, B ve özellikle C vitamini, bol fosfor, iyot, silis, kükürt gibi vücuda çok faydalı Maddeler, antibiyotik vazifesi gören esanslar ve hazım arttırıcı fermentler bulunduğunu kaydeden uzmanlar, soğanın kalp ve prostat bozukluğu, pankreas tembelliği (şekerliler), sinir zafiyeti, romatizma, cilt hastalıkları, cinsel iktidarsızlık, mide zayıflığı gibi hastalıklara iyi geldiğini, bol idrar söktürdüğünü ve vücutta birikmiş su ve üreyi dışarı attığını bildirdi.

Soğanın, vücuttaki fazla tuzu da dışarı attığını belirten uzmanlar, pankreası çalıştırarak insülin ifrazatını arttırdığını ve kanda şeker seviyesini düşürdüğünü kaydetti.

Fazla soğan yenen ülkelerde kanserin nadir görüldüğünü ve o ülke halkının uzun yaşadığını ifade eden uzmanlar, soğanın, karaciğeri ve bağırsakları dezenfekte edip zehirlerini temizlediğini ve gıdaların orada vücudu zehirlemesini önlediğini, bağırsak kurtlarını döktüğünü belirtti.

Ağızdaki soğan kokusunun giderilmesi için yemekten sonra ekmek kabuğu veya maydanoz çiğnenmesinin yeterli olduğunu belirten uzmanlar, soğanın patateslerden ayrı, kuru, soğuk bir yerde saklanması gerektiğini, çünkü soğanın patateslerden salınan nemle yumuşadığını ifade etti.
TARİHÇESİ
Eski Çin’de zekânın simgesidir, Kalde’de yarı büyülü bir bitki. Mısır’da öylesine önemlidir ki; mezara da onunla gidilir.

Sarımsak Tozu - Sarmısak Tozu

Bileşimi
Karbonhidratlar (sakkaroz, glikoz), vitaminler (A, B, C ve E) ve eterli uçucu yağ (alliin, allicin, ajoen) , scordein, selen ile dişilik ve erkeklik hormonlarına benzer maddeler taşımaktadır.
Bu uçucu yağda özellikle allil disülfür bulunmaktadır. Bu bileşik kükürtlü bir amino asit olan alliin’in alliinaz isimli ferment etkisi ile parçalanarak allicin’i vermesi, allicin’in de, su buharı veya su karşısında, allil disülfür’e dönüşmesi sonucu meydana gelir. Sarımsağa özel koku ve lezzeti veren taşıdığı kükürtlü uçucu yağdır.

Eski çağlardan beri bilinen ve kullanılan bir drog’dur. Orta çağda özellikle salgın hastalıklar (kolera, veba gibi) ile mücadelede kullanılmıştır. Antiseptik, idrar artırıcı, safra salgılarını artırıcı, solucan düşürücü (özellikle askarit ve oksiyürlere karşı), iştah açıcı, tansiyon (kan basıncı) ve kolesterol düşürücü, kanı sulandırıcı ve bağışıklık sistemini güçlendirici etkilere sahiptir. Antiseptik (mikrop öldürücü) etki taşıdığı allicin’den ileri gelmektedir.

Kırmızı Pul Biber

BİLEŞİMİ: B2 vitamini, karo teinler, c vitamini, amid kapsaisin

TARİHÇESİ;Kristof Kolomp un Amerika yolculuğunda 1514 de yanında bulunan İSPANYA lı Dr. Chanca kırmızı biber tohumunu Amerika dan Avrupa ya getirmiştir.19.Yüzyıl sonlarında Macarlar tarafından Avrupa da yaygınlaşmıştır.

Ülkemizde: Kahramanmaraş, Kayseri, Bursa Dünya da Yetiştiği yer; Meksika, Orta Amerika, Avrupa, Batı Hindistan Patlıcangillerden, ülkemizde bol yetişen, tazeyken yeşil ve çoğu zaman acı meyveleri olan bir bitkidir. Kuruyunca kırmızı olur.
Ülkemizde kırmızıbiber, Avrupa'da Paprika diye anılan bu cins biber tazeyken bile kırmızıdır ve genellikle çok acıdır.
Güney Amerika da çok yaygın olarak kullanılıp sayısız isim almıştır.
Mezopotamya mutfağında da çok önemli yer edinmiştir.
Macarların ünlü gulaş ve benzeri yemeklerinde kullandıkları biber budur.
Bütün biberler kurutulup kırmızı bir renk aldıktan sonra toz durumuna getirilir, buna "kırmızıbiber" adı verilir ve "çok acı", "acı", "az acı" ve "tatlı" olarak ayrı,ayrı satılır.
Kırmızı renkli domates biberinden "biber salçası" yapılır. Biber salçası Güney Anadolu'da çok kullanılmaktadır. Bazı bölgelerde güneşte kızarmış tatlı biberlerden de biber salçası yapılmaktadır.

Kırmızı biber konusunda yapılan bir araştırma çok ilginç bir gerçeği ortaya çıkardı.
Yeşil biber denilince, C vitamini akla gelir; içeriğinde bulunan “capsicin” maddesinin oranına göre meydana gelen acılık iştahı arttırıcı vasfı ile birlikte sindirim sistemine bir çeşit dezenfekte edici madde olarak ayrı bir önem taşımaktadır.
C vitamini içeren kırmızı biberin insan sağlığı açısından faydalı olduğu kalp krizi riskini azalttığı uzmanlar tarafından söylenir.
Baharat üreticisi McCormick firmasının araştırmasına göre kırmızı biberin faydaları bununla da sınırlı değil.

Acı biber, ishali kesiyor, grip ve soğuk algınlığına da çok iyi geldiği yazıldı.
Depresyondan kurtulmak için: (Ayur-veda: eski Hint hekimliği) 1,5 gr. kırmızıbiber, 1,5 gr. karabiber, 1 tatlı kaşığı balla karıştırılıp, biraz sütle içileceği, uyarıcı, mide usaresini kamçılayarak hazmı kolaylaştırıldığı, zihni olumlu etkilediği, kan dolaşımını hızlandırıldığı. İştah açtığı, idrarı artırdığı, böbrek, dalak ve pankreası olumlu etkilediği, uzmanların araştırmalarında söyleniyor. Ülser, sistik, basur, varis, karaciğer vb. rahatsızlıkları olanlar asla alınmasını, çok asabi ve hırslı insanlar da yememelidir, diye uzmanların araştırmalarında söyleniyor.

Poy Baharatı

Trigonella foenum-graecum L.
Latince: Trigonella foenum-graecum L.Familya: Baklagiller (Leguminnosae) Tıbbi tanım Semen Foenugraeci

Yöresel İsimleri: Buy otu- çemen otu -boy otu - boya otu- poy otu- pıtlan
Çemenotu Baklagillerin bir altgurubu olan trigenellagillerden olup bu gurubu 60 bitki dahildir, fakat sadece Çemenotu: Trigonella foenum-graecum şifa maksadı ile kullanılır ve bunun haricinde başka tür kullanılmaz.

KÖKENİ VE YAYILIŞI: Vatanı doğu Akdeniz ülkeleri olup zamanla Fas'tan Çin'e kadar yayılmış ve en son olarak Amerika'da yetiştirilmeye başlanmıştır. Eski Mısır yazıtlarından (Papürüsler) anlaşıldığına göre çemen tohumu baharat olarak MÖ:2000 yıllarından beri iştah açıcı, kuvvet ve zindelik veriçi olarak kulanılmıştır. Arapça helbah veya helbak olarak anılan bitki Türkçe'ye hulebe olarak geçmiştir. Türkçe boyotu diye anılması ise meyvelerinin uzun boylu olması nedeni ile bu isimle anılır.

Poy Çemeni çok eskiden beri bilinen bir kültür bitkisidir. MÖ. 2500 yılından beri yetiştirilmektedir. Çin den Akdeniz’e geniş bir alana yayılmıştır. Trigonella cinsi çoğu Akdeniz ve Doğu’da olmak üzere elli kadar tür içermektedir. Ancak trigonella foenun graecun L. türünün kültürü yapılmaktadır.

Ülkemizde de Trakya, Marmara, Orta, Güney ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yetiştirilmektedir. Ankara, Konya, Tokat, Afyon, Kahramanmaraş gibi illerde tarımı yapılmaktadır. Orta ve Güneydoğu Anadolu’da, tohumları için yetiştirilir. Çemen bitkisinin tohumları iç piyasada çeşitli amaçlar için kullanıldığı gibi aynı zamanda ihracatı da yapılmaktadır. Bugüne kadar ülkemizde bu kültür bitkisinde bir çeşit ıslah edilememiş, üreticiler tohumluklarını kendi ürünlerinden karşılamışlardır. Bitkinin yetiştiriciliğinde yazlık ekim yapılmakta ve bu da verim azalmasına sebep olmaktadır.

Nane

BİLEŞİMİ; Uçucu yağ içinde terpenler, serbest ve ester halinde mentol (%40-60), menton (%8-10) ve mentofuran bulunur.
Bilhâssa sinirsel kökenli bulantılarını kesici Hazmı kolaylaştırabilir.
Gaz söktürebilir.
Karaciğer yetersizliğini giderebilir.
Safra akışını düzenleyebilir.
Mide ağrılarını kesebilir.
Bağırsak spazmını giderebilir.
Nefes almayı kolaylaştırabilir.
Astım, grip, bronşit ve öksürükte faydalı olabilir.
Sinirleri kuvvetlendirebilir. Sükunet verebilir.
Heyecanları ve korkuyu yatıştırabilir.
Kusmaları önleyebilir.
Migren, uykusuzluk ve baş dönmelerinde faydalı olabilir.
El ayak titremesi, dil tutukluğu, felç ve uykusuzlukta yardımcı gıda takviyesidir.
Kalbi kuvvetlendirebilir.
Sinirsel kalp çarpıntılarını kesebilir.
Erkeklerde ruhsal kaynaklı iktidarsızlığı giderebilir.
Anne sütünü artırabilir.
Aybaşı kanamalarının muntazam ve ağrısız olmasını sağlayabilir.
Sütle şişen memelerin şişini indirebilir.
Soğuk algınlığında faydalı olabilir.
Bağırsak solucanlarının düşürülmesinde yardımcı olur.
İdrar söktürebilir.
Mide ülseri ve gastrit olanlar fazla kullanmamalıdır.
Şekercilik, lavantacılık ve eczacılıkta kullanılır.

BANYO İÇİN;4 bardak kaynamış suya 100 gram nane konur,15 dakika beklenir.. Sonra banyo küvetinde ki suya süzülür, içine 1 dakika oturulur.

ESTETİK İÇİN ;2 bardak kaynamış suya 30 gram nane konur.10 dakika bekletilir.Bu suya batırılan pamukla yüze kompres yapılır.Yağlı ve gözenekleri geniş yüzler için artı faydalıdır.Bu su ile gargara yapılması halinde boğaz ağız hastalıklarına faydası vardır.

Nane Tarihçesi; İncil de “yazıklar olsun size, katipler ve Musevi tarikatı üyeleri iki yüzlüler !Çünkü siz aşar verginizi nane dereotu ve kimyonla ödediniz, kanunun yükünden kurtuldunuz”matta 23. diye geçer. İbraniler, naneyi sinagoglarının tabanlarına sermişlerdir. Yunan mitolojisinde minthe, PLUTO nun çok sevdiği orman ve su perisinin adı idi. Kıskanç karısı kötü şeyler yapmaya başlayınca Pluto,bu periyi kokulu ve yararlı bir ot olan naneye çevirmiştir.

Mitoloji de,yer altı tanrısının Pluton’nun karısını, eşinin sadakatsizliğine şahit olunca , naneye dönüşür.
1001 gece masallarında Şehrazat, gemici SİNBAD ve ALAATTİN in hikâyesini anlatırken, sevgilisi sultana sunduğu birkaç fincan nane çayı ile hayatını kurtardığı anlatılır. Nane çayı ile hayatını kurtardığı anlatılır.

Köri Baharatı

Bileşimler; Yağ ve murrayasinin alkaloiti bulunur. Uyarıcı, güçlendirici, sindirim kolaylaştırıcı, gaz giderici, bulantı önleyici etkileri olduğuna inanılır.
Tavuk dostudur.
Tavuk ızgara veya yemekleri için ideal baharattır.

Kişniş Baharatı

Kişniş Tozu - Kişniş Baharatı Diğer İsimleri; Sativum, Kinzi, aşotu, kişnit, yumurcak (Burdur bölgesi), kara kimyon.

Bileşimi; Nişasta, tanen, şekerler, sabit yağ ve içindeki coriandrol, geraniol, pinenler olan uçucu yağ, koriyandrol, jeraniyol, barneol, terpenler,oleik, palmik, linoyeik asitler, azotlu bileşikler, reçine ve musilaj içermektedir.

İştah açıcı, hazmı kolaylaştırıcı, bağırsak gazlarını giderici ve teskin edici, yatıştırıcı etkileri olduğuna inanılır. Tansiyon düşürür, baş ağrılarını giderir, Cinsel gücü arttırır ve cinsel arzuyu kamçılar diye de bilinir. Yardımcı destek gıda ürünüdür. Gıda Takviyesidir.

Fazla içildiğinde sarhoşluk bile verir. Yemeklere etlere konulması halinde ise olası bozuk etlerin vücuda verebilecek zararı önler.

Özellikle kadınların cinsel istek ve heyecanlarını arttıran kişniş, erkeklere de olumlu etki eder, ancak erkeklerin fazla kullanımında ters tepkiye yol açar.

İsot Biber - Capsicum - Anitum

Bileşimi; Amid kapsaisin, karotin, boyama maddesi, C vitamini,
karotinler, B2 vitamini.
Eski Türkçe de biber yerine “ ıssı ot” da denilmiş olduğundan, Urfa da yetişen bu acı bibere de isot denildiği sanılmaktadır.

