Ege Bölgesi - Genel Bilgi
 

Ege Bölgesi

Türkiye’nin yedi coðrafi bölgesinden biri.

85.000 km2 dolayýndaki yüzölçümüyle Türkiye topraklarýnýn yaklaþýk yüzde ll’ini kaplar. Anadolu’nun batýsýndadýr ve adýný komþu olduðu denizden alýr. Batý doðu doðrultusunda geniþliði, Çeþme’den Emirdað’ýn Davulga bucak merkezine kadar 450 km’yi geçer. Kuzey güney doðrultusunda uzunluðu ise Bursa’nýn güneyi ile Marmaris arasýnda 400 km’yi bulur.
Ege Bölgesi Marmara, Ýç Anadolu ve Akdeniz bölgeleriyle komþudur. Bölgeyi kuzeyde komþu olduðu Marmara Bölgesinden ayýran sýnýr, batýda Baba Burnundan baþlayarak Edremit Körfezinin kuzeyinde yükselen Kaz Daðýna uzanýr. Daha sonra güneye doðru kývrýlýr ve Sýndýrgý kasabasýnýn güneyine kadar Ege Denizine su gönderen alanlarla Marmara Denizine su gönderen alanlarý ayýran su bölümü çizgisini izler. Sýndýrgý yöresinde birdenbire kuzeye döner ve Marmara kýyýlarýna yaklaþtýktan sonra yeniden doðuya yönelir. Böylece Marmara’nýn güneyinde yer alan ovalarýn kenarýndan baþlayan daðlýk bir eþik durumundaki Ýçbatý Anadolu, bütünüyle Ege Bölgesi içinde kalýr. Ýç batý Anadolu Eþiðinin bir parçasý olan Uludað, Bursa kenti ve ovasýyla sýký baðlarýndan dolayý Marmara Bölgesi’nden býrakýlmýþtýr.

Ege Bölgesi’ni Ýç Anadolu' dan ayýran sýnýr çizgisi kuzeybatý-güneydoðu doðrultusunda uzanarak Ýçbatý Anadolu’nun engebelerinden olan, Eskiþehir’in güneybatýsýndaki Türkmen Daðý ile Afyonkarahisar’ýn doðusundaki Emir Daðýný içine alýr. Emir Daðýndan sonra birdenbire dik açýyla güneybatýya döner ve Sultan Daðlarýnýn kuzey ucuna ulaþýr. Bu noktadan sonra Akdeniz Bölgesi’yle olan sýnýr çizgisi baþlar. Güneybatýya doðru oldukça düzgün bir çizgi biçiminde devam eden bu sýnýr çizgisi, Marmaris’in doðusundaki Karaaðaç Körfezi olarak adlandýrýlan koyda Akdeniz’e ulaþarak sona erer. Bölgenin Ege Denizindeki sýnýrlarý ise, doðal yapý bakýmýndan Anadolu’nun devamý görünümündeki Yunanistan’a ait çok sayýdaki adayý karadan ayýran boðaz ve kanallarda saptanmýþ ulusal sýnýrdýr.

Türkiye’nin öteki coðrafi bölgelerinde olduðu gibi, Ege Bölgesi’nin sýnýrlarý da her yerde il sýnýrlarýyla çakýþmaz. Aydýn, Uþak, çok küçük bazý kesimleri dýþýnda Ýzmir, Manisa ve Kütahya illeri tümüyle bölge içinde kalýr. Muðla’nýn Köyceðiz, Ortaca, Fethiye, Dalaman; Denizli’nin Acýpayam, Çameli, Serinhisar, Çardak; Afyonkarahisar’ýn Dinar, Dazkýrý ve Baþmakçý ilçeleri Akdeniz Bölgesi’ne, Sultandaðý ilçesi ise Ýç Anadolu Bölgesi’ne taþar. Bu illerin büyük kesimleri Ege Bölgesi’ndedir. Genelde komþu bölgelerde kalmakla birlikte, bir bölüm topraklarý Ege Bölgesi’ne taþan iller de vardýr. Balýkesir’in Ayvalýk, Gömeç, Burhaniye, Edremit, Havran ve Dursunbey; Bursa’nm Orhaneli, Büyükorhan, Harmancýk ve Keleþ ilçeleri Ege Bölgesi’ne taþar. Çanakkale, Bilecik ve Eskiþehir illerinden Ege Bölgesi’ne taþan topraklar varsa da bu alanlar önemli yer tutmaz. Ege Bölgesi Asýl Ege ve Ýçbatý Anadolu olmak üzere iki bölüme ayrýlýr.

Yüzey þekilleri.

Özellikle Ege Bölümü’nde belirgin olmak üzere parçalý bir yapý gösteren Ege Bölgesi, pek yüksek deðildir. Bununla birlikte yer yer 2.000 m’yi geçen dað kütleleri görülür. Bunlar, Ýçbatý Anadolu’nun 1.000 m’yi geçebilen düzlüklerinden daha alçak olan Ege Bölümü’ndeki ovalar üzerinde çok daha heybetli bir görünüm kazanýr. Ege Bölümü’nde yüzey þekillerinin ana çizgilerini doðu-batý doðrultulu oluk biçimli çukurluklar oluþturur. Bu çukurluklar, aralarýnda kalan doðu-batý doðrultulu yüksek kütlelere dað sýralan görünümü kazandýrýr. Çukurlarýn batý uçlarý yakýn bir dönemde deniz basmasýyla koy ya da körfez biçimini almýþ, ama daha sonra kýsmen ya da tamamen alüvyonlarla dolmuþtur.

Ege Bölgesi’nde yereyin temelini jeologlarýn Menderes Masifi adýný verdikleri Saruhan Menteþe Masifi oluþturur. Paleozoyik (Birinci) Zaman (y. 570-225 milyon yýl önce) ortalarýnda kývrýlmalara uðramýþ, daha sonra aþýnarak düzleþmiþ olan bu eski temel, Tersiyer (Üçüncü) Dönem (y. 65-2,5 milyon yýl önce) içinde yeniden yer hareketlerine uðrayýnca, bir daha kývrýlamayýp kýrýlmýþtýr. Belli kýrýk çizgileri boyunca bazý parçalarýn çökmesiyle sözü edilen oluk biçimli çukurlar (graben) ortaya çýkmýþ, bunlarýn arasýnda da sert ve kristal yapýlý kayaçlardan oluþan eski dað kütleleri (horst) yükselmiþtir. Bu eski kütle yeniden kývrýlmamakla birlikte, çevresinde biriken deniz dibi tortullarý kývrýlýrken onlara kalýp olmuþtur. Doðu batý doðrultulu çukur alanlarla bunlarý ayýran ayný doðrultulu yüksek alanlar kuzeyden güneye þöyle sýralanýr: Edremit Körfezi ve Edremit Ovasý çukur alaný, Bakýrçay Ovasýndan Madra Daðý (1.344 m) ve Kozak Daðýyla (1.051 m) ayrýlýr.

Bakýrçay Ovasý ile Gediz Ovasý arasýnda Yunt Daðý (1.075 m) yer alýr; Gediz Ovasýna kuzeyden Akhisar, güneyden de Nif (Kemalpaþa) ovalarý birer körfez gibi katýlýr. Gediz Ovasýyla daha güneydeki Küçük Menderes Ovasý arasýna Bozdaðlar (2.159 m) kütlesi girer. Bu kütle doðu kesiminde güneydeki Aydýn Daðlarýyla birleþir; batý kesiminde ise Nif Daðýna (1.506 m) ve kuzeyindeki Spil Daðýna (1.513 m) baðlanýr. Daha güneyde Küçük Menderes Ovasýyla Büyük Menderes Ovasý arasýnda Aydýn Daðlarý (1.819 m) uzanýr. Bu daðlar batýya doðru bükülüp incelerek Samsun (Dilek) Daðý (1.237 m) üzerinden komþu Sisam (Sâmos) Adasýna geçer. Geniþ bir alaný kaplayan Büyük Menderes Ovasý, Menteþe yöresi içine Çine ve Bozdoðan ovalarýyla sokulur. En güneydeki çukur alaný, Bodrum ve Datça yarýmadalarý arasýnda yer alan Gökova Körfezidir.

Bölgenin Ýçbatý Anadolu Bölümü’nde dað sýralarý yerine aralýklý dað dizileri görülür. Bu daðlar, güneydoðu-kuzeybatý doðrultusunda birkaç dizi oluþturur. Bu dizilerden en doðuda yer alan Emir (2.307 m), Türkmen (1.826 m), Domaniç (1.845 m) daðlarý bölge sýnýrlan dýþýndaki Uludað’a kadar uzanýr. Bu daðlar dizisi batýda ayný doðrultudaki Afyonkarahisar Kütahya Orhaneli üzerinden geçen bir çukur alanla izlenir. Bu çukur alanýn batýsýnda Kumalar (2.247 m), Ahýr (1.915 m), Murat (2.309 m), Þaphane (2.120 m), Akdað (2.089 m), Eðrigöz (1.931 m) daðlarý yer alýr. Bu dizinin daha batýsýnda, geniþ bir plato uzanýr. Gediz Ovasýna dik yamaçlarla inen ve yüksekliði kuzeydoðuda 1.000 m’yi aþan bu platoya Gördes-Uþak Platosu adý verilir. Platonun güney kenarýndaki Kula kenti çevresinde sönmüþ volkan konileri ve oldukça yeni lav akýntýlarý görülür.

Ege Bölgesi sularýnýn büyük bir bölümü Ege Denizine dökülür. Bakýrçay, Gediz ve Küçük Menderes ile daha küçük bazý akarsularýn havzalarý bütünüyle Ege Bölgesi’ndedir. Büyük Menderes Havzasýnýn küçük bir bölümü Akdeniz Bölgesi’ne taþar. Yukarý ve orta çýðýrlarý da bölgede olan Kirmastý Suyu, Simav Çayý, bölgenin bir bölüm sularýný Susurluk Çayýyla Marmara Denizine götürür. Bölgenin kuzeydoðusunun sularýný buradan çýkan Sakarya ve onun kolu olan Porsuk Çayý Karadeniz’e taþýr. Bölgenin doðu kesiminin sularý ise Afyonkarahisar’dan geçip bölge dýþýnda Eber ve Akþehir göllerine ulaþan Akarçay’ýn kapalý havzasýyla Iç Anadolu Bölgesi’ne gider.

Ege Bölgesi akarsularýnýn akýþlarýnda bölgeye düþen yaðýþýn mevsimlere daðýlýþýna baðlý olarak yazýn genel bir azalma görülür. Aðustos, akarsularýn en az su taþýdýðý aydýr. Sonbaharda ilk yaðmurlarýn etkisiyle baþlayan kabarma, þubat ayýnda en yüksek düzeyine ulaþýr. Ege Bölgesi göl bakýmýndan zengin deðildir. En önemli göller. Büyük Menderes aðzý yakýnlarýnda eski bir körfez aðzýnýn týkanmasýyla oluþmuþ Bafa Gölü ile Gediz Vadisi kenarýndaki Marmara Gölüdür. Bunlarýn dýþýnda, akarsu aðýzlarýndaki deltalarda delta göllerine rastlanýr. Ayrýca Gediz üzerindeki Demirköprü ve Büyük Menderes üzerindeki Adýgüzel, kollarýndan Akçay üzerindeki Kemer baraj gölleri bölgedeki önemli yapay göllerdendir.

Ýklim ve bitki örtüsü.

Ege Bölgesi genellikle yazlan sýcak ve kurak, kýþlarý ýlýk ve yaðýþlý olan Akdeniz ikliminin etkisi altýndadýr. Bu genel durum daha çok Ege Bölümü için geçerlidir. Ýçbatý Anadolu’da ise denizden uzaklýk ve yükselti nedenleriyle iklim koþullannda deðiþiklik görülür. Yýllýk ortalama sýcaklýkta coðrafi enlemin etkisiyle güneyden kuzeye ve yüksekliðin etkisiyle batýdan doðuya doðru azalma görülür (Bodrum’da 18,9°C, Ýzmir’de 17,6°C, Dikili’de 16,3°C; içlere doðru Manisa’da 16,6°C, Uþak’ta 12,1°C, Afyonkarahisar’da 11,1°C). En soðuk ay ortalamalarý kýyý boyunda 11°-6°C arasýnda deðiþir; bu düzey iç kesimlere doðru gidildikçe Ege Bölümü ovalannda biraz azalarak 7°C-5°C’ye, Ýçbatý Anadolu Eþiði üzerinde ise l°C-0°C’ye iner. En sýcak ay ortalamalarý da kýyý kesiminde güneyden kuzeye doðru azalma gösterir (Bodrum’da 27,9°C, Ýzmir’de 27,5°C, Dikili’de 25,2°C). Ege Bölümü ovalarýnda yaz sýcaklarý kýyýdaki gibi kavurucudur (Aydýn’ da 28,1°C, Manisa’da 27,2°C). Ama kuzeye doðru (Akhisar’da 26,6°C) ve yüksekliðin arttýðý yerlerde (Muðla’da 26°C, Denizli’de 26,6°C) en sýcak ay ortalamasý biraz düþer. Ýçbatý Anadolu’da yaz mevsimi Ege kýyýlarý ve ovalarýyla karþýlaþtýrýlmayacak kadar serindir (Afyonkarahisar’da 21,9°C, Kütahya’da 20,4°C, Uþak’ta 23,2°C). Ege Bölgesi’nde en yüksek sýcaklýk 25 Aðustos 1958’de Marmaris’te 47°C olarak, en düþük sýcaklýk ise 29 Aralýk 1948’de Kütahya’da -28,1°C olarak saptanmýþtýr.
Ege Bölgesi’nde yýllýk yaðýþ miktarý genelde 500-1.000 mm arasýnda deðiþir ve önemli farklýlýklar görülmez. 500 mm’nin altýnda ve 1.000 mm’nin üstünde yaðýþ alan ancak birkaç yöre vardýr. Yaðýþýn mevsimlere daðýlýmý kýyý boyunda Akdeniz yaðýþ rejimine uyar. Yazlar çok kurak geçer. Yaz aylarýna düþen yaðýþ payý Ýzmir’de yüzde 2, Marmaris ve Bodrum’da ise yüzde1’ den azdýr. Bu oranlar kýþýn Ýzmir’de yüzde 59, Bodrum’da yüzde 64’tür. Ege Bölümü ovalarýnda da benzer bir yaðýþ rejimi görülür. Ýçbatý Anadolu’da en az yaðýþlý mevsim, yaðýþ payý fazla düþük olmamakla birlikte gene yazdýr. Afyonkarahisar’da yaðýþlar mevsimlere göre kýþýn yüzde 30,5, ilkbaharda yüzde 34,5, yazýn yüzde 16, sonbaharda yüzde 19 biçiminde bir daðýlým gösterir. Orman alanlarý Ege Bölümü’nün alçak kesimlerinde makiliklerin, Ýçbatý Anadolu’ da ise step görünüþlü alanlarýn üstünde yer alýr.

Ormanlarýn alt basamaklarýnda çeþitli meþelere rastlanýr. Kýzýl çam, Ege Bölümü daðlarýnda makiliklerden sonra baþlar ve genellikle 1.000 m’den yukarýlarda yerini ara çama býrakýr. Kýzýl çam bazý yerlerde deniz kenarýndan baþlar ve Dilek Yarýmadasý Milli Parký’ndaki Samsun Daðýnda olduðu gibi bazen meþe kümeleriyle birlikte bütün daðlarý kaplar. Karaçam daha çok Ýçbatý Anadolu Eþiðinde bulunur ve Murat, Eðrigöz, Alaçam daðlarýnda kayýnlarla birlikte yer alýr. Daha doðuya gidilince meþe çalýlýklarý ve step bitkileri görülür. Ayrýca Bozdaðlar, Aydýn Daðlan ve Menteþe yöresindeki daðlar üzerinde de kara çamlar çok yer tutar. Fýstýk çamlan Bergama’nýn kuzeyindeki Kozak Daðý yamaçlarýný yoðun bir biçimde kaplar; burasý Türkiye’nin en önemli çamfýstýðý üretim alanýdýr. Bütün kýyý kesimlerinde zeytinlikler görülür. Kuzeyden gelen soðuk hava etkilerinden korunan turunçgiller bölgenin güneyine sýðýnmýþtýr. Akdeniz Bölgesi sýnýrý yakýnýndaki Marmaris çevresinde sýnýrlý bir alanda bölgeye yabancý olan sýðla (günlük) aðaçlarýna rastlanýr. Bölgedeki baþlýca koruma alanlarý Baþkomutan Tarihi, Dilek Yarýmadasý ve Spil Daðý milli parklarýdýr.

Nüfus.

21 Ekim 1990’da yapýlan son nüfus sayýmýna göre, Ege Bölgesi’nin sýnýrlarý içinde yaklaþýk 7.400.000 kiþi yaþamaktadýr. Buna göre Türkiye nüfusunun yüzde 13’ü Ege Bölgesi’ndedir. Türkiye’de km2’ye yaklaþýk 73 kiþi düþerken, Ege Bölgesi’nde yaklaþýk 87 kiþi düþer. Bu yoðunluk bölgeyi oluþturan iki bölüm arasýnda büyük fark gösterir (Ege Bölümü’nde km2’ye 107 kiþi, içbatý Anadolu’da 44 kiþi). Bölge nüfusunun yüzde 42’si bucak merkezi ve köylerde, yüzde 58’i ise il ve ilçe merkezlerinde oturur. Ýzmir’in nüfusu 1,7 milyonu aþmakta, Denizli, Manisa, Kütahya’nýnki 100-200 bin arasýnda, Afyonkarahisar, Nazilli, Akhisar, Turgutlu, Salihli, Ödemiþ ve Söke’ nin nüfusu ise 50-100 bin arasýnda bulunmaktadýr.

Ekonomi.

Ege Bölgesi ekonomik etkinlikler bakýmýndan oldukça çeþitlilik gösterir. Ekili ve dikili alanlar özellikle Ege Bölümü’nde geniþ yer tutar. Ýçbatý Anadolu’da tahýl ekimi, Ege Bölümü’nde ise sanayi bitkileri ekimi, meyvecilik ve baðcýlýk öne çýkar. Türkiye tütün üretiminin yarýsýndan çoðunu Ege Bölgesi karþýlar. Pamuk üretimindeki payý ise üçte birden fazladýr. Yað bitkilerinden haþhaþ ve bölgeye Cumhuriyet döneminde girmiþ bulunan þeker pancarý üretimi de önemli yer tutar. Kurutularak yurt içine ve yurtdýþýna satýlan Gediz Vadisinin çekirdeksiz üzümü ile Büyük Menderes Vadisinin inciri ve Edremit Körfezi kýyýlarýnda yoðunlaþmýþ olan zeytin ve zeytinyaðý üretimi bölge ekonomisine büyük katkýda bulunur. Ege Bölgesi Türkiye üzüm üretiminin üçte birinden fazlasýný, incir üretiminin ise beþte dördünü karþýlar. Türkiye’deki zeytin aðaçlarýnýn yarýsýndan fazlasý bu bölgededir. Turunçgiller önemli bir ihracat geliri saðlar.Bölgenin hayvan varlýðýnda koyun baþta gelir. Bunun yarýsýndan çoðu Ýçbatý Anadolu’da bulunur. Kýl keçisi sayýsý yýldan yýla gerilemektedir. Arýcýlýk yaygýndýr; Muðla ili Türkiye bal üretiminde Ordu’dan sonra ikinci sýrada yer alýr (1989).

Deniz ürünleri çeþitlidir. Ege Denizinin özellikle kuzey kesimlerinde avlanan ve ticari bakýmdan önem taþýyan barbunyabalýðý, tekirbalýðý, kefal, kolyoz, levrek, mercanbalýðý, orfoz, orkinos, çipuranýn bir bölümü ihraç edilir. Süngercilik eski önemini yitirmiþ durumdadýr. Bölgede kültür balýkçýlýðý yöntemiyle çok sayýda alabalýk yetiþtirilir.

Ege Bölgesi’nde madencilik çok eski bir geçmiþe dayanýr. Lydia kralý Kroisos’un zenginliðini saðlayan altýnlarýn Salihli yakýnlarýndaki Sardes’ten çýkarýldýðý bilinmektedir. Günümüzde Emet’te bor mineralleri, Harmancýk’ta krom, Soma,,Tunçbilek, Deðirmisaz, Yataðan, Seyitömer’de linyit; Salihli, Eþme ve Koçarlý’da uranyum; Ýzmir, Aydýn, Denizli, Manisa ve Muðla’da zýmpara taþý; Alaþehir, Banaz, Karaburun ve Ödemiþ’te cýva; Denizli, Ýzmir, Kütahya, Aydýn, Manisa, Uþak ve Afyonkarahisar’da mermer yataklan vardýr. Ýzmir Körfezindeki Çamaltý Tuzlasý Türkiye’nin baþta gelen tuz üretim merkezidir.

Ege Bölgesi Soma, Tunçbilek, Yataðan Yeniköy termik, Kemer, Adýgüzel ve Demirköprü hidroelektrik santrallarýyla Türkiye enterkonekte sistemine katkýda bulunur. Ayrýca Ýzmir yakýnlarýndaki Aliaða’da bir petrol rafinerisi vardýr. Ege Bölgesi sanayi etkinlikleri bakýmýndan Marmara Bölgesinden sonra ikinci sýradadýr. Dokuma ve gýda sanayisi baþta olmak üzere makine, yedek parça ve öteki sanayi kuruluþlarý Ýzmir’de yoðunlaþmýþtýr. Yað sanayisi Ayvalýk ve Edremit yöresinde toplanmýþtýr. Uþak, Kütahya ve Afyonkarahisar’da þeker, Kütahya’da azot fabrikalarý bulunur. Pamuklu dokumacýlýk Ýzmir’den baþka Aydýn, Nazilli, Denizli ve Uþak’ta yaygýnlaþmýþtýr. Halýcýlýk, Ýçbatý Anadolu’daki Uþak, Kula, Gördes, Simav, Demirci’de geliþmiþtir.

Ege Bölgesi yüzey þekillerinin elveriþliliði nedeniyle karayolu ulaþýmý bakýmýndan çok geliþmiþtir. Bölgeye doðudan Afyonkarahisar, Uþak ve Denizli, Aydýn üzerinden gelen iþlek karayollarý Ýzmir’de kesiþir. E-24 Karayolu ise Denizli ve Aydýn üzerinden Selçuk’a ulaþýp kuzeye doðru genellikle Ege kýyýlarýný izler. Türkiye’de yapýlan ilk demiryolu hattý, 1866’da açýlan Ýzmir-Aydýn Demiryolu’dur. Denizyolu baðlantýlarý Ýzmir limanýnda toplanmýþtýr. Öteki iskeleler daha çok turistik bakýmdan önem taþýr. Bölgenin baþlýca havaalaný Ýzmir’deki Adnan Menderes Havalimanýdýr. Bölge sýnýrlarý dýþýndaki Dalaman Havalimaný da bölgeye gelen turistlere hizmet verir.

Ege Bölgesi zengin tarihsel deðerleri, doðal güzellikleri, ulaþým ve konaklama olanaklarýyla Türkiye’nin en önemli turistik yöresidir. Bölgedeki yükseköðretim kurumlarý, Ýzmir’deki Ege ve 9 Eylül üniversiteleri ile Eskiþehir’deki Anadolu Üniversitesi’nin Afyonkarahisar, Kütahya ve Bolvadin’deki çeþitli birimleridir.

Ege Bölgesi

Ege Bölgesi, yer þekilleri, iklim ve bunun etkisine baðlý olarak beþeri ve ekonomik yönden farklý olan iki bölüme ayrýlmýþtýr. Bunlar Ege Bölümü ve Ýç Batý Anadolu Bölümüdür.

Yer þekilleri
Yer þekillerinin oluþmasýnda 3. zaman sonlarý ile 4. zaman baþlarýndaki tektonik hareketler belirleyici olmuþtur.

Daðlar : Bölgenin batýsýnda, Ege Denizi’ne dik uzanan, doðu-batý yönlü daðlar ile bu daðlar arasýndaki çöküntü ovalarý yer alýr. Kuzeyden güneye doðru sýralanan Kaz Daðý, Mardan Daðý, Yunt Daðý, Bozdaðlar ve Aydýn Daðlarý kýrýlma sonucu oluþan horstlardýr. Manisa’nýn Kula ilçesi yakýnlarýnda genç volkan konileri yer alýr.

Ovalar : Doðu – batý yönlü uzanan dað sýralarý arasýnda yer alan Edremit, Bakýrçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes ovalarý kýrýlma sonucu oluþan grabenlerdir. Ege Bölümü’nde yüksekliði 250 metreden daha az olan çöküntü ovalarý yer alýr ve iç kesimlere doðru uzanýr. Bölgenin en güneyindeki Menteþe Yöresi’nde ise karstik ovalar yaygýndýr.

Platolar : Bölgedeki platolar Ege grabenlerinin doðusunda, Ýç Batý Anadolu Bölümü’ndeki yüksek düzlüklerdir. Kýyý Ege ovalarýnýn bittiði yerde, plato görünümündeki Ýç Batý Anadolu eþiði baþlar. Ýç Batý Anadolu Platosu üzerinde yüksekliði 2000 metreden az olan Demirci, Eðrigöz, Þaphane, Murat, Emir ve Sandýklý Daðlarý yer alýr.

Akarsular ve Göller
Akarsular : Bölgenin akarsularý Bakýrçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes’tir. Hepsi Ege Denizi’ne dökülür. Akarsularýn aþaðý çýðýrlarýnda arazi eðimi azaldýðý için menderesler, akarsu aðýzlarýnda ise akarsularla ayný adlarý taþýyan irili-ufaklý delta ovalarý oluþmuþtur. Akarsularýn yatak eðimi az olduðu için hidroelektrik potansiyelleri de azdýr.

Göller : Göl bakýmýndan fakir olan Ege Bölgesi’nde Bafa (Çamiçi) ve Marmara gölleri yer alýr. Bu göller alüvyal set gölleridir. Sularý tatlýdýr.

Ýklim

Kýyý kesimindeki Asýl Ege Bölümü’nde Akdeniz iklimi özellikleri görülür. Akdeniz ikliminin etkileri, çöküntü ovalarý boyunca, kýyýdan yer yer 100-150 km kadar içerilere sokulur. Kýyý kesiminde kar yaðýþlarý ve don olaylarý çok ender görülür. Kýþlarý oldukça ýlýmandýr. Yaz mevsimi kýyý ovalarýnda oldukça sýcak ve kurak geçer. Ýç Batý Anadolu Bölümü’nde ise Akdeniz ikliminden karasal iklime geçiþ özelliði görülür. Sýcaklýk farklarý artar. Ýç Batý Anadolu’da kýþ mevsimi kýyý kesime göre daha soðuktur. Kar yaðýþlarý ve don olaylarý görülür. Yaz mevsimi ise kýyý kesime göre daha sýcaktýr. Ýç Batý Anadolu’da kýyý kesimine göre azalan yaðýþlar, ilkbahar mevsimine doðru kayar. Yaz kuraklýðý kýyý kesimden daha azdýr.

Doðal Bitki Örtüsü

Ege Bölümü’nde 500-600 metreler kadar makiler, daha yükseklerde iðne yapraklý aðaçlardan oluþan ormanlar yer alýr. Ýç Batý Anadolu Bölümü’nde çalýlýk ve ormanlarla, Ýç Anadolu’ya doðru bozkýrlar göürülür.

Nüfus ve Yerleþme

Nüfus sayýsý bakýmýndan Marmara, Ýç Anadolu ve Karadeniz bölgelerinden sonra 4. sýrayý alýr. Bölgede doðum oraný düþüktür. Yüzölçümü küçük olduðundan, nüfus yoðunluðu bakýmýndan Marmara Bölgesi’nden sonra 2. sýrayý alýr. Nüfusun daðýlýþý düzenli deðildir. Kýyý kesimindeki ovalar sýk nüfuslu, iç kesimler ise daðlýk Menteþe Yöresi ise oldukça tenhadýr. Ege Bölümü’nde kentleþme oraný yüksek, göçler nedeniyle nüfus artýþý fazladýr. Ayrýca bu bölümde yer alan Kuþadasý, Bodrum, Marmaris gibi turizm merkezlerinde yaz mevsiminde turizm nedeniyle nüfus artar.

Ýller
Afyon, Aydýn, Denizli, Ýzmir, Kütahya, Manisa, Muðla, Uþak

Ekonomik Özellikler

Tarým
Kýyý kesimindeki Ege Bölümü’nde verimli tarým topraklarýnýn bulunmasý ve Akdeniz ikliminin etkisi nedeniyle, ekonomik deðeri yüksek olan ihraç ürünleri yetiþtirilir. Bu bölümde tarýmda makine kullanýmý yaygýndýr. Ýntansif (modern) tarým yöntemleri uygulanýr. Tarýmsal nüfus yoðunluðu fazla olan bu bölümde seracýlýk da yaygýndýr. Ýç Batý Anadolu Bölümü’nde iklimin karasallaþmasý ve sulamanýn yaygýn olmamasý, tarýmsal ürün çeþitliliðini azaltýr. Kýyýda yetiþtirilen ürünler bu bölümde yetiþtirilemez.

Tarým Ürünleri

Asýl Ege Bölümü’nün Baþlýca Tarým Ürünleri

Tütün : Türkiye tütün üretiminin % 50’sini bu bölge karþýlar. Tüm kýyý ovalarýnda ekimi yapýlan ve yurt dýþýna ihraç edilen tütün en çok Bakýrçay Ovasý’nda yetiþtirilir.

Zeytin : Akdeniz ikliminin tanýtýcý kültür bitkisi olan zeytin en çok Ege Bölgesi’nde yetiþtirilir. Türkiye üretiminin % 48’ini Ege Bölgesi saðlar. Edremit – Ayvalýk Yöresi baþta olmak üzere tüm kýyý kesiminde ve yer yer 100 km içerilere kadar zeytin yetiþtirilir.

Üzüm : Türkiye’de üzüm üretiminin % 40’ýný saðlayan bölge 1. sýrada yer alýr. Kurutularak ihraç edilen çekirdeksiz üzümün tamamýný Ege Bölgesi üretir. Baþta Gediz Ovasý olmak üzere Büyük ve Küçük Menderes ovalarýnda yetiþtirilir.

Ýncir : Kýþ ýlýklýðý isteyen ve Akdeniz iklimine uyumlu olan incirin %82’si bu bölgede yetiþtirilir. Büyük Menderes, Küçük Menderes ve Gediz ovalarýnda incir üretimi yoðunlaþýr. Kurutularak yurt dýþýna ihraç edilen incirin en çok yetiþtirildiði yer ise Aydýn’dýr.

Pamuk : Akdeniz iklimine uyumlu olduðundan kýyý ovalarýnda ekimi yapýlýr. Büyük Menderes ve Gediz ovalarýnda üretimi yoðunlaþýr. Türkiye üretiminin % 42’sini saðlayan Ege Bölgesi üretimde ilk sýrayý alýr.

Turunçgiller : Akdeniz iklimine uyumlu olan ve kýþ ýlýklýðý isteyen turunçgil üretimi, Ýzmir’in güneyindeki kýyý ovalarýnda yapýlrý. Türkiye üretiminin %10’unu saðlayan bölge, Akdeniz Bölgesi’nden sonra 2. sýrayý alýr.

Pirinç : Çöküntü ovalarýnda ekimi yoðunlaþýr.

Sebze : Bölgenin sebze üretiminde önemli bir yeri vardýr. Domates, biber, patlýcan, patates, salata, kereviz, pýrasa, baþlýcalarýdýr.

Meyve : Bölge kendine özgü meyve üretimi ile diðer bölgelerden ayrýlýr. Ýncir, turunçgil ve üzümün yaný sýra elma ve kiraz üretimi de önem taþýr.

Ýç Batý Anadolu Bölümü’nün Baþlýca Tarým Ürünleri

Haþhaþ : Tohumundan yað ve kozasýndan morfin yapýmýnda kullanýlan afyon sakýzýnýn elde edildiði bir bitkidir. Bu nedenle ekimi devlet kontrolünde yapýlýr. Türkiye üretiminin %90’ýný Ege Bölgesi karþýlar. Afyonkarahisar çevresinde ekimi yoðunlaþýr.

Tahýllar : Bölgede üretilen tahýl ülke üretiminin % 10’a yakýn bölümünü karþýlar. Tahýllardan buðday ve arpa, Afyon, Kütahya, Denizli ve Uþak’ta üretilir.

Þekerpancarý : Önemli bir endüstri bitkisi olan þekerpancarý Afyon, Kütahya ve Denizli’de üretilir.

Ayçiçeði : Denizel etkilerin sokulmadýðý Ýç Batý Anadolu’da sulanabilen alanlarda yetiþir.

Baklagiller : Uþak, bölgede nohut üretiminin en fazla yapýldýðý yerdir.

Hayvancýlýk

Bölgede hayvan otlatmaya elveriþli alanlar pek fazla deðildir. Otlaklar daha çok Ýç Batý Anadolu’da görülür. Bölgenin kýyý kesiminde besi hayvancýlýðý, Ýç Batý Anadolu Bölümü’nde daðlýç ve sakýz ýrký, Ýç Batý Anadolu platolarýnda karaman ýrký koyun yetiþtirilir. Özellikle maki alanlarýnda kýl keçisi yetiþtiriciliði önem taþýr. Menteþe Yöresi’nde arýcýlýk geliþmiþtir. Kümes hayvancýlýðý son yýllarda geliþme göstermiþtir. Ayrýca doðal balýkçýlýðýn yaný sýra kültür balýkçýlýðý da yapýlýr.

Ormancýlýk

Türkiye ormanlarý’nýn %19’u Ege Bölgesi’nde yer alýr. Ormanlar Asýl Ege Bölümü’nde yoðunlaþýr. Menteþe Yöresi, Aydýn Daðlarý, Bozdaðlar ve Kaz Daðý orman bakýmýndan en zengin alanlardýr. Menteþe Yöresi’nde sýðla yaðý üretimi yapýlýr. Günlük aðacý ve meyan kökü de bölgedeki diðer önemli orman ürünleridir.

Madenler ve Enerji Kaynaklarý

Madenler : Krom üretiminde ikinci sýrayý alan bölgede, Köyceðiz, Marmaris, Emet’te krom çýkarýlýr. Menteþe Yöresi’nde zýmpara taþý, Afyon’da mermer, Eymir, Ayazmand ve Torbalý’da demir, Kütahya-Emet’te bor minerali çýkartýlýr. Ayrýca Ýzmir Çamaltý tuzlasýnda tuz üretilir.

Enerji Kaynaklarý : Türkiye’nin en önemli linyit yataklarý bu bölgede yer alýr. Linyit üretiminin %90’ý Ege Bölgesi’nden saðlanýr. Çýkarýldýðý yerler; Muðla – Yataðan, Manisa – Soma, Kütahya’da Tavþanlý, Tunçbilek, Seyitömer ve Deðirmisaz’dýr. Linyit’in önemli bir bölümü termik santrallerde yakýlarak elektrik enerjisi üretilir.

Enerji Üretim Tesisleri
Termik santrallerin en çok olduðu bölgedir. Bu santraller; Manisa-Soma, Muðla-Yataðan ve Gökova ile Kütahya-Seyitömer ve Tunçbilek’te kuruludur. Termik enerjinin yaný sýra hidroelektrik enerjisi üretimi de yapýlýr. Demirköprü (Gediz), Kemer ve Adýgüzel (Büyük Menderes) barajlarý bu bölgededir. Denizli-Sarayköy’de jeotermal santral kuruludur.

Endüstri

Baþlýca endüstri tesisleri þunlardýr :

• Besin, Sývý Yað : Ýzmir, Ayvalýk, Edremit
• Þeker : Uþak, Afyon, Kütahya
• Sigara ve Ýçki : Ýzmir
• Petrol Arýtma ve Petro Kimya : Ýzmir - Aliaða
• Seramik, Çini, Porselen : Kütahya, Uþak, Ýzmir
• Pamuklu Dokuma : Ýzmir, Aydýn, Nazilli, Söke, Bergama, Denizli ve Uþak
• Otomotiv : Ýzmir
• Tarým Makineleri : Manisa, Aydýn
• Kaðýt : Afyon (Çay)
• Azot – Gübre : Kütahya

Ulaþým

Doðu – batý yönlü uzanan daðlar ve arasýndaki ovalar, kýyý kesimle iç kesimi birbirine baðlayan yollarýn yapýmýný kolaylaþtýrmýþtýr. Daðlýk Menteþe Yöresi dýþýnda bölgede ulaþým sorunu yoktur. Ýzmit limaný ard bölgesine kara ve demiryollarýyla baðlanmýþtýr. Türkiye’nin en önemli ihraç limanýdýr. Afyon ve Denizli de önemli yollarýn kesiþtiði, ulaþýmýn geliþtiði merkezlerdir.

Turizm

Ege Bölgesi’nde özellikle kýyý kesimler tarihi ve doðal güzellikleriyle turizmin çok geliþtiði yerlerdir. Bodrum, Marmaris, Kuþadasý, Çeþme, Didim, Foça deniz turizminin geliþtiði merkezlerdir. Denizli – Pamukkale’deki travertenler, kaplýcalar, Selçuk-Efes’te Meryem Ana Kilisesi ve antik kent, Bergama, Sard, Didim, Milet, Afrodisyas anitk kentleri, Afyon ve Kütahya kaplýcalarý bölgenin diðer turizm zenginlikleridir.

Bölgenin Ülke Ekonomisindeki Yeri

Ege Bölgesi sosyo-ekonomik geliþmiþlik açýsýndan Marmara Bölgesi’nden sonra 2. sýrada yer alýr. Aþaðýda bölge ekonomisinde önemli yer tutan ürün ve ekonomik faaliyet türlerinin listesi verilmiþtir.

• Ýncir
• Pamuk
• Tütün
• Üzüm
• Zeytin
• Haþhaþ
• Linyit
• Endüstri ürünleri

Nüfus ve Yerleþme

2000 sayýmýna göre bölgenin nüfusu 8,9 milyondur. Nüfus yoðunluðu km²’ye 96 kiþidir. Bu Türkiye ortalamasýna biraz üstündedir. En yoðun nüfuslu ikinci bölgedir. Kentsel nüfus daha fazladýr (% 61). %65 olan Türkiye ortalamasýna yakýndýr. Nüfus kýyýlarda, alüvyal ovalarda yoðunlaþmýþtýr. Ýç kesimlere gidildikçe yükseltinin artmasý ve iklimin setleþmesi nedeniyle nüfus yoðunluðu azalýr. Buralarda da nüfus maden iþletmelerinin çevresine ve ovalara toplanmýþtýr. Kýyýda Menteþe Yöresi de daðlýk alan olmasý nedeniyle az nüfuslanmýþtýr. Nüfus artýþ hýzý binde 16’dýr (Türkiye binde 18,3).

EKONOMIK FAALIYETLER TARIM

Bölgenin batisinda bulunan verimli tarim alanlarinda iklim sartlari da elverisli oldugu için ticari tarim ürün çesitliligi fazladir. Yetistirilen ürünler; Zeytin(%58): Bölgenin batisindaki çöküntü ovalari ve kenarlarinda tarimi yapilabilmektedir. En fazla Edremit-Ayvalik-Burhaniye çevresinde yogunluk kazanmistir. Üzüm(%40): Manisa, Izmir ve Denizli çevresinde üretilen çekirdeksiz üzümler kurutulmaktadir. Önemli ihracat ürünümüzdür. Hashas(%86): Devlet kontrolünde Afyon basta olmak üzere , Usak, Kütahya, Denizli ve son olarak ta Manisa’nin bazi ilçelerinde tarimi yapilmaktadir. Tütün(%55): Bölgenin batisinda Manisa, Izmir, Aydin, Mugla, Denizli çevrelerinde tarimi gelismistir. Incir(%82): En fazla Aydin çevresinde (B.ve K.Menderes ovalarinda) tarimi yapilmaktadir. Pamuk(%39): Bölgenin batisindaki bütün çöküntü ovalarinda tarimi yapilmaktadir. Patates: Izmir-Ödemis çevresinde yogun olarak tarimi yapilir. Turunçgiller(%11):Bölgenin batisinda Izmir’e kadar olan güney kiyilarinda tarimi yapilir. Ayrica iç kesimlere kadar (150-200 km) da sokulabilmektedir. Sebebi daglarin denize dik olmasidir. Sebze(%20): Bölgenin batisinda kislarin ilik geçmesinden dolayi seracilik faaliyetleri ile sebze üretimi bütün yil yapilabilmektedir. Susam (%24): Batidaki çöküntü ovalarinda tarimi yapilabilmektedir. Bugday(%10):Bölgenin her yerinde bugdayyetistirilebilmektedir. Ancak daha çok Iç Bati Anadolu Bölümünde tarimi gelismistir. Arpa(%14): Tarimi daha çok iç kesimlerde gelismistir. S.Pancari(%11): Afyon , Usak, Kütahya çevresinde tarimi gelismistir.

HAYVANCILIK

Büyük kentler çevresinde (Izmir-Manisa-Denizli) kümes hayvanciligi, Mugla, Aydin, Izmir, Manisa çevresinde aricilik, kiyilarda balikçilik( Bodrum-Marmaris kiyilarinda sünger avciligi da yapilir), Mentese yöresinde kil keçisi yetistiriciligi gelismistir. Ayrica seker fabrikalari ile büyük kentler çevresinde büyük bas hayvancilik, iç kesimlerde de koyun yetistiriciligi gelismistir.

MADENLER

Linyit: Türkiye’de en fazla linyitin çikarildigi ve en kaliteli linyitlerin bulundugu bölgemizdir. Linyit yataklari fazla oldugu için termik santraller de fazladir.

Bölgede Linyit; Manisa(Soma), Aydin, Mugla (Yatagan ), Kütahya (Tavsanli,Tunçbilek, Seyit Ömer, Degirmisaz) ve Denizli çevresinde çikarilmaktadir. Demir:Edremit (Kaz dagi) çevresinde çikarilir. Bor Mineralleri:Kütahya-Emet Civa: Izmir (Ödemis-Karaburun-Çesme), Usak (Esme) Tuz: Izmir-Çamalti Tuzlasi Mermer: Afyon, Kütahya, Manisa çevresi Krom: Kütahya, Mugla çevresi. Zimparatasi: Izmir-Aydin-Mugla çevresi Altin: Bergama-Izmir

SANAYÝ

Marmara Bölgesinden sonra sanayinin en fazla gelistigi bölgemizdir. Dokuma: Denizli, Aydin (Nazilli) Izmir, Manisa . Petro-kimya: Izmir-Aliaga. Deri-Kösele: Izmir, Manisa, Usak Seker: Afyon, Usak, Kütahya Çini-porselen: Kütahya Çimento:Izmir, Denizli, Afyon Gübre:Kütahya ,Izmir Termik santral: Mugla (Yatagan-Gökova), Manisa-Soma, Kütahya( Tunçbilek-Seyitömer) Jeotermal enerji santrali: Denizli-Sarayköy Hali-Kilim: Manisa (Kula,Demirci, Gördes), Kütahya (Simav), Mugla-Milas, Denizli-Tavas. Kagit: Afyon-Çay, Izmir Otomotiv:Izmir Elektronik esya: Izmir, Manisa, Aydin-Nazilli, Denizli, Mobilya: Izmir-Karabaglar Deterjan: Izmir, Manisa Ilaç: Izmir Sigara: Izmir, Manisa-Akhisar (Açilmayi bekliyor) Seramik:Kütahya , Manisa (Turgutlu-Akhisar) Tugla-Kiremit: Manisa (Turgutlu-Salihli-Alasehir-Akhisar) ,Aydin

Nüfus bakýmýndan illerin sýrasý þöyledir;

• Ýzmir = 3,387,908
• Manisa = 1,260,169
• Aydýn = 953,006
• Denizli = 843,122
• Afyon = 812,416
• Muðla = 717,384
• Kütahya = 656,716
• Uþak = 322,654

Veriler 2000 yýlý nüfus sayýmý sonuçlarýdýr.

EGE BÖLGESÝ

Coðrafi Konum
Türkiye’nin batýsýný oluþturan bölge, ismini Ege Denizi’nden almýþtýr. Türkiye yüzölçümünün % 10'una sahiptir. Yüzölçüm bakýmýndan bölgeler arasýnda beþinci sýrada bulunur.

Yer Þekilleri

Bölgedeki yer þekillerinin bir kýsmý yer kabuðu hareketleri ile oluþan (Orojenez-Dað oluþumu) kýrýlmalarla meydana gelmiþtir. Kýrýlma yerlerinde yükselen yerler Horst (dað), çöken yerler de Graben'i (çöküntü ovasý) oluþturmuþtur. Horst ve graben oluþumunun en fazla olduðu bölgemizdir.

Horstlar
Kaz Daðý, Madra Daðý, Yunt Daðý , Bozdaðlar, Aydýn Daðlarý ve Menteþe Daðlarý’dýr.

Grabenler
Bakýrçay, Gediz, K.Menderes ve B.Menderes’tir.
Bölgenin batýsýnda daðlar kýyýya dik uzanmýþtýr. Bunun sonucunda;

• Girinti-çýkýntý fazladýr. Bir çok koy ve körfez oluþmuþtur. Körfezler; Edremit, Dikili, Çandarlý, Ýzmir, Kuþadasý, Güllük ve Gökova’dýr.
• Ýç kesimlere ulaþým kolaydýr. Limanlarýn hinterlandý (ard bölgesi) geniþtir.
• Deniz etkisi iç kesimlere kadar sokulabilir.
• Kýta sahanlýðý (kýyýdan 200 m derinliðe kadar olan deniz) geniþtir.
• Enine kýyý tipi oluþmuþtur (Edremit-Kuþadasý kýyýlarý).

Ege Denizi’ne dik uzanan daðlar arasýndaki çöküntü ovalarýndan denize ulaþan akarsular döküldükleri yerde delta ovalarý oluþtururlar. Bunlar; Bakýrçay, Gediz (Menemen), Büyük ve Küçük Menderes Delta ovalarýdýr.
Bölgenin güney batýsýnda (Menteþe yöresinde) daðlarýn uzanýþý deðiþmiþtir. Daðlar burada K.Batý - G.Doðu yönlüdür. Bu kýyýlarda akarsu vadilerinin deniz sularý altýnda kalmasý sonucu oluþan kýyý tipine Ria tipi kýyýlar denir. Bölgede fay hatlarý fazla olduðundan deprem ihtimali fazladýr. Manisa- Kula çevresinde volkanizma ile oluþmuþ küçük koniler vardýr. Ýç kesimlerde yükselti artmakta ve daðlarýn doðrultusu deðiþmektedir. Burada en önemli yüksek düzlük Yazýlýkaya Platosu’dur.

Akarsu ve Gölleri

Bölgenin baþlýca akarsularý Bakýrçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes akarsularýdýr. Bu akarsular Ýç Batý Anadolu daðlarýndan doðar ve çöküntü ovalarýndan geçerek Ege Denizi’ne dökülür. Yatak eðimleri az olduðundan akarsularda menderes olayýnýn en fazla görüldüðü bölgemizdir. Baþlýca gölleri Marmara ve Bafa( Çamiçi) gölleridir. Bu göller oluþum bakýmýndan alüvyon set gölüne örnektir. Bölgede ayrýca Gediz’de Demirköprü, B.Menderes üzerinde Kemer ve Adýgüzel baraj gölleri vardýr.

Ýklim ve Bitki Örtüsü

Bölgenin batýsýnda olan iklim Akdeniz Ýklimi görülür. Daðlarýn uzanýþýndan dolayý bu iklimin etki alaný iç kesimlere (100-150 km) kadar geniþlemiþtir. Bölgenin iç ve yüksek kesimlerinde Karasal Ýklim hakimdir. Bölgede güneyden kuzeye enlemin etkisiyle, batýdan doðuya doðru yükseltinin etkisiyle sýcaklýklar azalýr. Akdeniz ikliminin etkili olduðu yerlerde kýþlar ýlýk ve yaðmurlu iken, karasal iklimin görüldüðü yerlerde kýþlar soðuk ve kar yaðýþlýdýr. Akdeniz ikliminin etkili olduðu yerlerde kýþlar ýlýk ve yaðmurlu iken, karasal iklimin görüldüðü yerlerde kýþlar soðuk ve kar yaðýþlýdýr.

Nüfüs ve Yerleþme

Ege Bölgesi yaklaþýk 9,3 milyon nüfusu ile nüfus bakýmýndan üçüncü sýradadýr. Nüfus yoðunluðu (109,4 kiþi/km²) Türkiye ortalamasýnýn üzerindedir. Marmara Bölgesi'nden sonra en fazla göç alan bölgemizdir. Yaz döneminde bölgenin batýsýnda turizm ve tarým iþçi göçünden dolayý da mevsimlik nüfus artýþý görülür. Önemli yerleþim merkezlerinin çoðu kýyýlarda ve verimli tarým alanlarýnýn bulunduðu akarsu vadilerinde toplanmýþtýr. Ýç kesimlerde nüfus seyrektir. Sebepleri; iklimin karasal olmasý, sanayinin geliþmemesidir. Kýyýda Menteþe yöresi yer þekillerinin engebeli olmasýndan dolayý seyrek nüfuslanmýþtýr.

Tarým ve Hayvancýlýk

Bölgenin batýsýnda bulunan verimli tarým alanlarýnda iklim þartlarý da elveriþli olduðu için ticari tarým ürün çeþitliliði fazladýr. Yetiþtirilen ürünler;

Zeytin
Bölgenin batýsýndaki çöküntü ovalarý ve kenarlarýnda tarýmý yapýlabilmektedir. En fazla Edremit-Ayvalýk-Burhaniye çevresinde yoðunluk kazanmýþtýr.
Üzüm
Manisa, Ýzmir ve Denizli çevresinde üretilen çekirdeksiz üzümler kurutulmaktadýr. Önemli ihracat ürünümüzdür.
Ýncir
En fazla Aydýn çevresinde (B.ve K.Menderes ovalarýnda) tarýmý yapýlmaktadýr.
Tütün
Bölgenin batýsýnda Manisa, Ýzmir, Aydýn, Muðla, Denizli çevrelerinde tarýmý geliþmiþtir.
Patates
Ýzmir-Ödemiþ ve Afyon çevresinde yoðun olarak tarýmý yapýlýr.
Turunçgiller
Bölgenin batýsýnda Ýzmir’e kadar olan güney kýyýlarýnda tarýmý yapýlýr. Ayrýca iç kesimlere kadar (150-200 km) da sokulabilmektedir. Sebebi; daðlarýn denize dik olmasýdýr.
Sebzeler
Bölgenin batýsýnda kýþlarýn ýlýk geçmesi ve güneþli gün sayýsýnýn fazla olmasýndan dolayý seracýlýk faaliyetleri ile sebze üretimi bütün yýl yapýlabilmektedir..
Buðday&Arpa
Bölgenin her yerinde buðday yetiþtirilebilmektedir. Ancak daha çok Ýç Batý Anadolu Bölümünde tarýmý geliþmiþtir.
Þeker Pancarý
Afyon , Uþak, Kütahya çevresinde tarýmý geliþmiþtir.
Haþhaþ
Afyon baþta olmak üzere Uþak, Kütahya, Denizli çevresinde tarýmý yapýlmaktadýr.

