FİLLERİN OLUMLU OLUMSUZ VE OLUMSUZ SORU BİÇİMLERİ |
Fiiller hakkındaki bilgiler neler? fiillerin olumlu ve olumsuz yönleri olumlu lumsuz soru biçimleri neler? |
Soruyu anladıysam arap olayım. Fillerin beni etkileyen en önemli özelliği zekaları, muazzam hafızaları ve kendi aralarında konuşacak diller geliştirmeleri. Evet konuşuyorlar, bizim duyamayacağımız düşüklükte frekası olan sesler çıkrarak. Ve sesleri sadece kulakları ile değil ayak tabanları ile de duyabiliyorlar. Konuştukları sesin frekansı 6-12. Bizim kulağımız ise 20-19.000 frekanstaki sesleri duyabilir. Bazı insanlar bu frekasların dışındaki sesleri de duyabilir. 16 frekansı, 22.000 frekansı duyan insanlar var. |
Fiil fiil. Yüklem yani :D |
Alıntı:
Ben buradaki fili görüp yanıtlamıştım :*( sonra fiil olarak yazılmasına rağmen bu takıntıyla olumlu ve olumsuz fil beni şaşkına çevirdi :D:D |
Alıntı:
* Eylem: çek- işle- *Zaman: -ti (geçmiş zaman) *Kişi: -(i)m (ben, birinci tekil kişi) Fiillerde Kişi. Her fiilde o eylemi yapan ya da yapması gereken bir kişi ya da varlık bulunması zorunludur. Fiillerde üç kişi vardır: *Birinci kişi: Konuşan ya da söz söyleyen kişi ya da kişiler (tekil-çoğul) *İkinci kişi : Kendisine söz söylenen kişi ya da kişiler (tekil-çoğul) *Üçüncü kişi : Kendisinden söz edilen kişi ya da kişiler (tekil-çoğul). Fiilerde kişiler şöyle sıralanır: *Ben : Birinci tekil kişi *Sen : İkinci tekil kişi *O : Üçüncü tekil kişi *Biz : Birinci çoğul kişi *Siz : İkinci çoğul kişi *Onlar: Üçüncü çoğul kişi Fiillerde Kip Bildirme (Haber) Kipleri. Zaman kavramı içeren kipler o eylemin yapıldığını, yapılmakta olduğunu, yapılacağını bildirir. Bu özelliklerinden dolayı bunlara "bildirme (ya da haber) kipleri" adı verilir. 1. Belirli geçmiş zaman (-dili geçmiş): Söz konusu eylemin sözün söylendiği andan önce yapıldığını ve konuşan kişinin eylemin yapıl- dığını kesin olarak bildiğini bildirir. Fiil kök ya da gövdelerine ünlüler uyumuna ve ünsüz- ler benzeşmesine göre -di eki getirilerek yapılır: Başla-^/(-m/ Çek-a-n/ Gör-dü/ Yaklaş-ft-k/ Oku-d«-nuz/ Bak-//-lar/. 2. Belirsiz geçmiş zaman (-miş'li geçmiş): Söz konusu eylemin sözün söylendiği andan önce yapıldığını ve konuşan kişinin eylemin yapıl- dığını kesin olarak bilmediğini ya da bir başkasından duyduğunu bildirir. Fiil kök ya da gövdelerine ünlüler uyumuna göre -miş eki getirilerek yapılır: Ver-miş-iml Vurul-raw£-sun/ Gör-müş/ Bak-mış-ızl İşit-m/j-siniz/ Gül-mü^-ler. 3. Şimdiki zaman: Söz konusu eylemin sözün söylendiği anda yapılmakta olduğunu ya da o an yapılmaya başlanacağını bildirir. Fiil kök ya da gövdelerine ünlüler uyumuna aykırı olarak -yor ya da -(i)yor eki getirilerek yapılır: Gel-(i)_yo/--um/ Oku-yor-sun/ Gcz-(\)yorl Yüz-(ü)yor-uz/ Dinli-yor-sunuz/ Kızılıyorlar. 