ata sporlarýmýzýn ne oldugunu solermisiniz

Ata sporlarýmýz hangileridir?
 

yha dier ata spporlarýmýz nerde sadece güreþ mi

Atçýlýk-Binicilik

http://www.ozturkler.com/tr/dump/at4.jpg
Günümüzde de olduðu gibi,ulusal ve Türk Tarihinin her döneminde “At Murattýr” sözcüklerine baðlý kalýnarak,her Türk ata karþý sevgi,güven,ilgi duymuþ ve onu kendisinden bir parça kabul etmiþ,ona kutsallýk tanýmýþ,saygýnlýk kazandýrmýþ,sanatýnda,edebiyatýnda,müziðinde eþsiz bir yer vermiþtir.
Nazmi Sevgen;”Türklerde at ve atçýlýk” adlý kitabýnda 1937 yýlýnda Ankara da toplanan tarih kurultayýnda Avusturya lý tarih bilimcisi Hoopers atýn ilk evcilleþtirme hareketinin Ýç Asya da Türkler tarafýndan yapýldýðýný, Macar tarihçisi Allfoldin de,bu konudaki ilklerin Altay Türklerine ait olduðunu öne sürmüþtür.Alman tarih bilimcisi Portriatz ise “Eski çaðlarda at” adlý eserinde atýn M.Ö.6000 dolaylarýnda Türkler tarafýndan evcilleþtirildiðini iddia etmiþ ve iddiasý için bazý bulgularý kesin kanýt göstermiþtir.
Yaklaþýk olarak M.Ö.4000 yýllarý dolaylarýnda Türkler tarafýndan bir çekim hayvaný olarak arabalara koþulan at,askeri amaçlarla savaþ sýnýfý oluþmasýna sonuç olarak ta Asya’nýn ve öteki kýtalarýn tarihi ve siyasal yaþamýnýn oluþum ve deðiþiminde etkinlik kazanmýþtýr.Türkler onunla uzaklýklarý enmiþler,derisinden giysi ve ayakkabý yapmýþlar,lezzetli bulduklarý tayýnýn etini yemiþler,kýsraklarýn sütünden mayalanma ile saðlanan “Kýmýz” adý verilen ve keyiflendirici içkiyi yapmýþlardýr.Ayrýca yele ve kuyruklarýný da deðerlendirmiþlerdir.kemiðinden kaymak için araç,kýllarýndan að,gözleri güneþ ýþýðýndan koruyan bir tür gözlük örmüþlerdir.
Eski Türklerde at kültürü ile ilgili çeþitli bulgular bir belge olarak,bu gün çeþitli ülkelerin müzelerine deðer katmaktadýr.Yenisey yörelerinde eski Türkler tarafýndan,kayalar üzerine yapýlmýþ at resimleri ve çok eski dönemlere ait,Türk mezarýndan çýkan eþyalarýn üzerinde süsleme sanatý olarak at figürleri kullanýldýðý görülmektedir.Eski Türk destanlarýnda ve efsanelerinde at baþ tacý dýr,ayrý bir yeri vardýr.Oðuz destaný atla baþlar.Dede Korkut ta ,Bamsý Beyrek öyküsünde atla kardeþleþmiþtir.
Eski Türklerin ilkel atlarý yakalayabilmek için Türlü yöntemler kullandýklarý,kitabelerde yazýlýdýr.Karluk han buzullar içinden ünlü bir atý alýp çýkardýðý için ad almýþtýr.Eski Türklerdeki ”Türk atsýz,kuþ kanatsýz” sözü çok þey anlatýr.
Tüm tarihi kaynaklar,atýn vataný olarak orta Asya bölgesini göstermektedir.Kýrgýz stepleri ile Gobi havalisinin atýn vataný olduðu konusunda görüþ ve kanýt birliði vardýr.Eski Türklerin “Yýlký” adýný verdikleri at sürülerinin,ýrk ve evcilleþtirilmeleri ile ilgili bilgiler çok geniþtir.
Atsýz Türkler sosyal yaþamda hor görülürdü,fakirlik nedeni ile ata sahip olamayanlar çalmak zorunda idi.Eski Türkler sadece at çalmayý olaðan saymýþlardýr.Zira bu bir beceri olarak kabul ediliyor ve atýný çaldýran kiþi için bu hareket onur kýrýcý olarak deðerlendiriliyordu bu nedenle kabileler arasýnda sýk sýk çatýþma çýkýyordu.
Çalýnan atlarý belirlemek amacýyla atlarý özel damgalama yöntemleri uygulanýyordu.Damga yerine bazý kabileler atýn kulaklarýna özel iþaretler iþlemeyi yeðlerlerdi.kabile sembolleri olarak benimsenen biçimler mezar taþlarýnda da görülür.
Eski Türklerde at yarýþlarý ile eþ seçiminde de kullanýlýyordu.
Bu yarýþlar iki türlü oluyordu birisinde atlý kýzlar bir grup halinde yarýþa baþlýyorlar ve arkalarýndan atlarýný grup halinde koþturan erkekler içlerinden birini yakalayýp atlarýnýn terkilerine alýyorlardý.Daha sonra eþ olarak seçtikleri bu kýzlarla evleniyorlardý.
Diðer türlü ise eðer kýzýn isteyeni çok olursa yarýþa kýz tek baþýna baþlýyor,daha sonra ardýndan atlarýný koþturan erkek grubundan kim kýzý yakalarsa o evlenme hakkýný elde ediyordu.

Eski Türklerde görülen atla bütünleþme", Osmanlý Türklerinde de sürmüþtür. At, Osmanlý,Türklerinde onur, saygý ve sevgi unsuru olarak kabul edilen bir yoldaþ olmuþtur. Bunlarla baþarýdan baþarýya koþmuþlar; üç kýta üzerinde egemenliklerini sürdürmüþlerdir.

Anadolu Selçuklularýnda 100 bin süvariden oluþan bir ordu bulunuyordu. Osmanlý imparatorluðunda ise, 16.yüzyýlda bu sayý 250 bine yaklaþtý. Edirne, Filike. Selánik. Amasya, Yozgat, Merzifon, Eskiþehir (çifteler çiftiði), Malatya (Sultan suyu), Veziriye, Adana (Cukurova)'daki hayvan ocaklarýnda, at yetiþtiricilik düzeltilmesi için sürekli çalýþmalar yapýlýyordu. Ancak, Osmanlý imparatorluðunun gerileme ve özellikle çöküþ döneminde at yetiþtiriciliði ve ýrk düzenlenme çalýþmalarý öneminì tamamen yitirmiþ, sürekli savaþlar nedeniyle ülke atçýlýðý adeta çökmüþtür.

Yaþama sevincini, atýyla paylaþan, onunla mutlu olan ve hattâ onunla birlikte gömülen at, Türk'ün kalbinde, aðýtlarýnda ,edebiyatýnda. türkülerinde, atasözlerinde benzersiz bir yer almýþtýr. Osmanlýlarýn geniþleme döneminde, Giritlilerin bir sözü çok yaygýndý: "Adaya önce Türk'ün atý, sonra kendisi ayak basacak." Gerçekten de öyle olmuþtur. Aþýk Paþa tarihinde, Osmanlý Padiþahlarýndan Orhan Beyin, atlarýný nalbanda kendisinin götürdüðü anlatýlýr. Bu hareket, Türklerde, en büyüðünden en küçüðüne kadar, ata gösterilen ilgi ve sevgiyi yansýtýr. öyle ki, at sahiplerinden atlar için vergi alýnmazdý.

Emrullah Efendi "'Memalik-i þahane"de, at vergisi asla vaz'edilmediði cihetle, bizde at vergisinden bahse mahal yoktur demektedir. Osmanlý Türk illerinde atlar, görevlerine göre þöyle adlandýrýlýrdý: önemli haber götüren süvarilerin bindikleri dayanýklý "Ilgar atý", posta süvarilerinin bindiði "Menzil atý", akýncý ve süvarilerin bindikleri "Cenk atý", yarýþlara katýlanlara "Koþu atý", süvarilerin yedeklerinde bulundurduklarý "Yedek atý", yük taþýyan "Semer atý", damýzlýk olarak yararlanýlan "Aþý atý", törenlerde komutan ve subaylarýn bindikleri "Alay atý", arabalar koþulanlara "Araba atý" ve avlarda kullanýlanlara "Av atý." Osmanlýlarda, eðer, murassa ve sorguçlu baþlýklar, altýn ve gümüþ üzengiler, gemler, at koþum takýmlarý, saray arabalarýnýn koþum takýmlarý birer sanat eseri idi.
Sultan Abdülaziz dönemi sonrasýnda ülkedeki at kalitesi deðerini gittikçe yitirirken, tersine olarak at yarýþlarý da daha düzenlilik kazanmýþtýr. Ancak, ilk düzenli at yarýþlarý l9ncu yüzyýlýn son yýlarýnda belirginleþir. Sultan Abdülaziz döneminde Kaðýthane'de, "Kaðýthane Yarýþlarý" adý altýnda bir süre at yarýþlarý düzenlenmiþtir. Bunlar bir tür ilkel yarýþçýlýk düzenlemeleri olmuþtur. Zira pist geliþigüzel düzenlenmiþ bir güzergah biçimindedir. Sonraki yýllarda ünlü mirasyedilerden Veli efendizade, bugün Veli efendi Tesislerinin bulunduðu yerde, birkaç arkadaþý ile birlikte sistemsiz olarak düz bir toprak üzerinde at yarýþlarý yaptýrdýklarý görülür. Bu yarýþlara ilgi duyanlarýn sayýsý 15-20 kadardý. öte yandan yine ayný yýllarda Manisa'da Bekir Aða'nýn bireysel çabalarýyla, düzensiz bazý yarýþlar yapýlmýþtýr.

