BARUT
1. Bir güdümlü mermiyi fırlatmada ya da bir silahla mermi atmada kullanılan patlayıcı katı madde.
2.

• Barut fıçısı (gibi), her an karışıklık ve savaş çıkma olasılığı bulunan yer; patlamaya hazır: Ortadoğu bir barut fıçısı gibi.
• Barut gibi, çabuk kızan, sert kimse, tatça çok ekşi ya da acı olan şey için kullanılır.
• Barut hakkı, merminin istenilen uzakhğa atılabilmesi için gereken barut gazı basıncını sağlamaya yetecek barut miktarı.
• Barut kesilmek, çok öfkelenmek.
• Barut kokusu, savaş, çatışma tehlikesi.
• Barutla oynamak, tehlikeli işlere girişmek.

—Esk. sil. Barut kabağı - BARUTLUK.

—Fişekç.

• Ateşleme barutu, topların barut hakkı ve kimi fişeklerde kullanılan dumansız barut ile kapsül arasına iletici olarak konulan barut.
• Ateşli barut, eskiden kara barutu, günümüzdeyse her tür patlayıcı maddeyi belirtmekte kullanılan terim.
• Çözücüsüz barut, içinde uçucu olmayan bir jelatinleştirici bulunan ve iki temel maddeden (nitroselüloz, nitrogliserin) oluşan itici fransız barutu.
• Dumansız barut, nitroselülozun jelatinleştirilmesıyle elde edilen barut; katı artık bırakmadan yanar ve hemen hemen renksiz bir gaz çıkartır.
• Elektrik barutu, elektrikli bir ateşleyicinin direnç telini kaplayan piroteknik bileşim.
• Kara barut, çok özlü, güherçile, kükürt ve odun kömürü karışımı.
• Piroksiilı barut, nitroselüloz içeren av barutu.

—Halk hek. Ağızdan alınırsa idrar artırıcı etkisi vardır. Toz kara barut, eskiden özellikle basur tedavisinde kullanılırdı. Tehlikeli olduğu için aktarların barut alıp satması XVIII. yy.'da yasaklandı.

—Sil. Barut hakkı, bir fişeğin ya da bir merminin kovanında bulunan patlayıcı barut ya da başka madde miktarı; bu barutun işlevi, yanma ya da patlamayla merminin harekete geçmesini ya da özel bir etkinin meydana gelmesini (patlayan, duman ya da yangın çıkartan türü) sağlamaktır.

—Sil. itici barut hakkı, ateşli bir silahtaki mermiye belirli bir çıkış hızı vermeye yarar; miktarı, merminin ve barutun ağırlığı ile orantılıdır. Ateşli silah kullanımının başlangıcında 1 olan bu oran sırasıyla, üçte ikiye, yarıya, sonradan ilk yivli toplarda onda bire düşürülerek çıkış hızı sınırlandırıldı. Düzenli ve çoğu zaman gelişen bir yanma özelliği taşıyan günümüz barutları, atımların ve hızların çoğalmasını sağladı. Günümüzde barut hakkı tüfekte yaklaşık beşte bir, toplardaysa genellikle, mermiye değişik çıkış hızları verebilmek amacıyla bölünebilir niteliktedir. (Bir ateşli silahta, çeşitli barut haklarıyla gerçekleştirilen ateşlemeler şu sırayı izler: barut hakkı 0, barut hakkı 1... vb ).