Halk hekimliğinde; tüm biberler gibi;
Özellikleri ; Digestif/Hazmettirici, irritan/tahrik edici, karminatif/sindirim kolaylaştırıcı özellikleri taşıyabilir.
Önerilen Hastalıklar ; Hazımsızlık, iştahsızlık, soğuk algınlığı için yardımcıdır.
Kullanım Şekli ; Yemeklere konur. Günde en fazla 3 gram.
Dikkat ; Egzama, Yüksek tansiyon, üremi ve damar sertliği hastalarına yasaktır.

Haşhaş

Bileşimi; Süt ,20 den fazla alkaloid (morfin,kodein v.b)

Özellikleri; Pastalar çöreklere ve böreklere katılabilir. Katıldığı şeyler ceviz aroması verir.
Haşhaşın halk hekimliğinde ilk kullanımı; Pontus hükümdarı Büyük Mithridates in yaptığı ilaçlarla kanıtlanmıştır.
Mitolojinin güzel tanrıçalarından Demeter’in simgeleri arasında yer alan haşhaş, Homeros’un destanlarında yer alır.
Tarihte uyuşturucu veya uyku verici olarak kullanması çok görüldüğünden, haşhaş üretimine alıp-satımına zorluklar getirilmiştir.

Sucuk Baharatı

Doğal veya kimyasal yapma şekline göre değişmesine rağmen; pulbiber, tozbiber, karabiber, çemen, muskat gibi baharatların karıştırıldığı baharat.

Ararot

İtalyan Botanikçi Bartolemeo Maranta'dan ismini almıştır.

Ararot Kullanılan Kısmı
Kökleri. Kökündeki yumrulardan "ararot" çıkarılan bir kamıştır.

Ararot Baharatı Özellikleri
Hasta veya çocukların pelte muhallebilerine konur.
Krema üzerindeki buz kristalleşmesini önleyebilir.
Sindirimi kolay nişastadır.
Doğu Hindistan'lilar, zehirli aletlerin yaralanmasına zehir'i çıkarmak için kullanırlarmış.
Kokusuz ve tatsızdır. Meyve jellerinin görünmesini sağlar.

Acı Biber Ömrü Uzatıyor!

Yapılan araştırmalara göre, acı kırmızı biber tüketmek, özellikle kalp rahatsızlığına ve felce bağlı ölüm riskini yüzde 13 oranında azaltıyor. ABD'deki Vermont Üniversitesi Larner Tıp Fakültesi araştırmacıları, 2015 yılında kalp, kanser ve solunum yolu hastalıklarına bağlı ölüm riskinin düzenli acı kırmızı biber tüketenlerde diğerlerine nazaran yüzde 14 daha az olduğuna dair çalışmanın bulgularını destekler nitelikte yeni bir çalışma yürüttü.

Ulusal Sağlık ve Beslenme Araştırma Anketi'nin veri tabanını kullanarak 16 bin kişinin son 23 yıllık anket sonuçlarını analiz eden araştırmacılar, katılımcıları acı biber tüketimlerine göre sınıfladı. Araştırmayı yöneten Prof. Dr. Benjamin Littenberg ve ekibi, düzenli olarak acı biber tüketenlerde ölüm riskinin, tüketmeyenlere oranla yüzde 13 daha az olduğunu buldu.

Araştırmacılar, acı biber tüketenlerin çoğunlukla erkeklerden, gençlerden, beyaz ırktan, Meksika kökenli Amerikalılardan, evlilerden oluştuğunu belirledi. Acı biber sevenler, aynı zamanda sevmeyenlere oranla daha fazla alkol ve sigara kullanıyor, daha fazla protein ve sebze tüketiyor ve gelir düzeyleri daha düşük. Daha önce yapılan çalışmalar, bibere acılığını veren kapsaisin maddesinin, obeziteyi engelleyen ve sağlıklı kan akışını sağlayan hücresel ve moleküler mekanizmaları harekete geçirdiğini, aynı zamanda bağırsak florasını değiştirip bağışıklık sistemini dolaylı olarak etkileyen antimikrobiyal özelliklere sahip olduğunu ortaya çıkarmıştı.

Littenberg ve ekibi, kapsaisin maddesinin bu özelliklerinin ölüm riskini azaltmada da önemli bir rol oynadığına işaret etti. 2015'te yapılan çalışmada Çinli, İngiliz ve Amerikalı araştırmacılar, 500 bin Çinlinin yeme alışkanlıklarını 7 yıl boyunca izlemiş ve düzenli olarak baharat ve acı biber tüketen kişilerdeki ölüm oranlarının diğerlerine göre yüzde 14 daha az olduğunu kaydetmişti.

Kaynak: PLOS ONE / AA (16 Ocak 2017)