FİLLERİN OLUMLU OLUMSUZ VE OLUMSUZ SORU BİÇİMLERİ |
Fiiller hakkındaki bilgiler neler? fiillerin olumlu ve olumsuz yönleri olumlu lumsuz soru biçimleri neler? |
Soruyu anladıysam arap olayım. Fillerin beni etkileyen en önemli özelliği zekaları, muazzam hafızaları ve kendi aralarında konuşacak diller geliştirmeleri. Evet konuşuyorlar, bizim duyamayacağımız düşüklükte frekası olan sesler çıkrarak. Ve sesleri sadece kulakları ile değil ayak tabanları ile de duyabiliyorlar. Konuştukları sesin frekansı 6-12. Bizim kulağımız ise 20-19.000 frekanstaki sesleri duyabilir. Bazı insanlar bu frekasların dışındaki sesleri de duyabilir. 16 frekansı, 22.000 frekansı duyan insanlar var. |
Fiil fiil. Yüklem yani :D |
Alıntı:
Ben buradaki fili görüp yanıtlamıştım :*( sonra fiil olarak yazılmasına rağmen bu takıntıyla olumlu ve olumsuz fil beni şaşkına çevirdi :D:D |
Alıntı:
* Eylem: çek- işle- *Zaman: -ti (geçmiş zaman) *Kişi: -(i)m (ben, birinci tekil kişi) Fiillerde Kişi. Her fiilde o eylemi yapan ya da yapması gereken bir kişi ya da varlık bulunması zorunludur. Fiillerde üç kişi vardır: *Birinci kişi: Konuşan ya da söz söyleyen kişi ya da kişiler (tekil-çoğul) *İkinci kişi : Kendisine söz söylenen kişi ya da kişiler (tekil-çoğul) *Üçüncü kişi : Kendisinden söz edilen kişi ya da kişiler (tekil-çoğul). Fiilerde kişiler şöyle sıralanır: *Ben : Birinci tekil kişi *Sen : İkinci tekil kişi *O : Üçüncü tekil kişi *Biz : Birinci çoğul kişi *Siz : İkinci çoğul kişi *Onlar: Üçüncü çoğul kişi Fiillerde Kip Bildirme (Haber) Kipleri. Zaman kavramı içeren kipler o eylemin yapıldığını, yapılmakta olduğunu, yapılacağını bildirir. Bu özelliklerinden dolayı bunlara "bildirme (ya da haber) kipleri" adı verilir. 1. Belirli geçmiş zaman (-dili geçmiş): Söz konusu eylemin sözün söylendiği andan önce yapıldığını ve konuşan kişinin eylemin yapıl- dığını kesin olarak bildiğini bildirir. Fiil kök ya da gövdelerine ünlüler uyumuna ve ünsüz- ler benzeşmesine göre -di eki getirilerek yapılır: Başla-^/(-m/ Çek-a-n/ Gör-dü/ Yaklaş-ft-k/ Oku-d«-nuz/ Bak-//-lar/. 2. Belirsiz geçmiş zaman (-miş'li geçmiş): Söz konusu eylemin sözün söylendiği andan önce yapıldığını ve konuşan kişinin eylemin yapıl- dığını kesin olarak bilmediğini ya da bir başkasından duyduğunu bildirir. Fiil kök ya da gövdelerine ünlüler uyumuna göre -miş eki getirilerek yapılır: Ver-miş-iml Vurul-raw£-sun/ Gör-müş/ Bak-mış-ızl İşit-m/j-siniz/ Gül-mü^-ler. 3. Şimdiki zaman: Söz konusu eylemin sözün söylendiği anda yapılmakta olduğunu ya da o an yapılmaya başlanacağını bildirir. Fiil kök ya da gövdelerine ünlüler uyumuna aykırı olarak -yor ya da -(i)yor eki getirilerek yapılır: Gel-(i)_yo/--um/ Oku-yor-sun/ Gcz-(\)yorl Yüz-(ü)yor-uz/ Dinli-yor-sunuz/ Kızılıyorlar. 4. Gelecek zaman: Söz konusu eylemin sözün söylendiği andan sonra yapılacağını ya da konuşan kişinin eylemi yapma amacında ol- duğunu bildirir. Fiil kök ya da gövdelerine ünlüler uyumuna göre -ecek eki getirilerek yapılır: Çalış-öcrtg-ım/ Si\-ecek-sin/ Duy-acakl Gizlen-eceğ-izl Unut-öca/c-sınız/ Geç-<?c<?/c-ler. 5. Geniş zaman: Söz konusu eylemin başlayıp devam ettiğini, gelecekte de devam edeceğini bildirir. Geniş zamanda geçmiş, gelecek ya da şimdiki zaman sınırlaması yoktur. Fiil kök ya da gövdelerine -r, -(i)r. -(e)r ekleri getirilerek yapılır: Anlat-(ı)r-ım/ Gel-(i)r-sin/ Gez-(e)r/ Aç-(a)r-ız/ Unut-(u)r-sunuz/ Yürü-r-ler. Dilek Kipleri. Bir eylemin yapılmasıyla ilgili istek ya da niyeti anlatan "dilek kiple-ri"nde ise açık ve belirli bir zaman kavramı yoktur. Eylemle ilgili tarzı ortaya koyarlar. 1. Gereklilik: Söz konusu eylemin yapılması gerektiğini anlatır. Fiil kök ya da gövdelerine ünlüler uyumuna göre -meli eki getirilerek ya- pılır: Bak-m«//-yım/ Yüz-me//-sin/ Otur-malıl Ge-Ur-meli-y\z/ Kır-/w///-sınız/ Yürü-meli-ler. 2. İstek: Söz konusu eylemin yapılmasındaki isteği, niyeti anlatır. Fiil kök ya da gövdeleri- ne ünlüler uyumuna göre -e eki getirilerek ya- pılır: Sil-^-yim/ Dokun-a-sın/ Oku-(y)a/ Gör-e-lim/ Bil-e-siniz/ İste-(y)e-ler. 3.Dilek-Şart: Söz konusu eylemin yapılması dileğini ya da bir eylemin yapılmasının başka bir eylemin yapılması için şart olduğunu anlatır. Fiil kök ya da gövdelerine ünlüler uyumuna göre -se eki getirilerek yapılır: Bak-.ça-m/ \q-se-nl Yürü-se/ Kalk-sa-k/ Bak-sa-nız/ Gel-se-ler. 4.Emir: Söz konusu eylemin yapılmasını emreder. Emir kipinin belirli bir eki yoktur. Ayrıca birinci tekil ve birinci çoğul kişiler de kendi kendilerine emir veremeyecekleri için çekimlenmez: Bak/ Otursun/ Düşün-wz (ya da Düşün-ünüz)l Kalk-.w;-lar. Fiillerde Olumluluk, Olumsuzluk ve Soru *İnsanlar birbirlerini severler (olumlu). *Sınıfın kapısı açıldı (olumlu). *Camı siz kırmadınız (olumsuz). *Okumuş mu? *Bakacak mıyız? *Görüldü mü? Ek Fiil *Önümüze çıkan ırmak idi. *Bahçede koşan çocuk-rw. *Telefona çıkan çocuk Ali imiş. *Kardeşim okulda çok başarılı-(y)m<j. *Öğrenci-(y)se& derslerimize çalışmalıyız. *Burası çok karanlık-ftr. *Kapıyı çalan biz-/'z. Bileşik Zamanlı Fiiller Hikâye Bileşik Zamanı. Geçmişte görülen eylemleri, sözün söylendiği anda hikâye etmekte kullanılır. Bildirme ve dilek kiplerinin (emir dışında) üçüncü tekil kişi çekimlerine ünlüler uyumuna ve ünsüzler benzeşmesine göre -idi ya da -di ek fiili getirilerek yapılır. Ge\di-(y)di-m (belirli geçmiş zamanın hikâyesi). Bakıyor-dw-n (şimdiki zamanın hikâyesi) Yürüyecek-n (gelecek - zamanın - hikâyesi) Konuşmuş-f«-k (belirsiz geçmiş zamanın hikâyesi) Söylemeli-(v)f//-niz (gerekliliğin hikâyesi) Dursa-fvMz-lar (dilek-şartın hikâyesi) Rivayet Bileşik Zamanı. Bildirme ya da dilek kipleriyle ilgili (belirli geçmiş ve emir dışında) eylemleri başkasından işitmiş gibi anlatmada kullanılır. Rivayet bileşik zamanı üçüncü tekil kişi çekimlerine -imiş ya da -miş ek fiili ünlüler uyumuna göre getirilerek yapılır. Gülüyor-mu.ş/-um (şimdiki zamanın rivayeti) Kızmış-/?;;^-sın (belirsiz geçmiş zamanın rivayeti) Bakacak-/n;^ (gelecek zamanın rivayeti) Ge\ir-miş-iz (geniş zamanın rivayeti) Çalışsa-fv)/w.y/-sınız (dilek şartın rivayeti) Kalkmalı-(y)mi£-lar (gerekliliğin rivayeti) Şart Bileşik Zamanı. Yalnız bildirme kipleriyle ilgili eylemleri başka bir eylem ya da ev-lemlerin yapılmasına şart olarak göstermede kullanılır. Dilek kiplerinin şart bileşik zamanı yoktur. Üçüncü tekil kişilere ünlüler uyumuna göre -ise ya da -se ek fiili getirilerek yapılır. Fiillerin Yapısal Özellikleri Basit Fiiller. Herhangi bir yapım eki almadan kullanılan kök durumundaki fiillerdir: Vaz-mak, otur-mak, çürü-mek, gez-mek. Türemiş Fiiller. İsim ya da fiil soylu sözcüklere yapım ekleri getirilerek türetilen fiillerdir: Baş-/a-mak, akıl-/a«-mak, bir-fej-mek, boş-a/î-mak, su-sa-mak, ben-;>rae-mek. Bileşik Fiiller. İki ya da daha çok sözcüğün birleşip kalıplaşmasıyla oluşan fiillerdir. Üç çeşit bileşik fiil vardır: 1.Anlamca Kaynaşmış Bileşik Fiiller: Boy ölçüşmek; etekleri tutuşmak; kafası kızmak; yüzü kızarmak. Bu tür bileşik fiillerden pek çoğu deyim olarak da kabul edilebilir. 2.Kurallı Bileşik Fiiller: Bu tür bileşik fiillerin dört ayrı çeşidi vardır. Birleştiği fiile gücü yetme, başarma anlamı katan ve bilmek fiili ile elde edilenlere "yeterlik fiilleri" (gelebilmek, baka-bilmek, otura-bilmek); tezlik, kolaylık, beklenmezlik gibi anlamlar katan ve ivermek fiili ile elde edilenlere "tezlik fiilleri" (koş-uvermek. kal-ıvermek); sürerlik anlamı veren ve durmak, kalmak, gelmek, gitmek fiilleriyle elde edilenlere "sürerlik fiilleri" (gi-de-durmak. baka-kalmak, süre-gelmek. ola-gitmek); az kalma, yaklaşma anlamları katan ve yazmak fiiliyle elde edilenlere "yaklaşma fiilleri" (düşe-yazmak. kırıla-yazmak) adı verilir. 3. Yardımcı Fiillerle Kurulan Bileşik Fiiller: İsim soylu bir sözcük ile etmek, olmak, eylemek yardımcı fiilleriyle oluşturulan bileşik fiillerdir. Yardımcı-olmak. acele-etmek, inat eylemek. Fiillerde Çatı 1. Öznesi belli olan fiillere "etken", öznesi belli olmayan fiillere de "edilgen" fiil adı ve- rilir. :: Ali sokak kapısını açtı (etken). * Çiçekler rüzgâr yüzünden kırıldı (edilgen). 2. Nesne alan fiillere "geçişli"; nesne alma- yan fiillere de "geçişsiz" fiil adı verilir. *Çocuk çantasını açıyor (geçişli). *Babam çarşıdan geldi (geçişsiz). nin etkilendiğini gösteren fiillere "dönüşlü fi- il" adı verilir. * Sevim sabahleyin yıkandı (dönüşlü). karşılıklı yaptığını bildiren fiillere "işteş fiil- ler" adı verilir. * Annem ile teyzem görüştüler (işteş). Fiilimsiler Fiilimsiler üçe ayrılırlar:1. İsim fiiller (mastarlar); 2. Sıfat fiiller (ortaçlar); 3. Bağ fiiller (ulaçlar).İsim fiiller, bir yandan bir eylemin adı. öte yandan yan cümleciğin herhangi bir öğesi olurlar. Fiil kök ya da gövdelerine -mek. -me ve -iş ekleri getirilerek türetilirler: Çalışmak, insana güç katar. Okuma iyi bir uğraştır. Ge-liş-ini hoş karşılamadım.Sıfat fiiller, bir yandan bir ismi niteledikleri için sıfat, eylem anlamı taşıdıkları için de yan cümlecik yüklemi olurlar. Fiil kök ya da gövdelerine -en. -r. -ecek, -miş, -dik. -diği ekleri getirilerek türetilirler: Uçan kuşu gördün mü? Akar çeşme bulmak çok güç. Yazılacak mektuplar var. Yıkanmış çamaşırları ütüledim. Bunlar görülmedik şeyler mi? Bildiğiniz kişilerle birlikteydik.Bağ fiiller, bir yandan iki sözü birbirine bağladıkları için bağlaç, bir yandan da eylem anlamı taşıdıkları için yan cümlecik yüklemi olurlar. Fiil kök ya da gövdelerine eklenen -ip, -erek. -ken. -meden, -ince. -dikçe gibi pek çok ekle türetilirler: Burada oturup seni bekledim. Hayatımı çalışarak kazanıyorum. Yorulmadan yol aldık. Yaz gelince dinleniyoruz. Paramız bittikçe bankadan çekeriz. MsxLabs & Temel Britannica |
Fİiller :(Soyleyin?)(-_-) :(( Fiileri bana atlatın... |
Alıntı:
FİİL (EYLEM) *İş, oluş, hareket, kılış, durum bildiren kelimelerdir.Gel, Otur, Kalk, Çık, Uyu, Döv Not: Olumsuzluk eklerini alabilirler. Gelme, Oturma, Kalkma, Çıkma, Uyuma, Dövme Not: Daha önce de ifade ettiğimiz gibi, bir sözcüğün fiil olduğunu anlamak için, sözcüğün yalın haline “-mek,-mak” eklerini getirebiliriz. Gelebiliyorsa fiildir. Not: Fiiller kip ve kişi eklerini alabildikleri gibi, hiç ek almadan da kip ve kişi bildirebilirler. Gel-di-m. (“-di” Görülen geçmiş zaman eki. “-m” 1. tekil şahıs eki) Gel. (Ek yoktur. Bu nedenle Emir kipi. 2. tekil şahsı bildirmektedir.) Not: Fiil, tek başına bir cümle özelliği gösterebilir. Kapat. (Bu bir kurallı cümledir.) Not: Fiiller, anlam özelliklerine göre üçe ayrılır: 1)Kılış Fiilleri: Bu tür fiiller, bir nesne ile gerçekleşir. Yaz, Oku, Çiz, Diz, İç, Sil 2)Durum Fiilleri: Bu tür fiiller, bir nesne ile gerçekleşmez. Uyu, Ağla, Gül, Dur, Eğlen 3)Oluş Fiilleri: Varlığın zaman içindeki değişimini bildiren fiillerdir. Büyü (mek), Morar (mak), Çirkinleş (mek), Yeşer (mek), Piş (mek), Paslan (mak) Not: Fiillerin çekimi kip ve kişi ekleri yardımıyla yapılır. KİP EKLERİ *Fiillere zaman yada dilek anlamı katan eklerdir.A)HABER (BİLDİRME) KİPLERİ: *Fiilin zamanını bildiren kip ekleridir.1- Görülen Geçmiş Zaman: (-di, -dı, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü) *Bu ek, geçmişte yapılan bir işin, kişi tarafından görüldüğünü, bilindiğini ifade eder. Kaç-tı-m , kaç-tı-n , kaç-tı Kaç-tı-k , Kaç-tı-nız , Kaç-tı-lar 2- Öğrenilen (Duyulan) Geçmiş Zaman: (-mış, -miş, -muş, -müş) *Bu ek, geçmişte yapılan bir işin, başkasından duyulduğunu ifade eder. Yaz-mış-ım , yaz-mış-sın , Yaz-mış Yaz-mış-ız , yaz-mış-sınız , yaz-mış-lar 3- Şimdiki Zaman: (-yor, -mekte, -makta) *Bu ekler fiilin şu anda yapıldığını ifade eder. Geziyor, boyuyor, gelmekte, yağmakta 4- Gelecek Zaman: (-ecek, -acak) *Bu ek fiilin gelecekte yapılacağını ifade eder. Yatacak, Çıkacak, Sevecek 5- Geniş Zaman: (-r, -er, -ır) *Bu ek fiilin her zaman yapıldığını yada yapılacağını ifade eder. Kırar, Erir, Gözler, Görür Not: Geniş zamanın olumsuzu “-mez, -maz” ekleriyle yapılabilir. Burada diğerlerinden farklı olarak geniş zaman ekinin düştüğü görülür. Gördü / Gömedi Görür / Görmez B) DİLEK (İSTEME) KİPLERİ: *Fiilin zamanını bildirmeyen kip ekleridir. İsteme, şart, gereklilik veya emir anlamları içerirler.1- İstek Kipi: (-e, -a) *İsteme anlamı katar. Çıkayım, Yiyesin, Kıralım Not: En sık kullanımı “-eyim, -ayım, -elim, -alım” dır. 2- Şart (Koşul) Kipi: (-se, -sa) *Şart anlamı katar. Koşsak, Sevsen, Yaşasam 3- Gereklilik Kipi: (-meli, -malı) *Gerekme ve ihtimal anlamı katar. Düşünmeliyiz, Yürümelisiniz, Olmalı 4- Emir Kipi: (Sabit eki yok) *Emretme anlamı katar. *Emir kipinde fiil, şahıslara göre ek alır. * 1. Tekil ve 1. Çoğul kişilerin emir çekimi yoktur. 1. T: -............................1. Ç: - 2. T: Gel..........................2. Ç: Gel-in 3. T: Gel-sin.....................3. Ç: Gel-sinler BASİT ZAMANLI FİİLLER: (Basit Çekimli Fiiller) *Tek bir kip eki alan fiillerdir.Fiil + Kip Eki + Şahıs Eki Sür+dü+m Görülen Geçmiş Zaman Bak+mış+sın Öğrenilen Geçmiş Zaman BİLEŞİK ZAMANLI FİİLLER: (Bileşik Çekimli Fiiller) *Birden fazla kip eki alan fiillerdir.Fiil + 1. Kip Eki + 2. Kip Eki (-di, -miş, -se) + Şahıs Eki Not: 2. Kip eki aslında ek-fiildir. Ve bu ekler sabittir. Git+miş+ti+n Gid+ecek+miş+iz Git+miş+se+niz Bileşik zamanlı Fiiller Üçe Ayrılır: 1- Hikaye Bileşik Zaman: (-di) Fiil+Kip eki+(-di)+Şahıs eki Baksaydık, Okumalıydın, Oturacaktım 2- Rivayet Bileşik Zaman: (-miş) Fiil+Kip eki+(-miş)+Şahıs eki Arıyormuş, Çıkaymışsın, Silecekmişiz 3- Şart Bileşik Zaman: (-se) Fiil+Kip Eki+(-se)+Şahıs Eki Gelmişseniz, Yatmalıysan, Boyadıysak Not: Emir kipinin bileşik zamanı yoktur. Not: Katmerli bileşik zaman: Gel+iyor+du+y+sa+m Yap+acak+mış+sa FİİLERDE ANLAM-ZAMAN KAYMASI: *Kip eklerinin görevi dışında, başka bir kip ekinin yerine kullanılmasıyla oluşur. *Bileşik zamanlı fiillerde anlam-zaman kayması olmaz. *Dua ve dileklerde genelde görülür. Yarın maça gidiyor muyuz? (aslında “gidecek miyiz?” olmalı… ) Bu yıl ÖSS haziran ayında yapılıyor. ( “yapılacak.” ) Akşamları erken yatıyorum. ( “yatarım.” ) Küçük yaştayken futbol oynamaya başlıyor. ( “başlamış.” ) Hoca bir gün ağaca çıkar. ( “çıkmış.” ) Her şey gönlünüzce olsun. ( “ola.” ) |
eylemler hakkında bilgi çekimli eylemler gibi ltfnnnnn çk ihtiyacm w4r |
Fiiller nelerdir, örnek verir misiniz? filller nelerdir? |
Alıntı:
FİİL (EYLEM) *İş, oluş, hareket, kılış, durum bildiren kelimelerdir.Gel, Otur, Kalk, Çık, Uyu, Döv Not: Olumsuzluk eklerini alabilirler. Gelme, Oturma, Kalkma, Çıkma, Uyuma, Dövme Not: Daha önce de ifade ettiğimiz gibi, bir sözcüğün fiil olduğunu anlamak için, sözcüğün yalın haline “-mek,-mak” eklerini getirebiliriz. Gelebiliyorsa fiildir. Not: Fiiller kip ve kişi eklerini alabildikleri gibi, hiç ek almadan da kip ve kişi bildirebilirler. Gel-di-m. (“-di” Görülen geçmiş zaman eki. “-m” 1. tekil şahıs eki) Gel. (Ek yoktur. Bu nedenle Emir kipi. 2. tekil şahsı bildirmektedir.) Not: Fiil, tek başına bir cümle özelliği gösterebilir. Kapat. (Bu bir kurallı cümledir.) Not: Fiiller, anlam özelliklerine göre üçe ayrılır: 1)Kılış Fiilleri: Bu tür fiiller, bir nesne ile gerçekleşir. Yaz, Oku, Çiz, Diz, İç, Sil 2)Durum Fiilleri: Bu tür fiiller, bir nesne ile gerçekleşmez. Uyu, Ağla, Gül, Dur, Eğlen 3)Oluş Fiilleri: Varlığın zaman içindeki değişimini bildiren fiillerdir. Büyü (mek), Morar (mak), Çirkinleş (mek), Yeşer (mek), Piş (mek), Paslan (mak) Not: Fiillerin çekimi kip ve kişi ekleri yardımıyla yapılır. KİP EKLERİ *Fiillere zaman yada dilek anlamı katan eklerdir.A)HABER (BİLDİRME) KİPLERİ: *Fiilin zamanını bildiren kip ekleridir.1- Görülen Geçmiş Zaman: (-di, -dı, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü) *Bu ek, geçmişte yapılan bir işin, kişi tarafından görüldüğünü, bilindiğini ifade eder. Kaç-tı-m , kaç-tı-n , kaç-tı Kaç-tı-k , Kaç-tı-nız , Kaç-tı-lar 2- Öğrenilen (Duyulan) Geçmiş Zaman: (-mış, -miş, -muş, -müş) *Bu ek, geçmişte yapılan bir işin, başkasından duyulduğunu ifade eder. Yaz-mış-ım , yaz-mış-sın , Yaz-mış Yaz-mış-ız , yaz-mış-sınız , yaz-mış-lar 3- Şimdiki Zaman: (-yor, -mekte, -makta) *Bu ekler fiilin şu anda yapıldığını ifade eder. Geziyor, boyuyor, gelmekte, yağmakta 4- Gelecek Zaman: (-ecek, -acak) *Bu ek fiilin gelecekte yapılacağını ifade eder. Yatacak, Çıkacak, Sevecek 5- Geniş Zaman: (-r, -er, -ır) *Bu ek fiilin her zaman yapıldığını yada yapılacağını ifade eder. Kırar, Erir, Gözler, Görür Not: Geniş zamanın olumsuzu “-mez, -maz” ekleriyle yapılabilir. Burada diğerlerinden farklı olarak geniş zaman ekinin düştüğü görülür. Gördü / Gömedi Görür / Görmez B) DİLEK (İSTEME) KİPLERİ: *Fiilin zamanını bildirmeyen kip ekleridir. İsteme, şart, gereklilik veya emir anlamları içerirler.1- İstek Kipi: (-e, -a) *İsteme anlamı katar. Çıkayım, Yiyesin, Kıralım Not: En sık kullanımı “-eyim, -ayım, -elim, -alım” dır. 2- Şart (Koşul) Kipi: (-se, -sa) *Şart anlamı katar. Koşsak, Sevsen, Yaşasam 3- Gereklilik Kipi: (-meli, -malı) *Gerekme ve ihtimal anlamı katar. Düşünmeliyiz, Yürümelisiniz, Olmalı 4- Emir Kipi: (Sabit eki yok) *Emretme anlamı katar. *Emir kipinde fiil, şahıslara göre ek alır. * 1. Tekil ve 1. Çoğul kişilerin emir çekimi yoktur. 1. T: -............................1. Ç: - 2. T: Gel..........................2. Ç: Gel-in 3. T: Gel-sin.....................3. Ç: Gel-sinler BASİT ZAMANLI FİİLLER: (Basit Çekimli Fiiller) *Tek bir kip eki alan fiillerdir.Fiil + Kip Eki + Şahıs Eki Sür+dü+m Görülen Geçmiş Zaman Bak+mış+sın Öğrenilen Geçmiş Zaman BİLEŞİK ZAMANLI FİİLLER: (Bileşik Çekimli Fiiller) *Birden fazla kip eki alan fiillerdir.Fiil + 1. Kip Eki + 2. Kip Eki (-di, -miş, -se) + Şahıs Eki Not: 2. Kip eki aslında ek-fiildir. Ve bu ekler sabittir. Git+miş+ti+n Gid+ecek+miş+iz Git+miş+se+niz Bileşik zamanlı Fiiller Üçe Ayrılır: 1- Hikaye Bileşik Zaman: (-di) Fiil+Kip eki+(-di)+Şahıs eki Baksaydık, Okumalıydın, Oturacaktım 2- Rivayet Bileşik Zaman: (-miş) Fiil+Kip eki+(-miş)+Şahıs eki Arıyormuş, Çıkaymışsın, Silecekmişiz 3- Şart Bileşik Zaman: (-se) Fiil+Kip Eki+(-se)+Şahıs Eki Gelmişseniz, Yatmalıysan, Boyadıysak Not: Emir kipinin bileşik zamanı yoktur. Not: Katmerli bileşik zaman: Gel+iyor+du+y+sa+m Yap+acak+mış+sa FİİLERDE ANLAM-ZAMAN KAYMASI: *Kip eklerinin görevi dışında, başka bir kip ekinin yerine kullanılmasıyla oluşur. *Bileşik zamanlı fiillerde anlam-zaman kayması olmaz. *Dua ve dileklerde genelde görülür. Yarın maça gidiyor muyuz? (aslında “gidecek miyiz?” olmalı… ) Bu yıl ÖSS haziran ayında yapılıyor. ( “yapılacak.” ) Akşamları erken yatıyorum. ( “yatarım.” ) Küçük yaştayken futbol oynamaya başlıyor. ( “başlamış.” ) Hoca bir gün ağaca çıkar. ( “çıkmış.” ) Her şey gönlünüzce olsun. ( “ola.” ) |
ek fiil nedir |
Alıntı:
Vikipedi, özgür ansiklopedi Ek fiiller ya da ek eylemler, Türkçe'de isimlerin ve isim soylu kelimelerin sonuna gelerek yüklem olarak kullanılmalarını sağlayan, ayrıca basit fiillerden birleşik zamanlı fiil yapan çekim ekleri. Türkçe'deki ek fiiller şunlardır:
Ek fiiller isimlerin ve sıfat, zarf zamir gibi isim soylu sözcüklere eklenerek yüklem görevi görmelerini sağlarlar. 1.1. Görülen geçmiş zaman "Köşkün bekçisi, şimdiye kadar gördüğüm en uzun adamdı." (adam isim)1.2. Öğrenilen geçmiş zaman "Bahçeniz çok güzelmiş." (güzel sıfat)1.3. Şart çekimi "Durumu kötüyse evde kalsın." (kötü sıfat)NOT: Kural harici olarak, şart çekiminde eki alan sözcük cümlenin yüklemi değildir. 1.4. Geniş zaman çekimi 1.4.1. -im, sin, -dir, -iz, -siniz, -dirler ekleri kullanılarak yapılır. "Günlerdir hastayım." (hasta sıfat, [Hasta sözcüğü aynı zamanda isim olarak da kullanılmaktadır.])1.4.2. "-dir" ek fiili gizli halde bulunmakla beraber çoğu zaman özellikle konuşma dilinde düşer ve yüklem olan sözcüğe eklenmez. Gizli -dir eki yazılı metinlerde belirtilmek istendiğinde yükleme parantez içinde, (dir) şeklinde eklenir. "Bugün hava çok güzel(dir)."1.4.3. "-dir" eki ayrıca “bildirme eki” olarak adlandırılır ve kesinlik yada ihtimal anlamı katacak şekilde kullanılır. "Evde olmadığına göre, arkadaşına gitmiştir." (ihtimal) 1.5. Olumsuz İsimlerde ve isim soylularda cümlenin olumsuzu "değil" edatı ile yapılır. "Koşmama rağmen yorgun değilim." 2. Basit Zamanlı Fiilerde Ek fiiler, basit zamanlı fiillere eklenip, bileşik zamanlı filer oluştururlar. "Ben de sizi soruyordum." "Kitap için bir yayınevi ile anlaşacakmış." |
çok teşekkürler. Ama daha fazla cümle olsaydı daha iyi olurdu. :) :) :) :) :) |
Alıntı:
Ek Fiiller (Ek Eylemler) Yaptığı iki ayrı görevi göre tanımı yapılabilir. 1. Ad soylu sözcüklere eklenerek onların yüklem görevi üstlenmelerini sağlayan ek biçiminde fiildir (i-mek eylemidir). Belirli geçmiş, belirsiz geçmiş ve geniş zaman ile "koşul" çekimleri vardır: idi, imiş, ise, dir. Tekil ve çoğul kişi eklerini aynen fiillerdeki gibi alır. Çatı özelliği taşımaz. Yani geçişlilik, etkenlik, ettirgenlik gibi özellikler ekeylem için söz konusu değildir * Meğer beni korkutan, sevimli bir kedi yavrusuymuş. * Annem o zaman bu kasabada öğretmendi. * O sözleri söyleyen ben değilim. * Sen bugün nöbetçi değilmişsin. 2. Basit kipli eylemleri birleşik zamanlı yapan ek biçimindeki fiildir. Dört çekimi vardır: geliyordu - geliyor idi, geliyormuş, geliyor imiş, geliyorsa, geliyor ise, geliyordur. (Bu birleşik çekimler daha sonraki sayfalarda ayrıntılı anlatılacaktır.) Not: Ek eYlemlerin farklı görevde kullanılması sorulduğunda şu durumlara bakılır: 1. Ad soylu sözcükleri yüklem yapması * Bu şiirdi beni hülyalara daldıran. (isme geldi onu yüklem yaptı) 2. Eylemleri birleşik zamanlı hale getirmesi: * Yürüyordum, ağlıyordu ırmaklar. (Fiillere gelerek onları bileşik zamanlı yaptı) Not: -dır ek eylemi, eklendiği yüklemlere "kesinlik" ya da olasılık" anlamı katar: * Benim gerçek dostum kitaptır. (isme geldi ve kesinlik anlamı kattı) * Bu saatte köye varmıştır. (İsme geldi ve olasılık anlamı kattı) Not: "değil" sözcüğü olumsuzluk edatı olarak kabul edilir. Kendinden önceki sözcükle öbekleşmeden cümlede görev yapamaz. Dolayısıyla, cümlede tek başına yüklem olması mümkün değildir. Ancak konuşma içindeki yanıtlarda tek başına görev yapabilir. -Bu kitap sizce özgün mü? -Değil. Ek fiilin di'li Geçmiş Zamanı:"idi" (-di, -di, -dü, -du, -ti, -ti, -tü, tu) biçiminde kullanılır. * Kapını çalan ben-di-m. (ben idi-m) * Saksıdaki bir tür kabak-tı.(... kabak idi) * Öğrenci-(y)di-m, öğrenci-(y)di-n, öğrenci-(y)di, * Öğrenci-(y)di-k, öğrenci-(y)di-niz, öğrenci-(y)diler * Öğrenci değildim. Öğrenci miydim? Öğrenci değil miydim? (Olumsuz, olumlu ve olumsuz soru) * Gelmiştim (gelmiş idi-m), gelmiştin (gelmiş idi-n) ... Ek fiilin miş'li Geçmiş Zamanı:"-miş" (imiş) biçiminde kullanılır. * İyi bir çocukmuş, (imiş) (Tamamı yüklem) * Yandaki fabrikanın bekçileri(y)miş. (Tamamı yüklem) * Kapımı çalan oymuş (o imiş) * Meğer ben ne odun-muş-um. * Kibar-mış-sın, iyi-(y)miş ölü-(y)müş-üz, diri-(y)miş-siniz, iyi-(y)miş-ler, (iyiler-miş) * İyi bir çocuk değilmiş. İyi bir çocuk muymuş? * İyi bir çocuk değil miymiş? * Çalışıyormuşum (çalışıyor imiş-im), çalışıyormuşsun (çalışıyor imiş-sin)... (Olumsuz, olumlu ve olumsuz soru) Koşul (Şart) Kullanımı:-se (-sa, ise) biçiminde kullanılır. Tam bir yargı bildiremez. Arkadan tamamlayıcı asıl yargı gelir: * Hava orada da iyiyse, güzel eğleniriz. * Söylendiği kadar akıllıysa işimize yarar. * Akıllı-(y)sa-m, akıllı-(y)sa-n, akıllı-(y)sa * Akıllı-(y)sa-k, akıllı-(y)sa-nız, akıLlı(y)sa-lar, (akıllılarsa) * Akıllı değilse... Akıllıysa mı dediniz? Akıllı değilse mi? (olumsuz, olumlu, soru ve olumsuz soru) * Anlıyorsam (anlıyor ise-m), anlıyorsan (anlıyor ise -n) ... Ekfiilin Geniş Zamanı:"-im, -sin, -dir; -iz, -siniz, -dirler" biçiminde kullanılır. * Ben bir şairim. * Sen onurlusun. * Ahmet Dayı köylüdür. * Biz şairiz. * Sizler onurlusunuz. * Onlar köylüdürler. Not: -im, -sin, -iz, -siniz eklerini diğer çekim ekleriyle karıştırmamalıyız: * Defter-im kayboldu. (iyelik eki) * Çalışıyor-um. (kişi eki) * Ben çalışkan-ım(ek eylem) Not: Ekeylemin geniş zaman 3. tekil biçimi (-dir) çoğu kez kullanımdan düşer: * Bu çocuk çok efendi. (efendidir) * Burası benim memleketini. (... memleketimdir.) Anlama kesinlik katmak gerektiğinde "-dir" eki özellikle kullanılır, düşürülmez. * Bu çocuk çok efendidir. * O benimdir: o. benim milletimindir ancak. Aynı ek basit çekimli fiillere kesinlik ya da olasılık anlamı katar: * Toplantımız bitmiştir, gidebilirsiniz. (kesinlik) * Şu sıralarda Bodrum civarına gelmişlerdir. (tahmin) "-mek" mastar ekinin ardından "ile" durum ekiyle birlikle "-dir" eki kullanıldığında, fiilimsi şimdiki zaman anlamı kazanır: * Annesi bu duruma için için sevinmektedir. (...seviniyor) * Düğün alayı köye yaklaşmaktadır. (...yaklaşıyor.) ÖRNEK SORU: Ad cümlelerinde kimi zaman ekeylemin 3. tekil kişi ekinin kullanılmadığı da olur. Aşağıdakilerin hangisinde bu açıklamaya uygun bir cümle vardır? A) En sevdiğim aydır ağustos. B) Güz mevsimi, hasat demektir Anadolu insanı için. C) Şu kara üzümler daha tatlıdır ötekilere göre. D) Yükünden dalları eğilmiş elma ağaçları bir başka güzelliği bu bahçelerin. E) Kavunun, karpuzun en bol olduğu zamandır şimdi. ÖYS - 1997 Cevap: D |
--- ek fiil nedir |
Alıntı:
|
acaba fiilerin hepsini yazabilirmisiniz ? yaparsanız çok memnun olurum ;D |
fiillerin anlamı ne olur bana fiillerin anlamını ve kipleri anlatın çabuk yanımda bomma var |
FİİLLERDE KİP FİİLDE KİP HABER KİPLERİ 1.GEÇMİŞ ZAMAN FİİLİN GEÇMİŞTE YAPILDIĞINI İFADE EDER.2YE AYRILIR. 1.1.GÖRÜLEN(BİLİNEN)GEÇMİŞ ZAMAN(-Dİ,-DU,Tİ,TI,TU,TÜ) FİİLİN YAPILDIĞINI DAİMA GÖRMÜŞÜZDÜR. ALİ İLE VELİ OKULDA KAVGA ETTİ. ETTİ -Tİ EKİNİ ALMIŞTIR. 1.2.ÖĞRENİLEN(DUYULAN)GEÇMİŞ ZAMAN(-MIŞ,-MUŞ,,-MİŞ,-MÜŞ) FİİL BAŞKASI TARAFINDAN DUYULMUŞTUR. ARABA TIRIN ALTINA GİRİNCE EZİLMİŞ. EZİL-MİŞ -MİŞ EKİNİ ALMIŞTIR. 2.ŞİMDİKİ ZAMAN -YOR EKİ GETİRİLEREK YAPILIR.FİİLİN ŞU ANDA YAPILDIĞINI İFADE EDER. +BABAN NEREDE? -İŞE GİDİYOR. GİDİ-YOR -YOR EKİ ALMIŞTIR. 3.GELECEK ZAMAN -ECEK,-ACAK EKİ GETİRİLEREK YAPILIR.İŞİN SONRDAN YAPILACAĞINI İFADE EDER. ANAYASAMIZ BU SENE YENİLENECEK. YENİLEN-ECEK EKİ ALMIŞTIR. 4.GENİŞ ZAMAN -(I,İ,U,Ü,A,E)R İLE YAPILIR.İŞİN HEP YAPILDIĞINI İFADE EDER. ANNEANNESİNE HERGÜN YEMEK GÖTÜRÜR. DİLEK KİPLERİ(-MELİ-SA-yA EMİR YOK.) 1.GEREKLİLİK KİPİ -MELİ,-MALI EKİ İLE YAPILIR.ZORUNLULUK DURUMUDUR. BU ÖDEVLERİ YAPMALI YOKSA NOTU DÜŞER. 2.İSTEK KİPİ -SA,-SE EKİ İLE YAPILIR. KEŞKE ŞU ARAZİ SATILSA DA BİZE DE PARA GELSE. 3.DİLEK KİPİ -A,-E İLE YAPILIR. AH ŞU OKULU BİTİREYDİ. 4.EMİR KİPİ 1.TEKİL VE ÇOĞUL ŞAHISI YOKTUR.EKSİZDİR. 2.TEKİL: KAPAT ŞU PENCEREYİ 3.TEKİL:KAPATSIN O ÇENESİNİ 2.ÇOĞUL:BANA SU GETİRİN 3.ÇOĞUL:BU EVİ YIKMASINLAR İNŞALLAH GÖNDERİM İŞE YARAR. |
Yapılarına göre fiiller ? |
fiil nedir ve ne zaman çıkmıştır |
filler yüzermi |
fiiller fiillerin ne anlama geldikleri |
Saat: 18:39 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık