İLETİŞİM TÜRLERİ

Psikolojide yaygın olarak kabul gören iletişim türleri 4 ana gruba ayrılır.

1. Kişi-içi İletişim

İnsanın düşünmesi, duygulanması, içsel konuşma yapması, rüya görmesi iç iletişim sayılır. İnsanın kendi iç dünyasında çeşitli planlar yapması, bazı seçenekler belirleyip uygun olanını seçmesi iç iletişimdir. İnsanın diğer insanlarla kuracağı iletişim önce kendi içinde başlar. Diğer insanlarla iletişim geçtiğinde de iç iletişim devam eder; çünkü aldığı mesajları kendi içinde değerlendirip, yorumladıktan sonra uygun cevabı veya karşılığı verir.

2. Kişilerarası İletişim

İnsanları karşılıklı iletişim kurdukları iletişimlere denir. İnsanlar bilgi üreterek karşılıklı iletişimi devam ettirirler. Alınyazında iletişim, sosyal iletişim, sosyal etkileşim, kişiler arası iletişim kavramları eş anlamlı kullanılmaktadır.
Tubbs ve Moss (1974; akt. Dökmen, 2005), bir iletişimin kişilerarası iletişim sayılabilmesi için üç önkoşul olduğunu belirtmişlerdir:
a) Kişiler beli bir yakınlık içinde yüz yüze olmalıdır.
b) Tek yönlü değil, karşılıklı ileti alışverişi olmalıdır.
c) İletiler, sözlü ve sözsüz olmalıdır. Yazışmalar bu iletişim grubuna girmez.
Kişiler arası iletişimi kesin çizgilerle diğer iletişim türlerinden ayırmak son derece güç bir iştir.
Sözlü iletişimler, “Dil ve dil ötesi” olmak üzere iki alt gruba ayrılmaktadır. Gerek karşılıklı konuşma, gerekse yazışmalar dille iletişim kabul edilir. Dille iletişimde bilgi aktarımı söz konusudur.

Dil ötesi iletişim sesin tonu, şiddeti, kelimelerde vurgu vb özellikleri kapsar. Dille iletişimde “söylenenler” yani “ne söylendiği”, dil ötesi iletişimde ise “söyleme biçimi” yani “nasıl söylendiği” öne çıkar. Dille iletişimi etkili kılan ve iletişimi canlı tutan “dil ötesi iletişim”dir. İletişimde asıl iletilmek istenen mesaj söyleme biçiminde saklıdır. İletişimde kasıtlı ve kasıtsız dil ötesi davranışlar görülebilir. Karşımızdakini korkutmak için sesimizi yükselttiğimizde kasıtlı davranmış oluruz, ama sesimiz utandığımız bir olay karşısında alçak çıkıyorsa kasıtsız dil ötesi davranış olur.

“Sözsüz iletişim”de konuşma ve yazı olmadan da insanlar birbirleriyle iletişim kurabilirler. Bu iletişim biçiminde söylenenler değil yapılanlar önem kazanır. Sözsüz iletişimde “Yüz ve beden” hareketlerinin önemi büyüktür. Sözsüz iletişlimde mesajlar jest, mimik ve beden duruşu gibi unsurlarla gönderilir. Yüz ve beden ifadeleri de kasıtlı ve kasıtsız yapılır. Yüz ve beden ifadelerinin içerdikler anlam ve mesajlar kültürden kültüre farklılık gösterebilir. Sözsüz iletişim türlerinden biri de “Bedensel temas”tır. Örneğin çocuğun başarısını takdir etmek için çoğu kez sırtı sıvazlanır veya birine cesaret vermek için “senin arkandayız, seninleyiz” dercesine sırtına vurulur. “Mekân kullanımı”, insanların iletişime girdikleri kişilerle aralarında bıraktıkları mesafe olarak ifade edilir. İnsanlar iletişim kurarken, samimi oldukları veya sevdikleri insanlarla aralarında az mesafe bırakırken, tanımadıkları veya önemsemedikleri insanlarla aralarında çok mesafe bırakırlar. Mesafe kullanımı kültürlere göre farklılık gösterebilir. Kişilerarası iletişimde iletileri aktarmak için kullanılan yöntemlerden biri de “Araçlar”dır. Rozetler, bayraklar, flâmlar, giysiler, koltuklar, evler vb ileti gönderen birer araç olabilir. Araçlar statüyü da belirtebilir. Örneğin, villa ve köşklerde yaşayan insanların zengin oldukları anlaşılır veya resmi plakalı lüks araçlara binenlerin bürokratik konumlarının yüksek olduğu fark edilir.

Sözsüz iletişim en önemli niteliklerinden biri sözlü iletişimi desteklemesidir, diğer bir niteliği de birçok mesajlar etkili bir biçimde aktarılabilir. Gerek sözlü gerekse sözsüz iletişim zamanla değişime uğrayabilir. Örneğin, geçmiş yıllarda büyüklerin yanında ayak ayaküstüne koyup oturmak saygısızlık olarak nitelendirilirken, günümüzde bunun bir önemi kalmamıştır. Ayrıca insanlar ilk karşılaşmalarında “selamünaleyküm” diye selamlaşırken, günümüzde “günaydın, merhaba, iyi günler” vb kavramlarla selamlaşırlar.

3. Örgüt-içi İletişim

Örgüt üyelerinin arasındaki bilgi alışverişine örgüt içi iletişim denir. Bu iletişim hem alt-üst hem de alt-alt arasındaki iletişimi kapsar.

4. Kitle İletişimi

Bilgilerin bazı hedefler tarafından üretilmesi, insan kitlelerine aktarılması ve bu insanlar tarafından değerlendirilmesi sürecine kitle iletişimi denir. Bu iletişimde hedef kitle ile kaynak arasındaki kanallara da “kitle iletişim araçları” denir.

BAKINIZ
İletişim Nedir?
İletişim Araçları