Hayvancýlýk

Özellikle Ýç Batý Anadolu’da küçükbaþ hayvancýlýk geliþmiþtir. Menteþe yöresinde arýcýlýk, Kýyýlarda balýkçýlýk ( Bodrum-Marmaris kýyýlarýnda sünger avcýlýðý da yapýlýr), Büyük kentler çevresinde (Ýzmir-Manisa-Denizli) kümes hayvancýlýðý Þeker fabrikalarý ile büyük kentler çevresinde büyükbaþ hayvancýlýk yapýlmaktadýr.

Yeraltý Kaynaklarý

Linyit
Türkiye’de linyitin en fazla çýkarýldýðý ve en kaliteli linyitlerin bulunduðu bölgemizdir. Linyit yataklarý fazla olduðu için termik santraller de fazladýr. Bölgede Linyit; Manisa(Soma), Aydýn, Muðla (Yataðan ), Kütahya (Tavþanlý,Tunçbilek, Seyit Ömer, Deðirmisaz) ve Denizli çevresinde çýkarýlmaktadýr. Bu bölgelerden çýkan linyit Tunç­bilek, Soma, Gökova ve Yataðan termik santrallerinde iþletilmektedir. Linyit dýþýnda diðer yeraltý kaynaklarý ;

Ege Bölgesi Yeraltý Kaynaklarý

• Bor Madeni: Kütahya ile Eskiþehir illerinde
• Civa Madeni: Ýzmir ve Uþak çevrelerinde
• Demir Madeni :Balýkesir ve Kütahya dolaylarýnda
• Krom Madeni: Denizli, Kütahya ve Muðla'da bulunur.
• Linyit Madeni : Denizli, Manisa, Muðla ve Kütahya'da çýkarýlýr.
• Manganez Madeni: Afyon, Denizli ve Uþak ilinde.
• Mermer: Afyon ve Denizli'de
• Titanyum Madeni: Manisa ve Ýzmir çevrelerinde
• Tuz: Ýzmir Çamaltý ilçesinde
• Uranyum Madeni: Manisa, Aydýn ve Uþak.
• Altýn: Ýzmir (Bergama), Uþak (Ulubey-Eþme)
• Zýmpara Taþý: Aydýn, Muðla ve Ýzmir ilinde çýkarýlýr.

Sanayi

Marmara Bölgesinden sonra sanayinin en fazla geliþtiði bölgemizdir. Bunun sebebi, bölgede ulaþým, sermaye, hammadde ve iþgücü gibi imkanlarýn fazla olmasýdýr. Sanayi daha çok kýyý þeridinde ve ovalar çevresinde geliþmiþtir. Tekstil, petro-kimya, makine ve gýda sanayisi bölgede geliþen baþlýca sanayi dallarýdýr.

Baþlýca Sanayi Kollarý

• Dokuma: Denizli, Aydýn (Nazilli) Ýzmir, Uþak
• Petro-kimya: Ýzmir-Aliaða
• Þeker: Afyon, Kütahya, Uþak
• Çini-porselen: Kütahya
• Gübre: Kütahya ,Ýzmir
• Elektronik ve Elektrikli ev aletleri: Manisa, Ýzmir
• Sigara: Ýzmir, Manisa
• Demir-çelik: Ýzmir
• Mobilya: Ýzmir (Karabaðlar)
• Deri: Ýzmir, Manisa, Denizli, Uþak
• Halý-Kilim: Manisa (Kula,Demirci, Gördes), Uþak -Eþme, Muðla-Milas, Denizli-Tavas
• Cam: Denizli, Kütahya
• Otomotiv: Ýzmir
• Seramik: Kütahya , Manisa (Turgutlu-Akhisar) , Uþak
• Battaniye: Uþak
• Termik Santral:Muðla (Yataðan-Gökova), Manisa-Soma, Kütahya( Tunçbilek-Seyitömer)

Ticaret

Bölge Türkiye’nin dýþ ticareti açýsýndan önemli bir yere sahiptir. Bölgede üretilen tütün, pamuk, üzüm, incir gibi bir çok tarým ürünü ile bor gibi bazý madenler ihraç edilmektedir. Bir çok sanayi kuruluþunun hammaddesi deniz yoluyla ülkemize getirilir. Her yýl düzenlenen Uluslararasý Ýzmir Fuarý, ülkemiz dýþ ticareti açýsýndan önemli bir yere sahiptir.

Turizm

Ege Bölgesi’nin sahip olduðu tarihi ve doðal güzellikler turizmin geliþmesine neden olmuþtur.

Bölümleri

Asýl Ege (Kýyý Ege) Bölümü
Bölümün baþlýca illeri; Ýzmir, Manisa, Aydýn, Denizli ve Muðla’dýr.
Baþlýca yer þekillerini kýyýya dik uzanan daðlar (horst) ve bu daðlar arasýndaki çöküntü ovalarý (graben) oluþturur. Akdeniz iklimi görülür. Tarým ürün çeþidi fazladýr. Baþlýca tarým ürünleri zeytin, pamuk, üzüm, tütün, turunçgiller, buðday, patates, sebze ve meyvelerdir. Ekonomisinde tarým, sanayi, ticaret ve turizm önemli yer tutar. Bölgenin nüfus yoðunluðu fazla olan bölümü dür. Nüfus kýyý þeridinde ve çöküntü ovalarý çevresinde yoðunlaþýr. Bölümün nüfusu göçlerle sürekli artmaktadýr. Bölümün en büyük þehri Ýzmir’dir. Ýzmir bölgenin en önemli sanayi, ticaret, tarým, kültür, turizm ve liman kentidir.

Ýç Batý Anadolu Bölümü

Bölümün baþlýca illerini; Afyon, Uþak ve Kütahya’dýr Bölüm plato görünümlü düzlükler ile tek tek daðlardan oluþur. Bölgenin en geniþ platosu Afyon ve çevresindeki Yazýlýkaya Platosu’dur. Karasal iklim görülür. Tarým ürün çeþidi azdýr. Baþlýca tarým ürünleri; buðday, arpa, nohut, þ.pancarý , haþhaþ ve patatestir. Bölümde daha çok küçükbaþ hayvancýlýk geliþmiþtir. Þeker fabrikalarý çevresinde de büyükbaþ hayvancýlýk yapýlmaktadýr.

Türkiye linyit üretiminin yarýdan fazlasýný karþýlar. Mermer üretimi fazladýr. Bölümde sanayi yeterince geliþmemiþtir. Ekonomisi tarým ve hayvancýlýða dayanýr. Nüfus yoðunluðu Kýyý Ege Bölümüne göre azdýr. Asýl Ege Bölümü ile Ýç batý Anadolu Bölümü yer altý kaynaklarý bakýmýndan benzerlik gösterirler. Diðer özellikleri farklýdýr.

ege bölgesi
 

Ege Bölgesi

85.000km2 dolayýndaki yüzölçümüyle Türkiye topraklarýnýn yaklaþýk %11’ini kaplayan, kuzeyde Marmara Bölgesi’ne, doðuda Ýç Anadolu Bölgesi’ne, güneydoðuda Akdeniz Bölgesi’ne komþu olan bölgemiz batýda da Ege Denizi’yle çevrilidir (adýný komþu olduðu denizden alýr). Marmara Bölgesi’yle olan sýnýrý batýda Baba Burnu’ndan baþlayarak Edremit Körfezi’nin kuzeyinde yükselen Kaz Daðý’na uzanýr.

5.000km2 dolayýndaki yüzölçümüyle Türkiye topraklarýnýn yaklaþýk %11’ini kaplayan, kuzeyde Marmara Bölgesi’ne, doðuda Marmara Bölgesi, Türkiye'nin yedi coðrafi bölgesinden biridir. Balkan Yarýmadasý ile Anadolu arasýnda köprü niteliði ile Avrupa ve Asya'yý birbirine baðladýðý söylenebilir. Yaklaþýk 67.000 km'lik bir yüzölçüme sahip olup Türkiye'nin %8,5'una karþý gelir.

Ýç Anadolu Bölgesi’ne, güneydoðuda Ýç Anadolu Bölgesi, Anadolu'nun orta kýsmýnda yer alan Türkiye'nin yedi coðrafi bölgesinden biridir. Bu konumu sebe­biyle bu bölgeye "Orta Anadolu" da denir. Ýç Anadolu Bölgesi'nin yüz ölçümü 151.000 km² olup bu alan Türkiye topraklarýnýn %21'ini kaplar. Doðu Anadolu'dan sonra ikinci büyük bölgemizdir. Güneydoðu Anadolu Bölgesi dýþýnda diðer bölgelerin hepsiyle komþudur. Ayný zamanda Türkiye'de "tahýl ambarý" olarak da anýmsanýr.

Akdeniz Bölgesi’ne komþu olan bölgemiz batýda da Akdeniz Bölgesi Türkiye’nin 7 coðrafi bölgesinden biridir. Anadolu’nun güneyinde Akdeniz kýyýsý boyunca uzanýr; geniþliði 120-180 km arasýnda deðiþir. Batý ve k.batýsýnda Ege Böl., kuzeyinde Ýç Anadolu Böl. , doðusunda G.Doðu Anadolu Böl. Güneyinde ise Akdeniz bulunur. G.doðudan Suriye ile komþudur. Yüzölçümü 110000 km2 dolayýndadýr; Türkiye toplam alanýnýn yaklaþýk %14’nü kaplar. Kýyý uzunluðu doðuda Suriye sýnýrýndan batýda Dalaman Çayýna kadar 1542 Km’dir.

Ege Denizi’yle çevrilidir (adýný komþu olduðu denizden alýr). Marmara Bölgesi’yle olan sýnýrý batýda Baba Burnu’ndan baþlayarak Edremit Körfezi’nin kuzeyinde yükselen Ege Denizi, 41'-35' kuzey enlemleriyle 23'-27'/28' doðu boylamlarý arasýnda yer alýr. Kuzeyden güneye yaklaþýk 660km uzanýr; geniþliði kuzeyde 270, ortada 150, güneyde ise 400km kadardýr. Balkan yarýmadasýnýn doðu bölümü ile Anadolu arasýnda yer alan deniz. Çanakkale Boðazý aracýlýðýyla Marmara Denizi’ne ve Karadeniz’e baðlanan Ege Denizi’i yüzölçümü 214000km2’dir.

Kaz Daðý’na uzanýr. Ýç Anadolu Bölgesi’yle olan sýnýrý ise Ýnönü’nün güneybatýsýndan baþlayýp Kazdaðý, Biga yarýmadasýnýn tamamý üzerine yayýlýr ve yarýmadanýn coðrafi doðal sýnýrlarýný belirler. Kazdaðý, Edremit Körfezi'nin kuzey kýyýsýný takiben ve doðu-batý yönünde 60-70 km. boyunca bir duvar gibi uzanýr. Batýda Ege Denizi boyunca ve kuzeyde Marmara Denizi'ne doðru, araya nehirleri ve vadileri de alarak devam eder.

Sultan Daðlarý’nýn kuzey ucuna ulaþýr. O noktadan baþlayarak Ege Bölgesi Akdeniz Bölgesi’ne komþu olur ve bu bölgeyle olan sýnýr ise Köyceðiz Gölü’nün batýsýna kadar uzanýr.

Ege Bölgesi asýl Ege ve Ýçbatý Anadolu olmak üzere iki bölüme ayrýlýr. Ege Bölümü’ndeki illerimiz; Sultan Daðlarý, Türkiye'de Akdeniz bölgesinin Göller Yöresi'nde bulunan batý Toros Daðlarý'ýn uzantýsý olan yaklaþýk olarak 100 kilometre uzunluðunda genç sýradaðlardýr.

Ýzmir, Türkiye'nin nüfus, sanayi, ticaret, turizm ve kültür yönlerinden üçüncü büyük þehridir.
Tarihi ve tabii güzellikleri ile de Türkiye'nin en güzel llerinden biridir.. 37° 45' ve 39° 15' kuzey enlemleri ile 26° 15' ve 28° 20' doðu boylamlarý arasýnda yer alýr. Balýkesir, Manisa, Aydýn ve Ege Denizi ile çevrilidir. Ýzmir, renkli bir tabiata, zengin bir tarihi mirasa ve bol ürün veren topraklara sahip bir ildir. Trafik plaka numarasý 35'tir.

Manisa, Ege bölgesinde, tarihi, ovasý ve üzümü ile tanýnan bir ilimiz. 27°08’ ve 29°05’ doðu boylamlarý ile 38°04’ ve 39°58’ kuzey enlemleri arasýnda yer alýr. Ýl topraklarý doðudan Uþak ve Kütahya; kuzeyden Balýkesir; güneyden Aydýn; güneydoðudan Denizli; güneybatý ve batýdan Ýzmir illeri ile çevrilidir. Osmanlý devrinde “Þehzâdeler þehri” olarak tanýnan, üzümün anavataný olarak bilinen, yeþili, mesir macunu ve üzümü ile meþhur bir ildir. Ýl trafik plaka numarasý 45’tir.

Aydýn, Ege bölgesinde "Efeler Diyarý" olarak tanýnan ve dünyanýn en iyi incirinin yetiþtiði il. Ege denizi, Muðla, Denizli, Manisa ve Ýzmir ile çevrilidir. Türkiye'nin en daðlýk illerinden biridir. 37°30' ve 38°03' kuzey enlemleri ile 27°00' ve 28°57' doðu boylamlarý arasýnda yer alýr.

Denizli, Pamukkalesi, horozu ve sularýnýn bolluðu ile ünlü bir ildir. Ýl topraklarý 28°30’ ve 29°30’ doðu boylamlarý ile 37°12’ ve 38°12’ kuzey enlemleri arasýnda kalýr. Ege Bölgesi ve Akdeniz Bölgesi arasýnda bir geçit yeri durumundadýr. Ýlin büyük kýsmý Ege bölgesinde bulunur. Muðla, Aydýn, Manisa, Uþak, Afyon ve Burdur illeri ile çevrilidir. Yüzölçümü 11.874 km2dir.

Muðla Ýç batý Anadolu’daki iller; Muðla deniz, göl, dað ve ormanýn içiçe bulunduðu; balý, balýðý, kumsallarý ve târihî zenginliðiyle þöhret yapan; Türkiye'nin en uzun deniz kýyýsýna sahip ili. 36° 17’ ve 37° 33’ kuzey enlemleri ile 27° 13’ ve 29° 46’ doðu boylamlarý arasýnda yer alýr.

Uþak, Türkiye'nin Ege bölgeside iç batý Anadolu bölümünde yer alan il. Ýl topraklarý 38° 12’ ve 38° 56’ kuzey enlemleriyle 28° 48’ ve 29° 57’ doðu boylamlarý arasýnda kalýr. Kuzeyden Kütahya, doðudan Afyonkarahisar, güneyden Denizli, batýdan Manisa illeriyle çevrilidir. Trafik plaka kodu 64’tür.

Kütahya, rengârenk çinileriyle, Türkiye’nin çini atölyesi olarak bilinen, þifalý kaplýcalarý ile meþhur, millî târihimizde müstesnâ bir yeri bulunan, Ege bölgesinin Ýçbatý Anadolu bölümünde yer alan il. 38o 70’ ve 39o 80’ kuzey enlemleri ile 29o 00’ ve 30o 30’ doðu boylamlarý arasýnda yer alýr.

Nüfus

Ege Bölgesi sýk nüfuslanmýþýr. 1990 sayýmýna göre bölge nüfusu 8.2 milyondur. Nüfus yoðunluðu bakýmýndan Marmara Bölgesi’den sonra ikinci sýrada yer alýr. Bölge nüfusunun yarýsýndan çoðu kentlerde yaþamaktadýr.

Bölge nüfusunun önemli bir bölümü, kýyý kesimi ile çöküntü ovalarýnda toplanmýþtýr. Kýyý kesiminde de nüfus daðýlýþý bakýmýndan yöreler arasýnda önemli farklýlýklar görülür. Ovalarda nüfus yoðun, ovalarý ayýran daðlýk kesimlerde nüfus seyrektir. Güneydeki Menteþe yöresi Türkiye’nin en az nüfuslanmýþ yerlerindendir. Ýçbatý Anadolu ise genel olarak az nüfuslanmýþtýr.

Yüzey Þekilleri

Ege Bölümü’nde baþlýca dað sýralarý ve bunlarý birbirinden ayýran vadi oluklarý, doðu-batý doðrultulu çukurluklar oluþturur. Bu çukurluklar, aralarýnda kalan doðu-batý doðrultulu yüksek kütlelere dað sýralarý görünümü kazandýrýr. Çukurluklarýn batý uçlarý yakýn bir dönemde deniz basmasýyla koy ya da körfez biçimini almýþ ama daha sonra kýsmen ya da tamamen alüvyonlarla dolmuþtur ve parçalý bir yapý gösterir. Yer yer 2000m’yi geçen dað kütleleri görülür. Bunlar Ýçbatý Anadolu’nun 1000m’yi geçebilen düzlüklerinden daha alçak olan Ege Bölümü’ndeki ovalar üzerinde heybetli bir görünüm kazanýr.

Ege Bölgesi’nde yerin temelini jeologlaron Menderes Masifi adýný verdikleri Saruhan-Menteþe eski kütlesi oluþturur. Paleozoyik zaman ortalarýnda kývrýlmalara uðramýþ daha sonra aþýnarak düzleþmiþ olan bu eski temel, Tersiyer Dönem içinde yeniden yer hareketlerine uðrayýnca, bir daha kývrýlamayýp kýrýlmýþtýr. Belli kýrýk çizgileri boyunca bazý parçalarýn çökmesiyle sözü edilen oluk biçimli çukurlar (graben) ortaya çýkmýþ, bunlarýn arasýnda da sert ve kristalli kayaçlardan oluþan eski dað kütleleri (horst) yükselmiþtir. Bu eski kütle yeniden kývrýlmamakla birlikte, çevresinde biriken deniz dibi tortullarý kývrýlýrken onlara kalýp olmuþtur.

Doðu-batý doðrultulu çukur alanlarla bunlarý ayýran ayný doðrultulu yüksek alanlar kuzeyden güneye doðru þöyle sýralanýr: Edremit Körfezi ve Edremit Ova’sý çukur alaný, Bakýrçay Ovasý’ndan Madra Daðý (1.334m) ve Kozak Kütlesi’yle (1.051m) ayrýlýr. Bakýrçay Ova’sý ile Gediz Ovasý arasýnda Yunt Daðý (1.075m) yer alýr; Gediz Ovasý’na kuzeyden Akhisar, güneyden de Nif (Kemalpaþa) Ovalarý birer körfez gibi katýlýr. Gediz Ova’sý ile daha güneydeki Küçük Menderes Ova’sý arasýna Bozdaðlar (2.159m) girer. Bu kütle doðu kesiminde güneydeki Aydýn Daðlarý’yla birleþir, batý kesiminde ise Nif Daðý’na (1.506m) ve kuzeydek Spil Daðý’na (1.513m) baðlanýr. Daha güneyde Küçük Menderes ve Büyük Menderes Ovalarý arasýnda Aydýn Daðlarý (1.819m) uzanýr. Bu daðlar batýya doðru bükülüp incelenerek Samsun (Dilek) Daðý (1.237m) üzerinden komþu Sisam (Samos) Adasýna geçer. Geniþ bir alaný kaplayan Büyük Menderes Ova’sý Menteþe yöresi içine Çine ve Bozdoðan Ovalarýyla sokulur.En güzeydeki çukur alaný, Bodrum ve Datça yarýmadalarý arasýnda yer alan Gökova Körfezi’dir.

Batý Anadolu’da yer alan ovalar, genellikle dördüncü jeolojik zamanda meydana gelen epirojenik hareketlerle oluþmuþtur. Bu hareketler sonucunda bazý alanlar yükselmiþ (horst) ve bugünkü daðlýk alanlarý meydana getirmiþ, bazý alanlar ise çökmüþ (graben) ve çöküntü alanlarý oluþmuþtur. Bu çöküntü alanlarýnýn akarsular tarafýnda alüvyonlarla doldurulmasý sonucunda da günümüzdeki ovalar oluþmuþtur. Bölgemizdeki en önemli ovalar ise Bakýrçay, Gediz, Küçük ve Büyük Menderes, Balýkesir ve Akhisar ovalarýdýr. Ege Bölgesi’nin güneydoðusunda yer alan ovalar ise çökme olaylarýnýn yanýnda karstik olaylarýn da etkisi ile oluþmuþtur. Denizli, Tavas, Çivril gibi ovalarýn oluþumunda karstik olaylar oldukça etkilidir.

Meriç deltasý, hýzlý ilerleyen taþkýn alanlarýna sahip bir ovadýr. Meriç Irmaðýnýn taþýdýðý alüvyonlarla oluþmuþtur. Bakýrçay Deltasý, ayný adý taþýyan akarsuyun, Çandarlý Körfezi’ni doldurmasý ile oluþmuþtur. Yer yer tuzlu bataklýklar bulunan ovada, eski uygarlýklarýn kalýntýlarý da yer alýr. Küçük ve Büyük Menderes Deltalarý da birer çöküntü alanýnýn(graben) ucunda oluþan birikinti ovalarýdýr. Büyük ve Küçük Menderes Irmaklarý, Ege Denizi’nin seviye deðiþikliklerine de baðlý olarak tarihi dönemlerde hýzla denizi doldurmuþtur. Öyle ki, Ýlkçað’da bir liman kenti olan Milet, Büyük Menderes’in denizi doldurmasý ile bu gün kýyýdan bir hayli ileride kalmýþtýr.

Bölgenin Ýçbatý Anadolu Bölümü’nde dað sýralarý yerine aralýklý da dizileri görülür. Bu daðlar, güneydoðu-kuzeybatý doðrultusunda birkaç dizi oluþtur. Bu dizilerden en doðuda yer alan Emir Daðlarý (2.307m), Türkmen (1.826m), Domaniç (1.845m) Daðlarý bölge sýnýrlarý dýþýndaki Uludað’a kadar uzanýr. Bu daðlar dizisi batýda ayný doðrultudaki Afyon-Karahisar-Kütahya-Orhaneli üzerinden geçen bir çukur alanla izlenir. Bu çukur alanýn batýsýnda Kumalar (2.247m), Ahýr(1.915m), Murat (2.309m), Þaphane (2.120m), Akdað (2.089m), Eðrigöz (1.931m) daðlarý yer alýr. Bu dizinin daha batýsýna gidildikçe geniþ bir plato uzanýr. Gediz Ovasý’na dik yamaçlarla inen ve yüksekliði kuzeydoðuda 1.000m’yi aþan bu platoya Gördes-Uþak Plato’su adý verilir. Platonun güney kenarýndaki Kula kenti çevresinde sönmüþ volkan konileri ve yeni lav akýntýlarý görülür.

Ege Denizi’ne dökülen akarsularýmýz; Batý Anadolu akarsularý, geniþ çöküntü hendeklerine yerleþmiþtir. Bu çöküntü alanlarý boyunca batýya doðru akarak Ege Denizi’ne dökülürler. Denize ulaþtýklarý alandaki koy ve körfezlerde geniþ delta ovalarý oluþturmuþlardýr. Bu akarsular bölgemiz ve ülkemiz tarýmý için oldukça büyük deðer taþýr. Bunlarýn baþlýcalrý Bakýrçay, Gediz, Küçük ve Büyük Menderes’tir.

Ýklim

Ege Bölgesi genellikle yazlarý sýcak ve kurak, kýþlarý ýlýk ve yaðýþlý olan Akdeniz ikliminin etkisi altýndadýr. Bu genel durum daha çok Ege Bölümü için geçerlidir. Ýçbatý Anadolu’da ise denizden uzaklýk ve yükselti nedenleriyle iklim koþullarýnda deðiþiklik görülür. Kuzey kesimlerinde sýk sýk soðuk baskýnlarý görülür. Yýllýk ortalama sýcaklýkta coðrafi enlemin etkisiyle güneyden kuzeye ve yüksekliðin etkisiyle batýdan doðuya doðru azalma görülür. En soðuk ay genellikle ocak, en sýcak ay ise temmuz ayý olarak tespit edilmiþtir.

Ege Denizi kýyýlarý boyunca tam bir Akdeniz yaðýþ rejimi görülür. Yazlar kurak geçer; yaðýþlar kýþ aylarýnda toplanmýþtýr. Aþaðý yukarý bütün meteoroloji istasyonlarý da yýllýk ortalama yaðýþ tutarý 500 mm’nin üstünde, genellikle de 1000 mm’nin altýnda olarak saptamýþlardýr.

Bitki örtüsü

Ege Bölgesi’nde kýyýdan itibaren 600-800 m yüksekliklere kadar maki topluluklarý ile akrýþýk olarak kýzýlçam ormanlarý görülür. Makilerin cýlýzlaþtýðý ve toprak örtüsünün inceldiði alanlarda, çoðunlukla dikenli çalýlardan oluþan ve “garik” adý verilen bir bitki topluluðu görülür ve genellikle Ýzmir civarý ile Karaburun yarýmadasý ve Bodrum civarýnda yaygýndýr. Orman alanlarý Ege Bölümü’nün alçak kesimlerinde makiliklerin, Ýçbatý Anadolu’da ise step görünüþlü alanlarý üstünde yer alýr. Ormanlarýn alt basamaklarýnda çeþitli meþelere rastlanýr;iðne yapraklý ormanlar arasýnda en yaygýn tür kýzýlçam ve karaçamdýr. Ayrýca Kozak Daðý’nda fýstýk çamý yaygýndýr.

