Bakteri Nedir? Bakteriler Hakkında

Bakterilerin Genel Özellikleri

Bakterilerin genel özellikleri konusuna girmeden kısaca bakterileri tanımak gerekir. Bakteriler monera alemini yaratan prokaryot canlıların en sık ve en fazla bilinmekte olan sınıfıdır. O derece yaygındır ki dünyamızda bakterinin bulunmadığı yer yoktur diyebiliriz. En çok fazla organik atıkların bol yer aldığı yerlerde ve sularda yaşarlar. Bununla birlikte, -90 derecelik buzullar içerisinde ve +80 derecelik kaplıcalarda yaşayabilen bakteri türleri de bulunur. Hava ve su damlacıkları aracılığıyla çok fazla uzak mesafelere taşınabilirler. Bakteriler deneysel olarak ilk kez 17. asırda bakterileri gözlemleyebilen ve onların şekillerini anlatan Antoni Van Lövenhuk olmuştur.

Bakterilerin genel özellikleri

Tek hücreli prokaryotik canlılardır.
Mikroskop yardımıyla gözlenebilirler.
Büyüklükleri 0,1 mikro metre ile 10 mikro metre içinde değişir.
3500 milyon seneden daha uzunca zamandır yeryüzünde var oldukları bilinmektedir.
O derece yaygınlar ki bu gün dünyamızda bakterinin bulunmadığı yer yok diyebiliriz.
Gökyüzü ve su damlacıkları ile uzak mesafelere taşınabilirler.
-90 ile 80 santigrat derece içinde yaşarlar.
Deneysel olarak ilk kez 17.yy' da Antoni Van Lövenhuk bakterileri gözleyerek onların şekillerini açıklamıştır.
Boyutları normal boyuttaki ökaryot hücrelerin mitokondrileri kadardır
Enzim sistemleri bulunur, orijinal metabolizmaları bulunur.
Nucleus ve zar sistemlerine ilişkin organeller bulunmaz.
yönetici molekülü DNA dır ve nuclear bölgede çıplak olarak bulunur.
Protein, yağ ve karbonhidrat içerir hücre çeperi bulunur.
Bazılarında kapsül bulunur.
Sitoplazmada DNA, RNA, ribozom, poli ribozom, glikojen ve yağ damlacıkları bulunur.

BAKTERİLERİN BESLENMELERİ

Bazı bakteriler ototrof olup, fotosentez veya kemosentez yaparlar. Çoğunluğu ise heterotrof olup, saprofit veya parazit yaşarlar.

a. Saprofit Bakteriler: Bakterilerin çoğunluğunu oluşturur. Besinlerini bulundukları ortamlardan hazır sıvılar olarak alırlar. Nemli, ıslak ve çürükler üzerinde yaşarlar. en çok amino asit, glikoz ve vitamin gibi besinleri ortamdan alırlar. Bu tür bakteriler dış ortama salgıladıkları enzimlerle bitki ve hayvan ölülerini daha basit organik maddelere parçalayarak onların çürümesini sağlarlar. Böylece hem toprağın humusunu artırırlar, hem de kendilerine besin sağlarlar. çürütme sonucu çeşitli kokular meydana gelir. Bu yüzden bu olaya kokuşmadenir. Bazı saprofit bakteriler, sütün yoğurt ve peynir olarak mayalanmasını sağlarlar. Saprofitler, dünyada madde devrinin tamamlanmasında önemli rol oynadıklarından hayat için mutlaka gereklidir.

b. Parazit Bakteriler: Besinlerini cansız ortamdan değil de üzerinde yaşadıkları canlılardan temin ederler. Çünkü sindirim enzimleri yoktur. Bunların bazıları konak canlıya fazla zarar vermeden yaşayabilirler. Sadece onun besinlerine ortak olurlar. Kalın bağırsağımızdaki Escherichia coli bunun en iyi örneğidir. Bazı parazit bakteriler ise konak canlının ölümüne bile sebep olabilen hastalıklara yol açarlar. Bunlara Patojen Bakteriler denir. Patojenler ya toksin çıkararak ya da konak canlının enzim ve besinlerini kullanarak zarar verirler. toksinler ya dışarı atılır (Ekzotoksin), ya da Bakterinin içinde kalır (Endotoksin). İçinde kalan toksinler bakteriler ölünce zararlı hale geçerler. Canlıların patojen bakterilere ve toksinlerine karşı oluşturdukları savunmaya “Bağışıklık” denir. Parazit bakterilerinin üremeleri oldukça hızlıdır.

c. Fotosentetik Bakteriler: Sitoplazmalarında serbest klorofil taşırlar. Fotosentezlerinde elektron kaynağı olarak H2O yerine H2S ve H2 kullanırlar.

CO2 + H2O ——> Besin + O2 (Mavi-yeşil algler)
CO2 + H2S ——> Besin + S + H2O (Kükürt bakterileri)
CO2 + H2 ——> Besin + H2O (Hidrojen Bakterileri)

d. Kemosentetik Bakteriler: Bu bakteriler de madde devrinde çok önemlidirler. Bazı inorganik maddeleri oksitleyerek onları zararsız hale getirirler. oluşan maddeler ise bitkilerce mineral tuzlar olarak kullanılır. bu oksitleme sonucunda açığa kimyasal enerji çıkar. Bu enerjiyle de CO2 indirgemesi yaparak besinlerini sentezlerler. ışık ve klorofil gerekli değildir. Oksijen kullanılır. Kemosentetik bakteriler en çok azotlu, kükürtlü, demirli maddeleri oksitlerler.

NH3 + O2 ———> HNO2 + H2O + Kalori (Nitrosomanas)
HNO2 + O2 ———> HNO3 + Kalori (Nitrobacter)
H2S + O2 ———> H2O + S + Kalori (Kükürt Bakterileri
FeCO3 + O2 + H2O ———> Fe(OH)3 + CO2 + Kalori (Demir Bakterileri)
N2 + O2 ———> NO2 + Kalori (Azot bakterileri)

Kemosentez sonucu:

Bazı zararlı maddeler ortadan kaldırılmış,
Bitkilerin alabileceği tuzlar oluşturulmuş,
Kimyasal enerji kazanılmış
Organik besin sentezlenmiş olmaktadır.

Bakterilerde üreme ve üreme çeşitleri

Ad: Bakterilerde eşeyli üreme.jpg
Gösterim: 2070
Boyut: 31.9 KB

1. Bölünerek Çoğalma: Bütün bakteri türlerinin esas üreme şekli bölünmedir. Bölünme eşeysiz üreme biçimidir. Su, besin maddesi ve sıcaklığın uygun olduğu ilamlarda çok hızlı bölünürler. Bu bölünme her 20 dakikada bir gerçekleşir. Böylece geometrik olarak artmaya başlarlar. Ancak bu artış sürekli değildir. Çünkü zamanla ortam sıcaklığı artar, asitler ve CO2 birikir, besin maddeleri tükenir. Bunlar bakteriler için öldürücü doza ulaşınca geometrik artış bozulur. Belli değerden sonra artış yerine azalma görülür. Böylece bakteri populasyonları da dengelenmiş olur. Bakterilerde hücre bölünmesi Mitoz’a benzer. Ancak çekirdek zarı ve belli bir kromozom sayısı olmadığı için tam bir mitoz değildir.

2. Sporlanma: Bazı bakteri türleri yaşadıkları ortam şartları bozulunca “endospor” oluşturarak kötü şartları geçirirler. Endosporlar, kalıtım materyalin, çok az bir sitoplazmayla beraber, sert bir çeperle çevrilmiş halidir. Ortam şartları normale dönünce çeper çatlar. Endospor gelişerek normal bakteriyi meydana getirir.

Ad: endospor üreme.gif
Gösterim: 1274
Boyut: 16.9 KB

Endosporlarda metabolik faaliyetler minimum seviyededir. Bu şekilde uzun yıllar yaşayabilirler. Olumsuz şartlar olan yüksek ısıdan, kuraklıktan, donmadan ve besinsizlikten etkilenmezler. 60 yıl canlı kalan bakteri sporları tespit edilmiştir. Normal bakteri hücrelerinin tamamı 100°C’de ölürken endosporlar ancak 120°C’de 15-20 dakika kalırsa ölürler. Soğuk ortamlara da aynı oranda dayanıklıdırlar. Bazı türlerde bir bakteriden birden çok endospor meydana gelebilir.

3. Eşeyli Üreme (Konjugasyon): Bakteriler bölünerek çok hızlı üremelerine, olumsuz şartları da endospor oluşturarak geçirmelerine rağmen, düzensiz de olsa eşeyli üremeyi gerçekleştirirler. Çünkü bu sayede kalıtsal çeşitliliklerini arttırarak değişen ortamlara uyum yapma imkanı bulurlar. Bu çeşitliliğe ise Kalıtsal varyasyon denir.

Ad: konjugasyon üreme.gif
Gösterim: 1120
Boyut: 4.4 KB

Konjugasyon (kavuşma) esnasında DNA yapısı farklı iki bakteri yanyana gelerek aralarında geçici bir zardan köprü oluştururlar. Bu köprü aracılığı ile DNA parçalarını değiştirirler. Sonra ayrılarak bölünmelerine devam ederler. Dikkat edilirse, çok hücreli canlılarda görülen eşeyli üremeden çok farklı bir eşeyli üreme oluşmaktadır. Bunlarda gamet oluşumu ve döllenme yoktur. Bakteriler diğer canlılara göre daha kolay mutasyona uğrarlar. Mutasyonlar genellikle zararlı ve öldürücü olmakla beraber, bakterilerde bazen olumlu sonuçlar veren faydalı mutasyonlar oluşabilmektedir. Bugün bakteriler değişik besin (kültür) ortamlarında yetiştirilerek incelenmektedir. En iyi geliştikleri kültür ortamı et suyudur.

Hücre zarları kıvrımlarından oluşmuştur mesezom ve tilakoid taşıyanlar bulunur.
Mesezom, oksijenli solunum Enzimleri taşırlar.
Tilakoid, klorofil taşırlar.
Flagellum(kamçı) taşıyanlar etkin hareketlidir.
Tek ya da koloniler şeklinde yaşarlar.

Bu nedenle bakterilerde bariz tek mitoz ayrılma görülmez. Kalıtım maddesi çekirdek sahası olarak adlandırılan bölümde halka biçiminde çıplak DNA molekülünden ibarettir. DNA'nın uzunluğu bakterinin boyundan aşağı yukarı 500 kat büyüktür.

Bakterilerin çoğu kamçı olarak adlandırılan uzantılara da sahiptir. Kamçılar, bakterilere suda etkin hareket olanağı sağlar. Yuvarlak bakterilerde kamçı meydana gelmediği için hareketleri pasiftir. Kamçı, bacillus ve spirillum tipi bakterilerde görülmektedir. Kamçılar bakterinin her yerinden çıkabilir, sadece ucundan demet şeklinde de çıkabilir. Bazıları da tek kamçıya sahiptir. Bakteriler, toz parçacıklarına ya da su damlacıklarına tutunarak havada ve suda uzak mesafelere taşınabilirler.

Bakterilerde metabolik vakaları tertip eden enzim sistemleri, öbür canlıların enzim sistemlerine çok fazla alternatif yapıdadırlar. Bakteriler tüm hayatsal olayların gerçekleştiği en basit canlı türüdür. Tümü mikroskobiktir, bir hücreli yapıdadır. Büyüklükleri normal ökaryotik hücrelerin mitokondrileri kadardır. Prokaryot hücrelidirler. Yeryüzünde en fazla yer alan canlılardır. Toprağın 5 metre derinliklerinden tatlı ve tuzlu sulara ölü nebat ve hayvan artıkları üstünden, dinamik hücreler gibi farklı alanlarda yaşarlar. Sadece basit organel var olan zarsız ribozom organelleri bulunur. Birtakım bakteri zarlarında solunum enzimleri mezozozm etrafında toplanmıştır. Hücre zarı haricinde hücre duvarı bulunur. Yapısı bitkilerdeki benzeri selüloz değil, aminoasit ve glikoz türevlerinden oluşmuştur, peptidoglikondan meydana gelir. Haploid kromozomludurlar. Hücre çeperi haricinde patojen türü bakterilerin yapılarında kapsül bulunur. Kapsüller bakteriyi fagositozdan korur. Ve yüzeye tutunmasını olanağı sağlar.

-derlemedir.

MsXLabs Üye Girişi

Bakterilerin Genel Özellikleri

Bakterilerin genel özellikleri

BAKTERİLERİN BESLENMELERİ

Bakterilerde üreme ve üreme çeşitleri