4. Gelecek zaman: Söz konusu eylemin sözün söylendiği andan sonra yapılacağını ya da konuşan kişinin eylemi yapma amacında ol- duğunu bildirir. Fiil kök ya da gövdelerine ünlüler uyumuna göre -ecek eki getirilerek yapılır: Çalış-öcrtg-ım/ Si\-ecek-sin/ Duy-acakl Gizlen-eceğ-izl Unut-öca/c-sınız/ Geç-<?c<?/c-ler. 5. Geniş zaman: Söz konusu eylemin başlayıp devam ettiğini, gelecekte de devam edeceğini bildirir. Geniş zamanda geçmiş, gelecek ya da şimdiki zaman sınırlaması yoktur. Fiil kök ya da gövdelerine -r, -(i)r. -(e)r ekleri getirilerek yapılır: Anlat-(ı)r-ım/ Gel-(i)r-sin/ Gez-(e)r/ Aç-(a)r-ız/ Unut-(u)r-sunuz/ Yürü-r-ler. Dilek Kipleri. Bir eylemin yapılmasıyla ilgili istek ya da niyeti anlatan "dilek kiple-ri"nde ise açık ve belirli bir zaman kavramı yoktur. Eylemle ilgili tarzı ortaya koyarlar. 1. Gereklilik: Söz konusu eylemin yapılması gerektiğini anlatır. Fiil kök ya da gövdelerine ünlüler uyumuna göre -meli eki getirilerek ya- pılır: Bak-m«//-yım/ Yüz-me//-sin/ Otur-malıl Ge-Ur-meli-y\z/ Kır-/w///-sınız/ Yürü-meli-ler. 2. İstek: Söz konusu eylemin yapılmasındaki isteği, niyeti anlatır. Fiil kök ya da gövdeleri- ne ünlüler uyumuna göre -e eki getirilerek ya- pılır: Sil-^-yim/ Dokun-a-sın/ Oku-(y)a/ Gör-e-lim/ Bil-e-siniz/ İste-(y)e-ler. 3.Dilek-Şart: Söz konusu eylemin yapılması dileğini ya da bir eylemin yapılmasının başka bir eylemin yapılması için şart olduğunu anlatır. Fiil kök ya da gövdelerine ünlüler uyumuna göre -se eki getirilerek yapılır: Bak-.ça-m/ \q-se-nl Yürü-se/ Kalk-sa-k/ Bak-sa-nız/ Gel-se-ler. 4.Emir: Söz konusu eylemin yapılmasını emreder. Emir kipinin belirli bir eki yoktur. Ayrıca birinci tekil ve birinci çoğul kişiler de kendi kendilerine emir veremeyecekleri için çekimlenmez: Bak/ Otursun/ Düşün-wz (ya da Düşün-ünüz)l Kalk-.w;-lar. Fiillerde Olumluluk, Olumsuzluk ve Soru *İnsanlar birbirlerini severler (olumlu). *Sınıfın kapısı açıldı (olumlu). *Camı siz kırmadınız (olumsuz). *Okumuş mu? *Bakacak mıyız? *Görüldü mü? Ek Fiil *Önümüze çıkan ırmak idi. *Bahçede koşan çocuk-rw. *Telefona çıkan çocuk Ali imiş. *Kardeşim okulda çok başarılı-(y)m<j. *Öğrenci-(y)se& derslerimize çalışmalıyız. *Burası çok karanlık-ftr. *Kapıyı çalan biz-/'z. Bileşik Zamanlı Fiiller Hikâye Bileşik Zamanı. Geçmişte görülen eylemleri, sözün söylendiği anda hikâye etmekte kullanılır. Bildirme ve dilek kiplerinin (emir dışında) üçüncü tekil kişi çekimlerine ünlüler uyumuna ve ünsüzler benzeşmesine göre -idi ya da -di ek fiili getirilerek yapılır. Ge\di-(y)di-m (belirli geçmiş zamanın hikâyesi). Bakıyor-dw-n (şimdiki zamanın hikâyesi) Yürüyecek-n (gelecek - zamanın - hikâyesi) Konuşmuş-f«-k (belirsiz geçmiş zamanın hikâyesi) Söylemeli-(v)f//-niz (gerekliliğin hikâyesi) Dursa-fvMz-lar (dilek-şartın hikâyesi) Rivayet Bileşik Zamanı. Bildirme ya da dilek kipleriyle ilgili (belirli geçmiş ve emir dışında) eylemleri başkasından işitmiş gibi anlatmada kullanılır. Rivayet bileşik zamanı üçüncü tekil kişi çekimlerine -imiş ya da -miş ek fiili ünlüler uyumuna göre getirilerek yapılır. Gülüyor-mu.