Türkiye’nin en önemli çamfýstýðý üretim alanýdýr. Bütün kýyý kesimlerde zeytinliklere rastlanýr. Kuzeyden gelen soðuk hava etkilerinden korunan turunçgiller bölgenin güneyine sýðýnmýþtýr. Ayrýca kekik, adaçayý, lavanta çiçeði gibi kokulu bitkiler ve Akdeniz iklimine uyan kaktüsler, frank inciri gibi bitkilerde yaygýndýr. Maki türleri arasýnda çeþitli meþe türleri (pýrnal meþesi, palamut meþesi) kocayamiþ, mersin aðacý, defne, yabani zeytinlere rastlanýr.

Afyonkarahisar Þifalý kaplýcalarý, kaymak þekeri ve haþhaþý ile tanýnan il. Afyon'a komþu iller arasýnda Eskiþehir, Kütahya, Denizli, Uþak, Burdur, Isparta ve Konya yer alýr. 29° 40' ve 31° 43' doðu boylamlarý ile 37° 45' ve 39° 17' kuzey enlemleri arasýndadýr. Ege Bölgesi’nin Akdeniz’e ve Ýç Anadolu Bölgesi'ne açýlan kapýsý ve önemli bir kültür merkezidir.

Eskiçað’da Ýonia’dan gelen göçmenlerin Bayraklý ve Bornova arasýnda, o zamanlar deniz kýyýsýnda bulunan bir tepe üstünde kurduklarý sanýlan kent (Smyrna) Pagoa Daðý (Kadife Kale) eteðinde ikinci kez kurulmuþ, Roma ve Bizans egemenliklerinden sonra 1424’te Osmanlý topraklarýna katýlmýþ, 1919’da Yunanlýlar tarafýndan iþgal edilmiþ, 1922’de de kurtarýlmýþtýr.

Bölgenin ikinci büyük kenti Denizli’nin topraklarýnýn büyük bir bölümü, Pamukkale havzasýnda ve çevresindeki tepelik, daðlýk alanda yer alýr. Selefkilerden Antiokhos 2’nin karýsýnýn adý (Laokide) adý verilerek kurulan kent, Selefkiler ve Bizanslýlardan sonra da günümüzdeki yerine taþýnmýþ, yeni kurulduðu yerde bulunan Doðuzlu Köyü’nün adý zamanla Denizli’ye çevrilmiþtir.

Bölgenin üçüncü, Ýçbatý Anadolu Bölümü’ünde baþlýca kenti olan Kütahya, Eskiçað’da, geniþ bir ovanýn kenarýnda yükselen Yellice Daðý eteklerinde, Hisar Tepesi adý verilen yerde kurulmuþ, Ortaçað’da Bizans döneminde Kotyaion adýyla oldukça geliþmiþtir. Günümüzde hisar kalýntýlarýnýn bulunduðu tepenin eteklerinden kuzeydeki ovaya doðru yayýlan kentin etkinlik merkezi, Hisar tepesi önünde yer alýr. Önemli sanayi ve havacýlýk merkezidir. Bölgenin dördüncü büyük kenti Manisa, Eskiçað’da ayný adý taþýyan daðýn (Magnesia) kuzey eteklerinde kurulmuþ, Roma döneminde geliþmiþ, Bizanslýlardan 14.yy baþlarýnda Saruhanoðullarý’na kýsa bir süre sonra da Osmanlýlara geçmiþ, bir süre þehzadelerin valilik yaptýklarý bir merkez olmuþ ve önemli anýtlarla süslenmiþtir.

Ekonomi

Tarým:
Ege Bölgesi’nde nüfusun çoðunluðu iklim toprak koþullarý ve ulaþým kolaylýklarýnýn da elveriþliliðiyle geçimini tarýmdan saðlar. Ege bölümünde Akdeniz iklimine uygun bazý bitkiler (zeytin,üzüm, vb.) aðýr basar. Ege bölümünden, Ýçbatý Anadolu bölümüne geçildikçe, tarýmýn niteliði deðiþir; tahýl ekimi artar ve hayvancýlýk geçimde daha önemli yer tutar. Tahýl ekiminde buðday baþta gelir, onu arpa ve mýsýr izler. Buðday özellikle Afyon ve Denizli’de üretilir bu illeri Ýzmir, Aydýn ve Muðla izler. Arpa ise Afyon ve Manisa illerinde, mýsýrýn da baþlýca ekim alaný Manisa’dýr. Pirinç ekimine ovalarda az miktarda yer verilir. Bölgede yaþ ve kuru sebze üretimine de önem verilir. Ýklim koþullarý uygun olduðu için, turfanda sebze (domates, fasulye vb.) yetiþtirilerek öbür bölgelere yollanýr. Soðan ve patates ekimi yaygýndýr; baklagillerden en çok nohut ekilir. Kavun ve karpuz üretimi de yaygýn biçimde yapýlmaktadýr.

Bölgede yatiþtirilen sanayi bitkileri arasýnda tütün, pamuk, susam, keten ve þekerpancarý baþ sýralarda yer alýr. Edrmit Körfezi kýyýlarý yað zeytini üretimi kesir aðaç sayýsý bakýmýndan baþta gelir bakýmýndan önemlidir. Üzüm baðlarýna da bölgenin her yerinde rastlanýr. Üzüm ayrýca þarap ve pekmez yapýmýnda da kullanýlýr. Kuru üzüm Ýzmir yöresinde, kýþ soðuna dayanamayan incir ise kýyý kesimlerde yetiþir. Ülkemizdeki incir aðaçlarýnýn yaklaþýk olarak %81’i Ege Bölgesi’ndedir. Turunçgiller bölgenin özellikle güney kesiminde yetiþir; Bodrum’da mandalina; Aydýn ve Nazilli arasýnda portakal yetiþir.

Hayvancýlýk:

Ege bölgesinde hayvancýlýk çok geliþmemiþtir. Üstelik yakýn dönemde otlaklarýn daralmasý nedeniyle, hayvan sayýsýnda azalma gözlenmektedir. Kýyý kesimde daha çok kýl keçisi, tiftik keçisi ve koyun, iç kesimlerde sýðýr ve manda besiciliði yaygýndýr. Balýkçýlýk ise eski önemini kaybetmiþtir özellikle Ýzmir Körfezi’nin sularýný pis olmasýndan dolayý. Yine eski önemini yitirmiþ olmakla birlikte Bodrum kýyýlarýnda sünger avcýlýðý yapýlmaktadýr.

Yer Altý Kaynaklarý:

Ege Bölge’si yeraltý kaynaklarý bakýmýndan oldukça zengindir; ama madenlerin birçoðu Ýlkçað’dan beri iþletildiðinden, tükenmiþtir. Bölgede yaygýn olan linyit yataklarý, Kütahya ve Soma yörelerinde toplanmýþtýr. Kütahya yöresindeki linyitlerin iþletilmesi Kütahya-Balýkesir demiryolunun yapýlmasýyla kolaylaþmýþtýr. Ýþletilen yataklardan biri Deðirmisaz havzasýdýr; Tunçbilek bölgesindeki yataklarsa daha önemlidir. Soma’dan da oldukça iyi nitelikli linyit kömürü çýkarýlmaktadýr. Demire katýlarak çelik elde etmeye yarayan krom, Kütahya ve Balýkesir arasýndaki yataklardan Çardý’da çýkarýlýrken, günümüzde bu ocak tükendiði için býrakýlmýþ, onun yerine Daðardý ve Dursunbey dolaylarýndaki ocaklar iþletilmeye açýlmýþtýr. Bölgedeki çok sayýda demir yataðýnýn baþlýcalarý Edremit yöresinde, Ayvalýk’ýn güneyinde ve Simav çevresinde yer alýr; Selçuk, Uþak ve Tire’de zýmpara yataklarý iþletilir. Ayrýca çeþitli mermer, civa, bor, manganez yataklarý vardýr. Türkiye’nin en önemli maden suyu Afyon dolaylarýnda Kýzýlay tarafýndan iþletilmekte Ýzmir’in Çamaltý tuzlalarýndan da Türkiye’nin toplam tuz ürünün 3/5’ü elde edilmektedir.

Sanayi Etkinlikleri

Ege bölgesi Türkiye’de Marmara Bölgesi’nden sonra ikinci sýrada yer alýr. Özellikle Ýzmir’de toplanmýþ olan baþlýca sanayi kollarý arasýnda dokumacýlýk, makine ve madeni eþya yapýmý, besin sanayisi (un, makarna, konserve fabrikalarý), tütün iþletmeciliði sayýlabilir. Pamuklu, dokumacýlýk, Ýzmir’in yaný sýra Aydýn, Nazilli, Denizli, ve Uþak’ta geliþmiþtir. Yað sanayisi tesisleri özellikle Edremit-Ayvalýk yöresinde, þeker fabrikalarý Uþak, Kütahya ve Afyon’da yer alýr. Uþak, Kula, Gördes ve Simav’da halýcýlýk geliþmiþtir.

Ulaþým

Ege Bölgesi ulaþým bakýmýndan Türkiye’nin iþlek bölgelerindendir. Doðu-batý doðrultulu vadi oluklarý, karayollarýnýn iç kesimlere kadar ulaþmasýna olanak verir. Bölge çeþitli demiryolu hatlarýyla öbür bölgelere baðlanýr. (Ülkemizde ilk demiryolu hattý olan Ýzmir-Aydýn hattý, 1856’da Ege Bölgesi’nde hizmete girmiþtir). Karayollarý ve demiryollarý, Ýçbatý Anadolu’da Afyon ve Kütahya’da düðümlenir. Denizyollarý açýsýndan Ýzmir limaný (ticaret etkinlikleri bu limanda toplanmýþtýr) dýþýnda önemli liman yoktur. Turizm bakýmýndansa Bodrum, Kuþadasý, Güllük, Datça ve Marmaris limanlarý önemlidir. Ýzmir düzenli hava seferleriyle de Ýstanbul ve Ankara’yla baðlantý kurmaktadýr.

Tarihi eserler ve turistik bilgiler

Ege Bölgesi’nin turizm bakýmýndan zengin bir doðal ve kültürel yapýsý vardýr. Daðlarýn kýyýya dik olarak uzanmasý, son derece girintili çýkýntýlý bir kýyý þeridi yaratmýþtýr ( Ege denizi kýyýlarýnýn toplam uzunluðu 593km’dir) ve doðal kumsallarýn denize girmeye son derece elveriþli olmalarýnýn yaný sýra, yüksek kýyýlarda da çekici görünümleriyle ilgi toplarlar. Ayrýca yöredeki bük (Akbük, Gökçeler bükü, Deðirmen bükü, Palamut bükü, Kargýbük, vb.), özellikle son yýllarda iyice yaygýnlaþan yat turizminde, yatlara doðal liman iþlevi gören; “Mavi Yolculuk” adýyla yaygýnlaþan ve kýyýnýn Kuþadasý’ndan Antalya’ya kadar olan koylarýný dolaþan yat turizmi, bölgeye önemli miktarda yerli ve yabancý turist çekmektedir; ülkemizin baþlýca üç yat limaný (Kuþadasý, Çeþme ve Bodrum yat limanlarý) da bu kýyýlardadýr.
Ege Bölgesi’nde egemen olan Akdeniz ikliminin yumuþak niteliði de, turizme son derece elveriþlidir: Kýþlarýn geç geçmesi, yazýn güneþlenme olanaklarý, deniz suyu sýcaklýklarýnýn uygunluðu çok sayýda turist çeker. Ege Denizi’nde deniz suyu sýcaklýklarý, kuzeyden güneye doðru artar ve denize girme süresi de bu doðrultuda uzar: Kýyýlarda kuzeyden Ýzmir’e kadar yýlda beþ ay olan denize girme süresi, Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey yarýmkürede, Avrupa ve Asya kýtalarýnýn kesiþme noktasýnda bulunan bir ülke. Ülke topraklarýnýn büyük bir bölümü Anadolu yarýmadasýnda, kalaný ise Balkan Yarýmadasý'nýn uzantýsý olan Trakya'da bulunur. Ülkenin üç yaný Akdeniz, Karadeniz ve bu iki denizi birbirine baðlayan Boðazlar ile Marmara Denizi ve Ege Denizi ile çevrilidir. Komþularý Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, Ýran, Irak ve Suriye'dir.

Kuþadasý’ndan sonra artmaya baþlar ve Kuþadasý, Aydýn iline baðlý bir ilçedir. Ýl merkezine 71 kilometre uzaklýkta, Ege Bölgesi'nin denizle buluþtuðu kýyý þeridinde yer almaktadýr. Kuzeyde Selçuk ve Pamucak, güneyde Milli Park'ýn bulunduðu Dilek Yarýmadasý ile sýnýrlanan ilçe merkezi, Ýzmir, Efes, Meryemana, Milet, Didim, Pamukkale, Marmaris, Bodrum gibi önemli turistik merkezlerin odaðýnda bulunmaktadýr.

Ege Bölgesi’nde yer alan kaplýca ve içmecelerde saðlýk turizmi açýsýndan da ilgi görmektedir: Denizli’de Karahayýt ve Pamukkale kaplýcalarý; Ýzmir’de Balçova, Dikili, Davutlar,

Çeþme ve Þifne kaplýcalarý; Seferhisar’ýn güneyinde Doðanbey kaplýcasý; Kütahya’da Simav Gediz, Yoncalý, Harlek ve Murat Daðý kaplýcalarý ve içmeceleri ile Eynal kaplýcalarýdýr., Manisa’da Kurþunlu kaplýcasý ve Sart kaplýcasý; Afyon Sandýklý’da Sandýklý, Gazlýgöl ve Hüdayi kaplýcalarý ve içmeceleri yer alýr; Ýzmir’de Urla içmeceleri. Özellikle Pamukkale sýcaksu kaynaklarý, çok eski dönemlerden bu yana bilinmekte ve ilgi çekmektedir. Pamukkale’nin özelliklerinden biri de travertenleridir: Sýcak maden sularý, aþaðý döküldükleri daðýn yamaçlarýný beyaz traverten taraçalarý haline getirmiþtir (yöreye Pamukkale adý, suyun kapsadýðý kalsiyum karbonat nedeniyle oluþan beyazlýktan ötürü verilmiþtir). Travertenleri sayesinde çok sayýda turisti çeker.

Bölgede doðal ve tarihsel güzellikleri korumak amacýyla iki Ulusal park düzenlenmiþtir. Bunlardan Dilek Yarýmadasý Ulusal Parký, Aydýn ilinin Kuþadasý ve Söke ilçeleri sýnýrlarý içinde yer alýr ve Akdeniz bitki örtüsünün en güzel örneklerini kapsar. Ayrýca Ýonialýlar’dan kalma kalýntýlar, arkeoloji açýsýndan önemlidir. Manisa ilinin yamaçlarýna yasladýðý Spildaðý üstündeki Spildaðý Ulusal Parký’ysa, 1500m’yi bulan yükseltisiyse yazýn Manisa’nýn sýcaðýndan kaçanlara barýnak oluþturur (Osmanlýlar döneminde bir devre adýný veren Manisa lalesi, burada doðal olarak yetiþir). Ayrýca bu ulusal park da, Eskiçað kalýntýlarýný kapsar. Bölgenin çeþitli illerinde düzenlenmiþ Ormaniçi Dinlenme Yeri de, yerli ve yabancý turistlere çeþitli hizmetler sunar.

Ege Bölgesi, arkeoloji ve tarih özellikleriyle de bol bol turist çeker.: Ýzmir’de ÇeþmeAlm. Quelle, Brunnen, Fr. Fontaine, Ýng. Fountain. Kaynaktan çýkan suyun bir depoda toplanarak veya kaynaktan borularla getirilerek akýtýlan suyun toplandýðý lüleli veya musluklu bir hazne þeklinde taþtan, mermerden veya herhangi bir malzemeden yapýlmýþ umumi su alma yeri. Farsça bir kelime olup “çeþm” sözünden gelmektedir.

Halikarnassos; Manisa’da Sart yýkýntýlarý. Dünyanýn yedi harikasýndan ikisi Ege Bölgesi’ndedir (Efes Artemis tapýnaðý ve Halikarnassos Mausoleion’u). Ayrýca, Selçuk’ta Meryem Ana’nýn Evi ve Halikarnassos, Bodrum'un antik çaðlardaki ismi.

Sen Jan Kilisesi, Didim’de Apollon tapýnaðý, çok sayýda yabancý turist çekmektedir. Günümüzde Ege Denizi kýyýsýndaki Akçay, Ören, Ayvalýk, Foça, Çeþme, Kuþadasý, Didim, Güllük, Bodrum, Datça, Güllük, Milas; Muðla'nýn Milas, Muðla|Milas ilçesine baðlý ve Güllük Körfezi'nde yer alan bir belde;

Marmaris gibi yerleþim merkezlerimiz, yaz mevsiminde gerçek birer turizm odaðý haline gelmiþtir. Marmaris, Ege Bölgesi'nde Muðla iline baðlý bir ilçe merkezidir.

KONUMU, SINIRLARI VE KOMÞULARI:

Ülkemizin batýsýnda Ege Denizi kýyýlarýnca uzanan bölge, Marmara Bölgesi, Ýç Anadolu ve Akdeniz Bölgeleriyle ve Ege Denizi ve Ege Adalarý ile komþudur. Gerçek alaný olan 93.139 Km2 ile Türkiye topraklarýnýn %10.1’ini kaplar. Alan bakýmýndan 5. Büyüklükteki bölgemizdir. Nüfusu 2000 sayýmýna göre 8.9 milyondur. Nüfus yoðunluðu Km2’ye 96 kiþidir. Bu Türkiye ortalamasýnýn biraz üstündedir. (Türkiye ortalamasý Km2’ye 83 kiþi)

BÖLÜMLERÝ:

1. Asýl Ege Bölümü
2. Ýç Batý Anadolu Bölümü

YERYÜZÜ ÞEKÝLLERÝ:

Kýyýlarý:
Ege Denizinin yerinde eskiden Egeid karasý vardý. Bunun çökmesi sonucunda bugünkü adalar meydana geldi. Bölge daðlarý kýyýya dik uzandýðý için kýyý girintili-çýkýntýlý Enine Kýyý Tipidir.
Kýyýda bir çok körfez, koy, yarmada ve buruna rastlanýr. Edremit, Çandarlý, Ýzmir, Kuþadasý, Güllük, Gökova baþlýca körfezleridir.Reþadiye, Bozburun, Dilek VE Ýzmir baþlýca yarýmadalarýdýr.
Ege kýyýlarý girintili-çýkýntýlý olduðu için en uzun kýyýmýzdýr. Muðla’da en uzun kýyýya sahip ilimizdir.

Daðlarý:

Asýl Ege Bölümü faylanma hareketlerine uðradýðý için Kaz Daðý, Madra Daðý, Yunt Daðý, Bozdaðlar, Aydýn Daðlarý faylanma sonucu yüksekte kalmýþ horstlardýr. Bölümün güneyinde uzanan Menteþe Daðlarýnýn uzanýþ yönü kýyýya paraleldir.Ýç Batý Anadolu’ya gidildikçe yükseklik artar. Bu bölümde, Alaçam, Eðrigöz, Murat ve Sandýklý Daðlarý vardýr.

Ege Bölgesi'nin Daðlarý:

Kaz Daðlarý, Yunt Daðý, Bozdaðlar, Nif Daðý, Spil Daðý, Dilek Daðý, Aydýn Daðlarý, Menteþe Daðlarý, Emirdað, Murat Daðlarý, Sandýklý, Daðlarý, Madran Daðý, Emir Daðý, Türkmen Daðý, Domaniç Daðý, Kumalar Daðý, Ahýr Daðý, Murat Daðý, Þaphane Daðý, Akdað, Eðrigöz Daðý, Honaz Daðý

Ovalarý:

Ýç Batý Anadolu Bölümünde Yazýlýkaya Platosu, Tavas- Çivril- Banaz-Örencik ovalarý vardýr.
Asýl Ege Bölümünde horstlar arasýnda kalan grabenler birer alüvyon ovasýdýr. Bunlar Bakýrçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes ovalarýdýr. Bunlar ayný adý taþýyan ve bol alüvyon taþýyan, akarsularý tarafýndan oluþturulmuþtur. Akarsularýn döküldükleri yerlerde de delta ovalarý da oluþmuþtur.

Ege Bölgesi'nin Ovalarý:

• Bakýrçay Ovasý
• Gediz Ovasý
• Küçük Menderes Ovasý
• Büyük Menderes Ovasý
• Menemen Delta Ovasý
• Balat Delta Ovasý
• Balýkesir Ovasý
• Akhisar Ovasý
• Denizli Ovasý
• Tavas Ovasý
• Çivril Ovasý
• Banaz Ovasý
• Örencik Ovasý

Akarsularý:

Bakýrçay, Gediz,K. Menderes, B. Menderes baþlýca akarsularýdýr. Ýç Batý Anadolu’da Susurluk ve Sakarya Akarsularýnýn bazý kollarý da bulunmaktadýr.

Gölleri:

Göl bakýmýndan fakir olan bölgede iki doðal göl vardýr. Bunlar Marmara ve Çamiçi (Bafa) Gölleridir. Adýgüzel, Kemer ve Demirköprü baraj gölleri de vardýr.

ÝKLÝM VE BÝTKÝ ÖRTÜSÜ:

Bölgenin asýl Ege Bölümünde graben ovalarý sayesinde içlere kadar sokulan Akdeniz Ýklimi görülür. Bu alanlarda yazlarý sýcak ve kurak, kýþlarý ýlýk ve yaðýþlý bir iklim görülür. Bitki örtüsü makidir ve yer yer ormanlara da rastlanýr. Ýç Batý Anadolu bölümüne gidildikçe yüksekliðin artmasý ve denize olan uzaklýðý sebebiyle iklim karasallaþýr. Yazlarý sýcak ve kurak, kýþlarý soðuk ve kar yaðýþlý Karasal Ýklim görülür. Bitki örtüsü de Bozkýrdýr.

TARIMI VE HAYVANCILIÐI:

Bölgenin yurt ekonomisine katkýsý daha çok tarým alanýndadýr. Bölümler arasýnda iklim ve yeryüzü þekillerinin farklý olmasýna baðlý olarak yetiþtirilen ürünler arasýnda da farklýlýk ve çeþit vardýr.
Tütün: Kýyý ovalarýnda yetiþtirilir. Ülke üretiminin %65’ini yetiþtirir. 1. Sýradadýr.
Pamuk: Asýl Ege Bölümündeki alüvyal ovalarda ve özellikle güneye yakýn bölgelerde yetiþtirilir. Ülke üretiminin %40’ýný saðlar. 1. Sýradadýr.
Zeytin: Kýyý kesiminde, özellikle Edremit Körfezi çevresinde yetiþtirilir. 1.Sýradadýr.
Ýncir: En çok B. Menderes vadisinde yetiþtirilir. 1. Sýradadýr.
Turunçgiller: En çok Akdeniz Ýkliminin görüldüðü kýyý bölümünde yetiþtirilir.
Üzüm: En çok Gediz Vadisinde yetiþtirilir. Ülke üretiminin %35’ini saðlarken 1. Sýrada yer alýr.
Pamuk: Asýl Ege Bölümünün alüvyal ovalarýnda özellikle güney alanlarda yetiþtirilir.
Haþhaþ: Ýç Batý Anadolu’da Afyon ve Kütahya çevresinde kontrollü olarak yetiþtirilir.
Þekerpancarý: Ýç Batý Anadolu Bölümünde yetiþtirilir.
Tahýllar: Ýç Batý Anadolu Bölümünde yetiþtirilir.

YER ALTI KAYNAKLARI:

Krom: Muðla, Denizli, Kütahya. Demir: Balýkesir ve Kütahya. 1.Sýradadýr.
Linyit: Kütahya, Manisa, Muðla ve Denizli. 1.Sýradadýr. Civa: Uþak ve Ýzmir. 1.Sýradadýr.
Bor: Kütahya ve Eskiþehir. Manganez: Uþak, Afyon ve Denizli.
Mermer: Afyon ve Denizli. Titanyum: Ýzmir ve Manisa. 1.Sýradadýr.
Zýmpara Taþý: Muðla, Aydýn ve Ýzmir. Uranyum: Manisa, Aydýn ve Uþak.
Tuz: Ýzmir-Çamaltý. 1.Sýradadýr.

SANAYÝSÝ:

Sanayi bakýmýndan Marmara Bölgesinden sonra 2. sýrada gelir. Bölümler arasýnda geliþmiþlik ve sanayi oraný bakýmýndan büyük farklýlýk vardýr. Asýl Ege Bölümü sanayi bakýmýndan daha geliþmiþtir. Zaten bölgenin en büyük ve geliþmiþ kenti Ýzmir’de bu bölümde yer alýr. Ýzmir sanayisi, fuarý, ve ihracat limaný ile önemli bir kentimizdir. Ýzmir’de Aliaða Petrol Rafinerisi de bulunmaktadýr.
Bölgede dokuma, þeker, çimento, termik ve hidroelektrik santraller vardýr.
Yataðan-Muðla, Tunçbilek-Kütahya, Soma-Manisa’da termik santraller vardýr. Tek Jeotermal Santralimiz Denizli-Sarayköy’de bulunmaktadýr. Demirköprü, Adýgüzel ve Kemer Hidroelektrik Santralleri de vardýr.

NÜFUS VE YERLEÞME:

2000 Sayýmýna göre bölgenin nüfusu 8.9 milyondur.Nüfus yoðunluðu Km2’ye 96 kiþidir. Bu Türkiye ortalamasýna biraz üstündedir.En yoðun nüfuslu 3. bölgemizdir. Kentsel nüfus daha fazladýr % 61. Türkiye ortalamasýna yakýndýr (Türkiye %65). Nüfus kýyýlarda, alüvyal ovalarda yoðunlaþmýþtýr. Ýç kesimlere gidildikçe nüfus yoðunluðu azalýr. Buralarda da nüfus maden iþletmelerinin çevresine ve ovalara toplanmýþtýr. Kýyýda Menteþe Yöresi de daðlýk alan olmasý nedeniyle az nüfuslanmýþtýr. Nüfus artýþ hýzý %o 16’dýr (Türkiye %o 18.3)

TURÝZM:

Bölge Marmara’dan sonra turizm geliri en fazla 2. Bölgedir. Akdeniz Ýkliminin görüldüðü kýyýlar deniz turizmi açýsýndan zengindir. Bölgede Ýlkçað uygarlýklarýndan ve Türk Devletlerinden kalan tarihi eserlerde turistlerin ilgisini çeken yerlerdir. Pamukkale-Denizli Travertenleri de güzel yerlerden biridir.
TARÝHÝ ÖNEMÝ:
Bölge Kurtuluþ Savaþýnýn en önemli savaþlarýna sahne olmuþtur. Kütahya ve Afyon bu savaþlarýn en önemlilerinin geçtiði illerimizdir.

BÖLGE HAKKINDA NOTLAR:

• Yüzölçümü bakýmýndan 5.sýradadýr.
• Orman bakýmýndan %16’ile 4.sýradadýr.
• Ekili-dikili alan bakýmýndan %24 ile 3. Sýradadýr.
• Kýyý uzunluðu bakýmýndan 1. Sýradadýr
• Ekonomisi tarýma dayanýr
• Sanayi bakýmýndan Marmara’dan sonra 2.sýradadýr
• Zeytin, üzüm, incir, haþhaþ ve tütün üretiminde 1.sýradadýr
• Linyitin en çok çýkarýldýðý bölgedir. Termik Santralde çok vardýr
• En fazla tuz üretilen bölgedir (Ýzmir-Çamaltý Tuzlasý)
• Ýlk demiryolu Ýzmir-Aydýn arsýnda kurulmuþtur
• Asýl Ege Bölümünde horst ve grabenler vardýr
• En önemli ihracat limanýmýz Doðal bir liman olan Ýzmir Limanýdýr
• En önemli uluslar arasý fuarýmýz Ýzmir’de kurulur.

Ege Bölgesi Tarihi ve Turistik Yerleri

Ege Bölgesi, Türkiyenin denize doðru geniþ bir biçimde açýlan tek bölgesidir. Yaklaþýk 79.000 km²lik yüzölçümü ile Türkiye topraklarýnýn %11?ini oluþturur. 2000 Yýlý Genel Nüfus Sayýmý sonuçlarýna göre 8 milyon 938 bin 781 kiþinin yaþadýðý bölgede, nüfusun 5 milyon 495 bin 575?i kentlerde, 3 milyon 443 bin 206?sý ise köylerdedir. Nüfus artýþ hýzý binde 16.29? la Türkiye ortalamasýnýn altýndadýr.

Ege Bölgesi, sanayileþme bakýmýndan Marmara Bölgesinden sonra ikinci sýrayý alýr. Tekstil, gýda ve otomotiv sanayi baþta olmak üzere makine, yedek parça ve diðer sanayi kuruluþlarý Ýzmir?de; yað sanayisi ise Ayvalýk ve Edremit yöresinde yoðunlaþmýþtýr. Uþak, Kütahya ve Afyon?da þeker, Kütahya?da azot fabrikalarý vardýr. Pamuklu dokumacýlýk, Ýzmir, Uþak, Aydýn, Nazilli ve özellikle Denizlide yaygýnlaþmýþtýr. Denizli, bölgenin en önemli tekstil ve ihracat merkezidir. Halýcýlýk ise Ýç Batý Anadolu kesiminde Uþak, Kula, Gördes, Simav ve Demircide geliþmiþtir.

Ýzmir / Foça

Afyon, mermeri ve mermer üretim tesisleriyle tanýnýr. Ýzmir Körfezi?ndeki Çamaltý Tuzlasý, Türkiye?nin en önemli tuz üretim merkezidir. Bölge, Soma, Tunçbilek ve Yataðan?daki termik; Kemer ve Demirköprüdeki hidroelektrik santralleriyle Türkiye?nin toplam elektrik üretimine önemli katkýlarda bulunur. Ýzmir yakýnlarýndaki Aliaða?da büyük bir petrol rafinerisi vardýr.

Bodrumlu ünlü tarihçi Heredot, Ege bölgesi için Dünyanýn en güzel gökyüzüne ve en iyi iklimine sahip? demiþtir. Bölgede doða kadar tarih de zengindir. Antik tiyatrolar, mabetler, agoralar ve kaleler, Egeyi, mitolojinin soluk alýp verdiði bir bölgeye dönüþtürmüþtür. Ege' nin Ýncisi Ýzmir. Ünlü destan yazarý Anadolulu Homerin doðum yeri olan Güzel Ýzmir, önemli bir turizm, sanat, kültür, ticaret ve sanayi merkezidir.

Ýzmirin ilk yerleþim merkezinin adý Bayraklýdýr (M.Ö. 3000). Kent, M.Ö. 1500?lü yýllardan sonra Hitit Devleti?nin etkisi altýna girmiþ; M.Ö. 4. yüzyýlda Büyük Ýskender, Kadifekale?de bugün hala var olan kaleyi inþa ettirerek, þehri Kadifekale eteklerinde yeniden yapýlandýrmýþtýr. Roma Ýmparatorluðu döneminde önem kazanan kentte, Bizans döneminden sonra Osmanlý egemenliði baþlamýþtýr. Kurtuluþ Savaþýyla birlikte 9 Eylül 1922 tarihinde düþman iþgalinden kurtarýlan Ýzmir, kýsa zamanda Türkiye?nin üçüncü büyük kenti konumuna gelmiþtir.

Efes - ÝZMÝR

Kültürpark, kentin merkezinde yer alýr. Büyük ilgi gören Uluslararasý Ýzmir Fuarý her yýl burada
düzenlenmektedir. Kent ayrýca Türkiye?nin en etkin festivallerinden olan Uluslararasý Ýzmir Festivali ile tanýnýr. Çeþme; Ýzmirin en güzel, Türkiye?nin en popüler tatil yöreleri arasýndadýr. Urla Ýskelesi ve Çeþmealtý, güzel plajlarý ve adalarý ile tanýnýr. Balýklýova taze balýklarý; Mordoðan ve Karaburun bakir, el deðmemiþ sahilleri ve daðlarýnda kýþ aylarýnda nergis ve sümbüllerin yetiþtiði doðasýyla ünlüdür.

Çeþme Kalesi - ÝZMÝR

Görkemli Çeþme Kalesi 16. yüzyýlda Osmanlýlar tarafýndan yaptýrýlmýþtýr. Kalenin yanýnda yer alan ve restore edilerek otel haline getirilen Kanuni Sultan Süleyman Kervansarayý da 16. yüzyýla aittir. Yatçýlýðýn geliþtiði ilçede, Altýn Yunus Marina baþta olmak üzere yatlar için ideal etaplar ve geceleme koylarý bulunmaktadýr. Çeþme?de her yýl Uluslara-rasý Þarký Yarýþmasý da düzenlenmektedir.

Çeþme yakýnlarýnda bulunan Ilýca, geliþmiþ bir termal merkezidir. Denizin içinde dünyanýn hiçbir yerinde görülmeyen ýlýca kaynaklarý bulunur. Yalnýzca Ilýca Koyu?nda 250 nin üzerinde sýcak su kaynaðý belirlenmiþtir.
Çeþme Yarýmadasý’nýn güneyindeki Sýðacýk, önemli bir yatçýlýk merkezidir. Çevresinde birbirinden güzel koylar uzanýr. Sýðacýk yakýnlarýnda Þarap Tanrýsý Diyonisos?un inanç merkezi olan Teos ile Apollo Mabedinin bulunduðu Claros antik kentleri yer alýr. Sýðacýk?ýn güneydoðusundaki plajlarý ile tanýnan Gümüldür ise önemli bir turizm beldesidir.

Antik dünyanýn önemli ticaret merkezlerinden biri olan Foça, Ýzmirin kuzeyinde bulunan bir diðer gözde tatil beldesidir. Denizcilikle de ünlü olan Foçalýlarýn, Akdeniz?in çeþitli yerlerinde ticaret kolonileri kurduklarý bilinmektedir.

Bergama yalnýzca Türkiye?nin deðil, dünyanýn da yakýndan tanýdýðý bir ilçedir. Eski çaðlarda büyük bir kültür, sanat ve týp merkezi olan ilçenin batýsýnda, tarihin en eski ve en büyük hastanelerinden biri olan Asklepion yer alýr. Saðlýk Tanrýsý Asclepios adýna yaptýrýlan hastane giriþinde, onun sembolü olan ve daha sonra da týp biliminin sembolü haline gelen yýlan rölyefleri bulunmaktadýr. Ünlü Bergamalý týp alimi Galen burada görev yapmýþtýr.

Kentin en önemli mimari anýtlarý akropol üzerinde yer alýr. 200.000 kitabýyla ünlü kütüphane, Athena ve Trojan Mabetleri ile dünyanýn en dik tiyatrosu ve dünya sanat harikalarý arasýnda bulunan Zeus Sunaðý?nýn temeli burada bulunmaktadýr. Bugün bu muhteþem sunak tümüyle Berlin Bergama Müzesindedir.

Ýç Ege Bölgesi. Ege Bölgesi nin Ýzmir den sonraki ikinci büyük kenti olan Denizli, Ege Denizinin iç kýsýmlarýnda yer alýr. Dokuma sanayii konusunda büyük ilerlemeler kaydeden kent ve çevresinde 40.000 tezgâh bulunmaktadýr. Halkýn %30 u geçimini tekstil sanayii ile saðlamaktadýr. Muhteþem görüntüsünden ve yararlý kaplý calarýndan ötürü Pamukkale, Roma döneminden bu yana birçok kültürün uðrak yeri olmuþtur.

Pamukkale - DENÝZLÝ

Çevresinde Laodikya ve Colossai gibi birçok antik kentin yer aldýðý Denizli ilçelerinden Güney, þaraplarý ve þelalesi; Buldan, dokuma tezgâhlarý; Çal ise üzüm baðlarý ile tanýnýr. Spil Daðý eteklerinde kurulu olan Manisa, Ýzmire 40 km. uzaklýktadýr ve etrafý üzüm baðlarýyla çevrilidir. Spil Daðý Milli Parký, Manisa?nýn güneyindedir.

Sart - MANÝSA

Mesir þenliði? Manisa denince akla ilk gelenler arasýndadýr. Her yýl mart ayýnda düzenlenen þenliðin baþlangýcý çok çok eskilere dayanýr. Kanuni Sultan Süleyman?ýn annesi Ayþe Sultaný iyileþtirdiðine inanýlan ve çeþitli baharatlarýn karýþýmý ile yapýlan Mesir Macunu, Sultan Camii nin verandasýndan þenlik süresince halka daðýtýlýr. Manisanýn en gösteriþli antik kenti Sart týr. Lidya Krallýðý?nýn baþkenti olan ve doðuya doðru uzanan ünlü Kral Yolunun baþlangýç noktasýnda bulunan Sart, tarihteki önemli ticaret merkezlerinden biridir.

Madeni para, ticari deðer olarak dünyada ilk kez burada kullanýlmaya baþlanmýþtýr. Artemis Mabedi ile restore edilmiþ olan Jimnazyum da (M.S. 3. yüzyýl) kentte en fazla ziyaret edilen yapýlardýr.Türk geleneklerinin yaþatýldýðý eski bir þehir olan Kütahya, Osmanlý mimari eserleriyle bütünleþmiþ olup, en çok da çinileriyle ünlüdür. Macar Halk Kahramaný Lajos Kossuthun 19. yüzyýlda kaldýðý ev, Kossuth Müzesi haline getirilmiþtir. Kütahya çevresindeki Çavdarhisar?da Aizanoi antik kenti yer alýr.Halý dokumacýlýðý ile ünlü Uþak ise önemli bir kavþak noktasýndadýr. Dünyaca ünlü Karun hazineleri Uþak Arkeoloji Müzesi?nde sergilenmektedir.

Ölüdeniz, Fethiye - MUÐLA

Afyon, üzerinde kale bulunan bir tepenin eteklerine kurulmuþtur. Çevredeki tarihi eserler Afyon Müzesinde sergilenmektedir. Müzenin en önemli bölümünü Frig Çaðý eserleri oluþturur. Kentin kuzeyinde anýtsal boyutlardaki Aslankaya, Aslantaþ, Maltaþ ve Yýlantaþ Frig açýk hava mabetleri yer alýr. Ayrýca Tanrý Apollo ile Pan arasýndaki mitolojik müzik yarýþmasýnýn yapýldýðý yer olan Dinar?ýn Suçýkan Parký, görülmeye deðer güzelliktedir.

Eski Çaðlarýn Ünlü Kentleri. Güney Ege Bölgesi, birbirinden güzel tatil beldeleri ve ünlü antik kentleri ile Türk turizminin en önemli merkezlerindendir. Antik dünyanýn yedi harikasýndan ikisi bu bölgede yer alýr. Bunlar; Efeste Selçuk yolu kenarýnda bulunan Artemis Mabedi ile Bodrumda Mausoleumdur. Selçuktaki Efes Arkeoloji Müzesi, Aziz John Bazilikasý, Kale, Ýsa Bey Camii ve Koca Camii de turistlerin ilgisini çeken diðer yapýtlar arasýndadýr.

Ege kýyýlarýnda yer alan Aydýn ili, antik kentlerle çevrilidir. Tralles, Alinda, Alabanda, Nysa, Magnesia, tarihin ilk planlý kentlerinden Priene, ünlü matematikçi Tales?in yaþadýðý Milet, görkemli Apollo Mabedi ile Didim, Heraklia ve Afrodisias bunlar arasýndadýr. Afrodisias, Egenin en görkemli antik kentlerinden biridir. Tamamý mermerden yapýlmýþ olan kentin heykelleri dünyaca ünlüdür. Kentte Afrodit Mabedi, Odeon, Hadrianus Hamamý, stadyum, agora, tiyatro ve tiyatro hamamlarý yer alýr.

Ege kýyýlarýnda, kendi adýyla anýlan yarýmadanýn güneyinde olan Bodrum, beyaz Akdeniz mimarisinin gözler önüne serildiði önemli bir yatçýlýk merkezidir. Akdeniz yat turizmine kazandýrýlan ve tüm Akdeniz ülkelerinde aranýlýr duruma gelen Gulet Modeli Bodrumludur. M.Ö. 4. yüzyýlda yapýlmýþ, Karya Kralý Mausolosa ait, dünyanýn yedi harikasýndan biri olan Mausoleum Anýtý Bodrum?dadýr, ancak bugün sadece temel kalýntýlarý görülebilmektedir.

Su Altý Müzesi, Bodrum - MUÐLA

Datça Yarýmadasý, Türkiyenin Egeye doðru uzanan en dar ve en uzun yarýmadasýdýr. Yarýmadanýn ucunda eski çaðlarýn sanat ve kültür merkezi olan Knidos antik kenti bulunur. M.Ö. 4. yüzyýlda ünlü heykeltýraþ Praksiteles tarafýndan yapýlan Afrodit Heykeli ile ünlenen kentte, tüm çalýþmalara raðmen bu heykel bulunamamýþtýr. Ayný adý taþýyan koyun kenarýnda bulunan, kurulu plajlarý, gezinti yerleri, kafeleri, lokantalarý, publarý ve barlarýyla gözde bir tatil beldesi olan Marmaris; doðal güzellikleri ile ünlü Fethiye; gölünde su kayaðý, yelken, su bisikleti, kürek sporlarý yapýlabilen Köyceðiz, Muðla ilinin dünyaca ünlü turistik yörelerindendir.

Ege Bölgesi

Adýný Türkiye'nin batýsýndaki denizden alan, 79.140 km2 geniþliðinde coðrafî bölge. Ege Bölgesi, Türkiye'nin yüzde 10,2'si kadar yer kaplar. Kýyýlarý çok girintili çýkýntýlýdýr. Kuzeyde Edremit Körfezi kýyýlarýndan, güneyde Köyceðiz Gölü aðzý yakýnlarýna kadar uzanýr.


Güneydoðu Akdeniz Bölgesi'ne (Antalya bölümü: Antalya ve Göller yöresi) komþu olur; doðuda Ýç Anadolu'ya doðru girer, kuzeydoðuda Marmara Bölgesi'ne (Güney Marmara bölümü) bitiþir; kuzeyde bu bölge Susurluk Çayý'nýn kuzey-güney doðrultusunda uzanan vadisi etrafýnda Ege bölümü içine doðru girer. Ege Bölgesi, Ege bölümü ve Ýçbatý Anadolu olmak üzere ikiye ayrýlýr. Bölgenin sýnýrlarý içinde Ýzmir, Manisa, Aydýn, Uþak ve Kütahya illerinin bütünü, Muðla, Denizli ve Afyonkarahisar illerinin büyük bir kesimi, Balýkesir (Edremit Körfezi kýyýlarý) ve Bursa ilinin de küçük bazý bölümleri yer almaktadýr. Ýktisadî olaylar açýsýndan Ýzmir, Manisa, Aydýn, Muðla ve Denizli illeri Ege bölümünün; Uþak; Kütahya ve Afyonkarahisar illeri de Ýçbatý Anadolu bölümünün özelliklerini taþýrlar. Ege bölümü içinde, Edremit, Bakýrçay, Aþaðý Gediz, Ýzmir-Urla, Küçük Menderes, Büyük Menderes (orta ve aþaðý kesimler), Menteþe (iç ve güney kesimleri); Ýçbatý Anadolu bölümünde; Simav, Yukarý Gediz, Yukarý Büyük Menderes, Afyonkarahisar ve Kütahya yöreleri yer alýr. Ege bölümünde Kuzey ve Güney Anadolu'da olduðu gibi kýyýya paralel dað sýralarý yoktur. Doðu-batý doðrultusunda uzanan geniþ vadiler bulunur. Dað kütleleri fazla yüksek deðildir. Kuzeyde Edremit Körfezi ve Ovasý ile Bakýrçay Ovasý arasýnda Madra Daðý kütlesi, Bakýrçay ve Aþaðý Menderes Ovasý arasýnda Yunt Daðý kütlesi, ayrýca Bozdaðlar, Akdað, Aydýn Daðlarý, Menteþe yöresi daðlarý, Beþparmak Daðý, Madranbaba Daðý, Honaz ve Sandýras Daðlarý bulunur. Ýçbatý Anadolu Bölgesi'nde billursal yapýlý ve volkanik dað dizileri yer alýr. Bunlar; Murat, Þaphane, Alaçam-Akdað, Emir, Türkmen, Domaniç ve Uludað'dýr. Ege Bölgesi yazlarý sýcak ve kurak, kýþlarý ýlýk ve yaðýþlý Akdeniz ikliminin etkisi altýndadýr. Bölgenin kuzey taraflarý kýþýn çok soðuk geçer. Yaðýþlarda yaz kuraklýðý geneldir. Ýçbatý Anadolu kesiminde yaz-kýþ arasýndaki sýcaklýk farklarý artar. Akdeniz ikliminin hüküm sürdüðü kesimlerde doðal bitki örtüsü, alçak kesimlerde maki görünüþü olan kurakçýl bir orman biçimindedir. Bölgenin doðusunda otsu bitkiler (bozkýrlar) vardýr. Ege Bölgesi'nde yazlar çok sýcak ve kurak geçtiði için bu mevsimde akarsularýn sularý azalýr, kýþýn ise kuvvetli yaðýþ ve eriyen karlarla kabarýr. Baþlýca akarsularý; Bakýrçay, Gediz, Büyük ve Küçük Menderes'tir. Ege Bölgesi'nde büyük göller yoktur. Kýyýya yakýn bulunan Bafa Gölü, Simav Çayý üzerindeki Simav Gölü ile Manisa'nýn doðusunda bulunan Marmara Gölü en önemli göllerdir. Ege Bölgesi topraklarýnýn %30'a yakýn bölümü tarýma ayrýlýr. Ekili alanlarýn 3/4'ünden çoðunu tahýl tarlalarý kaplar. Ayrýca pamuk ve tütün gibi endüstri bitkileri yetiþtirilir. Tütün tarýmý Bakýrçay, Gediz, Büyük Menderes vadilerinin geniþ alaný üzerinde yapýlýr. Büyük Menderes vadisinde incir, Menteþe kýyýlarýnda turunçgiller yetiþtirilir. Edremit-Ayvalýk yöresi, Türkiye'nin en önemli zeytin üretim bölgesidir. Ege Bölgesi hayvancýlýk bakýmýndan pek ileri bir durum göstermez. Türkiye'nin, Ýstanbul'dan sonra en iþlek limaný olan Ýzmir limaný, ülkenin Akdeniz'e açýlan en büyük kapýsýdýr. Ege Bölgesi, gerek tarihî eserler, doðal güzellikler, gerekse verimli tarým alanlarý bakýmýndan Türkiye'nin en zengin köþelerindendir.

Ege Bölgesinin Tarihi ve Turistik Mekanlar

Kemeraltý

Ýpek Yolu'nun batý ucundaki ticaret merkezi Ýzmir'de liman, Hisar Camii'nin bulunduðu bölgeye kadar gelirdi. Limanýn aðzýnda ise, 12. yy'da Bizanslýlar tarafýndan kurulan Ýzmir Liman Kalesi bulunmaktaydý. Kale tarafýndan korunan limanýn sað kýyýsýnda ise Frenk tüccarlarýnýn dükkanlarý ve limanýn iç kýsmýnda da kervansaraylar bulunurdu. Ýpek Yolu'nu takip eden deve kervanlarýyla Ýzmir'e getirilen mallar bu hanlara indirilir, Ceneviz tüccarlarý aracýlýðý ile de limandan gemilere yüklenerek ihraç edilirdi. Ýþte bu bölgede kurulu; birçok tarihi mekaný kucaklayan Ýzmir'in ünlü Kemeraltý Çarþýsý'nýn oluþumu da oldukça ilginç olaylara dayanýyor. Tarihte bir iç liman olan Kemeraltý bölgesini, kaleyi almak için Yýldýrým Beyazýt döneminde Osmanlýlar çeþitli saldýrýlar düzenlemiþler, ancak baþarýlý olamamýþlardýr. Ýzmir Liman Kalesi'ni düþürmek, 1402 yýlýnda, iç limaný taþlarla doldurarak kaleyi savunmasýz býrakan Timurlenk'e nasip olmuþtur. Timur'un askerleri, Kadifekale sýrtlarýndan sürükleyip getirdikleri taþlarla limaný doldurmuþlar, böylece sonradan Kemeraltý denilen yerleþim bölgesi oluþmuþtur. Zaman içinde bu bölgede yerleþim geliþmiþ, hanlar, hamamlar, camiler, kiliseler, havralar, þadýrvanlar inþa edilmiþtir. Bölge, bir ticaret merkezi olarak geliþmiþtir. Kemeraltý Çarþýsý'nda halen tarihten süzülüp bozulmadan günümüze kadar gelen bir düzen ve yapý vardýr. Tarihi mekanlarý görülmeye deðerdir. Kaynaklar, çarþýnýn ismini; ana caddeyi boydan boya aralýklarla süsleyen 'arasta' adý verilen kemerlerden aldýðýný bildiriyor.

Saat Kulesi

Son derece zarif görünümüyle, Konak Meydaný'ný süsleyen Saat Kulesi bir sanat abidesidir. 1901 yýlýnda Sultan Abdülhamit'in tahta çýkýþýnýn yýldönümü nedeniyle yaptýrýlmýþtýr. Saati, Alman Ýmparatoru 2. Wilhelm tarafýndan armaðan edilmiþtir.

Kýzlaraðasý Haný

Ýzmir için önemli yapýlardan biri Kýzlaraðasý Haný'dýr. Yapýnýn 1745 yýlýnda tamamlandýðý sanýlmaktadýr. Yapýmý hakkýnda kesin bilgiler olmamakla birlikte, yaptýran kiþinin Kýzlaraðasý Hacý Beþir Aða olduðu bilinmektedir. Ýzmir Liman Kalesi'nin hemen arkasýnda, 1744 yýlýnda hanýn inþasýna baþlanýr ve 1745 yýlýnda tamamlanýr. Han, döneminde önemli bir boþluðu doldurmuþtur. Bugünkü Yemiþçiler ve Halim Aða Çarþýsý ile anýlan yerde olup, ana cephesi Keresteciler Sokaðý'na açýlmaktaydý. Günümüzde burasý 871 sokaktýr. Osmanlý mimarisinin günümüze gelen, Ýzmir'deki nadir eserlerinden olan han, diðer hanlar gibi genelde kare bir forma sahiptir. Binanýn içinde dikdörtgen ve geniþ bir avlunun ortasýnda geleneksel olarak bir þadýrvan ve havuz bulunmasý gerekmektedir. Günümüzde böyle bir alan mevcut deðildir. Han, hemen her uzun mesafe hanýnda olduðu gibi iki katlý idi Üst katta galeriye açýlan odalarda yatmak isteyenler konaklar, zemin katta ise üst kýsmýn sade yaþamýnýn tam tersi görülürdü. Yükleriyle develer, tüccarlar ile hizmetkarlarýn kalabileceði odalar, mallarýn boþaltýldýðý ve pazarlandýðý dükkanlar ile pazarlýk yapan insanlar bulunurdu. Han, limana yakýn olmasý, sebebiyle, her zaman canlý kalmýþtýr. Han belli dönemde bir tür borsa gibi de çalýþmýþ, özellikle iç avluya dönük dükkanlarda bu iþler yoðun olarak yapýlmýþtýr. 18. ve 19. yüzyýllarda, teknolojinin ulaþým alanýnda çeþitli deðiþikliklere yol açmasý ve ekonomik hayatýn zaman zaman yer deðiþtirmesiyle birlikte Kýzlaraðasý Haný da yavaþ yavaþ önemini kaybetmiþtir. Han, gece konaklamalarýn sona ermesinden sonra, sadece mallarýn indirildiði ve depolandýðý bir yer durumuna gelmiþtir.

1993 yýlýnda restore edilerek günümüzde turistik bir çarþý olarak hizmete giren Kýzlaraðasý Haný'nda çok çeþitli el sanatlarý ürünlerini, halýlarý, deri kýyafetleri ve çarpýcý hediyelik eþyalarý bulabilir ve hanýn tam ortasýndaki açýk çay bahçesinde mistik havayý içinize çekerek yorgunluðunuzu atabilirsiniz.

Ýzmir'in eski anýtsal yapýlarýndan bir diðeri de HÝSAR CAMÝÝ'dir. Aydýnoðlu (Molla) Yakup Bey tarafýndan 16. yüzyýlýn sonlarýnda yaptýrýlmýþtýr. Belgelerde yapýlýþ tarihi olarak 1592 ve 1598 olarak geçen Camii'nin ortasýnda merkezi büyük kubbe ve iki yanda uzunlamasýna ikiþer kubbe bulunmaktadýr. Son cemaat kýsmý 7 kubbeli bir revaktan oluþur.

Bahçe duvarý ile öndeki iki þadýrvanlý meydandan ayrýlan dar uzun harimi, bir geçitle güneye uzar. 1813, 1881, 1927 ve 1980 yýllarýnda onarým gören cami, güneyden ve batýdan payanda kemerleri ve duvarlarýyla desteklenmiþtir. Dekorasyon 18 ve 19. yüzyýllarýn etkisi ile zenginleþtirilmiþtir. Sütun baþlýklarýnda, pencere üzeri ve cephe süslemelerinde mihrap, minber ve vaiz kürsüsünde Avrupa sanatsal etkilerini görmek mümkündür.

Alsancak

Eski adý Punto olan Alsancak yýllar boyu Ýzmir'in simgesi olmuþtur. Dünyaca ünlü birçok seyyah ve yazarýn þiir ve eserlerinde yer almýþtýr. Victor Hugo 1829 yýlýnda yayýnlanan "Les Orientales" isimli kitabýndaki "La Captive" isimli þiirinde ünü batýya yayýlan Ýzmir'i bir prensese benzetir. Þiir þöyledir; "Ýzmir, bir prensestir çok güzel küçük þapkasýyla. Mutlu ilkbaharlar durmaksýzýn onun çaðrýsýna yanýt verir. Nasýl vazo içindeki çiçekler gülümserse, O da denizler arasýndan ýþýldar. Hatta Arþipel'in yaratýlýþýndan çok daha tutkulu...." Dünya edebiyatýnda silinmez izler býrakan þair Hugo, Ýzmir'e gelmemesine karþýn kentin ününden efsaneli büyüsünden ve bir amazon kraliçesi tarafýndan kurulup isimlendirilmesinden etkilenmiþtir. Bahsettiði ise Ýzmir'in yoksul ve çöküntü halindeki mahalleleri deðil, Alsancak sýnýrlarý içindeki Frenk Mahallesi'dir. Alsancak'ta Levantenler Rumlar, Ermeniler, zengin diðer batýlý kesimler oturmaktadýr. Kýbrýs Þehitleri Caddesi'nin iki tarafýnda uzanan bu dönemlerden kalma yapýlar deðiþik ve özgün mimarileriyle halen bir inci gibi dizilir

Kordonboyu

Þiirlere, þarkýlara konu olan Ýzmir'in ünlü Kordon'u, günün her saatinde cývýl cývýl, capcanlý bir mekandýr. Büyükþehir Belediyesi'nin gerçekleþtirdiði rekreasyon düzenlemesi, yürürlüðe koyduðu "Kordon Yönetmeliði" ile bu ünlü mekan Ýzmir'in en önemli prestij alaný haline geldi. Temizlenmeye, rengi maviye dönmeye baþlayan Körfez ile birlikte artýk Kordonboyu daha bir yaþanýlasý oldu.

Milli Kütüphane - Ýzmir Devlet Opera ve Balesi

Neo klasik tarzda inþa edilen Milli Kütüphane 29 Ekim 1933'te Cumhuriyet'in 10. yýl þenliklerinde, Elhamra Sinemasi ise 1926 yýlýnda hizmete açýlmýþtýr. Elhamra Sinemasý bugün Ýzmir Devlet Opera ve Balesi'ne evsahipliði yapmaktadýr.

Atatürk Müzesi

Kordonboyu'nda denize bakan 248 nolu iki katlý bina, 1862 yýlýnda halý tüccarý Takfor tarafýndan konak olarak yaptýrýlmýþtýr. Bu tarihi bina, 1927 yýlýnda Ýzmir Belediyesi tarafýndan Atatürk'e armaðan edilmiþtir. Atatürk, Ýzmir ziyaretlerinde bu evde kalmýþ ve çalýþmalarýný burada sürdürmüþtür. 1941 yýlýnda bina müzeye dönüþtürülmüþ, son yýllarda da Kültür Bakanlýðý tarafýndan restore ettirilmiþtir.

Bornova

Amazonlar, Hititler, Ýonlar, Frigyalýlar, Lidyalýlar, Persler, Makedonyalýlar ve Bergama Krallýðý'na evsahipliði yapan ilk yerleþim Helenistik Çað'da baþlamýþtýr. Bilinen ilk adý "Birun-u Abad'dýr. 1071 yýlýnda Malazgirt Savaþý'ndan zaferle çýkarak Anadolu'ya yayýlan Türkler, Bornova'nýn yönetimini 1076 yýlýnda Emir Çakabey'e vermiþlerdir.

Bornova'da ilk belediye 1881 yýlýnda kurulmuþ, Türkiye'deki ilk futbol maçý 1890 yýlýnda Ýzmir'e gelen Ýngiliz denizcilerle Ýzmirli gençler arasýnda Bornova'da yapýlmýþtýr. Ülkemizdeki ilk atletizm yarýþmalarý da 1895 yýlýnda yine Bornova'da gerçekleþtirilmiþtir.

Verimli topraklarý ile Bornova Ovasý tarihte deðiþik kültürleri konuk etmiþtir ve bunlarýn izleri günümüze kadar gelebilmiþtir. Çoklukla levantenlerin yaþadýðý Bornova'da bugün hala birçok köþk ve tarihi yapý dimdik ayaktadýr. Bunlara örnek olarak "Maltas Evi, Belhomme Evi, Peterson Köþkü, Steinbüchel Evi, Murat Evi, Bari Evi, Donald Giraud Evi, Kanaldaki Evi, Aliotti Evi, Bari Evi, Pandespanian Köþkü, Paggy Köþkü, Yeþil Köþk, Bornova Büyük Cami, St. Maria Magdelana Protestan ve Santa Maria Katolik Kiliseleri" gösterilebilir.

Buca

Adý Rumca "Köþede, kenarda kalan köy" anlamýndaki "Bovios" sözcüðünden gelme Buca'nýn ilk kuruluþu Ý.Ö 630 yýlýna kadar uzanmaktadýr. 17. yüzyýl sonlarýnda bir sayfiye yeri olan Buca, tarihin izlerini günümüze dek taþýyan yapýlara sahiptir. Eski dönemlerde üzüm baðlarý ile de ünlü Buca; hipodromu ve haralarý ile de Ýzmir'in önemli ilçelerinden biridir. Köþkleri ve kiliseleriyle ünlü bu ilçeye giriþte ziyaretçileri tarihten günümüze süzülüp gelen Kýzýlçullu Su Kemerleri karþýlar.

Hasanaða Bahçesi 107 bin 615 metrekarelik alana yayýlan bahçenin ilk sahibi Ýtalyan Levanten iþadamý Aliotti olduðu söylenir. Daha sonralarý Ödemiþ eþrafýndan Hasan Aða bahçeyi satýn almýþ. O dönemde bile düzenli bir altyapýya sahip oluþu yer altýnda bulunan su kanallarý, bahçedeki havuz þelalesinin çalýþtýrýlmasýyla tepeden bakýldýðýnda gözlemlenebilen bir kadýn silueti ile hayret uyandýrýr. Bahçe öyle dizayn edilmiþtir ki gökyüzünden bakýldýðýnda aðaçlarýn diziliþi bir haç þeklini verir. Bahçede bir arada bulunan 12 selvinin ise 12 havariyi simgelediðine inanýlýr. Buca ayný zamanda ülkemizin Safranbolu, Maçka, Kula ve Milas'ta bulunan 3 katlý cumbalý eski Türk evlerinin halen ayakta olduðu bir yerleþim birimidir. Dutlu Sokak ve çevresindeki yapýlar buna örnek gösterilebilir.

Karþýyaka

Ýzmir Körfezi'nin kuzeyinde bulunan Karþýyaka, körfezi bir gerdanlýk gibi süsler. Eski Karþýyaka'dan günümüze eser kalmasa da, tarihi yalýlarýndan hala ayakta olanlarý tüm görkemiyle sahil boyunca sizi karþýlamaya hazýr bekler. Karþýyaka bir efsanedir ayný zamanda ve efsaneye göre Zeus'un; oðlu Tantalos'u Yamanlar Daðý'ndaki bir yarýktan içeri attýrarak yarýðý kapattýðý söylenir. Tantalos'un mezar kalýntýlarý da Bayraklý sýrtlarýndadýr. Zeus'un Tantalos'u attýðý yarýðýn ise, Karþýyaka'ya 24 kilometre uzaklýktaki Karagöl olduðu söylenir.
Karþýyaka, bugünkü adýný almadan önce Cordelio olarak anýlýrdý. Haçlý ordularýnýn baskýnlarý sýrasýnda Aslan Yürekli Richard'ýn askerlerinin, komutanlarýna olan sevgilerini göstermek için buraya "Cocur de Lion" adýný verdikleri, Çakabey döneminde de "Karþý Sahil" anlamýnda "Karþý - Yaka" haliyle son þeklini aldýðý söylenir.

Ege bölgesi þehirleri kentleþme oranlarý yüksek, eðitim seviyeleri yüksek,Sanayi-Turim-tarým iþkollarýnda ilerlemiþ bir bölgedir.Ýzmir büyükþehir belediyesi dýþýnda Tüik 2011 ADNKS nüfus sayýmýna göre Denizli, Manisa,Aydýn ve Muðla þehirleri büyükþehir olma hakkýný kazanmýþlardýr. Ýzmir, Manisa, Denizli, Aydýn ve Muðla Göç alan illerdir. Afyonkarahisar, Kütahya, Uþak göç veren illerdir.

Nüfus yapýsý, kýyý kesimde düþükte olsa nüfus artýþý ve göçle dengelenmekte ve artmakta,Ýç ege þehirlerinde doðum oranlarý yüksek buna karþýn göç verilmesi sebebiyle yerinde saymakta veya düþmektedir. Tüik ADNKS 2011 Yýlý nüfus sayýmýnda Belirlenen Medyan yaþ Türkiye Ortalamasý 29.70, Ege bölgesi illeri Medyan (Ortalama) Yaþ bu seviyelerinde üzerinde bazý iller yüksektir.

Medyan(ortalama) yaþ illere göre

• Muðla : 34,51
• Aydýn : 34,41
• Kütahya : 34,22
• Uþak : 33,76
• Ýzmir : 33,67
• Manisa : 33,18
• Denizli : 32,82
• Afyonkarahisar : 30,94
• En yaþlý þehir : Muðla 34.51
• En genç þehir : Afyonkarahisar : 30.94

Bu illerin nüfus yapýsý ve yaþayan insanlarýn ne kadarý bu þehirde doðanlar ve bu þehirlerin yerlisi araþtýrmasý ise þu þekilde :

• Afyonkarahisar : % 91 Afyonlu , % 9 diðer
• Kütahya : % 87 Kütahyalý , % 13 diðer
• Uþak : % 82 uþaklý , % 18 diðer
• Denizli : % 78 Denizlili , 22 diðer
• Manisa : % 75 Manisalý , % 25 diðer
• Aydýn : % 70 Aydýnlý , % 30 diðer
• Muðla : % 65 Muðlalý , % 35 diðer
• Ýzmir : % 43 Ýzmirli, % 56 civarýnda diðer illerden yerleþenler oluþturmaktadýr.

En çok göç alan il Ýzmir % 56 civarýnda
En az göç alan il Afyonkarahisar % 9 civarýndadýr.

Ege Bölgesi Yöresel Yemekleri

MsXLabs.org

MÝYANE ÇORBASI

Malzeme:
3 çorba kaþýðý sade yað, 2 su bardaðý un, su.

Yapýlýþý:

Sade yaðý kýzdýrýlarak içine un katýlýr. Karýþtýrýlarak kavrulur. Az peMbeleþince üzerine sýcak su karýþtýra karýþtýra dökülür. Bir taþým kaynayýnca indirilir.

TOP TARHANA

Bir tencereye et, biraz tuz, mevsimine göre iki üç kuru veya taze biber ve böðrülce, su, tarhana konup 2 -2.5 saat kaynatýlýr. Eti piþince diðerleri de piþmiþ demektir. Ýndirilir, ýlýk olarak yenir.

KARMA KATMA

Malzeme:
1 kg. Patlýcan, 3 kaþýk katý yað, 3 baþ soðan, 3 kaþýk salça, 3 adet domates, tuz, bulgur.

Yapýlýþý:

Patlýcanlar soyularak doðranýr, bir tencerede yaðla soðan kavrulur, domates ilave edilerek de kavrulur , üzerine doðranmýþ patlýcanlar konur. Tuz ve az su ilavesiyle kaynatýlýr. Biraz kaynadýktan sonra su ve biraza bulgur ilave edilir. Bir iki taþým daha kaynatýlýr ve indirilir.

ET KÖFTESÝ

Malzeme:
750 gr. Koyun kýymasý, 2 Adet soðan (rendelenmiþ), 100 gr. Ekmek içi, 2 adet yumurta, 1 çorba kaþýðý karabiber, tuz, 4 çorba kaþýðý tereyaðý veya sývýyað, 1 su bardaðý un

Yapýlýþý:

Kýyma, soðan, ekmek içi, karabiber, tuz, yumurta katýlarak hep beraber yoðurulur, sonra hamur küçük yassý köftecikler haline getirilir. Una bulandýktan sonra kýzdýrlmýþ yaðda kýzartýlýr.

SURA

Kuzunun kaburga kýsmý alýnýr. Kemikle et arasýna (pirinç, üzüm, ince doðranmýþ ciðer, karabiberden mütekkil ) iç doldurulur. Dikilir. Büyükçe bir tencere içinde suda haþlanýr. Kaynarken þiþle birkaç yerinden patlamamasý için delinir. eti piþince içte piþmiþ demektir. Çýkarýlýr. Suyu süzüldükten sonra yaðda kýzartýlýr. Tencerede ki suyu et suyu olarak kullanýlýr.

KULAK AÞI

Hamur açýlýr, 4 köþe küçük kesilir, içine peynir veya kýyma konur. Muskalama kapatýlýr. Kaynar suda piþirilir. Üstüne yað dökülür. Yoðurt da katýldýðý olur.

EGE PÝLAVI

1 tavuk
4 su bardaðý pirinç
1 kaþýk yað
10 ince çubuk makarna
100 gram badem, yeþil fýstýk
8 bardak su
Yeteri kadar tuz.

Tavuk haþlanýr. Bir kenara konur, bir kap içinde üç kaþýk yaðda bir parmak boðumunda küçük küçük kesilmiþ makarna kýzartýlýr, bir kenara çýkarýlýr, haþlanmýþ, soðuyup temizlenmiþ badem ve fýstýlar yaðda kýzartýlýr, buna kýzarmýþ makarna, etler piþ-mezden bir saat evvel sýcak tuzlu suda ýslanmýþ dört beþ kez kýrýlmadan yýkanmýþ pirinç kaynar suya katýlýr; tuz, biber, fýstýklar ve küçük parçalarda kesilmiþ tavuk hep beraber hafif ateþte piþirilir; suyunu çektikten sonra kývýlcým üzerine alýnýr, üzerine geri kalan yað dökülür, yarým saat dinlendirildikten sonra karýþtýrýlarak servis edilir.

MARMARÝS PÝLÂVI

1/2 kilo pirinç ve tavuk suyuyla bir pilâv piþirmeli. Pilâv piþerken bir tavaya 4 çorba kaþýðý zeytinyaðýyle 1 çorba kaþýðý sadeyað koymalý. Yað kýzmaya baþlayýnca rendelenmiþ bir küçük baþ soðan katmalý ve tahta kaþýkla karýþtýrarak soðaný kavurmalý. Soðan pembeleþmeden buna rendelenmiþ havuçla ince ince doðranmýþ bir sap kerevizi katmalý.

Sebzeler kavrulunca ince ince doðranmýþ iri bir kemiðin iliðini, kýyýlmýþ tavuk karaciðeriyle yüreðini ve katýsýný katmalý. On dakika da bunlarý kavurduktan sonra 2 çorba kaþýðý tuzsuz natürel domates salçasý katmalý. Salça iyice piþinceye kadar tavayý ateþte tutmalý. Gerekirse bir fincan sýcak tavuk suyu katmalý. Tavayý ateþten indirmeden iki dakika önce tuzunu ve biberini serpip, kaþýkla birkaç defa karýþtýrmalý. Demlendirilen pilâvý servis tabaðýna boþaltýnca üstüne salçayý dökmeli, bir - iki defa harmanladýktan sonra servis yapmalý.

EGE PALAMUT HAÞLAMASI

Palamudu yuvarlak dilimlere doðramalý. Sonra bunu, içinde dilim dilim doðranmýþ limon, havuç, kereviz yapraðý, maydanoz bulunan bir kaba oturtmalý. Tuzunu ve biberini de serptikten sonra gereði kadar su koyup kabý ateþe oturtmalý ve balýklarý onbeþ dakika kadar kuvvetli ateþte kaynatmalý. Sonra balýk dilimlerini kaptan çýkarýp derilerini çýkarmalý ve sýcak bir yerde tutulan servis tabaðýna yerleþtirmeli.

Beri yanda bir avuç maydanozu ince ince doðramalý. Bir diþ sarýmsaðý havanda dövmeli. Ýki koþeronu küçük küçük doðramalý. Dört ançüez filetosunu ezmeli. Sonra bunlarý yarým bardak zeytinyaðý ve yarým limonun suyuyla birlikte iyice karýþtýrmalý ve bir salça kâsesine koymalý. Servis tabaðýnýn çevresini limon dilimleriyle süsledikten sonra servis tabaðýný yanýnda salça kâsesi olduðu halde sofraya çýkarmalý.

Yeryüzü Þekilleri

Kýyýlarý

Ege Denizi'nin yerinde eskiden Egeid karasý bulunmaktaydý. Bu kara parçasýnýn çökmesi sonucunda bugünkü adalar ve yarýmadalar meydana geldi. Bölge daðlarý kýyýya dik uzandýðý için kýyý girintili-çýkýntýlý, Enine Kýyý Tipidir. Kýyýda bir çok körfez, koy, yarýmada ve buruna rastlanýr. Edremit, Çandarlý, Ýzmir, Kuþadasý, Güllük, Gökova baþlýca körfezleridir. Reþadiye, Bozburun, Dilek ve Ýzmir - Karaburun baþlýca yarýmadalarýdýr. Ege kýyýlarý girintili-çýkýntýlý olduðu için en uzun kýyýmýzdýr. Muðla, 1.100 km. kýyý þeridi ile en uzun kýyýya sahip ilimizdir.

Daðlarý

Asýl Ege Bölümü faylanma hareketlerine uðradýðý için Kaz Daðý, Madra Daðý, Yunt Daðý, Bozdaðlar, Aydýn Daðlarý faylanma sonucu yüksekte kalmýþ horstlardýr. Bölümün güneyinde uzanan Menteþe Daðlarýnýn uzanýþ yönü kýyýya paraleldir. Ýç Batý Anadolu’ya gidildikçe yükseklik artar. Bu bölümde, Alaçam, Eðrigöz, Murat ve Sandýklý Daðlarý vardýr.

Ovalarý

Ýç Batý Anadolu Bölümünde Yazýlýkaya Platosu, Tavas- Çivril- Banaz-Örencik ovalarý vardýr. Asýl Ege Bölümünde horstlar arasýnda kalan grabenler birer alüvyon ovasýdýr. Bunlar Bakýrçay, Gediz, Küçük Menderes ve Büyük Menderes ovalarýdýr. Bunlar ayný adý taþýyan ve bol alüvyon taþýyan, akarsularý tarafýndan oluþturulmuþtur. Akarsularýn döküldükleri yerlerde de delta ovalarý da oluþmuþtur.

Akarsularý

Bakýrçay, Gediz Nehri, Küçük Menderes Nehri, Büyük Menderes Nehri baþlýca akarsularýdýr. Ýç Batý Anadolu’da Susurluk ve Sakarya Akarsularýnýn bazý kollarý da bulunmaktadýr.
Gölleri: Göl bakýmýndan fakir olan bölgede iki doðal göl vardýr. Bunlar Marmara ve Çamiçi (Bafa) Gölleridir. Adýgüzel, Kemer ve Demirköprü baraj gölleri de vardýr

Ýklim ve Bitki Örtüsü

Bölgenin asýl Ege Bölümünde graben ovalarý sayesinde içlere kadar sokulan Akdeniz Ýklimi görülür. Bu alanlarda yazlarý sýcak ve kurak, kýþlarý ýlýk ve yaðýþlý bir iklim görülür. Bitki örtüsü makidir ve yer yer ormanlara da rastlanýr. Bu bölgede yaðýþlar ortalama ocak ayýnda daha fazla görülmektedir.
Ýç Batý Anadolu bölümüne gidildikçe yüksekliðin artmasý ve denize olan uzaklýðý sebebiyle iklim karasallaþýr. Yazlarý sýcak ve kurak, soðuk ve kar yaðýþlý Karasal Ýklim görülür. Bitki örtüsü de Bozkýrdýr.

Tarým ve Hayvancýlýk

Bölgenin yurt ekonomisine katkýsý daha çok tarým alanýndadýr. Bölümler arasýnda iklim ve yeryüzü þekillerinin farklý olmasýna baðlý olarak yetiþtirilen ürünler arasýnda da farklýlýk ve çeþit vardýr.

• Tütün: Kýyý ovalarýnda yetiþtirilir. Ülke üretiminin %65’ini yetiþtirir. Birinci sýradadýr.
• Pamuk: Asýl Ege Bölümündeki alüvyal ovalarda ve özellikle güneye yakýn bölgelerde yetiþtirilir. Ülke üretiminin %40'ýný saðlar. Birinci sýradadýr.
• Zeytin: Kýyý kesiminde, özellikle Edremit Körfezi çevresinde yetiþtirilir. Birinci sýradadýr.
• Ýncir: En çok Büyük Menderes vadisinde yetiþtirilir. Birinci sýradadýr.
• Turunçgiller: En çok Akdeniz ikliminin görüldüðü kýyý bölümünde yetiþtirilir.
• Üzüm: En çok Gediz Vadisi'nde yetiþtirilir. Ülke üretiminin %35’ini saðlarken birinci sýrada yer alýr.
• Haþhaþ: Ýç Batý Anadolu'da Afyon ve Kütahya çevresinde kontrollü olarak yetiþtirilir.
• Þekerpancarý: Ýç Batý Anadolu Bölümü'nde yetiþtirilir.
• Tahýllar: Ýç Batý Anadolu Bölümü'nde yetiþtirilir.

Yeraltý Kaynaklarý

• Krom: Muðla, Denizli, Kütahya. Demir: Balýkesir ve Kütahya. Birinci sýradadýr.
• Linyit: Kütahya, Manisa, Muðla ve Denizli. Birinci sýradadýr.
• Civa: Uþak ve Ýzmir. Birinci sýradadýr.
• Bor: Kütahya ve Eskiþehir. Manganez: Uþak, Afyon ve Denizli.
• Mermer: Afyon ve Denizli. Titanyum: Ýzmir ve Manisa. Birinci sýradadýr.
• Zýmpara Taþý: Muðla, Aydýn ve Ýzmir. Uranyum: Manisa, Aydýn ve Uþak.
• Tuz: Ýzmir-Çamaltý. Birinci sýradadýr.

Sanayi

Sanayi bakýmýndan Marmara Bölgesi'nden sonra ikinci sýrada gelir. Bölümler arasýnda geliþmiþlik ve sanayi oraný bakýmýndan büyük farklýlýk vardýr. Asýl Ege Bölümü sanayi bakýmýndan daha geliþmiþtir. Zaten bölgenin en büyük ve geliþmiþ kenti Ýzmir’de bu bölümde yer alýr. Ýzmir sanayisi, fuarý, ve ihracat limaný ile önemli bir kentimizdir. Ýzmir’de Aliaða Petrol Rafinerisi de bulunmaktadýr.
Bölgede dokuma, þeker, çimento fabrikalarý ile termik ve hidroelektrik santraller vardýr.
Yataðan-Muðla, Tunçbilek-Kütahya, Soma-Manisa'da termik santraller vardýr. Türkiye'nin tek jeotermal santrali Sarayköy, Denizli'de bulunmaktadýr. Bölgedeki hidroelektrik santralleri arasýnda Demirköprü (Demirci, Körübaþý, Salihli-Manisa), Adýgüzel (Güney-Denizli) ve Kemer (Bozdoðan-Aydýn) sayýlabilir.

Nüfus ve Yerleþme

2000 sayýbmýna göre bölgenin nüfusu 8,9 milyondur. Nüfus yoðunluðu km²’ye 96 kiþidir. Bu Türkiye ortalamasýna biraz üstündedir. En yoðun nüfuslu üçüncü bölgedir. Kentsel nüfus daha fazladýr (% 61). %65 olan Türkiye ortalamasýna yakýndýr. Nüfus kýyýlarda, alüvyal ovalarda yoðunlaþmýþtýr. Ýç kesimlere gidildikçe nüfus yoðunluðu azalýr. Buralarda da nüfus maden iþletmelerinin çevresine ve ovalara toplanmýþtýr. Kýyýda Menteþe Yöresi de daðlýk alan olmasý nedeniyle az nüfuslanmýþtýr. Nüfus artýþ hýzý binde 16’dýr (Türkiye binde 18,3).

Turizm

Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi'nden sonra turizm geliri en fazla ikinci bölgedir. Akdeniz ikliminin görüldüðü kýyýlar deniz turizmi açýsýndan zengindir. Bunlardan Çeþme, Kuþadasý, Didim, Bodrum en ünlüleridir. Bölgede Ýlkçað uygarlýklarýndan ve Türk Devletlerinden kalan tarihi eserlerde turistlerin ilgisini çeken yerlerdir. Pamukkale-Denizli travertenleri de güzel yerlerden biridir.

Tarihi Önemi

Ýlkçað'dan beri bölgede yerleþim bölgeleri mevcuttur. Günümüze kadar ayakta kalan Efes gibi antik kentler mevcuttur. Bölge Kurtuluþ Savaþý'nýn en önemli savaþlarýna sahne olmuþtur. Kütahya ve Afyon bu savaþlarýn en önemlilerinin geçtiði illerimizdir.

Ýlleri

• Ýzmir
• Manisa
• Aydýn
• Denizli
• Kütahya
• Afyon
• Uþak
• Muðla (il)

Ege Bölgesi Mutfak Kültürü

Türkiye’nin diðer 6 coðrafi bölgesinde olduðu gibi Ege Bölgesinin de kendine has yöresel lezzetleri bulunmaktadýr. Sebze yemeðinden et yemeðine, salata çeþitlerinden tatlýlarýna kadar Ege Bölgesi, kendini diðer bölgelerden ayýrmaktadýr. Genel olmanýn dýþýnda birde Ege Bölgesinin her bir þehrinin de kendine özgü yöresel yemekleri bulunmaktadýr.

Ege Bölgesinde özellikle Afyon ve Ýzmir ön plana çýkmaktadýr. Afyon denince akla ilk gelen yöresel lezzet Afyon kaymaðý iken Ýzmir denince akla ilk gelen yöresel lezzet ise Ýzmir köftedir. Ýþte sizlere Ege Bölgesinin Yöresel yemekleri…

Ýzmir Mutfaðý

Ýzmir mutfaðý denince önce deniz ürünleri geliyor akla. Sonra çeþit çeþit otlar... Halis zeytinyaðý... Anadolu bir ot cennetidir adeta. Hemen her ile özgü deðiþik otlarla karþýlaþýrsýnýz gezdiðinizde. Ancak, Ege Bölgesi kadar zenginlik göstermez hiçbiri de. Sarmaþýk, ebegümeci, ýsýrgan, cibez, stifno, turpotu, ýsýrgan, kenger, hindibað, þevket-i bostan, gelincik, labada, kuþotu, sinirotu, helvacýk, radika, denizbörülcesi, kuþkonmaz, arapsaçý, su teresi Ýzmir ve kýyý Ege'de en çok tüketilen otlar arasýnda. Yemeklerin sýrrýna gelince; otlar mümkün olduðunca az haþlanýp yeþil kalmalý, limon suyu ve sýzma asidi 0.5'ten az olan bir zeytinyaðý ile tatlandýrýlmalý. En önemlisi de ýlýk yenmeli.

Ýzmir mutfaðýnda neredeyse iki bin beþ yüz yýldýr zeytinyaðý kullanýlýyor. Bunun en önemli kanýtý, Urla'daki Klazomenai Ýyon antik kentinde bulunan ve dünyadaki zeytinyaðý fabrikalarýnýn en eski örneði olan 'Zeytinyaðý Ýþliði'. Ýzmir'in akciðeri olarak bilinen bu güzel ilçe zeytinliklerle bezelidir. Buralara kadar gelirseniz, mutlaka meþhur katmerini ve keþkülünü tatmalýsýnýz. Bir de kömür ateþinde aðýr aðýr piþmiþ çipurayý.

Giritlilerden Ýzmir mutfaðýna giren epeyce yemek var: Kabak, börülce, semizotu, radika ve arapsaçý ile yapýlan kipohorta (zeytinyaðlý bir yemek); gelincik otu, ýsýrgan ve tere ile yapýlan gelincik böreði, kuzu etli þevket-i bostan, trança çorbasý, dalgan (ýsýrgan) salatasý, Girit pilavý, mantarlý güveç, kabak pabucaki, kalamar dolma, zeytinyaðlý turpotu. Kordon'da gezinti modasýna uyup akþamý ettiðimde, Ýzmir'in meþhur sütlü balýðýný yemek için bir restorana girmiþtim. Lagos balýðý ile hazýrlanan sütlü balýðýn yaný sýra masaya bir de fesleðen soslu balýk kavurmasý gelmiþti; aþçýbaþýnýn ikramý.

Ýzmir'de balýk ve deniz ürünleri üzerine müthiþ bir mönü çýkýyor karþýnýza. Tuzda lagos, subye, balýk köftesi, sardalye buðulamasý, asma yapraðýnda barbunya ya da sardalye, dilbalýðý fileto þiþ, kâðýtta sardalye, kefal balýðýyla hazýrlanan kakavya, papalina balýðýndan yapýlan papalina tavasý... Boþnaklar, Arnavutlar, Levanten ve Yahudilerin de önemli katkýlarý olmuþ yöre mutfaðýna. Selanikliler Ýzmir'de özellikle paça-çorba kültürünü yaygýnlaþtýrmýþ. Sebze yemeklerinin bir kýsmý da ortak. Örneðin kemer patlýcan, ayþekadýn fasulye ve enginar yemekleri... Enginardan söz etmiþken önemli bir ayrýntýya dikkat çekelim; Selanik ve Ýzmir'de enginara soðan konmuyor. Priþtine'den gelen Arnavut yemeklerinden elbasan tava, arnavut ciðeri, priþtine tavasý ve kirde kebabý da Ýzmir mutfaðýna girmiþ yemeklerden. Boyozu da unutmamak gerek. Musevilerin yöre mutfaðýna ekledikleri bu nefis böreði, Alsancak'ta ancak bir fýrýnda bulabiliyorsunuz. Saat 06.30-11.00 arasýnda çýkýyor ve hemen tükeniyor. Hani þu meþhur Ýzmir köftesini bilirsiniz. Peki, ya Tire köftesini? Et, tuzla birlikte üç kere çekilir makineden. Parmak kalýnlýðýnda uzunca þiþ köfteler hazýrlanýr. Ýþin sýrrý köftenin piþirilmesinde. Bunun için kömür ateþi gerekli ve uzun süre piþmeli köfteler. Sonra birkaç parçaya kesilip sivribiber ve domatesle servis yapýlýr.

Manisa Mutfaðý

Türkiye’nin hemen her þehrinde olduðu gibi Manisa ilinin de kendine has yöresel lezzetleri bulunmaktadýr. Sebze yemeðinden et yemeðine, salata çeþitlerinden tatlýlarýna kadar Manisa, kendini diðer þehirlerden ayýrmaktadýr. Ege Bölgesinde bulunan Manisa ili, bulunduðu coðrafi þartlar itibariyle zengin bir mutfak kültürüne sahiptir.

Manisa yöresi, uygun iklim koþullarý, ekilebilir alanlarýn geniþliði ve verimliliði nedeniyle, kimi yerlerde yýlda birkaç ürün alýnabilen, bað ve bahçe tarýmýnýn yaygýn olduðu bir ilimizdir. Sebze ve meyve çeþitliliðinin yaný sýra, malzemeleri çok taze kullanabilme imkaný da yöre mutfaðýnýn önemli bir özelliðini oluþturmaktadýr. Bu unsurlarýn yaný sýra, tarihi geçmiþi ve aldýðý göçlerin de Manisa mutfaðýna etkileri olmuþ, farklý yemek kültürlerinin karýþýmý yöre mutfaðýna zenginlik katmýþtýr. Türk mutfaðýnda yer alan belli baþlý çeþitlerin hemen hepsi yöre mutfaðýnda yer almaktadýr.

Manisa iline özgü birçok meþhur yemek, içecek, hamur iþi ve tatlýlar vardýr. Ama Manisa denince akla ilk gelen yöresel lezzetler Manisa Kebabý, odun köftesi, simit ekmeði, ekmek dolmasý, nohutlu mantý, börülce tarator v.b. Bu yöresel lezzetlerin dýþýnda Manisa iline özgü diðer yöresel lezzetleri de anlatmaya çalýþacaðýz. Ýþte sizlere Manisa yöresine ait lezzetler…

Geleneksel yemekleri;

Manisa Kebabý, Odun köftesi, Simit ekmeði, Ekmek dolmasý, Nohutlu Mantý, Börülce, Tarator, Alaþehir kapamasý, Þevket-i bostan, Yaprak sarmasý, Sinkonta, Mantar Tatlýsý, Höþmerim, Kula güveci, Kabaklý pide, Su böreði, Kula þekerli pidesi

Aydýn Mutfaðý

Aydýn’da zeytinyaðý ve taze otlarýn usta ellerde ayarlanan piþirimleri, yani “iþte, Ege lezzetleri” dedirten tatlar damaklarla buluþur. Hazmý kolay zeytinyaðlý ot ve sebze yemeklerinin yaný sýra, et ve hamur iþi lezzetler de Aydýn mutfaðýnýn önemli bir bölümünü oluþturur. Pazý, börülce, ýsýrgan otu, turp otu ve patlýcan yöre mutfaðýnda farklý ve kendine özgü piþirme teknikleriyle hazýrlanýr. Öte yandan Aydýn mutfaðýnda mevsimine göre balýk ve deniz ürünlerine de rastlanýr. Ege Denizi’nden pazarlara getirilen taze çipura, mercan, barbunya ve kefal zeytinyaðýnda terbiye edilip piþirilir. Aydýn’a özgü hamur iþleri arasýnda ýsýrgan otu böreði ve paþa böreði baþta gelir. Aydýn’ýn tüm dünyaya ihraç ettiði ürünlerin baþýnda gelen incir de yörenin mutfak kültüründe bolca kullanýlan bir malzeme. Özellikle tatlý yapýmýnda deðerlendirilen incirin reçeli de bolca tüketilir. Aydýn mutfaðý zengin birikimiyle Ege mutfaðýnýn en güzel örneklerini sergiler.

Aydýn mutfaðý, zeytinyaðlý yemekleri, incir, üzüm, narenciye ürünleri, turunç reçeli ve çipura, kefal, mercan ve barbunya gibi zengin balýk çeþitleri ile Türkiye'nin çeþidi bol ve lezzetli mutfaklarý arasýndadýr. Yörenin kendine özgü yemeklerinden bazýlarý; çorbalardan tarhana çorbasý, kulak çorbasý; yemeklerden acýlý güveç, patlýcan biber kýzartma, zeytinyaðlý kýrlý kýzartma, zeytinyaðlý taze ve kuru börülce, patlýcan kavurma, sarmaþýk ve kedirgen kavurma, yaprak sarma, etli nohut yahnisi, nohutlu kereviz, etli enginar, arap saçý,ciðer sote, imambayýldý, keþkek, tandýr kebap, yuvarlama (sýkma), paþa böreði, cilav(ayran böreði); salatalardan patlýcan-biber teretoru (turþusu), börülce teretoru, turp otu salatasý, semizotu salatasý, çingene pilavý; tatlýlardan ise irmik helvasý, zerde, muhallebi, sütlaç, aþure, lokma, pelvize tatlýsý, paþa böreði, yuvarlama, ýsýrganotu böreði sayýlabilir.

Muðla Mutfaðý

Türkiye’nin hemen her þehrinde olduðu gibi Muðla ilinin de kendine has yöresel lezzetleri bulunmaktadýr. Sebze yemeðinden et yemeðine, salata çeþitlerinden tatlýlarýna kadar Muðla, kendini diðer þehirlerden ayýrmaktadýr. Ege Bölgesinde bulunan Muðla ili, bulunduðu coðrafi þartlar itibariyle zengin bir mutfak kültürüne sahiptir.

Muðla iline özgü birçok meþhur yemek, içecek, hamur iþi ve tatlýlar vardýr. Ama Muðla denince akla ilk gelen yöresel lezzetler tarhana, çopur, döþ dolmasý, galli patlýcan v.b. Bu yöresel lezzetlerin dýþýnda Muðla iline özgü diðer yöresel lezzetleri de anlatmaya çalýþacaðýz. Ýþte sizlere Muðla yöresine ait lezzetler…

Muðla Yöresel Yemekleri

Çopur, Et Terbiyelisi, Döþ Dolmasý, Büryan, Balýklen, Karýn kumbar dolmasý, Çökertme, pirinçli balýk, Ahtapotlu pilav, her tür balýk ýzgara ve buðulama, Çýntar Kavurmasý, Ot Ekþilemesi, Galli Patlýcan, Ebegümeci Kavurmasý, Börülce Kavurmasý, Teltorlu Börülce,hardal haþlamasý,sirken otlaþý, ekþili biber

Muðla Yöresel Hamur Ýþleri

Keþkek, Saç Böreði, Yalanký, Zerde, Katmer, Badem ve cevizli sucuk, Üzüm köftesi, Ballý Kabak, hoþmerim

Denizli Mutfaðý

Denizli'de geleneksel yemek türleri ve beslenme alýþkanlýklarý sürmektedir. Kedi börülcesi çorbasý,Mercimek çorbasý,Domates çorbasý, kuru börülce çorbasý, Tarhana çorbasý, ovmaç çorbasý gibi yöreye özgü çorba türleridir. Et yemeklerinin baþlýcalarý tas kapamasý, kumbar dolmasý, sirkeli et, nohutlu et, Tandýr,kol dolmasý, ciðer sarma, saçta iþkembedir.

Denizli mutfaðýnýn temelini sebzeli yemekler oluþturur.Özellikle patlýcan yemek çeþitleri çoktur. Kuru patlýcan dolmasý, patlýcan gözlemesi gibi vb. Taratorlu börülce salatasý, ebe gümeci salatasý, filiz salatasý Yöreye özgün salata türleridir. Börek ve tatlý türlerinde Ege Bölgesi özellikleri görülür. Yufka, þipit, bazdýrma evlerde yapýlan ekmekledir. Yöredeki beslenme alýþkanlýklarýndan biri de yatmadan önce yenen "yat geber ekmeði"dir. Kýþýn darý, kavurga, ceviz, kestane; yazýn türlü meyveler, salatalýk, kavun, karpuz yenir.

Denizli Yöresel Yemekleri
Keþkek, Arabaþý, Mýsýr gömbesi, Leyen böreði, Bazlama Ispanak çöreði, Kýymalý su böreði, Börülce böreði, Cýzlama, Kide, Katmer, Tavuklu börek, Bahar gevreði, Süller pidesi, Zeytinyaðlý patlýcan, gömme, Zeytinyaðlý patlýcan dolmasý, Zeytinyaðlý parmak yaprak sarmasý, Kuru biber ve patlýcan dolmasý,Patlýcan kebabý, Patlýcan soðan, Patlýcan kapama, Karnýbaharlý tavukgöðsü, Göveç, Ýçli köfte, Kýymalý bulgurlu yaprak sarmasý, Göveçte debitaþý, Börülceli, tarhana çorbasý, Yoðurtlama, Nohut yemeði, Pancar kavurmasý, Sucuklu un karýþtýrmasý, Macar tarhanasý, Sütlü çorba, Tavuk göveç, Meneviþ yoðurtlamasý, Lahana sarmasý, Topalak, Kabak aþý, Kaçamak, Siron, Türlü güveç, Yuvalama, Kýymalý soðan böreði, Yoðurtlu köfte,

Uþak Mutfaðý

Anadolu kültürlerin beþiði. Bu kültürler uzak kentlere göç verince deðiþime uðrasalar da tencerelerde uzun yüzyýllar ayný yemekler kaynayabiliyor. Gidilen yerlere de yemek kültürü taþýnýyor. Ege ve Orta Anadolu etkisindeki Uþak mutfaðý ot-bitki yemeklerinden çok tahýl ve erkeç denilen erkek keçi etine dayanýyor. Ne var ki keçi ormanlara zarar verdiði için bir süre önce üretimi yavaþ yavaþ durmuþ, yerine koyun yetiþtiriciliði desteklenmiþ. Uþak köylerinde keþkek yapmak baþlý baþýna bir tören. Buðday kabuðundan ayrýlýp ezilmesi için taþ oyma dibeklerde aðaç tokmaklarla ve davul zurna eþliðinde dört kiþi tarafýndan ritmik hareketle dövülüyor. Tarhana çorbasý Uþak'ýn en ünlü çorbasýdýr. Bunun dýþýnda salatalýk yemeði, köpük helva, haþhaþlý ve tahanlý peksimet, cevizli baklava, bükme, kese ayraný, pide, cýbýr çorbasý ve düðün yemeklerinin vazgeçilmezi keþkek Uþak'ta önemli yemekler arýsýnda. Doðu Ege'nin neredeyse tamamýnda ve Anadolu'nun çoðu bölgesinde olduðu gibi burada da et yemeklerinin aðýr gelebileceði düþünülür ve son yemek olarak bol ekþili bamya ikram edilir. Uþak'ýn bamyasýnda kurutulmuþ dað eriði vardýr. Bamya olsun dað eriði olsun hem çeþitleri hem de kurutularak kullanýlmalarý bakýmýndan Uþak'ýn geleneksel mutfaðýna ait deðil. Son yýllarda Güney ve Güneydoðu bölgelerinden çok göç aldýðý için bu yörelerin mutfak kültürünü de almýþ ve kendi coðrafyasýna uyarlayarak kullanmýþtýr.

Uþak Yöresel Yemekleri

Tarhana Çorbasý, Çömlek Eti, Keþkek, Cendere Tatlýsý, Tahin Helva, Höþmerim, Katmer, Demir Tatlýsý, Muska Böreði

Afyonkarahisar Mutfaðý

Afyonkarahisar, halk kültürünün bütün unsurlarýyla kendine özgü bir çeþitlilik sunar. Zengin yemek kültürü ile anýlan birkaç ilimizden bir tanesidir. Bu yüzdendir ki Bolu/ Mengen’den sonra en iyi aþçýlarýn Afyonkarahisar’dan çýktýðý söylenmektedir. Afyonkarahisar’ýn zengin mutfaðý aðýrlýkla hamura ve ete dayalý olmakla birlikte kaymaðý ve lokumu gibi kendi üretimine dayanan bir çok çeþitliliði de arz eder. Sadece patlýcandan yapýlan 22 çeþit yemeðin tespit edildiði Ýlimizde, 100’ün üzerinde yemek çeþidi bulunmaktadýr.

Bu zenginlik özellikle düðün, doðum ve asker yemeklerinde kendini göstermektedir. 10-12 kiþilik meydan sofralarýnda yenen bu yemekler, geleneksel sofra adabý içerisinde ve Afyonkarahisar’a özgü bir sýraya dayalýdýr. Bu nedenle belli bir sýrayý takip etmesinden dolayý “Sýra Yemeði” adýný almaktadýr. Sýra yemeðine çorba yemeði ile baþlanýr, daha sonra et yemeði (bütüm et, afyon kebabý, pilav üstü kavurma vb.) arkasýndan mevsime göre sebze yemekleri gelir. Börek bu yemeklerin vazgeçilmez yiyeceðidir. Böreðin yanýnda viþne hoþafý ikram edilir, arkasýndan tatlý (kaymaklý ekmek kadayýfý, baklava irmik helvasý, hurma tatlýsý vb.) yendikten sonra üzerine bamya yemeði gelir. Sýra yemeði, meyve yada sütlü tatlýnýn yenilmesi ve yemek duasý ile sona erer.

Afyonkarahisar Yöresel Yemekleri

Afyon Ekmeði, Afyon Övmesi, Afyon Salatasý, Aðzý Açýk, Arabaþý, Bamya, Bükme, Göce Köftesi, Hamursuz Hamýrsýz, Haþhaþlý Pide, Hurma Baklavasý, Ýlibada Dolmasý, Kaymaklý Baklava, Kaymaklý Ekmek Kadayýfý, Keþkek, Kurabiye, Özbek Pilavý, Palize, Patýcan Böreði, Patlýcan Musakka

Kütahya Mutfaðý

Kütahya'da beslenme büyük ölçüde ev ürünlerine da ya n maktadýr. 1960'lý yýll arda "Aþçý dükkaný" denen lokanta kent yaþamýna girmiþtir. Kütahya'da buðday ürünleri, hamurlula r ve süt ürünleri beslenmenin temelini oluþturmaktadýr. Ev makarnasý dene n eriþte, bulgur ve tarhana yörede en çok tüketilen yiyecekler arasýndadýr. Baðcýlýðýn yaygýn olduðu dönemlerde pekmez ve þýra çeþitli biçimlerde kullanýlarak, kimi besin gereksinimlerini karþýlamaktaydý. Yaygýnlaþan kentleþme olgusu giderek bu beslenme biçiminde köklü deðiþimler yaratm ýþtýr. Yakýn zamana kadar çarþý ekmeði, ev ekmeði ayrýmý yapýlan Kütahya'da beslenme artýk büyük ölçüde Pazar ürünlerine dayanmaktadýr. Yazdan biber, fasulye, patlýcan gibi sebzelerin kurutulmasý geleneði hala sürmektedir. Yerli halk sebze kurutmasý yanýnda salça, eriþte, bulgur, niþasta, tarhana, turþu gibi genel tüketim maddelerini evde kendileri hazýrla maktadýr. Haþhaþlý, þibit denen saç pidesi beslenmedeki deðiþime karþýn hala yaygýn olarak yapýlmaktadýr. Kütahya'da böreklerde oldukça çeþitlilik görülmektedir.Gökçümen hamursuzu Þibit, gözleme, ýspanaklý þibit gibi. Günlük yiyecekler arasýnda tarhana ve bulgur önemli bir yer tutar. Ayrýca kýzýlcýk tahrasý yapýlma ktadýr. Cimcik denilen hamur yemeði yöreye özgü yemeklerin baþýnda gelmektedir.

Kütahya Yöresel Yemekleri
Cimcik, Kýymalý Sini Mantýsý, Gözleme, Ispanaklý Þibit, Þibitli Tavuk Tiridi, Dolamber Böreði, Namaz Lokmasý, Gölçümen Hamursuzu, Tosunum, Lokum, Tahinli Çörek, Kýymalý Su Böreði, Sarma Hamur Dolmasý, Sýkýcýk Çorbasý, Miyane Çorbasý, Oðmaç Çorbasý, Yoðurt Çevirme Çorbasý, Kýzýlcýk Çorbasý, Tutmaç Çorbasý, Tarhana Çorbasý, Tekke Çorbasý,Çene Çarpan Çorbasý, Ilýbada Çorbasý, Etli Yaprak Sarma, Zeytinyaðlý Soðan Çorbasý, Göveç ,Kütahya Usulü Kavurma,Küp Eti, Hekmane Erik Çorbasý, Güllaç, Ev Baklavasý, Hoþmerim, Peluze, Çekme Helva, Yufka Tatlýsý, Su Muhallebisi, Dondurma Kabak Tatlýsý, Un Helvasý, Kötdür Tatlýsý, Göveçli Pilav, Zerdeli Pilav, Mercimekli Pilav, Pilavlý Tas Kebabý, Dövmeç, Þerbet, Gelincik ve Gül Þurubu

Ege Bölgesi Tarihi ve Turistik Yerleri

Dünya denizcilik tarihinin baþlangýç noktasýnda bulunan Ege bölgesi, insanlýðýn da en eski yerleþim alanlarýndan biri. Tarihte çok sayýda uygarlýðýn vataný oldu. Ege bölgesi tarihten bu yana bir çok uygarlýða ev sahipliði yapmýþtýr. Antik kentler bakýmýndan zengin bir bölgemizdir. Deniz turizmi bakýmýndan ilk bölgemizdir. Ege bölgesinin tarihi zenginliðinin yanýnda doðal güzellikleride bulunmaktadýr.

Ege bölgesinin tarihi ve doðal güzelliklerinden bazýlarý þunlardýr.

• Efes antik kenti
• Bafa gölü
• Aphrodisias antik tiyatro
• Bergama antik kenti
• Seferihisar
• Kula türk evleri
• Priene antik kenti
• Meryem ana evi
• Pamukkale travertenleri
• Diley yarýmdasý ulusal parký
• Apollon tapýnaðý

Efes Antik Kenti

Bütünüyle benzersiz bir kent Eski efsanelere göre; Efes (Ephesus), Amazon adý ile bilinen kadýn savaþçýlar tarafýndan kurulmuþtur. Ýsminin, Ana Tanrýça kenti anlamýna gelen Arzawa krallýðýndaki bir kentten, Apasas’dan geldiði düþünülür. Ýzmir'in Selçuk ilçesinde bulunan Efes Antik Kenti Roma, Yunan ve Türk olmak üzere farklý medeniyetlerin esintisini içermektedir.

Kuruluþu MÖ. 6000 yýllarýna dayanan Efes Antik Kenti, farklý dönemlerde Roma, Yunan ve Türklere ait bir antik kent olmuþtur. Ýçerisinde Artemis Tapýnaðý, Meryem Ana Evi ve Ashab-ý Kehf gibi yapýtlarý bulunduran bu olaðanüstü eser Ýzmir’in Selçuk ilçesinde yer almakta ve Türkiye’nin en önemli turistik yerleri arasýnda bulunmaktadýr.

Efes, Helenistik ve Roma dönemlerinde en parlak zamanlarýný yaþamýþtýr. Roma imparatoru Augustus zamanýnda Asya Eyaleti’nin baþkenti olarak nüfusu 200.000 kiþiye ulaþmýþtýr. Doðu ile batý arasýnda bir kapý vazifesi gören Efes ayný zamanda önemli bir liman kentiydi. Bu özelliði Efes’in o dönemde önemli bir ticaret ve politik merkez olmasýný saðlamýþtýr. Bunun yanýnda Anadolu’nun eski tanrýça geleneðine dayalý olan Artemis kültürünün en büyük tapýnaðý da Efes içerisinde yer almaktadýr. Tarihte ve günümüzde çok önemli bir yere sahip olan Efes, Herakleitos, Artemidoros, Hipponaks, Zenodotos ve Soranos gibi ünlü isimleri yetiþtirmiþtir.

Bafa gölü

Didim'e 10 kilometre, Söke'ye 25 kilometre mesafede bulunan Bafa Gölü, Söke-Milas karayolunun doðusunda yer alýr. Aydýn ve Muðla il topraklarýnda yer alan gölün en derin yeri 21 metre, kýyý uzunluðu ise 50 kilometredir. Eskiden Ege Denizi'nin bir koyu olan Bafa Gölü, Büyük Menderes nehrinin zamanla taþýdýðý alüvyonlarla bir göle dönüþmüþ ve denizle iliþkisi kesilmiþtir. Çevresi zeytin ve çam aðaçlarý ile kaplý olan ve irili ufaklý adacýklarýn bulunduðu gölde tipik Akdeniz iklimi görülür. Ayný zamanda önemli bir orkide ve kuþ gözlem alaný olan göl çevresi Çevre ve Orman Bakanlýðý tarafýndan “'tabiat parký”' olarak ilan edilmiþtir.

Gölün üzerinde üç küçük ada var Buralarda manastýrlar, kiliseler kurulmuþ çok eskiden En eskisi "Yediler Manastýrý" Tarihi kalýntýlarýn yanýsýra, balýkçýl kuþlarý, pelikanlar, karabataklar ve ördekler de hemen dikkatinizi çekiyor Etrafý zeytin aðaçlarýyla çevrili gölün doðal zenginliklerini tamamlýyor kuþlar Sahilde birçok tekne gezi için yolcularýný bekliyor Dolmuþ usulü çalýþan teknelerle ada turu yapmak mümkün Bu keyifli tur sýrasýnda yüzme molasý da veriliyor Ama en keyifli anlar, güneþ battýktan sonra gökyüzüne vuran kýzýllýðýn gölün rengini deðiþtirmesi seyrettiðiniz saatler.

1994 yýlýnda tabiat parký olarak ilan edilen Bafa Gölü ve çevresinde kamping alanlarý, ziyaretçi merkezi, kuþ gözlem istasyonu, günübirlik kullaným alanlarý, yürüyüþ parkurlarý ile restoranlar bulunmaktadýr. Ayný zamanda yapýlan araþtýrmalara göre yaklaþýk 2000 yaþýnda olan ve ülkemizde bilinen en yaþlý zeytin aðacý da Bafa Gölü kýyýsýnda yaþamaktadýr.

Arkeolojik ve tarihi deðerler ile doðal güzellikleri açýsýndan Türkiye'nin en muhteþem coðrafyalarýndan biri olan Bafa Gölü ve çevresi mutlaka görülmesi gereken zenginliklerimizden biridir.

Aphrodisias Antik Tiyatro

Aphrodisias özellikle Roma çaðýnda Aphrodite tapýmý ile ünlenmiþ bayýndýr bir antik kent, günümüzde ise çok iyi korunmuþ anýt yapýlarý ile Türkiye’nin en önemli arkeolojik yerlerinden biridir. Afrodit tapýnaðý bu antik kentte bulunmaktadýr.Tanrýça Afrodit'e adanmýþ birçok eski çað kentinin ortak adý.

Aphrodisias özellikle Roma çaðýnda Aphrodithe tapýnýmý ile ünlenmiþ bayýndýr bir antik kent, günümüzde ise çok iyi korunmuþ anýt yapýlarý ile Türkiye’nin en önemli Arkeolojik yerlerinden biridir. M.Ö. 5000’lere kadar giden Prehistorik bir yerleþmedir. M.Ö. 6. yüzyýlda Aphrodisias küçük bir köydür. M.Ö. 5. yüzyýlda Roma Ýmparatorluðu döneminde geliþmiþ, M.Ö. 1. yüzyýl ile M.S. 5. yüzyýllar arasýnda, baþta heykelcilik olmak üzere önemli bir sanat merkezi haline gelmiþ, Afrodit tapýnaðýyla ve Afrodit adýna yapýlan törenlerle ün salmýþtýr. Kent adýný, aþk ve güzellik tanrýçasý Aphrodite'den almýþtýr. Aphrodisias ismi ilk olarak M.Ö. 2.yy da kullanýlmaya baþlanmýþtýr. Kent daha önce baþka adlarla anýlýyordu.

Aydýn’ýn Karacasu ilçesinde yer alan Geyre beldesinin sýnýrlarý içinde yer alan Aphrodisias, Aydýn’a 95 km. uzaklýkta bulunuyor. Buraya ulaþmak oldukça kolay, Aydýn – Denizli karayolu üzerinde ilerlerken Kuyucak sapaðýndan dönüp tabelalarý takip ediyorsunuz. Tavas Aydýn yolu üzerindedir. Giriþ 10 Türk lirasýdýr. Araba parký ücretlidir. Buradan Babadað görünmektedir.

Bergama Antik Kenti

Ýzmir‘in 100 km kuzeyinde Bakýrçay Havzasýnda yer alan 8.500 yýllýk tarihi geçmiþi olan Bergama Antik Kenti, uygarlýk tarihinin en eski yerleþim yerlerinden birisiydi. Tarih boyunca birçok uygarlýða ev sahipliði yapmýþtýr olan þehir, olaðanüstü güzel doðasý ve þifalý doðal kaynaklarýyla Doðu’nun en batýsýnda, Batý’nýn da en doðusunda yer alan bir yerde kurulmuþ, Ortaçaðýn önemli stratejik konumdaki þehirlerinden biriydi.

Krallýðý’nýn da baþkenti olan bu kent, kuruluþundan bugüne kadar bilim ve kültür tarihi alanýnda pek çok olaya ev sahipliði yapmýþ bir yer. Çeþitli bilimlerin doðuþuna tanýklýk etmiþ olan Bergama, Anadolu’da geliþen týp biliminin ilk örneklerine ev sahipliði de yapýyordu. Týpta kullanýlan ilk aletlerinin Bergama ve civarý bölgelerde bulunmuþ olmasý bunu destekleyen nitelikte.

Bergama Antik Kenti, yerli turistler kadar yabancý turistler tarafýndan da sürekli olarak ziyaret edilmektedir. Kent, antik dönemlerde Pergama ve Pergamon isimleri ile anýlmýþtýr. Bergama Antik kenti, sadece birçok medeniyetin hüküm sürdüðü bir yerleþim alaný deðil, ayný zamanda saðlýk ve þifa merkezi özelliði taþýmaktadýr. Antik þehrin her kalýntýsý fazlasýyla dikkatinizi çekecek. Ýzmir'de geçireceðiniz günlere Bergama Antik Kent'ni dahil edip, tarihi dönemlere kýsa bir yolculuk yapabilirsiniz.

Ýzmir'in sayýsýz tarihi alanlarýný ziyaret ederken doðal güzelliklerine de zaman ayýrmayý unutmayýn. Gölcük Yaylasý, Kazak Vadisi ve Malgaca Ýçmeleri'nin yaný sýra; Hadrian Tapýnaðý, Klaros Antik Kenti, Larissa Antik Kenti ve Belevi Mozolesi'ni gezi listenize mutlaka dahil etmelisiniz.

Seferihisar

Seferihisar‘ýn, özellikle de Sýðacýk‘ýn (Seferihisar’ýn Sahil Kasabasý), gelenlerin tekrar geldiði, eve döndüklerinde de eþlerine dostlarýna önerdikleri bir yer olmasý ve Türkiye’nin ilk “Citta Slow”u olarak, kaliteli bir hayat sürmek isteyenlerin ilgisini çekmeyi baþarmasý ile ismi Ýzmir il sýnýrlarýndan taþmaya baþladý.

Peki nedir Ýzmir Seferihisar‘ý özel yapan?
Sýðacýk’ýn muazzam restore edilen sokaklarýnýn fotojenikliði, pazar günleri burada kurulan yöresel pazarý, az bilinen antik kent Teos, doða idealistlerinin kurduðu Doða Okulu…

Ýzmir Seferihisar, Türkiye’nin ilk Citta Slow’u yani “Sakin Þehri”. Seferihisar’ýn 2oo9 yýlýnda aldýðý bu ünvan þehirleþme ve küreselleþme karþýsýnda, mimarisi, kültürü, gelenekleri, zanaatleri bozulmadan bugüne gelen, nüfusu 50 binin altýndaki yerleþkelere Ýtalya’daki bir komite tarafýndan veriliyor ve sýký denetleniyor. Citta Slow’un en temel hedeflerinden biri de yerel topluluklarda ve kasabalarda eco-gastronomi pratiklerini günlük hayatýn içine sokarak “Slow Food” felsefesini geliþtirmek.

Seferihisar'da Gezilecek Yerler
Teos Antik Kenti, Sýðacýk Kalesi ve Marinasý, Sýðacýk Pazarý mutlaka gezilmesi gerek yerleri. Denk gelirseniz Kale Meydaný’nda yazýn konserler de oluyor. Ayrýca buraya kadar gelmiþken Sýðacýk’a yarým saat uzaklýktaki Seferihisar Doða Okulu’na bir uðrayýn deriz. Zihninizi açacak bir yer olduðuna emin olabilirsiniz.

Kula Türk Evleri

Kula evleri 18. yy Osmanlý Ýmparatorluðu’nun altýndaki hemen her bölgede karþýmýza çýkan ve TÜRK EVÝ olarak tabir edilen ahþap evlerdir. Gerek plan, kuruluþ ve gerekse ahþap, alçý ve kalem iþi gibi zengin sistemleriyle bu dönem Osmanlý Sanatý nýn baþarýlý örnekleridir. 19, yy da devam eden yapý tipiyle Kula tipik bir Osmanlý Kent dokusuna sahiptir.

Genelde iki katlý olan tarihi Kula Evleri'nin üst katlarý, sokaða doðru çýkýntýlý bir yapýya sahip. Kiremitle örtülü olan çatýlar ise saçakla bitiyor. Saçaklarýn hemen alt kýsmýnda yer alan süslemeler ise hemen göze çarpýyor. Tahta kepenkli pencereleri, iç avlusu ile Kula Evleri, günlük yaþam biçimine oldukça uyumlular.

Tüm Kula Evleri'nin en az 3 metre yükseklikte bir duvar ile çevrelendiði bir avlusu bulunuyor. Eve giriþler de bu avlularda yer alan çift kanatlý ahþap bir kapý ile saðlanýyor. Genellikle iki katlý olan Kula Evleri'nin zemin katlarýnda ahýr, kiler ve mutfak gibi bölümler yer alýyor. Fýrýn ve tuvalet ise genelde avlunun bir köþesinde bulunuyor. Ancak sofalý evlerde tuvaletler evin içlerine yapýlmýþ. Kula Evleri'nin plan tipini ise üst kat belirliyor. Üst katlarda da genelde günlük yaþamýn geçtiði oturma odalarý bulunuyor.

Büyük aile yapýsýna uygun bir þekilde inþa edilmiþ olan Kula Evleri, yaþamýn önemli bir bölümünü evde geçiren kadýnlara göre düzenlenmiþ. Yaz aylarýnda yaþamýn çoðu avluda ve sokakta, kýþ aylarýnda ise ara ya da ikinci katta geçiyor. Bahçede ise sebze ve meyve yetiþtiriliyor genelde. Yolunuz bir gün Kula'ya düþtüðünde Kule Evleri'ni görmeyi ve fotoðraflamayý ihmal etmeyin.

Priene Antik Kenti

Ionia Bölgesi’nde kurulan 12 Ýon kentinden biri olan Priene M.Ö. 10. yüzyýlda Yunanistan’dan gelen kolonicilerce kuruldu. Kentin ilk kurulduðu yarýmadanýn her iki yanýnda yer alan iki limandan oluþtuðu sanýlýr. M.Ö 630’da Anadolu’ya giren yýrtýcý Kimmerler Priene’yi yýkýma uðrattýlar. Daha sonra Lidya Kralý Ardys tarafýndan ele geçirildi. ÝÖ 547’de Pers egemenliðine girdi. ÝÖ 500’de Perslere baþkaldýran Ýonia kentleri arasýnda yer aldý.

Ýonia Ýhtilali adý verilen bu ayaklanmada Miletos Kenti’nin önündeki Lade Adasý açýklarýnda Pers Donanmasý’na karþý yapýlan deniz savaþýna 12 gemiyle katýldý (ÝÖ 495). ÝÖ 350’de doðal nedenler yüzünden eski yerleþme býrakýlarak günümüze kalýntýlarý ulaþan kent Atina Kenti örnek alýnarak yeniden kuruldu. Ancak yüzyýllar boyunca Büyük Menderes Irmaðý buradaki denizi de doldurarak günümüzdeki görünümünü aldý. ÝÖ 334’te Persleri Anadolu’dan çýkaran Büyük Ýskender Priene’ye uðradýðýnda yeni kurulmaya baþlayan kentin yapýmý için maddi yardýmda bulundu. Priene kuruluþundan bir süre sonra Atina’nýn egemenlik ve etki alanýna sonra Bergama Krallýðý’nýn egemenliðine girdi. Bergama Kralý III. Attalos (ÝÖ 138-133) krallýðýnýn topraklarýný ölümünden sonra Roma’ya verilmesini vasiyet edince Priene de Roma topraklarýna katýldý.

Roma döneminde Büyük Menderes’in körfezi giderek daha fazla doldurmasý Priene’nin de zamanla önemini yitirmesine yol açtý. Roma Ýmparatorluðu’nun ÝS 395’te ikiye ayrýlmasýndan sonra Bizans Ýmparatorluðu’nun topaklarýnda kalan Priene bir süre piskoposluk merkezi oldu. 12. yüzyýldan sonra da tümüyle terk edildi.

Kentin en önemli yapýlarý arasýnda Demeter Tapýnaðý, Athena Tapýnaðý, tiyatro, agora, Zeus Tapýnaðý, bouleuterion, Yukarý Gymnasion, Aþaðý Gymnasion, Mýsýr Tapýnaðý, Büyük Ýskender’in evi, Bizans klisesi, nekropol ve konut alanlarý sayýlabilir. 5000 kiþilik kapasiteye sahip tiyatro M.Ö. 350 yýlýnda inþa edilmiþtir. Tanrýça Athena için kentin en hakim yerine yapýlan tapýnaðýn önünde Athena’nýn altýn ve fildiþinden yapýlan heykeli yer almaktaydý. Tapýnak sunaðýnýn günümüzde yalnýz bir bölümü ayaktadýr.

Meryem Ana Evi

Ýzmir ilinin Selçuk ilçesinde bulunan Efes Antik kentinin üst kapýsýndan geçildikten Hz. Meryem’in altýn görünümlü heykeli karþýlýyor sizi. Kýsa bir yolculuktan sonra karþýnýza çýkan tarihi yapý bir Bizans Kilisesi olmasýnýn yaný sýra Meryem ana evi olarak bilinir. Bu evde zamanýnda Hz. Ýsa’nýn annesi Hz. Meryem’in yaþadýðý ve burada öldüðüne inanýlmaktadýr. Müslümanlardaki hac ziyareti kadar kutsal kabul edilerek Hýristiyanlar da burayý ziyaret etmeyi dini bir vazife olarak kabul ederler.

Ýzmir Selçuk’taki Bülbüldaðý’nda, Hz. Ýsa’nýn annesi’nin son günlerini St. Jean (Yuhanna) ile geçirdiði kilise olduðuna inanýlmaktadýr. Hristiyanlarýn Hac merkezidir. Papalar tarafýndan da ziyaret yeri haline gelen Meryem Ana Evi, inanýlmaz bir ziyaretçi akýnýna uðramaktadýr. Net olarak bir kanýt olmasa da Hz. Meryem’in burada öldüðünün düþünülmesi dýþýnda Kudüs’de öldüðü ile ilgili de söylentiler bulunmaktadýr. Ancak ona yaverlik eden Aziz Yuhanna’nýn mezarýnýn da Efes de bulunmasý Meryem Ana Evi’nin gerçek olduðunu desteklemektedir. Yeþillikler ile donatýlmýþ bu þahane yapýya çýkýþ esnasýnda hediyelik eþya bakabileceðiniz dükkanlar, þifalý olduðuna inanýlan suyundan içebileceðiniz bir çeþme ve bir mola verebileceðiniz cafeler bulunmaktadýr. Burada bulunmanýn, suyundan içmenin ayrý bir þifa olduðuna inanýlmasý nedeni ile dilek duvarý bulunmaktadýr.

Meryem Ana Evi’nde küçük bir Bizans Kilisesi bulunmaktadýr. Sadece Hristiyanlar tarafýndan deðil herkesin de ziyaret akýnýna uðrayan bir yerdir. 431 yýlýnda Meryem Ana Evi adýný almýþtýr. Bu yýllardaki Efes Konsili’ne kadar uzanan karþýt görüþ Genel Konsil sonrasýnda Ýstanbul’a yazýlan mektuptaki bir cümleye dayanýr. Böylece 37-48 yýllarýnda Efes’te olduðunua inanýlan St. Jean Meryem ile birlikte buraya geldiði ve Meryem Ana’nýn burada yaþayýp 44 yýlýnda öldüðü kabul edilir.

Bu tarihi ibadet yerini ziyaret edenlerin sayýsý günümüzde on binleri aþmaktadýr. Ýzmir’e gelip te Selçuk Meryem Ana Evini ziyaret etmeden gitmeyiniz.

Pamukkale Travertenleri

Denizli ilinin 18 km. kuzeyinde yer alan Hierapolis antik kentinin arkeoloji literatüründe Kutsal Kent olarak adlandirilmasi, kentte bilinen bir çok tapinak ve diger dinsel yapinin varligindan kaynaklanmaktadir. Hierapolis cografi konumu ile kendisini çevreleyen çesitli tarihi bölgeler arasinda yer almaktadir. Ilk Çagda yasayan Strabon ile Ptolemaios verdikleri bilgilerde, Karia bölgesine sinir olan Laodikeia ve Tripolis kentlerine yakinligi ile Hierapolis''''in bir Frigya kenti oldugunu ileri sürerler. Hierapolis olarak adlandirilmadan önce kentte bir yasamin var oldugunu Ana Tanriça kültünden dolayi biliyoruz. Kentin kurulusu hakkinda bilgilerin kisitli olmasina karsin; Bergama Krallarindan II. Eumenes tarafindan M.Ö. II. yy baslarinda kuruldugu ve Bergama'nin efsanevi kurucusu Telephos''''un karisi Amazonlar kraliçesi Hiera''''dan dolayi, Hierapolis adini aldigi bilinmektedir.

Denizli’de bulunan Pamukkale Travertenleri, sýcak su kaynaklarýnýn doðal yollarla traverten yataklarýna gelerek yüzeye çýkmasý ile oluþmaktadýr. Sýcak su burada travertenlerin katmanlarýna dökülerek çeþitli çökelmeler yapar. Kalsiyum ve hidrokarbonatça oldukça zengin olan bu sýcak su, 356 derecededir ve havayla temas ettiðinde bir dizi kimyasal deðiþim sonucu karbonat çökeltileri oluþturarak beyaz renk ve sert bir zemin oluþturur.
Pamukkale çevresindeki sýcak termal sularýn kaynaðý bölgedeki fay hatlarý ve jeolojik olaylardýr. Bölgede 35-100 derece aralýðýnda sýcaklýklara sahip 17 adet sýcak su alaný yer almaktadýr. Pamukkale kaynaðý çok eski çaðlardan hatta antik devirlerden beri kullanýlmaktadýr. Kaynaktan çýkan termal su 320 metre civarýndaki bir mesafeyi kat ederek traverten baþýna gelir. Buradan da traverten katmanlarýna dökülerek 240-300 metre kadar yol kat etmektedir. Buradaki kat kat görünümü oluþturan kimyasal tepkimeler dizisinde çökelen kalsiyum karbonat baþlangýçta jel halinde bir yapýdadýr. Zamanla sertleþen bu jelimsi yapý, traverten halini almakta ve pek çok turistin ilgisini çekmektedir.

Diley Yarýmdasý Ulusal Parký

Parkýmýz Ege Bölgesi, Aydýn ili sýnýrlarý içinde yer alýr. Dilek Yarýmadasý 1966 yýlýnda, Büyük Menderes Deltasý 1994 yýlýnda ilan edilmiþtir. Yarýmada 10.985, delta 16.613 hektar olmak üzere toplam 27.598 hektarlýk bir yüz ölçümüne sahiptir. Yarýmada ülkemizde maki florasýnýn en iyi örneklerine sahip olduðu gibi, kuzey bakýlarýnda Karadeniz florasýna ait türleri de barýndýrmaktadýr. Delta ise Ege Bölgesi’nde göçmen kuþlar için en önemli yaþama alanlarýndan biridir. Delta ayný zamanda deniz balýklarýnýn yumurta býrakma sahasýdýr. Yarýmada, yaz mevsiminde yöre halkýnýn denizden yararlandýðý bir merkez haline gelmektedir.

Dilek Yarýmadasý Milli Parký ‘nýn halka kapalý kýsýmlarýnda ise uzun trekking rotalarý oluþturulmuþ, bu alan tamamen yazýlý özel izin dahilinde geçilebiliyor, ormanýn derinlikleri de buralarda zaten. Milli Park olduðundan kamp kurmak ve ateþ yakmak yasak. Konaklama imkaný da bulunmuyor. Plajlardaki özel iþletmelerden þezlong, þemsiye, duþ, yeme–içme hizmeti alabiliyorsunuz ya da havlunuzu çakýl taþlarýnýn üzerine serip dilediðiniz yerden denize girebilirsiniz. Yörede yapýlan tekne turlarýnýn bazýlarý Dilek Yarýmadasý koylarýna yakýn giderek bu güzelliði tekne ile görme ve denize girme imkaný da sunuyor.

Dilek Yarýmadasý Milli Parký’nda neler yapabilirsiniz:

• Kuþ gözlemciliði (Büyük Menderes Deltasýnýn bitim yeri olduðundan flamingo dahil bir çok kuþ türü mevcut)
• Bisiklet turu
• Doða yürüyüþü
• Fotoðraf çekebilirsiniz
• Yamaç paraþütü

Apollon Tapýnaðý

Yenihisar ilçe merkezindedir. Didyma aslýnda bir antik kent deðil, kutsal bir mahaldir. Miletos’tan gelen kutsal yol ile baðlantýya sahip Didyma bir kehanet merkezidir. Didyma ile ilgili ilk yazýlý kaynak Herodot’tur. Herodot M.Ö. 600’lerde Mýsýr Kralý II. Nekho ve Lidya Kralý Kroisos’un Didyma’daki Apollon mabedine adaklar sunduklarýný nakleder. Arkaik devirde çok ünlü olan Apollon’un kutsal yeri Persler tarafýndan M.Ö. 494’de yakýlmýþtýr.

Didim'in giriþinde, Batý Anadolu kýyýlarýnýn en etkileyici baðýmsýz anýtý olarak kabul edilen Apollon Tapýnaðý yükselir. Tapýnaðýn anýtsal boyutlarý ve benzersiz planý kadar, çok iyi bir durumda koruna gelmesi de hayranlýk uyandýrmaktadýr. Yunan dünyasýnda Apollon Tapýnaðý'ný boyutlarý bakýmýndan önemli bir farkla geride býrakacak herhangi bir tapýnak yoktur. Hellenistlik dönemde tasarlanan Apollon Tapýnaðý, dev boyutlu mimarlýk yapýtlarýnýn Roma'lýlarýn tekelinde olmadýðýný göstermektedir. Didyma hiçbir zaman bir kent niteliði taþýmamýþtýr. Tapýnak ve onun yönetiminde ki bilicilik , Miletos topraklarý içerisindedir ve rahibi de kentin önde gelen resmi görevlileri arasýnda yer almýþtýr.

Tapýnak diðer tarihi miraslara bakýldýðýnda þuan ki durumu tarihçileri ve gelen misafirleri oldukça fazla þaþýrtmaktadýr. Özellikle ayakta kalmayý baþaran 3 dev sütun oldukça fazla dikkat çekmektedir. 100 yýllar önce bile tarihçilerin dikkatini çekmiþ ve bir çok makalede konu olmuþtur tapýnak. Tapýnak savaþlar esnasýnda saldýrýlardan dolayý zarar görmüþtür sadece savaþlar deðil doðal olaylar ve zamanýnda etkisiyle zarar görmüþ fakat yinede ayakta kalmayý baþarmýþtýr.