Türklerin Anadolu'da ilerlemesinden çekinen Bizanslılar, büyük bir hazırlık yaparak Doğu Anadolu'ya kadar geldiler. O sırada Suriye'de oian Alpaslan süratle geri dönerek 1071 yılında Malazgirt Ovası' nda kendinden 3-4 kat fazla Bizans ordusunu yendi. Bu savaşta Bizans ordusunda yer alan Peçenek ve Uzlar Selçukluların tarafına geçmişlerdir.
Selçuklu Sultanı Alp Arslan, 26 Ağustos 1071 Cuma günü, yanında komutanları Sanduk Bey, Trankoğlu, Bekçioğlu Afşin Bey, Uvakoğlu Çavlı Bey, Porsuk Bey, Artuk Bey,T utak, Yakuti (Alparslan’ın kardeşi), Gevherayin, Atsız, Arslantaş, Danişment Ahmed, Dilmaçoğlu Mehmed, Aksungur, Mengücük, Abdülmalikoğlu Muhammed ve Bozan Bey olduğu halde Malazgirt ovasındaydı. Sultan Alp Arslan 60.000 kişilik ordusuyla birlikte Cuma namazını kıldı.Sonra atının kuyruğunu düğümledi ve üzerinde beyaz (1) bir elbiseyle atına bindi. Bir tepe üzerinde (2) ordusuna şöyle diyordu:

-Beylerim!Yiğitlerim!İslama hizmet ve zafer için yarış eden gazilerim! İşte şehitlik kefenimi giydim! Allah için içinizde bir asker gibi savaşacağım. Eğer şehit olursam, bu beyaz elbisem kefenim olsun! O zaman oğlumuz Melikşah elbet başbuğdur.
Düşmanın sayısı çok, silahları fazla! Sayımız az, fakat Allah bizimle! Bütün müslümanların zafer için dua ettiği bu sırada, düşman üzerine saldırmak istiyorum. Ya zafer kazanırız veya şehit olarak Cennet’e gideriz. Bugün burada Sultan yoktur, ben de sizlerden biriyim. İsteyen dönüp gidebilir, haklarımızı onlara helal ettik, Cenab-ı Hak gazamızı mübarek eylesin!

Aynı günün akşamı 200.000 kişilik Bizans ordusu neredeyse yok edilerek savaş Türklerin zaferiyle bitmiş, Bizans İmparatoru Romanos Diogenes esir alınmıştı. Alp Arslan Diogenes’i karagahında ayakta karşıladı. Kurtuluş akçesi olarak 1.500.000 altın, yıllık 360.000 altın vergi, ihtiyaç halinde Selçuklu ordusuna 10.000 suvari askeri yardım karşılığında serbest bırakıldı.

Malazgirt Savaşı'nın Sebepleri
1) Tuğrul Bey ve Alp Arslan’ın Anadolu’ya sürekli akınlar yaptırmaları ve bunu devlet politikası haline getirmeleri.
2) Selçukluların göçebe Oğuzları Anadolu’ya sevketme düşüncesi.
3) Romen Diyojen’in Türkleri Anadolu’dan çıkarmayı daha sonra da İslam ülkelerini ele geçirmeyi hedeflemesi.
4) Türklerin Anadolu’yu kendilerine yurt edinmek istemeleri.
5) Bizans’ın Pasinler Savaşı'nın intikamını almak istemesi.
6) Türkmen baskıları.

Malazgirt Zaferi'nin Önemi ve Sonuçları
1) Bizans İmparatoru Romen Diyojen komutasındaki ordu savaşı kaybetti.
2) Savaşta, Bizans ordusunda paralı askerlik yapan Oğuzlar ve Peçeneklerin yardımları da belirleyici rol oynadı.
3) Anadolu’nun kapıları Türklere açıldı.
4) Türkler fazla bir direnişle karşılaşmadan Marmara kıyılarına kadar ilerlediler.
5) Bugünkü Türkiye’nin temelleri atıldı.
6) Anadolu’da gücü kaybolan Bizans, Balkanlara çekildi.
7) Abbasi ve İslam dünyası üzerindeki Bizans baskıları kayboldu.
8) Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde ilk Türk beylikleri kuruldu.
Not: Alparslan, Anadolu’yu komutanlarına ikta olarak verdi. Bu olay, Anadolu’da beyliklerin kurulmasına neden oldu.
9) Bizansla Selçuklular arasında bir antlaşma yapıldı. Buna göre Bizans, Selçuklulara vergi ödeyecekti. Fakat Romen Diyojen tahttan indirilince bu antlaşma uygulanamadı.
Not: Bizans ilk defa Büyük Selçuklulara vergi ödemeyi kabul etti.