ş/-um (şimdiki zamanın rivayeti) Kızmış-/?;;^-sın (belirsiz geçmiş zamanın rivayeti) Bakacak-/n;^ (gelecek zamanın rivayeti) Ge\ir-miş-iz (geniş zamanın rivayeti) Çalışsa-fv)/w.y/-sınız (dilek şartın rivayeti) Kalkmalı-(y)mi£-lar (gerekliliğin rivayeti) Şart Bileşik Zamanı. Yalnız bildirme kipleriyle ilgili eylemleri başka bir eylem ya da ev-lemlerin yapılmasına şart olarak göstermede kullanılır. Dilek kiplerinin şart bileşik zamanı yoktur. Üçüncü tekil kişilere ünlüler uyumuna göre -ise ya da -se ek fiili getirilerek yapılır. Fiillerin Yapısal Özellikleri Basit Fiiller. Herhangi bir yapım eki almadan kullanılan kök durumundaki fiillerdir: Vaz-mak, otur-mak, çürü-mek, gez-mek. Türemiş Fiiller. İsim ya da fiil soylu sözcüklere yapım ekleri getirilerek türetilen fiillerdir: Baş-/a-mak, akıl-/a«-mak, bir-fej-mek, boş-a/î-mak, su-sa-mak, ben-;>rae-mek. Bileşik Fiiller. İki ya da daha çok sözcüğün birleşip kalıplaşmasıyla oluşan fiillerdir. Üç çeşit bileşik fiil vardır: 1.Anlamca Kaynaşmış Bileşik Fiiller: Boy ölçüşmek; etekleri tutuşmak; kafası kızmak; yüzü kızarmak. Bu tür bileşik fiillerden pek çoğu deyim olarak da kabul edilebilir. 2.Kurallı Bileşik Fiiller: Bu tür bileşik fiillerin dört ayrı çeşidi vardır. Birleştiği fiile gücü yetme, başarma anlamı katan ve bilmek fiili ile elde edilenlere "yeterlik fiilleri" (gelebilmek, baka-bilmek, otura-bilmek); tezlik, kolaylık, beklenmezlik gibi anlamlar katan ve ivermek fiili ile elde edilenlere "tezlik fiilleri" (koş-uvermek. kal-ıvermek); sürerlik anlamı veren ve durmak, kalmak, gelmek, gitmek fiilleriyle elde edilenlere "sürerlik fiilleri" (gi-de-durmak. baka-kalmak, süre-gelmek. ola-gitmek); az kalma, yaklaşma anlamları katan ve yazmak fiiliyle elde edilenlere "yaklaşma fiilleri" (düşe-yazmak. kırıla-yazmak) adı verilir. 3. Yardımcı Fiillerle Kurulan Bileşik Fiiller: İsim soylu bir sözcük ile etmek, olmak, eylemek yardımcı fiilleriyle oluşturulan bileşik fiillerdir. Yardımcı-olmak. acele-etmek, inat eylemek. Fiillerde Çatı 1. Öznesi belli olan fiillere "etken", öznesi belli olmayan fiillere de "edilgen" fiil adı ve- rilir. :: Ali sokak kapısını açtı (etken). * Çiçekler rüzgâr yüzünden kırıldı (edilgen). 2. Nesne alan fiillere "geçişli"; nesne alma- yan fiillere de "geçişsiz" fiil adı verilir. *Çocuk çantasını açıyor (geçişli). *Babam çarşıdan geldi (geçişsiz). nin etkilendiğini gösteren fiillere "dönüşlü fi- il" adı verilir. * Sevim sabahleyin yıkandı (dönüşlü). karşılıklı yaptığını bildiren fiillere "işteş fiil- ler" adı verilir. * Annem ile teyzem görüştüler (işteş). Fiilimsiler Fiilimsiler üçe ayrılırlar:1. İsim fiiller (mastarlar); 2. Sıfat fiiller (ortaçlar); 3. Bağ fiiller (ulaçlar).İsim fiiller, bir yandan bir eylemin adı. öte yandan yan cümleciğin herhangi bir öğesi olurlar. Fiil kök ya da gövdelerine -mek. -me ve -iş ekleri getirilerek türetilirler: Çalışmak, insana güç katar. Okuma iyi bir uğraştır. Ge-liş-ini hoş karşılamadım.Sıfat fiiller, bir yandan bir ismi niteledikleri için sıfat, eylem anlamı taşıdıkları için de yan cümlecik yüklemi olurlar. Fiil kök ya da gövdelerine -en. -r. -ecek, -miş, -dik. -diği ekleri getirilerek türetilirler: Uçan kuşu gördün mü? Akar çeşme bulmak çok güç. Yazılacak mektuplar var. Yıkanmış çamaşırları ütüledim. Bunlar görülmedik şeyler mi? Bildiğiniz kişilerle birlikteydik.Bağ fiiller, bir yandan iki sözü birbirine bağladıkları için bağlaç, bir yandan da eylem anlamı taşıdıkları için yan cümlecik yüklemi olurlar. Fiil kök ya da gövdelerine eklenen -ip, -erek. -ken. -meden, -ince. -dikçe gibi pek çok ekle türetilirler: Burada oturup seni bekledim. Hayatımı çalışarak kazanıyorum. Yorulmadan yol aldık. Yaz gelince dinleniyoruz. Paramız bittikçe bankadan çekeriz. MsxLabs & Temel Britannica |
Fİiller :(Soyleyin?)(-_-) :(( Fiileri bana atlatın... |
Alıntı:
FİİL (EYLEM) *İş, oluş, hareket, kılış, durum bildiren kelimelerdir.Gel, Otur, Kalk, Çık, Uyu, Döv Not: Olumsuzluk eklerini alabilirler. Gelme, Oturma, Kalkma, Çıkma, Uyuma, Dövme Not: Daha önce de ifade ettiğimiz gibi, bir sözcüğün fiil olduğunu anlamak için, sözcüğün yalın haline “-mek,-mak” eklerini getirebiliriz. Gelebiliyorsa fiildir. Not: Fiiller kip ve kişi eklerini alabildikleri gibi, hiç ek almadan da kip ve kişi bildirebilirler. Gel-di-m. (“-di” Görülen geçmiş zaman eki. “-m” 1. tekil şahıs eki) Gel. (Ek yoktur. Bu nedenle Emir kipi. 2. tekil şahsı bildirmektedir.) Not: Fiil, tek başına bir cümle özelliği gösterebilir. Kapat. (Bu bir kurallı cümledir.) Not: Fiiller, anlam özelliklerine göre üçe ayrılır: 1)Kılış Fiilleri: Bu tür fiiller, bir nesne ile gerçekleşir. Yaz, Oku, Çiz, Diz, İç, Sil 2)Durum Fiilleri: Bu tür fiiller, bir nesne ile gerçekleşmez. Uyu, Ağla, Gül, Dur, Eğlen 3)Oluş Fiilleri: Varlığın zaman içindeki değişimini bildiren fiillerdir. Büyü (mek), Morar (mak), Çirkinleş (mek), Yeşer (mek), Piş (mek), Paslan (mak) Not: Fiillerin çekimi kip ve kişi ekleri yardımıyla yapılır. KİP EKLERİ *Fiillere zaman yada dilek anlamı katan eklerdir.A)HABER (BİLDİRME) KİPLERİ: *Fiilin zamanını bildiren kip ekleridir.1- Görülen Geçmiş Zaman: (-di, -dı, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü) *Bu ek, geçmişte yapılan bir işin, kişi tarafından görüldüğünü, bilindiğini ifade eder. Kaç-tı-m , kaç-tı-n , kaç-tı Kaç-tı-k , Kaç-tı-nız , Kaç-tı-lar 2- Öğrenilen (Duyulan) Geçmiş Zaman: (-mış, -miş, -muş, -müş) *Bu ek, geçmişte yapılan bir işin, başkasından duyulduğunu ifade eder. Yaz-mış-ım , yaz-mış-sın , Yaz-mış Yaz-mış-ız , yaz-mış-sınız , yaz-mış-lar 3- Şimdiki Zaman: (-yor, -mekte, -makta) *Bu ekler fiilin şu anda yapıldığını ifade eder. Geziyor, boyuyor, gelmekte, yağmakta 4- Gelecek Zaman: (-ecek, -acak) *Bu ek fiilin gelecekte yapılacağını ifade eder. Yatacak, Çıkacak, Sevecek 5- Geniş Zaman: (-r, -er, -ır) *Bu ek fiilin her zaman yapıldığını yada yapılacağını ifade eder. Kırar, Erir, Gözler, Görür Not: Geniş zamanın olumsuzu “-mez, -maz” ekleriyle yapılabilir. Burada diğerlerinden farklı olarak geniş zaman ekinin düştüğü görülür. Gördü / Gömedi Görür / Görmez B) DİLEK (İSTEME) KİPLERİ: *Fiilin zamanını bildirmeyen kip ekleridir. İsteme, şart, gereklilik veya emir anlamları içerirler.1- İstek Kipi: (-e, -a) *İsteme anlamı katar. Çıkayım, Yiyesin, Kıralım Not: En sık kullanımı “-eyim, -ayım, -elim, -alım” dır. 2- Şart (Koşul) Kipi: (-se, -sa) *Şart anlamı katar. Koşsak, Sevsen, Yaşasam 3- Gereklilik Kipi: (-meli, -malı) *Gerekme ve ihtimal anlamı katar. Düşünmeliyiz, Yürümelisiniz, Olmalı 4- Emir Kipi: (Sabit eki yok) *Emretme anlamı katar. *Emir kipinde fiil, şahıslara göre ek alır. * 1. Tekil ve 1. Çoğul kişilerin emir çekimi yoktur. 1. T: -............................1. Ç: - 2. T: Gel..........................2. Ç: Gel-in 3. T: Gel-sin.....................3. Ç: Gel-sinler BASİT ZAMANLI FİİLLER: (Basit Çekimli Fiiller) *Tek bir kip eki alan fiillerdir.Fiil + Kip Eki + Şahıs Eki Sür+dü+m Görülen Geçmiş Zaman Bak+mış+sın Öğrenilen Geçmiş Zaman BİLEŞİK ZAMANLI FİİLLER: (Bileşik Çekimli Fiiller) *Birden fazla kip eki alan fiillerdir.Fiil + 1. Kip Eki + 2. Kip Eki (-di, -miş, -se) + Şahıs Eki Not: 2. Kip eki aslında ek-fiildir. Ve bu ekler sabittir. Git+miş+ti+n Gid+ecek+miş+iz Git+miş+se+niz Bileşik zamanlı Fiiller Üçe Ayrılır: 1- Hikaye Bileşik Zaman: (-di) Fiil+Kip eki+(-di)+Şahıs eki Baksaydık, Okumalıydın, Oturacaktım 2- Rivayet Bileşik Zaman: (-miş) Fiil+Kip eki+(-miş)+Şahıs eki Arıyormuş, Çıkaymışsın, Silecekmişiz 3- Şart Bileşik Zaman: (-se) Fiil+Kip Eki+(-se)+Şahıs Eki Gelmişseniz, Yatmalıysan, Boyadıysak Not: Emir kipinin bileşik zamanı yoktur. Not: Katmerli bileşik zaman: Gel+iyor+du+y+sa+m Yap+acak+mış+sa FİİLERDE ANLAM-ZAMAN KAYMASI: *Kip eklerinin görevi dışında, başka bir kip ekinin yerine kullanılmasıyla oluşur. *Bileşik zamanlı fiillerde anlam-zaman kayması olmaz. *Dua ve dileklerde genelde görülür. Yarın maça gidiyor muyuz? (aslında “gidecek miyiz?” olmalı… ) Bu yıl ÖSS haziran ayında yapılıyor. ( “yapılacak.” ) Akşamları erken yatıyorum. ( “yatarım.” ) Küçük yaştayken futbol oynamaya başlıyor. ( “başlamış.” ) Hoca bir gün ağaca çıkar. ( “çıkmış.” ) Her şey gönlünüzce olsun. ( “ola.” ) |
eylemler hakkında bilgi çekimli eylemler gibi ltfnnnnn çk ihtiyacm w4r |
Fiiller nelerdir, örnek verir misiniz? filller nelerdir? |
Saat: 05:05 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık