Şiir Nasıl Yazılır:
-Şiir yazma konusunda çok iddialı birisi değilim. Ancak şiir yazmak isteyen
arkadaşlara karınca kararınca yararlı olabilmek için, bu konuda bilebildikleri mi paylaşmak istedim. Umarım yararlı olur..
-Medeniyetini geliştiren, dilini de birlikte geliştirmiştir. Dilini geliştiren milletler, duygu ve düşüncelerini daha öz ve kısa ve etkili bir şekilde dile getirebilmek için ortaya koydukları veciz sözlere şiir demişlerdir.
-Şiir yazmak kolay değildir. Şiir yazan arkadaşlar bunun zorluğunu bilirler. Arif Nihat Asya; 'şiir yazan şair, doğum sancısı çeken kadına benzer, sancı çeker ve bir şiir doğurur' demiştir. Bu nedenle şiir, Şair'in çocuğu gibidir. Bir kısım insanımıza şiir gibi konuşmak özelliği doğuştan verilmiştir. Bazan da soya çekim şeklinde ailece şair olanlar da vardır. Karakoçlar gibi...
a) Türk Halk Şiiri:
-Gerçek Türk Halk şiiri; ölçülü ve kafiyelidir. Divan şiiri de Türk şiiridir. Ancak Osmanlıca ve Farsça bilen pek kalmadığı için, Divan şiiri yazan da kalmadı.
-Serbest şiir Fransız Edebiyatından Türk Şiirine geçmiştir. Bir zamanlar Fransız hayranlığı var iken, Fransa'ya tahsil yapmaya giden Sabetayist'ler tarafından ülkemize serbest şiir getirilmiştir. Ölçülü Türk şiirinde ısrar eden Türk Şairler, uzun süre serbest şiire sıcak bakmamışlar ve hatta direnmişler. Ancak Arif Nihat ASYA ve Yavuz Bülent BAKİLER gibi Devletçi ve Milliyetçi Şairler de Serbest Şiirden güzel örnekler verince, Serbest Şiiri Türk Şiirinin bir türü olarak kabullenmeye başladık. Fakat Milliyetçi Şairlerin, Sabetayist serbestçilerden yine bir farkı vardı. Onlar Kafiyeden vazgeçmedikleri için kabul görmüşlerdi.
-Şiir yazmak için öncelikle, istek ve ilham olmalı. Şiir yazabilmek için konsantre olabilecek bir ortam seçmelisiniz. Abdurrahim KARAKOÇ, şiiri geceleri, ışığı söndürerek karanlıkta yazdığını söylüyor. Üzüntülü bir anda çile ve ızdırap (dramatik) şiirleri, neşeli bir anda romantik aşk şiirleri, kin dolu anlarda taşlama, hiciv ve intikam duyguları içeren şiirler yazılabilir. Neşeli anlarda matrak va mizah şiirleri yazılabilir. Güzel bir doğa manzarası ile başbaşa iseniz, tabiat şiiri yazılabilir.
-Türk Halk şiiri 7,8,9,10,11,12,13,14,15,16'lık hece vezinleri ile yazılır. Bu şiirler aralarında ayrı adlandırılırlar: Koşma, Gazel, Horyat, Mani,Rubai, Mersiye, Destan şiiri'dir.
-Öncelikle şiire başlamak için bir ayak kelime veya cümle gerekli. Bu ayağa göre şiirin konusu(teması) seçilmelidir. Sonra uyak(kafiye) gereklidir. Ayak olarak ele alacağımız bu kelime ile bir cümle oluşturarak, şiire başlanır. Bu cümle 11'lik ise, bundan sonraki mısralar da 11'lik olmak zorundadır. Bu ayak kelime'ye uyak (kafiye) lı kelimeler bulmalıyız. Ayak kelimeyi mısranın başında, ortasında veya sonunda kullanmış iseniz,bundan sonraki kafiyelerin de hep aynı yerde kullanılması gereklidir.
Örnek olarak, 'seçilmiş' kelimesi mısranın başında kullanılmış ise, türetilen 'geçilmiş, biçilmiş, açılmış,saçılmış...' gibi kelimeleri de diğer mısraların başında kullanılmalı... Ortasında veya sonunda tercih edersek, hep aynısı yapılmalıdır..
-Bir dörtlükte kafiye olarak kullanmak istediğimiz kelimeyi türeterek,bir çok benzer kelime elde etmeliyiz. Kelimeleri türetirken, birçok uyak kelime bulmalıyız. Türettiğimiz kelimelerin kök kısmını esas almalıyız. Kelimenin ekini kafiye olarak almaya çalışırsak, bu kafiye olmaz, redif olur. Redifle şiir yazılmaz.
-Ayak kelimemiz 'taşlar' olsun. Bu kelimenin uyaklarını bulmaya çalışalım: 'taşlar, başlar,yaşlar,haşlar,işler,düşler,dişler,fişler,kı şlar,kaşlar, şeklinde çoğaltılabilir. Bu uyakları anlamlarına göre uygun yerlere yerleştirebiliriz.
-Yedi hecelik şiirlerde mısralardaki hece sayıları 4+3 şeklinde olmalıdır. Yani bir mısradaki ilk virgüle kadar 4 hece, virgülden sonrakiler 3 hece şeklinde toplam 7 hece olmalıdır. Bu şekilde şiir daha vurgulu, akıcı olur. Bu durumda şiiri okurken, aksaklık veya topallama olmayacaktır.
-Yine 8'lik şiirde; 4+4, 9'lukda; 5+4, 10'lukda; 5+5, 11'likde; 6+5, 12'likde; 6+6, 14'lükde; 7+7 şeklinde olursa şiir çok akıcı ve mükemmel olur.
Örnek:
Mahzun gözlerinde, biriken yaşlar.
Sılayı andıkça, akmağa başlar...
Yatağın topraktır, yastığın taşlar,
Gözlerin uykuya, doymaz mehmedim...
A.Karakoç'un bu 11'lik şiirinde görüyoruz ki, mısralar 6+5 şeklinde yazılmıştır.
-Koşmalarda ilk dörtlük (abab veya abcb veya abba) şeklinde yazılabilir. Diğer dörtlüklerde (aaab, abab, aacb) şeklinde olabilir. Son dörtlükde şair Mahlas'ını (Takma adını) veya gerçek adını kullanarak şiiri tamamlar.
Örnek:
Ellerin yurdunda çiçek açarken,-a
Bizim ile kar geliyor gardaşım...-b
Bu hududu kimler çizmiş gönlüme? -c
Dar geliyor, dar geliyor gardaşım...-b
Gazel olmuş sıra sıra söğütler,-a
Dağ ardında unutulmuş yiğitler.-a
Hürriyete seymen giden şehitler,-a
İki gidip, bir geliyor gardaşım..-b
A.Karakoç'un 'Kara Haber' şiirinden bir örnek verdik. Diğer dörtlükler de ikinci dörtlük gibi, (aaab) olmalıdır..
-Horyatlar Cinaslı Kafiye ile yazılır. Yazılışı aynı, anlamı farklı olan sözcüklerden oluşan kafiyeye Cinaslı denilmektedir. Horyatlar genellikle 7 ve 8'lik hece vezinleri ile yazılırlar. Azeri Musıkisinde Horyat'a çok yer verilir. Cinaslı kafiyelere çok rastlanır.
Örnek:
Yazmalımsın, yazmalım.
Kalemi al yazmalım.
Neden bana gücendin?
Küstün mü Alyazmalım?
Bana ait olan bu Horyat (aaba) şeklinde yazılmıştır. Antolojimde 'Öğretmenim' ve
'Sızlar' şiirleri buna örnek sayılabilirler...
-Rubai, Arapça Erbea(dört) kökünden gelir ve dörtlük denilmiştir.(aaab, aaaa, aaba) şeklinde yazılır.
Örnek:
Taht kurmak ister isen gönüllerde; -a
Sözünü esirgeme dudaklardan...-b
Taht kurmak ister isen anılarda; -a
Gözünü esirgeme budaklardan...-b
Bu örnekleri çoğaltabiliriz...
b) Serbest şiir:
-Üyesi olduğum Antolojide şair arkadaşların ekseriyetinin Serbest şiire yöneldiklerini görüyorum. Bu işin kolayına kaçmak oluyor aslında. Ancak serbest şiirin de mükemmel olabilmesi için, üstadların şiirlerinden faydalanabiliriz. Bayrak Şairinin Bayrak Şiirinden bir örnek verelim ve serbest şiir yazmak isteyenlerin bu tarzı örnek almalarını arzu ederiz:
Ey mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü,--a
Kız kardeşimin gelinliği, Şehidimin son örtüsü,-a
Işı ışık, dalga, dalga bayrağım,---b
Senin destanını okudum, senin destanını yazacağım...b
Sana benim gözümle bakmayanın,-a
Mezarını kazacağım..--b
Seni selamlamadan uçan kuşun-a
Yuvasını bozacağım...--b
Bu serbest şiirdeki bazı dörtlükler (aabcb,aabb,abab,abcabc) şeklinde kafiyeli olabilmektedirler. Bu örnekleri çoğaltabiliiriz. Dörtlüklere bağlı kalmadan daha fazla mısra ile şiir yazılabilir,ancak kafiyeden vazgeçilmemelidir.
Nice şiirlere...
Mehmet Demir Atmalı
Son düzenleyen perlina; 2 Haziran 2017 14:28