Kaynak
Doðan Yýldýz Türk spor tarihi Ýstanbul-1979

Cirit

Cirit; Türklerin yüzyýllardan beri oynadýklarý bir Ata sporudur.
Türkler bu Atlý oyunu Orta Asya dan günümüze taþýmýþlardýr. 16. yüzyýlda bir savaþ oyunu olarak kabul edilmiþti. 19. yüzyýlda Osmanlý ülkesi ve sarayýnýn en büyük gösteri sporu ve oyunu oldu. Cirit ayný zamanda tehlikeli bir oyun olmasý sebebi ile 1826 yýlýnda II. Mahmut tarafýndan yasaklanmýþtýr. Daha sonralarý tekrar popüler bir gösteri oyunu olarak yaygýnlaþtý.
Tarihin eski çaðlarýnda insan topluluklarýnýn ulaþým ve savaþ vasýtalarýndan olan at sürüler halinde beslenmiþ,günün þartlarýna göre eðitilmiþ savaþ zamanlarýnda savaþ vasýtasý,sulh zamanlarýnda da spor ve eðlence vasýtasý olmuþtur. Savaþý spor haline getiren,sporu en güzel eðitim aracý bilen Türk kahramanlarýnýn çaðlar boyu kazandýklarý zaferlerde canlarý kadar aziz bildikleri atlarýnýn büyük hissesi vardýr. Bunun için atlý cirit,Türklerin en eski milli sporlarýndan olup,canlýlardan yapma ve konuþma özelliði olan insanla taþýma ve his gücü olan atýn ve cansýz 110 cm’ lik cirit sopasýnýn en güzel uyum saðladýðý insanla aklýn bütünleþtiði eski savaþ kurallarýnýn uygulandýðý bir oyundur. Atlý ciritte erlik yaþar, mertlik yaþar, sportmenlik yaþar ama her þeyden önce bir tarih yaþar.
Atalarýmýz barýþ zamanlarýnda at ve askerlerini zinde ve kuvvetli tutabilmek için atlý cirit sporunu tesis etmiþ, insanlarý ruh ve bedenen eðiterek yarýnlara hazýrlamýþlardýr.Atlý ciritte hiçbir spor müsabakasýnda bulunmayan rakibi baðýþlama ,affetme þeklinde bir davranýþ vardýr. Hasmýnýn önünü kesip,ona ciritle vurma imkaný varken vurmayýp baðýþlayan sporcu puan kazanmaktadýr.Vurma imkaný yüzde yüz mevcut iken,o anda zayýf düsene vurmayý zul kabul ederek baðýþlama yolunun seçilmesi, Bu yönüyle spor ve erdemin birlikte anýldýðý asil bir yapýya sahiptir.
Cirit oyunu kendisi de iyi bir oyuncu olan II. Mahmut'un Tanzimat tan sonra bu oyunu bütün ülkede yasaklamasýna deðin Ýstanbul hayatýnýn renkli bir parçasýydý. Baþlýca oyun alaný tabiî ki Atmeydanýydý. Burada her zaman cirit talimi yapan atlýlara rastlamak mümkündü, fakat asýl müsabakalar Cuma günleri Cuma namazýndan sonra yapýlýr, o zaman meydaný yüzlerce atlý doldururdu. Þehir içindeki ikinci önemli cirit alaný Küçük Ayasofya ile Kadýrga arasýndaki Cündi (Arapça süvari anlamýnda. Zamanla bozularak Cindi ve Cinci olmuþtur.) Meydanýydý. Evliya Çelebi Kaðýthane yolunda da bir cirit meydaný olduðunu yazýyor. Topkapý Sarayýnda da Gülhane Bahçesine doðru büyük bir cirit meydaný bulunur, Cuma namazýndan sonra burada cirit oynayan saray halkýna çoðu zaman padiþah da katýlýrdý cirit oyununda saray halký geleneksel olarak bamyacýlar ve lahanacýlar adlý iki takýma ayrýlýrlar, padiþahlar da bu iki takýmdan birine dahil olurdu. Saraydaki cirit meydanýnda bu iki takýmý simgeleyen, birinin tepesinde bir bamya, diðerinin tepesinde bir lahana heykeli bulunan iki mermer sütun bugün de durmaktadýr
Ciritçi karþý taraf oyuncusundan kendisini sakýnmak için çeþitli hareketler yapar, atýn saðýna soluna, karnýnýn altýna, boynuna yatar.Bazý ciritçiler rakibi kaçýþ dizisine ulaþana kadar üç-dört cirit savurarak isabet ettirmek suretiyle sayý toplar. Bu arada baþýna, gözüne, kulaðýna cirit isabet eden bazý oyuncularýn yaralandýðý olur. Bu türlü isabetler neticesinde ölenlerin olduðu bile vakidir. Bu durumda ölen, er meydanýnda ölmüþ sayýlýr, yakýnlarý þikâyetçi ve dâvacý olmaz. Babalarý ölen çocuklarýyla öðünürler.
Öte yandan cirit oyununda ölüm olmamasý için, daha evvelleri hurma ve meþe aðacýndan 70-100 santim uzunluðunda, 2-3 cm. kutrunda yapýlan ciritler, daha sonralarý kavak aðacýndan yapýlmaya baþlanmýþtýr. Sopalarýn uçlarý silindir þeklinde kesilerek yuvarlatýlýr. Kabuklarý yontulur. Bu isabet halinde bir yara açýlmasýný ve ölüm tehlikesini yok etmek için alýnan bir tedbirdir.
ilk ihtisas kulübü Erzurum’da 1957 de Erzurum Atlý spor Kulübü kurulmuþ daha sonralarý Erzurum’da 11,Erzincan’da 1,Bayburt’ta 1,Ankara ‘da 1,Uþak ‘da 4,Manisa ‘da 1,Malatya’da 1 kulüp kurulmuþtur.
Cirit Oyunu, daha 40-50 yýl öncesine deðin Anadolu'da yaygýn bir oyun olduðu halde son yýllarda sadece ERZURUM ERZÝNCAN UÞAK BAYBURT ANKARA MANÝSA KARS yörelerinde yaþamaya devam etti. 20-25 yýldan beri Konya ve Balýkesir'de tarihe karýþtý. ERZURUM ilimiz 23 kulübü ile bu oyunun ayakta kalabilmesi için elinden gelen uðraþý vermektedir.her yýl mayýs ayýnda yapýlan Erzurum grup eleme maçlarý bir aydan fazla sürmektedir.Bu durum son yýllarda Türkiye þampiyonasý heyecanýný bile geride býrakýr hale gelmiþtir.
Buna raðmen halen Anadolu'nun hemen her köþesinde düðünlerde ve bayramlarda köy delikanlýlarý ve kasaba halký Cirit Oyunu'nu oynamaktadýr. Büyük þehirlere karþý köy ve kasabalarda yaþamaktadýr. Sinop köylerinden Gaziantep'e, Bursa'dan Antalya'ya kadar Doðu, Batý, Güney ve Kuzey Anadolu'da köylerimizin güreþle beraber baþlýca yiðitlik ve savaþ oyununu teþkil etmektedir. Halkýn ilgisini çekmek için cirit meydanýnda davullar ve zurnalar çalýnýr. Ayrýca yurtdýþýnda Ýran, Afganistan ve Türkistan Türkleri ile Türklerle meskûn diðer Asya yörelerinde de hâlâ canlýlýðýný ve geleneðini sürdürmektedir.
Her yýl Ertuðrul Gazi Törenleri dolayýsýyla eylül aylarýnýn ikinci Pazar günleri Söðüt'te, çeþitli þenlikler vesilesiyle de Erzurum, Kars ve Bayburt dolaylarýnda oynanmaktadýr.


Ve Bazýlarý

1-)Okçuluk
2-)Kýlýç Sporlarý
3-)Güreþ

...

CCCCooooKKK yAZmýsn BE agA yaff... Perfonsmans Odevi bu bnim :)))))) UzuN yaZmk Ýstemmm

!................ßiZiD€ DusUN..........!! CvP YZN aRqlARA cK tsk EDrmm !

Ata sporu nedir?
 

selamun aleykum

ve aleykümselam :) Buyrun >> Ata Sporumuz Güreþ

..

Güreþ

Türklerde en eski spor türlerinden biride Güreþtir.Güreþ,zorlu bir doða içinde insanlarýn güçlerini ve güvenlerini kollarý ile denedikleri ve aradýklarý bir mücadele türü olmuþtur.Dindirilmez bir yaþam isteði insanlarý birbirine saldýrmaya ve devirmeye zorlamýþtýr.Türkler doðaya ve kuvvete düþkün kiþilerdir.Doðudan batýya yelpaze gibi yayýlan Türkler,yakýn mücadeleyi her zaman ön planda tutmuþlardýr.Güreþte insanlarýn üstün olduklarýný kanýtlamak güçlerini topluma kabul ettirmek için uyguladýklarý bir mücadele biçimidir.Böylelikle bir kiþinin kuvvetini öteki kiþilerle oranlama imkaný bulunur.

Ýlk çaðlarda güreþ, elbette bir tür boðuþmadýr. Orta Asya devirlerinde Türkler arasýnda yapýlan güreþ müsabakalarýnda güreþin sporculardan birinin ölümü halinde sona erdiði bilinmektedir. Manas Destaný'nda kaydedilen güreþler bu gerçeði aydýnlýða kavuþturmaktadýr.

Kaþgarlý XI. Asýr DLT’de “Çalýþ” ve “Çelme” kelimesinin karþýlýðý olarak “Güreþ” (küreþ) diye tanýmlanmýþtýr. Ayný sayfada “çalýþçý” kelimesi “Güreþçi” olarak açýklanmýþtýr (Kaþgarlý, 1985). Bu büyük yazar eserinin bir baþka yerinde “Kýz ila küreþme kýsrak ile yarýþma” (Kaþgarlý, 1985) diye bir deyiþle örnekleme yapmaktadýr.

Ayný dönemlere (XI. Asýr) tekabül eden ve temel eserlerden biri olan KB’de Yusuf Has Hacip; “Güreþ” sözcüðünün karþýlýðý olarak “Küreþmek = Boðuþmak” olarak vurgulamaktadýr (Yusuf Has Hacip, 1979).

Bu iki temel eserlerden yarým asýr sonra (1127 - 1144) yazýlmýþ olan ME.’de de El-Havarizmi güreþe “küreþ” derken bu sporun bu isim altýnda Oðuz, Kýpçak ve diðer Karahanlý Türk’lerinin severek yaptýklarýný vurgulamaktadýr (El-Havarizmi, 1993).

Günümüz Orta ve diðer Asya Türk toplumlarýndan Azeriler “gülaþ”, Baþkurtlar “köraþ”; Kazaklar “küres”; Kýrgýzlar “küröþ”; Özbekler “kuraþ”; Tatarlar “köraþ /küreþ; Türkmenler “göreþ”; Uygurlar’ýn “küraþ/küreþ” (KTLS., 1992) dedikleri görülmektedir. Diðer Türk’lerden Gagouzlar “küreþ”; Yakutlar, Sakalar, Tuvalar ve Hakaslar ise “küraþ” demektedirler (BRSMSTS., 1988)
Yukarýda da görüleceði gibi güreþ sözcüðü bütün Türk toplumlarýnda birbirine benzer ya da ayný þekilde telaffuz ediliyor. Bilindiði gibi Anadolu’da da güreþ sözcüðü halk arasýnda “güleþ” ya da “küleþ” (Afþin, 1988) diye telaffuz edilmektedir. Görülen o ki, eski ve yeni bütün Türk toplumlarýnda bu sözcüðün kökeninin “kür” olduðudur.

“Kür” sözcüðü eski Türk yazýtlarýnda (Orhun ve Yenisey) da sýk sýk geçmektedir ve manasý “güçlü”, “sarsýlmaz”, “kuvvetli” anlamýna gelmektedir (Orhun, 1987). “Eþ” ise eski ve yeni Türkçe’de ”arkadaþ” anlamýna gelmektedir. “Kür-eþ-mek” ME:’de kendisine denk baþka biriyle ayný mücadeleyi paylaþmak ve yarýþmak anlamýna gelmektedir (El-Havarizmi, 1993; Kahraman, 1989). Sýmakov, bu konuyu daha sade þekilde þöyle yorumlar. “Türkler de 7. ve 8. Asýrlarda güçlü kuvvetli kiþilerin karþýlýklý eþleþerek at üzerinde ve yerde saatlerce kür-eþ yaparlardý” (Sýmakov, 1984) demektedir.

Her toplumun kültür hayatýnda farklý boyutlarda görülen güreþ sporu, Türk spor geleneðinde çok zengin bir yere sahiptir. Buna raðmen eski Türk toplumlarý daha ziyade göçebe hayatý yaþadýklarýndan, konuyla ilgili MÖ. Somut belgelere ulaþmak oldukça zordur. Belli bir coðrafyada deðil üç kýtaya yayýlmýþ olan Türkler hakkýnda tarihi vesikalar daha ziyade yabancý müelliflerden faydalanýlarak aydýnlatýlmaya çalýþýlmaktadýr (Safran, 1993).
Güreþ ve türleriyle ilgili ilk vesikalar da, Çin kaynaklarýndan tasvir edilebilmektedir. Hanname, Can Çiyan Teskeresi’nde Türkistan’ýn güreþini açýklamakta olup, “güreþ” kelimesini “jiao Çu” þeklinde iki karakter ile ifade etmektedir. Ayný eser güreþlerin yapýldýðý esnada güreþçilerin baþlarýnda ve üzerlerinde giysilerin olduðunu ve halk arasýnda sevilerek yapýldýðýný vurgulamaktadýr (Almas, 1986).
M.Ö. Türk güreþleriyle ilgili ilk belgeler yeni Çin kaynaklarýnda ve vesikalarýnda görülmektedir. 1983 yýlýnda Barçuk (Maralbaþý)’un Cona Tim harabelerinde; Çin Fen Bilimleri Akademisi, Arkeoloji Araþtýrmalarý Bölümü’nün 1955 - 1957 yýllarýnda Þien (Congen) þehri civarýndaki Þonglinten isimli bölgede Han sülalesi dönemine ait 140 numaralý özel bir mezarda bulunan kap ve heykellerde Türk güreþlerinin ilk figürleri tasvir edilmektedir (Þinjan Daþü, 1982; Rahman, 1996).

Ýlk Türk güreþlerini, ilk Batý medeniyeti güreþlerinden ayýran birçok özellik bulunmaktadýr. Bunlardan birisi Türkler de namahrem yerlerinin her zaman giyimli ve kapalý olmasýna raðmen Batýlýlarýn çýrýlçýplak güreþtikleri net olarak görülmektedir (Umminger, 1990; Minkowski, 1963 ). Diðer bir ayýrýcý özellik ise geleneksel tarzda yapýlan Türk güreþlerinin hepsinde müzik bulunmaktadýr. Diðer toplumlarda bu gelenek sadece Ýranlýlarda vardýr ki bu da bunlara IX. Asýrlarda Türklerden geçmiþ olduðu bildirilir (Lvov, 1989).

Ancak þu ana kadar tespit edilen belge ve bulgularýn hiç birisi, Türk güreþ geleneðinin zengin boyutlarýný yansýtmamaktadýr. Çünkü güreþ, atlý (binicilik) sporlarýndan sonra Türk’lerin sosyal yapý ve yaþayýþlarýnýn her safhasýnda görülebilen diðer bir spordur (Türkmen, 1996; Rahman , 1996; Almas, 1986; BRSMSTS, 1988).

Pehlivan
Bu sözcüðün aslý Farsça olup “Pehlevan”dýr. Pehlivan “güreþçi, yiðit ve bahadýr” anlamýna gelmektedir (Develioðlu, 1993). “Pehlevan - ane” (Pehlivanlýkla = pehlivancasýna = yiðitlikle = yiðitçesine) “Pehlivani” (pehlivanlýk = güreþme = yiðitlik) ile ifade edilmektedir (Develioðlu, 1993).

XI (11). Asrýn sonlarýna kadar Türk dilinde olmayan pehlivan sözcüðü, Ýranlýlarla savaþ ve barýþ anýndaki münasebetlerle Türklere geçmiþtir. Önceleri sadece sýfat olarak kullanýlan bu sözcük, sonradan özel isim olarak da kullanýldýðý olmuþtur (Kahraman, 1989).
Aslýnda mitolojiden genellikle uzak, sosyal yapý ve yaþayýþý yansýtan Türk destanlarýndaki “Alp” tipi, Ýran destanlarýnda “Pehlevan” olarak geçmektedir. Diðer yabancý destanlarda olduðu gibi Ýran destanlarýnýn da mitolojik yönü çok aðýr basmaktadýr. Buna raðmen “Þahname”’de Turanlýlardan (Türklerden) Peþeng, Efransiyab ve Ercasb hem hükümdar hem de pehlivan olarak sýkça geçer. Yine Þahname’de adý Ýranlýlarýn efsane güreþçisi Rüstem’inki kadar çok geçen Turanlý (Türk) güreþçi Efransiyab; güçlü-kuvvetli ve kolay yenilmeyen bir yiðittir. Ýranlýlara göre düþman pehlivanlarýnýn en ünlüsü Efransiyab’týr. Diðer düþman saydýklarý Arap, Rum vb... kavimlerin pehlivanlarý, Ýranlýlara göre çok kolay yenilenleridir ve bunlarý fazlaca ciddiye almazlar (Demirel, 1995).

Türk destanlarýnda ve gerçek hayatta eskiden ve günümüz Orta Asya Türk toplumlarýnda güreþte galip gelene “Baatýr” (Bahtiyar - Kahraman) denir ve o gözle bakýlýrdý (Savalayev - Bukayev ve Membetkaliyev, 1995). Türk destanlarýnda pehlivan sözcüðü “alp” sýfatýyla geçmemektedir. Fakat, savaþlarda güreþ (küreþ) geçmektedir. Örneðin, iki düþman ordusu karþýlaþtýðý zaman çoðunlukla iki tarafýn alp’i veya savaþçýsý güreþir, kim yenerse zafer o tarafýn sayýlýr. Manas’ta Türk güreþçici Koþay Han’ýn Çinli Coloy Han’la güreþip yenmesi gibi (Demirel, 1995; Saralayev-Bukayev ve Membetkaliyev, 1995).
XII. Asýrdan itibaren özellikle Selçuklularda pehlivan hem isim hem de sýfat olarak geçmeye baþlar. Bunda önemli sebep de Tuðrul beyin resmi dil olarak Farsça’yý kabullenmesi de gösterilebilir. Selçuklu emiri Þemsettin Ýldeniz’in oðlunun adý “Nusret üd din Muhammed Pehlivan” idi (Kahraman, 1989). Konya Selçuklularý döneminde þimdiki Niðde ilinin adý “Dar ül Pehlivaniye” olarak geçmektedir (Taneri, 1977).
Daha sonralarý Þecere-i Terakime/Türk’lerin Soy Kütüðü (Ebülgazi Bahadýr Han, 1663/1972) ve diðer eserlerde pehlivan adý ve sýfatýnýn geçtiði görülebilmektedir (BRSMSTS, 1988; Ciley, 1986; Liu, 1987).

Bilindiði gibi bugün Türkiye’de pehlivan sözcüðü güreþçi manasýna gelmektedir. Hatta güreþçiler arasýnda “sen güreþçi olabilirsin ama pehlivan olamazsýn” esprisi yaygýndýr. Bunu demekle pehlivanlýðýn çok iyi bir güreþçilik gerektirdiði ya da daha iyi meziyetlere sahip olunduðu vurgulanmaktadýr.

Bugün Azeriler’in “pahlavan”, Kazaklar’ýn “baluvan” Kýrgýzlar’ýn “balban”, Uygurlar’ýn “palvan” (KTLS, 1992) dedikleri ve güreþçiyi, hatta iyi güreþçiyi kastettikleri anlaþýlmaktadýr. Ayný terimi güreþçi için kullandýklarý gibi güreþ içinde kullanmaktadýrlar (Balgambayev, 1985; Bahtiyavov, 1993; Kýlýçov, 1995).

Orta Asya Türk halklarýnýn ata sözleri ve deyimlerinde pehlivan sözcüðü sýk sýk geçmektedir. Örneðin, Kazaklar “palwaða on tersi birdey” (Pehlivana ters-doðru birdir); “Balwandýgtý al al biledi, mýrzalýgtý mal biledi” (Pehlivanlýk güçtendir, efendilik maldandýr) vb artýrýlabilir (Ýsmail ve Gümüþ, 1995). Trükmenler de buna benzer sözler sarfederler. “Gaharýný yuwdan-, palwan” (Kahrýný gizleyen pehlivandýr) vb. söylemektedirler (Kürenov ve Gümüþ)

Güreþte de fütüvvetin remizleri görülmektedir. Þed, üç kez baðlanýr. Kispete de üç düðüm atýlýr. Birinci düðüm; Ahde vefa kýlmak Allah için, ikinci düðüm; Bey’ate vefa kýlmak Hz. Muhammed için, üçüncü düðüm;Vasiyeti þereftir(buna Mühr-i þed denir) Hz.Ali için Kispetin kemerin içerisinden geçen ipi, düðüm atýldýktan sonra saða uzatýlýrsa; Hz.Hasan’a; sola uzatýlýrsa; Hz. Hüseyin’e iþarettir. Ýpin sol ucu diðerine nazaran biraz uzunca býrakýlýr. Bu Hüseyin evladýnýn galipliðine iþarettir. Bazýlarýnca sað üstada, sol yol ataya iþarettir. Þed’in uçlarý da ayný þekilde uzatýlýr..
Paça bent üç kat sarýlýr: Bu þeriat, tarikat ve hakikate iþarettir: Þeriatte üstüvar ol, tarikatte paydar ol, hakikatden haberdar ol. Ayaða sarýlan bu paça-bent/pâ-bend, þed’din mukabilidir. Þed’din yedi adý vardýr. Bunlardan birisi de Miyân-bend’dir. Paça bent’in baðlanmasýnýn manasý; vefa ve teslîmdir. Paça’larýn da baðlanmasýyla harama karþý bir sed çekilmiþ olur. Cebrail (s.s.) Nuh Peygamber’in ayaðýný ve Ibrahim Peygamber de Ýsmail Peygamber’in ayaðýný baðlamýþlardý.

Güreþlerin giriþ ve çýkýþlarý arasýndaki merasimlerde dinî ritüelleri görmek mümkündür. Yaðlý güreþte göbek-diz altý arasý kispetle örtülüdür. Kispet bu yasak bölgeyi örterek haramý önler. Kispet edebin sembolü olan bir iþlevi de yerine getirmektedir.Kispet sað yana alýnarak, sað tarafta taþýnýr.

Pehlivanlar kullandýklarý kispet, paça-bent ve edavata, zembile, güreþtikleri çayýra ayrý ayrý hürmet gösterirler. Kispeti taþýdýklarý zembilin üzerine kimseyi oturtmazlar. Unvanýný kazandýðý kýyafete saygý gösterirler. Kispetiyle birçok meydanda þeref kazanmýþtýr. Bu baðlamda kispetinin de þerefini korur ve zedelenmesine müsaade etmez. Pehlivanlýkta, kispet te en az pehlivan kadar önemlidir. Onunla vücudunun uyum saðlamasý gerekir. Güreþi býraktýklarý zaman bile bu saygýlarýný devam ettirirler. Kispetlerini evlerinde misafir odalarýnýn duvarýna asarak muhafaza ederler.

Kispetin siyah renkli yapýlmasýnýn da bir anlamý vardýr. Kispetin siyah olmasýnýn nedeni; Fütüvvet-nâmelerde Yaratýlýþ Efsanelerinde yer verildiði gibi, gökten inen elbiseler anlatýlýrken; “Adem oðlanýnca beþ dürlü ton endi: Evvel Adem’e ak endi. Mûsa’ya saru endi. Isâ’ya gök endi. Nûh’a yeþil endi. Ali’ye sihay endi.” denmektedir. Hz. Muhammed , Hz. Ali’ye þed kuþatýr ve icazet verir. Hz. Ali’de, Hz. Muhammed’den aldýðý icazetle bu mahalde on yedi kiþinin/kemer-bestenin belini kuþatýp icazet verir. Bunlar da sehabelerden diðerlerinin bellerini kuþatýr(89).

Güreþçiler abdestsiz güreþe çýkmazlar, pirlerini anmadýkça vazifelerini bitirmiþ saymazlar. Kispeti iki rekat namaz kýldýktan sonra, yere diz çöküp þu duayý okuyarak: “Ya kâyimen alâ nefsin bimâ kesebet râhiynetûn” giyerler. Kýbleye doðru kispetinin ön kasnaðýný öperek baþýna korlar. Önce sað ayaðýný, sonra da sol ayaðýný geçirerek giyer. Kispeti çýkarýrken de önce sol ayaðýný, sonra da sað ayaðýný çýkararak kispetinin kasnaðýný öperler. Kispet giyilirken ve çýkarýlýrken uzuvlar gösterilmez. Ustasýný yense dahi elini öpme, usta çýrak iliþkilerinin saygý kurallarýndandýr. Kendini üstün görme yoktur. Bu törenler daha güreþe yeni baþlarken bütün pehlivanlar tarafýndan öðrenilirdi.

Bir pehlivanýn, güreþe baþlamadan önce meydana girdiði zaman, sað eli ile üç defa topraðý öpmesi farzdýr. Teyemmüm gibi bu ritüeli yaparlar. Pir’inin ayaðýný öpmüþ gibi vazifeyi yerine getirir. Ayný iþlemi güreþten çýkarken de yapar.

Pehlivanlar güreþe baþlamadan önce el tutuþurlar. Rakibin kispetinin ön kasnaðýnýn üstüne deðecek þekilde sað eli ile rakibinin sað elini tutar. Diðer sol elini de rakibinin sol eli ile tutmak suretiyle kispet sývanýr. Cazgýr isimlerini okuduktan sonra pehlivanlar hürmet ifadesi olarak önce sað ayaðýný ileri atar ve baþýný eðerek önce sað eliyle sað tarafýný, sonra sol tarafýndaki seyircileri selamlar. Seyirciyi selamladýktan sonra arkasýný dönmeden geri geri gelir ve tekrar rakibi ile el tutuþur.

Pehlivanlar peþrev yaparken topluca kýbleye, pirlerinin kabrine doðru önce sað ayaklarýný ileri atarak giderler ve bir mesafeden sonra dururlar. Sonra tekrar geri geri üç adým gelerek dururlar. Sol dizi çökerek sað dizi dik tutarak temenna ederler. Birinci adýmý Allah adýna, ikinci adýmý Cebrail adýna ve üçüncü adýmý da Hz.Muhammed adýna atarlar.

Peþrev bittikten sonra, alanda dolaþmaya baþlayan güreþçilerden birisi elini kispetine vurarak hasmýna iþaret verir. Bu sesi duyan diðer güreþçi ona doðru gelir ve karþýlaþtýklarýnda el sýkýþýrlar. Sonra ters yönde yürümeye baþlayýnca ellerini aðýzlarýna ve alnýna götürerek selâm verirler. Kýsa bir süre dolandýktan sonra, yine kispetlerine ellerini vurarak yürüyüp karþýlaþýnca iç tarafta kalan sað ayaklarýný yan yana getirip paçalarýnýn þirazelerini sað elleri ile yoklar . Bu bir nevi ahilikte þeddin sývanmasýdýr. Þiraze yoklamasýndan sonra çiftler ayrýlarak, diðer yapýlmasý gereken hareketleri yaparak güreþe baþlarlar .

Eski pehlivanlar normal yaþantýdaki kýyafetlerinde bellerine yünden yapýlmýþ bir kuþak/þed baðlarlardý. Bunlara ait bir çok fotoðraf mevcuttur

KIRKPINAR GÜREÞLERÝNÝN TARÝHÇESÝ
Güreþ, geleneksel Türk sporlarý içinde ön sýralarda yer alan ve yaþlý güreþçilerle gelenekselliðini sürdüren bir spor türüdür.

Kýrkpýnar güreþleri ile de bu geleneksellik devam etmekle ve devam ettirilmeye çalýþýlmaktadýr.
Edirne 'nin 1361 yýlýnda fethinden önce, Anadolu 'da bulunan Osmanlýlar, Orhan Gazi devrinde oðlu Süleyman Paþa Komutasýnda 1356-1357 yýllarýnda Rumeli 'ye geçerler. Burada yaptýklarý akýnlar sýrasýnda savaþ yapmadýklarý ve mola verdikleri günlerde zamanlarýný aralarýnda çeþitli sporlar yaparak deðerlendirirlerdi. Bir keresinde güreþe tutulan 40 yiðit içinden ikisi tutuþtuklarý güreþi gece yarýsýna dek sürdürdükleri halde sonuçlandýramazlar ve ikisi de güreþtikleri yerde can verirler. Arkadaþlarý bu iki yiðidi güreþ yaptýklarý yerde bulunan bir incir aðacýnýn altýna gömdükten sonra Edirne 'ye doðru akýnlarýna devam ederler. Edirne 'nin fethinden sonra Ahýrköy Çayýrlýðýna geldiklerinde, o incir aðacýnýn civarýnda billur kaynaklý bir suyun Kýrkpýnar çayýrlýðýna doðru aktýðýný görmüþler, bu nedenle de "Kýrktý bunlar. Bu yakaya ilk ayak basanlardýr bunlar" diyerek o yere Kýrkpýnar demiþlerdir.

I.Murat Edirne 'nin alýnmasýndan sonra, Edirne 'de bir güreþçiler tekkesi kurmuþ ve bundan böylede her sene güreþ yapýlmasý bir gelenek haline gelmiþtir.
Kýrkpýnar Edirne 'yi Ortaköy 'e baðlayan 35 km.lik yolun üzerinde, Simavina (Samona) ile Sarý Hýzýr Köyleri arasýnda bulunan ve Balkan savaþýndan sonra (1913) Yunanistan 'a býrakýlan Nazif Aða tarlasý denilen Çimenlik bir yerin adýdýr. Bu yerin bir tarafý Topçu Ali Aða 'nýn tarlasý, bir tarafý çayýrlýk, bir tarafý Tikio 'lu (Totio 'lu) Recep Aðanýn tarlasý, bir tarafý Çilingiroðlu 'nun sebze bahçesi ve bir tarafýda Kýrklar çeþmesidir. Bu Yiðitleri anmak ve güreþ geleneðini sürdürmek için de güreþler 1923-1924 tarihlerinden itibaren Edirne 'nin "Sarayiçi" denilen yöresinde yapýlmaya baþlanmýþtýr.

YAÐLI GÜREÞ KAÝDELERÝ

Kýrkpýnar güreþleri tarihi taþýyan ne önemli bir spor dalý ve yarýþmasýdýr.
Þu bir gerçektir ki, yaðlý güreþlerin yapýldýðý ilk yýllarda bir süre söz konusu deðildi ve kýran kýrana güreþler saatlerce sürerdi.
Bu günkü güreþlerde, ufak tefek ayrýlýklar görülürse de eskisinden pek farký bulunmamaktadýr.Ve eskisinin yaþatýlmasýna itina gösterilmektedir.
Kýrkpýnar güreþlerine gün geçtikçe artan ilgi nedeniyle katýlan güreþçi sayýsýnýn artmasý karþýsýnda bazý kaidelerin deðiþtirilmesi ve süre kýsýtlamasý konulmasý bir zorunluluk haline gelmiþtir.
Güreþ yarýþmalarý Baþ, Baþaltý, Büyük-Orta,Küçük-Orta, Deste(Ayak)ve teþvik boyu kategori üzerinden yapýlmakta olup,bunlar ayrýca pehlivan sayýsýnýn çokluðuna göre de Boy’lara ayrýlmaktadýr.Baþ, Baþaltý, Büyük Orta, Küçük Orta-Büyük Boy,Küçük Orta-Küçük Boy,Deste Büyük Boy,Deste Orta Boy, Deste Küçük Boy ve Tozkoparan gibi.
15 Mayýs 1991 yýlýnda yayýnlanan ‘Yaðlý Güreþ Yönetmeliði’ uyarýnca güreþçiler kur’a ile eþleþirler.Teþvik Boyundan Büyük Orta Boyuna kadar olan (Büyük Orta Hariç) sýkletteki güreþçilerin yarýþma süreleri yarým saat, Büyük Orta, Baþaltý ve baþ Boyu güreþlerinde ise bir saat olarak sýnýflandýrýlmýþ olup bu süre sonunda yeniþemeyenlere,meydan baþ hakemi 10 dakika puan güreþi yaptýrýr, kule hakemleri sonucun belirlenmesine yardýmcý olurlar.
Bir saatlik güreþ sýrasýnda pasif ve faullü güreþi nedeniyle üç ihtar alan güreþçi yenik ilan edilir. Üç ihtardan daha az ihtarlar, puan güreþinde dikkate alýnýr.
Yaðlanan pehlivanlar tek sýralý saha kenarýna yakýn olarak dizilir, rakipleri ile el ele tutuþurlar, güreþ duasýný dinlerler ve peþreve baþlarlar.

YAÐLI GÜREÞLERDE OYUNLAR
Evliya çelebi seyahatnamesinde de anlatýldýðý gibi keseme, þirasi, kesebend, ters çekme, piþ kabzu, yanbaþa, serkelle, cezayir sarmasý, boðma, karakuþ gibi eski güreþ oyunlarýnýn yanýnda künde atmak, ters sarma, ters þak, ters kepçe, paça kasnaktan savurma, sarma, dýþ kazýkta gerdane, elense, týrpan, çift çaprazda, burun kakmasý, boyunduruk, karþýlýklý paça kasnak, gibi yaklaþýk 33 güreþ oyunu vardýr.

YAÐLI GÜREÞ ARALIÐI
Þimdilerde Aða seçiminde geleneksel kurallar iþlememektedir.Artýk para söz konusu olmuþtur. Önceleri ise; yörede sözü geçen saygýnlýðý olan, hali vakti yerinde olan kiþiler belirleni, seçilen adaylar iyi niyete ve karþýlýklý anlayýþa dayalý olarak aralarýnda bir kiþiyi seçerler.Güreþlerin bitim günü bir kuzu arttýrma ile satýþa çýkarýlýr adaylar kýsa bir attýrma yaparlar ve kuzu daha önce belirlenen aday önüne býrakýlýr ve Aða seçilmiþ olur.

GÜREÞLERÝN BAÞLAMASI
Kýrkpýnar güreþlerine ayrýlan bir haftalýk sürede ilk dört günde çeþitli Eðlenceler, Konserler, Halk Oyunlarý gösterileri düzenlenmekte,bu arada güreþlere katýlacak güreþçilerin kayýtlarý yapýlarak, güreþlerin baþlangýcý olan haftanýn son üç gününe hazýrlýk yapýlmaktadýr.Eskiden güreþlerin ilk günlerinde at koþularý, merkep ve çuval yarýþmalarý yapýlmaktaydý.
Davetliler güreþlere, eski bir geleneðe uyularak kýrmýzý dipli mumla davet edilirler.(önceleri kýrmýzý dipli balmumu)Sahaya çeþitli eðlence yerleri ile birlikte satýcýlar için dükkanlar ve teþhir yerleri yapýlýr.Kýrkpýnar Aðasýnýn eskiden padiþahlarýn av sahasýna Tavuk Ormanýnda vereceði yemeðin hazýrlýklarý da sürdürülürdü.
Güreþlerin baþlangýcýnýn ilk günü olan Cuma günü, tüm güreþçiler pehlivanlar mezarlýðýný ziyaret ettikten sonra, Selimiye Camiinde okutulan Mevlütten sonra Sarayiçi’ne gidilerek küçük boylardan itibaren cazgýrýn duasý ile güreþleri baþlatýrlar.
Ünlü cazgýrlar arasýnda,Edirne Ayþekadýn Camii imamý Sadýk Hoca (Atýlgan), Þirin Mustafa sayýlabilir.

Kaynak:
Türk spor Tarihi Doðan yýldýz
Edirne belediyesi web sitesi
Güreþ federasyonu web sitesi
Sn.Osman Gürsesoðlu nun internette bulunan araþtýrma notlarý
Dr. Musammet Baþaran Serbest ve Grekoromen Güreþ
Yrd.Doç.Dr. Mehmet Türkmen

Aba Güreþi

Türk Milleti tarihin her döneminde kendine has gelenek ve görenekleriyle birer kültür merkezi oluþturmuþtur.Oluþturulan bu kültürlerin baþýnda Spor ve Güreþ kültürü gelmektedir.Güreþin içerisinde ise Türklere özgü bölgelere göre farklýlýk gösteren "YAÐLI-KARAKUCAK-KISA ÞALVAR GÜREÞÝ-ABA ve SÝNSÝN GÜREÞLERÝ vardýr.
Toplumlarý anlamak ve deðerlendirmek için önce onlarýn deðerlerini , örflerini, Gelenek görenek ve toplumsal deðerlerini tanýmak gerekir.Bütün toplumlarýn kendine has kültürleri vardýr.Bu kültürel deðerler ülkelerin gücü ve propagandasýný yapabildiði ölçüde evrensel bir niteliðe kavuþmuþlardýr.
Bu gün unutulmaya yüz tutan Güreþ türlerimizden biriside Aba Güreþleridir.Aba güreþi : Güreþçilerin sýrtlarýna ABA giyerek , bellerine kuþak baðlayarak yaptýklarý güreþtir.Günümüzde Hatay ve Gaziantep yörelerinde yapýlýr.Ancak her iki yörenin de Aba güreþi arasýnda uygulanýþ bakýmýndan farklýlýklar vardýr.t
Önceleri büyük þenliklerle yapýlan güreþ artýk maalesef unutulmaya yüz tutmuþ olup ancak yýlda bir iki defa yapýlmaktadýr.Özellikle köylerde yapýlan güreþlerde Düðün sahibi çevre köylere haber salarak "OKUNTU YOLLAYARAK" güreþçileri düðün güreþine davet ederdi.
Çevre köylerden gelen güreþçiler köyde düðün süresince misafir edilirdi.Güreþ köy meydanýnda yapýlýrdý.Bazen bir hafta sürdüðü olurdu.Köylüler meydanýn etrafýna halka kurarak güreþi izlerlerdi.Bu güreþin diðer güreþlerden en önemli farký yenen ve yenilen güreþçi hakkýnda lehte veya aleyhte tezahürat yapýlmamasýdýr.Eðer herhangi birisi için bir tezahürat yapýldýðýnda köylüler tarafýndan bu durum yadýrganýr ve çok ayýplanýrdý.Aba güreþlerinde genel manada tezahürat yapýlmaz tavrý yýllardan bu yana yerleþik gelen bir adettir.



ABA :

Günlük yaþamda kullanýlan çoðunlukla yünden dokunmuþ saðlam , kaba ve kalýn bir giysidir.Yakasýz olup ,uzun kýsa boz iþlemeli , kýrmýzý sýrmalý Aba gibi bir çok çeþitleri vardýr

KÖYNEK :

Ýçten giyilen uzunca gömlektir.Açýk renkli basit keten bezinden yapýlmýþtýr.Uzun ve kýsa kollu olabilir.Güreþ esnasýnda kolun serbestçe hareket edebilmesi , kolun hareketini engellememesi iiçin omuzdan koltuk altýna kadar yýrtýlmaktadýr.Uzun olan köynekler genellikle dize kadar inmektedir.Bolca ve yakasýzdýr.Düðme kullanýlmayan köynek baþtan giyilip baþtan çýkarýlýr.normal günlerde gömlek donun üzerinden giyilmektedir.

DAVUL VE ZURNA :

Bir çok þenliklerde , düðünlerde çeþitli mevsim eðlencelerinde , bayramlarda , törenlerde ve kaynaþmalarda Müzik olarak özellikle davul zurnanýn etkinliðin görmekteyiz.Davul zurna bu güreþin vazgeçilmez unsurlarýdýr.Güreþ esnasýnda çalýnan ezgilere ve kendine has usluba HARBÝLEME denir.Harbileme harbten gelip cenk havasý , harb havasý anlamýna gelir.Yiðitçe, mertçe Güreþe davettir.Olaðanüstü durumlarda ritim ve vuruþlar artar ve bazende azalýr.

ABA GÜREÞÝNDE ÇUKUR


Aba güreþinin yapýldýðý alana çukur adý verilir.Köy meydaný, harman yeri, çimenlik bir alan , yumuþak topraklý bir alan çukur için arzu edilen uygun olan bir yerdir.Çukurlar genellikle düðünün durumuna göre tesbit edilir.Güreþe ilgi ve kalabalýk çok olur ise geniþ alanlar çukur olarak belirlenir.Aba güreþleri genellikle düðünlerin yoðun olduðu Sonbahar da organize edilir.Özellikle köylüler harmanlarýný kaldýrdýðý hasatlarýný bitirdiði zaman ve gelirlerini elde ettikleri ay olan sonbahar ayýnda düðün merasimlerini yaparlar.Eðer çukur çamur olursa saman serpilmektedir.Ayrýca çukur bölgesi taþ çakýl ve insan bedenine zarar verecek þeylerden tertemiz temizlenir ve tam güreþ yapacak evsafa getirilir.
DOLANMA
Güreþin yapýldýðý çukurda gezinmeye dolanma adý verilir.Taraftarlar tarafýndan çukura salýnan güreþçi kendine rakip bulabilmek için dolanýr.Bu dolanma karakucak ve yaðlý güreþteki dolanmaya benzemez.Rakip taraf çukurda gezinen güreþçiye denk bir güreþçi bulduðu zaman hemen soyunup çukura çýkar.Dolanan güreþçi çukurda gezinen güreþçiyi kendine denk bulursa hemen güreþ baþlar.Eðer dolanan güreþçi rakibi kendine eþ görmez ise güreþ baþlamadan çukurdan çýkar ve giyinir.Fakat genellikle korkmuþ havasý vermemek için ilk evvela rakibi kabul edip ondan sonra giyinir.Dolanan güreþçi kendine güvenen gururlu cesur güreþcidir.Bu sebeple kendinden daha aðýr rakiplerle mücadele etmekten çekinmez.Aba güreþinde özellikle bilhassa düðün güreþinde güreþçileri kilolara göre eþleþtirerek güreþtirmek pek görülmez. Ýsteyen isteyenle güreþir.Bur tür güreþlerde rakibe itiraz genellikle güreþçinin taraftarlarý tarafýndan yapýlmaktadýr.Rakip uygun görürse güreþ baþlar rakip uygun görmez ise yukarýdada belirtmiþ olduðumuz gibi güreþ baþlamaz.

TOP (ödül)
Diðer güreþlerde Yol (Yolluk) adýný alan ödül aba güreþinde "TOP" adýný alýr.Güreþte düðün sahibi tarafýndan ortaya konan ödüldür.Bu ödül düðün sahibi tarafýndan çukura getirilen beþ metrelik bez, halý , koç vb gibi olabilir.Topun maddi deðeri pek fazla yoktur.Manevi deðeri vardýr.Diðer güreþlerdeki gibi para toplama iþi aba güreþinde kesinlikle yoktur.Bu töre yýllardan beri süregelmektedir.Top þampiyon için en büyük zenginlik büyük bir zenginlik ve gururdur.Ancak son zamanlardaki büyük organizasyonlarda ise altýn ve para ödülleri verilmeye baþlanmýþtýr.

OKUNTU
Yöredeki köylüleri ve misafirleri güreþe davet, caðrýnýn adýdýr.Þimdiki modern anlamda davetiye denen çaðrý pusulasýna halen anadolunun bir çok yerinde okuntu denmektedir.Okuntuyu düðün sahibi listeler halinde tanzim ederek gönderir.
EÞLEÞTÝRMELER
Gaziantep'te yapýlan tüm Aba güreþlerinde Pekmezciler, Fýstýkçýlar, Dereköylüler diye üç gruba ayrýlýr.Baðcýlýkla uðraþanlara pekmezci ,Fýstýkçýlýkla uðraþanlara ise Fýstýkçý adý verilmiþtir.Böylelikle kimin fýstýkçý kimin pekmezci olduðu anlaþýlýr.Bir fýstýkçý ile pekmezci eþleþtirilir.Ayrýca burada güreþçilerin beslenme tipinide burada görebiliriz.
HAKEM SEÇÝMÝ
Hakem seçiminde de fýstýkçýlar ve pekmezciler göz önünde bulundurulur.
Önceden Aba güreþi yapmýþ her iki tarafýnda saygý duyduðu yaþlý kimselerden bir heyet oluþturulur.Bu heyet seçilirken kiþinin sosyal ve dini yaþantýsý dikkate alýnýr.Yalan söylemeyen,doðru,dinine baðlý kiþiler heyete kabul edilir.Heyet her iki tarafýnda kabul edeceði,Eski Aba ustalarýný hakem
olarak tayin eder.
ABA GÜREÞÝNÝN BAÞLAMASI
Güreþ yazý tura ile baþlar,genellikle iki kez yapýlýr.Beraberlik durumlarýnda üç kez yapýlýr.Güreþe baþlamadan önce aba giyilir.Üstünden kuþak baðlanýr.Güreþçilerden birisi rakibin kuþaðýný sað eli rakibin omzunun üzerinden yakalar.Kuþak sýrasýyla önce bir güreþçi sonra diðer güreþçi tarafýndan sýrasýyla tutulur.Kuþaktan tutmaya, aþýrma yada el atma denir.Bu pozisyon dezavantaj olduðu için yazý turayý bilemeyen önce aþýrýr.Güreþ esnasýnda kuþak býrakýlýrsa güreþçi yenik sayýlýr.Yenik düþme göbeðin gün görmesidir.Göbeðin güneþe karþý gelmesi sýrtýn yere gelmesidir.Yerde pek güneþ olmaz.
Oyunlar genellikle ayaktan yere düþürmeyle sonuçlanýr.Ýki defa yenen güreþçi çukurdan galip ayrýlýr.
Berabere kalmaya "Toy gelme" denir.Çukurda dolanan güreþçi yenilinceye kadar çukurdan çýkmayabilir.Rakibi yenen güreþçi alkýþlanmaz,yenende yenilende erdemlidir.
TEMEL TEKNÝKLER

YAN BAÐDA:El atan (Aþýran)Güreþçi tarafýndan rakibin yan tarafýndan,sað bacaða yapýlan ayak
hareketidir.Yan baðda en etkili tekniklerden biridir.

BOÞA KALDIRMA : En önemli tekniklerden biridir.Aþýrýlan güreþçinin rakibin baðdalarýný etkisiz kýlarak iki bacaðý arasýndan yoklayýp göðüs hizasýna kadar kaldýrýp yere vurduðu oyundur

ÝÇ BAÐDA : Aþýran (el atan) güreþçinin , sað bacaðý ile rakibin sol bacaðýna yapýlan hamlenin adýdýr.

SONUÇ OLARAK . Kültürel varlýðýn vazgeçilmez bir parçasý olarak bilinen Aba Güreþimizde gün geçtikçe önemini maselef kaybetmektedir.Nedeni medyanýn ve yazýlý basýnýn her þeyi futbola endekslemesi bunun en tipik örneðidir.Japonlarýn sumosu gibi temennimiz bu güzelim güreþimizin Ata ecdad yadigarý olarak nesiller boyu sürdürülmesi yaþatýlmasý ve dünyaya tanýtýlmasýnýn saðlanmasýdýr.

KAYNAKÇA .
Geleneksel spor dallarý federasyonu…
Enver KESKÝN "ABA GÜREÞLERÝ" 1978 Ankara
***Selli Hasan (Canlý Kaynak eski Aba ustasý)
***Osman Mehmet (Canlý kaynak eski aba ustasý
***Kekeç halil 'Canlý kaynak eski aba ustasý. Gaziantep - Nizip-Kilis-Oðuzeli


Kýsa Þalvar Güreþimiz

Genellikle Kahraman Maraþ Ýl merkezi ve ilçelerinde icra edilen bu Güreþ çeþidi yýllardýr yapýla gelmektedir.Þalvar güreþi çok eski geleneklere dayanan ve Türkmenler tarafýndan yapýlan bir güreþ türüdür.Kýsa þalvar adýndan da anlaþýlacaðý gibi keçi yününden yapýlýr.Þalvarýn aðýz kýsmýna kösele deri dikilir.Baðý ise kalýn örme ipten yapýlýr.Kýsa þalvar diz üstünde baldýrýn orta yerine gelecek uzunlukta dizayn edilir.Kahraman Maraþ yöresinde yapýlan tüm güreþlerde bu tür þalvar kullanýlagelmiþtir.Yapýlýþý çok eskilere dayanan bu güzelim Güreþ þimdi sadece Kahramanmaraþ'ýn Bertiz , Baydemirli ve çevresinde yýlda bir defaya mahsus olmak üzere Festival þeklinde tanzim edilerek bu ananenin yaþatýlmasýna çalýþýlmaktadýr.

ÞALVAR GÜREÞÝNDE TEKNÝK UYGULAMA

1-Kýsa þalvar güreþinde tüm teknikler ayakta yapýlýr
2-Rakip alta düþtüðü anda bir tek hamle þansý verilir.Bu hamlede sonuç olmaz ise genelde ayaða kaldýrýlýr.
3-Dengenin son derece önemli olduðu güreþ sporunda Ayakta muazzam bir denge unsuru oluþturan kýsa þalvar güreþleri ata sporumuza bir çok þampiyonunun kazandýrýlmasýnda bir hayli büyük yararlarý olmuþtur

KAHRAMANMARAÞ'TA YAPILAN KISA ÞALVAR GÜREÞLERÝNDE UYGULANAN TEKNÝKLER

1-YANBAÞI
2-ÝÇ ÇANGAL
3-DIÞ ÇANGAL
4-BAÐDA
5-TIRPAN
6-DOMUZ TOPU
7-DÖÞ ÇANGALI
8-ALDANGAÇ
9-KÜNDE (ÞARK VE BEL KÜNDESÝ)
10-DÝLKÝDEN ATMA
11-YAN BAÐDA
12-DÝLKÝ ÇANÐALI
Yöresel þive ile adlandýrýlan bu teknikler hala daha yapýlagelmektedir.Bilhassa Ayakta yapýlan güreþlerde çangal fonksiyonunun ne kadar sonuca gidici bir hadise olduðu bilinmektedir.Türk güreþ tarihinde Çangalýn yaygýnlaþmasýnda Bilhassa Bekir Büke ismi ön plana çýkmaktadýr.Türk güreþinde
Maraþ çangalý diye bilinen çangalýn mücitlerindendir.Ýzlemiþ olduðumuz bir çok güreþlerde bir güreþçi çangal attýðý zaman "AHADA MARAÞ" DÝYE ESPRÜTEL bir þekilde güreþimize yerleþmesine sebebiyet vermiþtir.

KISA ÞALVAR GÜREÞÝNÝN YAPILDIÐI ZEMÝN

1-YUMUÞAK ELENMÝÞ KUM ZEMÝN
2-ÇELTÝK KABUÐU YERE SERÝLEREK ÜZERÝNDE YAPILIR
3-ÇÝM ZEMÝN
4-KAR ÜSTÜNDE
5-Genelde açýk alanda yapýlan bu önemli güreþlerimiz için 1970-2001 dönemini hatýrlamaktayým.Genelde Kahraman Maraþ Merkez -Ýlçelerden
Afþin-Elbistan-Türkoðlu-Pazarcýk-Göksun-Andýrýn-Çaðlayancediü
Kasabalardan Ýse :Çardak-Arýtaþ Altýn elma ve ismini sayamadýðýmýz birçok köyünde yýllarca kýsa þalvar güreþleri yapýlagelmiþtir.Kýsa þalvar güreþinden uzun pýrpýt güreþine geçiþ intibaký bir hayli zor olmuþtur.Halk yüksek risk içeren teknikleri ve bilhassa güreþte heyecanlý sahneleri sevdiðinden karakucak güreþlerine geçilip rakip alta düþtüðü zaman çok tepki göstermiþlerdir.Seyirciler hep bir aðýzdan kaldýr diyerek hakeme tepki göstermiþlerdir.Fakat zamanla bu güzel anane kaybolmaya yüz tutmuþ ve þimdilerde ise sadece K.Maraþ merkez Bertiz ve baydemirli dýþýnda hiç bir yerde malesef yapýlmamaktadýr.Tarihi miras olan ve güreþimizin alt yapýsýna büyük fayda saðlayan böylesine önemli bu güreþlerin yaþatýlmasý için mutlaka yetkililerin çaba sarfetmeleri teþvik unsurlarý ortaya koymalarý ve en azýndan ananenin kaybolmamasý için giriþimlerde bulunmalarý þarttýr.

Kaynak:
Geleneksel spor dallarý federasyonu.

Kuraþ

Özbek halkýnýn geleneksel güreþ türleri 3500 yýl öncesine dayanan dönemi kapsamaktadýr. “Kuraþ” sözcüðü Özbekçe’den tercüme edildiðinde “Güreþ” anlamýna gelmektedir. Kuraþ ile mücadele ve toplumsal spor olarak çoðu eski doðu literatür kaynaklarýnda karþýlaþmak mümkündür. Bin yýl önce ortaya çýkan “Alpomýþ” Destanýnda bile “Kuraþ” en sevilen ve saygýyla karþýlanan, ayrýca söz konusu dönemlerde Özbekistan’ýn tarihi topraklarýnda yaygýn olan bir spor türü olarak ifade edilmektedir.
Çoðu eski ve orta çað filozof ve tarihçileri kendi el yazmalarý ve kitaplarýnda “Kuraþ”dan bahsetmektedir. Doðunun büyük alimi ve fikir adamý Ýbni Sina, “Kuraþ”ýn vücudu ve ruhu desteklemenin en iyi yöntemlerinden biri olduðunu yazmýþtýr. Ancak Kuraþ’ýn ilk olarak nerede ve ne zaman ortaya çýktýðý ile ilgili net bir bilgi þu ana kadar yoktur. Buna raðmen, Kuraþ’ýn en eski güreþ türlerinden olduðunu birçok uzman desteklemektedir.
Milattan sonra IX. yüzyýlda Kuraþ’ýn yeni geliþme aþamasý baþladý. O dönemlerde günümüzün Özbekistan Bölgesine yerleþen insanlar tarafýndan bayram ve düðün gibi büyük toplumsal olaylar düzenlendiðinde eðlence türü olarak Kuraþ kullanýlmýþtýr. Sonradan Kuraþ normal eðlenceden baðýmsýz bir spor türü ve fiziksel hazýrlýk yöntemlerinden birine dönüþmüþtür.
XII. yüzyýlda yaþamýþ Pehlivan Mahmud gibi büyük güçlü güreþçilerin isimleri halk içinde efsaneye dönüþmüþtür. Günümüze kadar Hivada yerleþen mezarý kutsal yer olarak kabul edilmekte ve çoðu ibadet edenleri kendisine çekmektedir. XIV. yüzyýlda tüm insan tarihinde tanýnmýþ baþkomutan ve devlet erbabý Amir Temur, kendi askerlerini fiziksel yeteneklerini geliþtirmeleri için “Kuraþ”ý kullanmýþtýr. Bilindiði gibi, Amir Temur’un ordusu o dönemin yenilmez ve dünyanýn en güçlü ordusu olmuþtur.
Yýllar geçti ve “Kuraþ” günümüzün Özbekistan bölgesinde yerleþen halkýn en sevdiði ve önem verdiði geleneklerinden biri haline gelmiþtir. Kuraþ, Özbek’lerin kanýnda vardýr dersek de hata yapmýþ olmayýz. Çocuklar, bu güreþ türüne olan sevgiyi babalarýndan miras almaktadýr. Günümüzde sadece Özbekistan’da iki Milyona yakýn kiþi “Kuraþ” ile uðraþmaktadýr. Ayrýca bu güreþ türünün meraklýsý ve takipçilerinin sayýsýný belirlemek zorlaþmýþtýr.
1980’li yýllarýn baþýnda Kuraþ’ýn meþhur Özbek ustasý, Judo ve Sambo, ayrýca Kuraþ’ýn geliþmesinde öncülük eden Kamil Yusupov, Kuraþ’ýn uluslararasý standartlara uygun olacak yeni evrensel kurallarýn hazýrlanmasý amacýyla miras olan Özbek güreþi öðrenilmesi konusunda araþtýrmayý baþlatmýþtýr. 90’lý yýllarýn baþýnda bu zor araþtýrmayý tamamlamýþtýr ve Özbek Kuraþ’ýný dünya arenasýna çýkarmayý hedeflemiþtir. Ýlk baþta kendisi tarafýndan hazýrlanan Kuraþ kurallarýný uzman ve sevenler arasýnda kamu görüþüne havale etmiþtir. Yeni kurallar, uluslararasý spor standartlarýna uygun olacak üniforma, güreþ yapýlacak yer, güreþ süresi ve kostüm iyi yönlerini kapsayan Özbek güreþ kurallarýný birleþtirmiþtir.
Kuraþ kurallarýnýn önemli bir üstünlüklerinden biri de yatýk durumunda, yani parter olarak güreþ yapmanýn yasak olmasýdýr. Güreþçilerin birisinin dizi yere deydiði zaman hakem güreþi durdurur ve güreþçilerin ilk pozisyonu almasýný saðlar. Bu durum Kuraþ’ýn spor seyircileri açýsýndan dinamik, hýzlý ve ilginç olmasýný saðlamaktadýr. Bunun dýþýnda Kuraþ kurallarý bel kemerinin aþaðý kýsmýnda tutulmasý, ayrýca diðer tüm acý veren ve boðucu hareketleri kesin olarak yasaklamaktadýr. Bu ise sporcularýn sakatlanma oranýný en aza indiren Kuraþ’ý güvenli bir güreþ türü yapmaktadýr

Kuraþ’ýn yeni dönemi eski Sovyet cumhuriyetleri içinde Özbekistan’ýn ilk olarak baðýmsýzlýðý ilan ettiði 1991 yýlýnda baþladý. Ülke Hükümeti, 70 yýllýk totaliter rejiminde engellenen ulusal deðerleri ve Özbek halkýnýn gelenekleri yeniden yaþatmak hedefini koydu. Milli güreþ türü Kuraþ’ýn yeniden hayata geçirilmesi konusu öncelikli hedeflerden biri oldu. Kuraþ’ý modern uluslararasý bir spor olmasý ve o¬nun Olimpiyat Oyunlarý kapsamýna dahil edilmesi önemli amaçlardan biri olmuþtur ve olmaya devam etmektedir.
Özbekistan Cumhurbaþkaný Ýslam Karimov’un desteðiyle bu Özbek güreþinin uluslararasý kapsamda bir takýmýn faal grup üyeleri aracýlýðýyla geliþtirme çalýþmalarý baþladý. Bu grup tarafýndan büyük bir baþarýlara imza atýlmýþ ve Özbekistan’ýn çeþitli bölgelerinde bir kaç büyük turnuvalar düzenlenmiþtir. Ülkenin her köþesinden binden fazla güreþçi bu turnuvalara katýlma isteðinde bulunmuþtur. Milyonlarca meraklý seyirci güreþ keyfini tatmak için ülkenin tüm stadyumlarýný doldurdu.
Kuraþ’çýlarýn faaliyetleri sadece Özbekistan bölgesiyle sýnýrlý kalmamýþtýr. 1992 yýldan baþlayarak bu grup tarafýndan Türkiye, Güney Kore, Kanada, Japonya, Hindistan, ABD, Monako ve Rusya gibi resmi spor forumlarýnda Özbek güreþinin uluslararasý platformda bir kaç defa sunumu yapýlmýþtýr. Bu çalýþmalar sonucunda Eylül 1998 tarihinde Özbekistan’ýn baþkenti Taþkent’te düzenlenen ilk uluslararasý Kuraþ turnuvasýna dünyanýn 30 ülkesinin katýlýmý saðlanmýþtýr. Turnuva büyük bir ilgiyle karþýlandý. Taþkent merkezinde yerleþen ve 30 bin kiþi kapasiteli açýk stadyum tamamen doldu. Özbekistan’daki ve dýþýndaki milyonlarca kiþi TV aracýlýðýyla turnuva gidiþ hattýný izlemiþtir. Cumhurbaþkanlýðý Ödülü için düzenlenen 1.Uluslararasý Turnuva büyük baþarýyla geçti. Meþhur Türk güreþçi Salim Tataroðlu turnuvada galip oldu.
1.Uluslararasý Turnuvanýn düzenlenmesi yeni bir tarihi bir olaya neden oldu. 6 Eylül 1998 tarihinde Avrupa, Asya ve Amerika gibi 28 ülke temsilcilikleri uluslararasý arenada Özbek güreþini temsil eden Uluslararasý Kuraþ Birliði adýyla (kýsaca UKB) resmi bir organýn oluþmasýný saðladý. Bu organýn ilk kurultayýnda uluslararasý Kuraþ kurallarýný kabul eden ve UKB yönetim kurulunu belirleyen (Ýcra Komitesi) yeni uluslararasý spor organizasyonun tüzüðü o¬naylandý. Özbekistan Cumhurbaþkaný Ýslam Karimov, Kuraþ’ýn uluslararasý arenada geliþmesinde önemli gayretler gösteren birisi olarak tam oyla UKB’nin “Onur Baþkaný” görevine seçildi. Ýcra Komitesinde 15 üye olup, UKB kurultayýnda oy çoðunluðu alma yoluyla dört yýllýk süre için tekrar seçilebilme hakký saklý kalmak koþuluyla seçilmektedir.
1999 yýlýnýn Mayýs baþlarýnda Taþkent yeni bir olayýn þahidi oldu – Avrupa, Asya, Afrika, Doðu ve Güney Amerika gibi beþ farklý kýtanýn 48 ülkesinden gelen güreþçilerin katýlýmýyla I. Dünya Kuraþ Þampiyonasý düzenlendi. Özbek Devleti Baþkaný ve UKB’nin o¬nur Baþkaný Ýslam Karimov, bu þampiyonanýn açýlýþ konuþmasýnda Özbek Kuraþ’ý Özbek halkýnýn kendine özgü ruhi ve karakterini, özellikle kendi rakibine göre cesur, kararlý ve merhametli, adil, dürüst ve insani olmayý benimseyen özelliklerini kapsadýðýný ifade etti. Bununla beraber sözü geçen özellikleri kapsayan bu spor türünün tüm dünyanýn desteðini ve sempatisini kazanma þansýnýn çok yüksek olduðunu vurguladý.
Günümüzde Kuraþ, hemen hemen tüm dünya tarafýndan kabul görmüþtür. Bolivya, Kanada, ABD ve Güney Afrika Cumhuriyeti’nden Hollanda, Türkiye, Rusya ve Japonya’ya kadardýr. Þu anda UKB, beþ kýta Federasyonu ve 70’den fazla Asya, Avrupa, Amerika, Okean ve Afrika Kuraþ Milli Federasyon’larýný tek çatý altýnda birleþtirmektedir. Gün geçtikçe uluslararasý spor organizasyonu olarak UKB’nin itibarý artmaktadýr. UKB Baþkaný ve diðer Ýcra Komitesi üyelerin çeþitli uluslararasý spor kurumlarý ve teþkilatlarýn yöneticilerle olan buluþmasý ve görüþmeleri bunun kanýtýdýr.
Kuraþ, en eski güreþ türü olarak bilinir. Ayný zamanda hiç kuþkusuz ki, bu kadar eski tarihi sahip olmasýna raðmen dünya arenasýnda en genç spor türüdür. Kuraþ, 1998 yýlýnda uluslararasý arenada kendi yoluna baþladý. Kolay ve kýsa olmayan bir yoldur. Baþtan itibaren bu yolun hedefi net olarak belirlenmiþtir. Yani, Özbek Kuraþ’ýnýn uluslararasý bir spor dalý olmasýný saðlamaktýr.

Kýlýç sporlarý

Süvari bir ulus olan Türklerde kýlýcýn her kiþinin yanýnda taþýdýðý bir araç olmasý çok doðaldýr.Türkler at ve kýlýçla tarih boyunca çaðlar açmýþlar,çaðlar kapamýþlardýr.Kýlýç Türklerde kutsal kabul edilmiþtir.Demir ve onu eriten ateþin büyük bir ruhsal yönü olduðu kabul edilirdi.Demire büyük saygý gösteren Türkler bu nedenle kýlýca da saygý göstermiþler,yeminlerini kýlýç üzerinde yapmýþlardýr.
Ýyi kýlýç yapýmý demiri bulan Türkler tarafýndan gerçekleþtirilmiþtir.Kamalarýn namlu denilen madeni bölümü daha da uzunlaþtýrýlan Türk kýlýçlarý dövme demirden ve aðýrlýklarý uç tarafa toplanacak biçimde yapýlýrdý.Her bozuluþ yada kýrýlýþta yeniden dövülerek kýlýç biçimi veriliyordu.Türkler,kýlýcýn yapýmýnda ve kullanýmýnda de üstün yetenek göstermiþ,kýlýcýn kullaným tekniðinde de büyük aþama yapmýþlardýr.Özel formüllerle yapýlan kýlýçlar yetenekli bileklerde büyük iþler baþarmýþlardýr.Tek vuruþta bir deve yavrusunu ikiye biçen bilek,yine tek vuruþta bir atlasý ikiye bölüyor,kat kat yapýlmýþ keçeyi doðruyordu.
Kýlýcý saldýrý aracý olarak kullanan Türkler kýlý kesecek kadar hünerli idi ve savunma aracý olarak kalkaný da ona eþ deðer özellikte kullanýyordu.Avrupa kýlýçlarý düz ve iki tarafý da keskin olarak yapýlýyordu.Türk kýlýçlarýnýn ise bir tarafý keskin ve kývrýktýr.Mezarlarýna atlarý ve kýlýçlarý ile gömülmelerini isteyen Türklerin kazýlarla saðlanan bulgularýnda bu tarihsel yönlerini yansýtan bir çok belge ele geçmiþtir.
M.Ö. 23-24. Yüzyýl öncesine varan doðu Hun Türklerinin silahlarýna ait Çin kaynaklarýnda geniþ açýklamalar vardýr.Bir bölümde þöyle denilmektedir:”Onlarýn hepsi zýrhlý süvarilerdi.Uzaða mahsus silahlarý yay ve oktu,Kýsa silahlarý ise keskin kýlýçlar ve mýzraktý.
Tarihçi lofyor.”Türkler(kýlýç,acemilik ve dikkatsizlikte bir toprak çanak gibi kýrýlýr)der.kýlýç onu kullananýn bileðin kuvvet ve yeteneði ile üstünlük kazanýr.Ýþte bu bilek Türklerde vardýr” demektedir.
Ayrýca tarihi belgelerde Alparslan’ýn yönettiði ani saldýrýlarda her Türk askerinin biri elinde,biri belinde,biride aðzýnda olmak üzere üç kýlýcý olduðu belirtilir.Savaþ dýþýnda ise kýlýç bir egemenlik sembolü olarak kullanýlýyordu.
Kýlýç;kabza,korkuluk ve namlu diye adlandýrýlan üç bölümden oluþmaktadýr.
Kabza: Aðaç,boynuz,kemik yada madeni maddelerden yapýlýrdý.kabzanýn süslü olmasýna her dönemde ayrý bir özen gösterilirdi.
Korkuluk: Kýlýcý kullanan kiþinin elini bir darbeye karþý koruyan bölümdür.
Namlu ise: Kýlýcýn madeni bölümüdür.Türk kýlýçlarýnýn namlularý eðridir.Eðri namlular darbede daha büyük yara açtýklarý için delici kýlýçlardan daha öldürücüdür.Bazý kýlýçlarda iki yanlarý keskin,ucu sivri,düz yada yuvarlak olan namlu türleri de vardýr.Namlunun keskin kenarýna kýlýç aðzý yada kýlýç yalmaðý denir.Kýlýçlar kullanýlmadýklarý zaman “kýn” denilen bir kýlýfta korunur ve taþýnýr.Kýn önceden madenden yada tahtadan yapýlýrdý.Kýnýn üst tarafýnda bele baðlanmasýný saðlayacak olan bölüm vardýr.
Eski Türklerde kýlýç yapýmý ustalýðý yaný sýra,kýlýç üzerine ve kýnýna yapýlan iþlemecilikte büyük bir sanata dönüþmüþtür.Kýlýçlarýn kýnlarý ilk dönemlerden beri hayvan,bitki türündeki motiflere göre süslenirdi.Kýlýçlarýn üzerine de özellikle kabza bölümlerine;kaç yýlýnda,hangi amaçla,kimin tarafýndan yapýldýðý kazýnarak iþlenirdi.Ýslam dininin kabulünden sonra kýlýçlar üzerine ayet,hadis ya da bazý mýsralar iþlemekte bir gelenek olarak benimsenmiþtir.
11.Yüzyýlda yazýlan Kaþgarlý Mahmud un eserinde; demir maddesinde þu açýklamalar vardýr; Kýrgýzlar Yabanku,Kýpçaklar ve öteki Türk boylarý yemin edecekleri zaman demirden yapýlmýþ kýlýcý kýnýndan çýkarýrlar önlerine enine koyar “Bu kök girsin,kýzýl çýksýn” diyerek yemin ederlerdi.Bunun anlamý sözümde durmasam bu kýlýç temiz girsin vücudumdan kanlý çýksýn biçiminde idi.Bu suretle ”Demir intikamýný alsýn” demekti.
Eski Türklerde daha 5-6 yaþýndaki çocuklar ellerine verilen tahtadan yapýlmýþ kýlýçlarla bu uðraþa hazýrlanýrdý.Daha sonra iki çocuk bu tahta kýlýçlarla birbirlerinin karþýsýnda beceri edinirlerdi.Eski kaynaklara göre Türkler eðri ve tek yüzlü bir savaþ aracý olarak kullandýklarý kýlýçlarý ile ilgili düzenlenen oyunlara büyük önem verirlerdi.Kýlýçla ilgili becerilerini artýrmak,sergileyebilmek için sýk,sýk gösteri düzenlenirdi.Bu kýlýç oyunlarý yýl dönümlerinde ve büyük törenlerde yakýlan ateþin çevresinde,müzik eþliðinde ritmik hareketlerle yapýlýrdý.Bu oyunlar ve benzeri akrobatik hareketlerin Türk efsanelerinde, destanlarýnda geçmesi bunlarýn tarihin derinliklerinden indiðini anlatýr.
Kýlýç-kalkan oyunu bir dini inançtan oluþmuþtur.Bu gösteri ilkbaharda yeniden ateþ yakmak amacý ile yeni yýlýn baþýnda yapýlýrdý.Bundan yeni yýlýn ürünü için bir sonuç çýkarýlýrdý.
Ýki düþman kabile arasýndaki iddialý gösterilerde öldürme koþulu vardý.Düðün ve bayram gibi özel günlerdeki gösterilerde ise oyuncular birbirlerini yaralamaktan kaçýnýrlardý.Ancak oyunun aþýrý heyecan ile yinede ölenler olabilirdi.
Türkler çok iyi kullandýklarý kýlýçlarýna kutsal bir deðer kazandýrmýþlardýr.Eski Türklerde olduðu gibi Osmanlý Türkleri de yeminlerini kýlýç üzerine ederlerdi.Fatih Sultan Mehmet Bosna’daki Latin kilisesine tanýdýðý ayrýcalýðý doðrulamak için ”Kuþandýðým kýlýç hakký için” diyerek güvence vermiþtir.Yavuz Sultan Selim de Venediklilere ticaret ile ilgili olarak verdiði izni;”Kýlýcým hakký için” diyerek garanti etmiþtir.
Kýlýç yapýmý için 3-5 kg aðýrlýðýndaki kýlýç yumurtasý 5-8 cm çapýnda ve 8-12 cm yüksekliðinde oval biçimdeki bir çelik külçe dövülerek yapýlýrdý.Sonradan deðiþik formüllerle kýlýca su verilirdi.Kýlýca su verme iþlemi baþlý baþýna bir sanattý.Kýlýç ustalarý kendilerine özgü deðiþik su verme formülleri bulmuþlar ve bunlarý birbirlerinden büyük deðer olarak gizlemiþlerdir.Bu türde yapýlan Türk kýlýçlarý havaya atýlan yaþ pamuktan bir yumaðý kolayca ikiye biçerdi.
Kaynak
Doðan Yýldýz Türk spor tarihi Ýstanbul-1979

Yaðlý güreþ Yaðlý güreþ, geleneksel bir Türk sporudur. Güreþçiler vucutlarýna yað sürerek güreþtikleri için bu þekilde adlandýrýlýr. Er Meydaný denilen alanlarda yapýlýr.

Güreþçilerin vucutlarýnýn yaðlanmasý nedeni ile birbirlerini tutmalarý zorlaþtýðýndan, büyük güç ve ustalýk gerektiren bir spordur.

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Yagli_gures1.jpg/250px-Yagli_gures1.jpg

Tarihçe

Yaðlý güreþ Mýsýr kaynaklýdýr. Deniz ticareti sayesinde Avrupa'ya, Balkanlar'a taþýnmýþtýr. Özellikle bir düðün eðlencesi olarak, güreþçilerin büyük toprak sahipleri tarafýndan davet edilmeleriyle baþlamýþtýr. Türklerin MÖ 4. yy.dan beri güreþ yaptýklarý bilinmektedir. Ýlkbahar aylarýnda doðanýn canlanýþý için yapýlan kutlamalarda, evlenme merasimlerinde, zafer þölenlerinde hep güreþ müsabakalari yapýlýrdý. Osmanlý Ýmparatorluðu’nda karakucak ve yaðlý güreþler yaygýn olarak ve devletin kontrol ve himayesinde yapýlmaktaydý. Birçok bölgede güreþ tekkeleri kurulmuþ, bunlarýn baþlarýnda þeyh denilen eski ve ünlü pehlivanlar görev almýþtýr.

Günümüzde de bu geleneðin bir uzantýsý olarak organize edilen güreþ etkinliklerinde, aðalýk sistemi ile masraflarý karþýlayan bir kiþi bulunur. Bu kiþiler genellikle yörenin tanýnmýþ ve varlýklý kiþileridir.

Osmanlý padiþahlarýndan Sultan 4. Murad ve Sultan Abdülaziz de bizzat güreþ yaparak bu spora gösterdikleri önemi göstermiþlerdir. Edirne Sarayiçi’nde yapýlan 650 yýllýk geçmiþe sahip Kýrkpýnar Yaðlý Güreþleri, bu sporun Türk kültürünün ayrýlmaz bir parçasý olduðunu gösterir.

1996 yýlýnda Geleneksel Spor Dallarý Federasyonu kurulmuþ ve yaðlý güreþ için önemli bir adým atýlmýþtýr.

Pehlivan

Pehlivan sözcüðü Farsça'dýr. Burhan-ý Katý'ya göre asýl anlamý; yürekli, cesur (þeci), yiðit (dili) ise de, zabit, vali, iri vücutlu ve doðru sözlü kimseye de pehlivan denilir. Bu nedenle yerine göre çeþitli zamanlarda farklý anlamlarda kullanýlmýþtýr.

Selçuklular zamanýnda kahramanlýk gösteren savaþçýlara, üstün baþarý kazanan atýcý, güreþçi, gürzcülere pehlivan denilse de, bu sýfat 16. yy. baþlarýnda yalnýz sporcular için kullanýlmýþtýr. Pehlivan deyiminin bu anlamda kullanýlýþý Sultan II. Mahmut devrinin sonuna kadar sürmüþtür.

Türkler, erkeði, kadýný ve çocuðuyla güreþ sever; ruhlarýndaki savaþçý duygularýn da etkisiyile güreþçiye saygý duyar ve pehlivanlara ayrýcalýk tanýrlar. Güreþçiye karþý duyulan sevgi ve saygý, pehlivanlarýn güçlü kuvvetli, vücut yapýsý ve adaleleri geliþmiþ, saðlýklý görünümlü insanlar olmasýndan kaynaklanýr. Pehlivanlarýn kahraman, yiðit, doðru ve mert, 'eline, beline ve diline sahip' insanlar olduðu düþünülür.

Osmanlýlar zamanýnda saray dýþýnda yapýlan güreþ müsabakalarý; panayýrlarda, düðünlerde, bir hayýr kurumu yararýna veya bu iþi meslek edinmiþ kiþilerin özel yer ve salonlarýnda yapýlýrdý. Ayrýca düðün ve Ramazan güreþleri adý altýnda düzenlenen etkinlikler de yapýlmýþtýr.

Sýkletler (Boylar)


Kýrkpýnar baþta olmak üzere, büyük çaplý yaðlý güreþ müsabakalarýnda boylar þu þekilde düzenlenir:

Teþvik Boyu
Deste Küçük Boy
Deste Orta Boy
Deste Büyük Boy
Küçük Orta Küçük Boy
Küçük Orta Büyük Boy
Küçük Orta Boy
Baþ Altý Boy
Baþ Boyu


Güreþçi sayýsýnýn daha az olduðu mahalli yaðlý güreþ etkinliklerinde ise boylar aþaðýdaki gibi düzenlenir:

Teþvik Boyu
Deste Boyu
Küçük Orta Boy
Büyük Orta Boy
Baþ Altý Boy
Baþ Boyu


Önemli pehlivanlar

Kurtdereli Mehmet Pehlivan
(Gaddar) Kel Aliço
Molla Ýzzet
Koca Yusuf
Adalý Halil
Nakkaþ Eyüp
Kýzýlcýklý Mahmut
Mehmet Ali Yaðcý
Ahmet Taþçý
Nizamettin Akbaþ
(BABAESKÝLÝ nazmi UZUN

ata sporlarý, cirit , okçulk , atçýlýk , güreþ , kýlýç sporlarý, ve yaðlý güreþtir

ya nolur kýsa kýsa yazýn bu bnim performans ödevimmmm:)

Güreþ Cirit Okculuk bu kadar galibaaaaaaaaaa

1.cirit atma
2.meddah
3.okçuluk
4.atçýlýk-binicilik
5.kýlýç sporlarý
6.güreþ
7.yaðlý güreþ

aga acaba bana ata sporlarýmýzýn oynandýðý arenalarýn adýný ve kabul edildiði tarihin açýklamasýný söler misin ltfnn

bakýnýz

geleneksel sporlarýmýz neler

CÝRÝT OYUNUNDA KULLANILAN TERÝMLER
Deðnek; Diðnek, Deynek: Çeþitli yörelerde cirit oyununa verilen ad.
Cirit Havasý: Cirit oynanýrken davul ve zurna ile özel ritmlerde çalýnan ezgilerin tümü ya da bir tanesi.
At Oyunu: Ciritin Tunceli ve Muþ yöresindeki adý.
At Oynatma Havasý: Tunceli ve Muþ yörelerinde ciritten önce at oynatma için özel ritmlerde çalýnan ezgi ve ritmlere verilen ad.
Rahvan: Atýn iki ayakla koþar gibi ayný yanda bulunan ayaklarýný ayný anda atarak yaptýðý, biniciyi sarsmayan bir yürüyüþ þeklidir.
Rahvan At: Biniciyi sarsmadan yürüyen at.
Týrýsa Kalkmak: Atýn çaprazlama ayak atarak hýzlý ve sarsýntýlý yürüyüþüne denir.
Dörtnal: Atýn en hýzlý koþuþu.
Hücum Dörtnal: Atýn en hýzlý koþuþunun daha ilerisinde bir süratle hedefe at sürme.
Adeta: Atýn düz yürüyüþü.
Aheste: Atýn aðýr aðýr, arka kalçalara yüklenerek yürüyüþü.
At Baþý: Ýki atýn bir hizada oluþu.
At Cambazý: Ciritte at üzerinde beceri ve hüner gösteren binici.
At Oynatmak: Ciritte hüner göstermek.
Sipahi, Sipah, Ýspahi: Eskiden Yeniçeriler zamanýnda bir sýnýf atlý askere denirdi. Fakat iyi at binen kiþilere de at oyunlarýnda becerisi olan oyunculara da çeþitli yörelerde bu adlar kullanýlmaktadýr.
Seymen Olmak: Ulusal giysilerin yöreye ait olanlarýnýn düðün nedeni ile Ankara dolaylarýnda giyilmesine denir.
Osmanlý: Atlý, suvari, anlamýnda kullanýlmaktadýr.
Menzil: Ciritte at üzerinde sýra biçiminde duranlara verilen ad.
Alan: Cirit meydanýna verilen ad. Cirit oynanan yer.
Þehit: Ciritte isabet alýp ölenlere verilen ad.
Acemi: Savurduðu ciriti ata deðen oyuncuya denir.

Cirit Oyunu (8.8 Mb)

binicilik atçýlýk okculuk güreþ yaðlý güreþ kýlýç sporlarý cirit

milli sporlarimiz nelerdir?cirit ,hamçökelekmuhavere ,hunyabin ve güreþtir

milli sporlarýmýz nelerdir

CÝRÝT OYUNUNDA KULLANILAN TERÝMLER
Deðnek; Diðnek, Deynek: Çeþitli yörelerde cirit oyununa verilen ad.
Cirit Havasý: Cirit oynanýrken davul ve zurna ile özel ritmlerde çalýnan ezgilerin tümü ya da bir tanesi.
At Oyunu: Ciritin Tunceli ve Muþ yöresindeki adý.
At Oynatma Havasý: Tunceli ve Muþ yörelerinde ciritten önce at oynatma için özel ritmlerde çalýnan ezgi ve ritmlere verilen ad.
Rahvan: Atýn iki ayakla koþar gibi ayný yanda bulunan ayaklarýný ayný anda atarak yaptýðý, biniciyi sarsmayan bir yürüyüþ þeklidir.
Rahvan At: Biniciyi sarsmadan yürüyen at.
Týrýsa Kalkmak: Atýn çaprazlama ayak atarak hýzlý ve sarsýntýlý yürüyüþüne denir.
Dörtnal: Atýn en hýzlý koþuþu.
Hücum Dörtnal: Atýn en hýzlý koþuþunun daha ilerisinde bir süratle hedefe at sürme.
Adeta: Atýn düz yürüyüþü.
Aheste: Atýn aðýr aðýr, arka kalçalara yüklenerek yürüyüþü.
At Baþý: Ýki atýn bir hizada oluþu.
At Cambazý: Ciritte at üzerinde beceri ve hüner gösteren binici.
At Oynatmak: Ciritte hüner göstermek.
Sipahi, Sipah, Ýspahi: Eskiden Yeniçeriler zamanýnda bir sýnýf atlý askere denirdi. Fakat iyi at binen kiþilere de at oyunlarýnda becerisi olan oyunculara da çeþitli yörelerde bu adlar kullanýlmaktadýr.
Seymen Olmak: Ulusal giysilerin yöreye ait olanlarýnýn düðün nedeni ile Ankara dolaylarýnda giyilmesine denir.
Osmanlý: Atlý, suvari, anlamýnda kullanýlmaktadýr.
Menzil: Ciritte at üzerinde sýra biçiminde duranlara verilen ad.
Alan: Cirit meydanýna verilen ad. Cirit oynanan yer.
Þehit: Ciritte isabet alýp ölenlere verilen ad.
Acemi: Savurduðu ciriti ata deðen oyuncuya denir.

sadece 4 ata sporumu var ya ???*

güreþ
 

güreþ

daha fazla yokmu?????????????????????????????

Cirit
Okçuluk
Atçýlýk-Binicilik
Güreþ
Kýlýç sporlarý
Yaðlý güreþ

geleneksel sporlarýmýz
 

yha of cwp doðru düzgün yokmu :)

Okçuluk Tarihi Tarihin Derinliklerinde Ok ve Yay
Ok ve yayý elinize aldýðýnýz an, zaman içinde neredeyse 20 bin yýl öncesine uzanan bir yolculuða çýkýyorsunuz demektir. Ok ve yay, ilkel insan topluluklarýnýn hayatta kalma mücadelesinde önemli bir rol üstlenmekteydi. Bazý araþtýrmacýlar yayýn ilk kez 15.000 yýl önce Afrika'da kullanýldýðýný düþünmektedirler. Bu süreyi 50.000 yýla kadar çýkaran yazarlar varsa da, genel kabul gören düþünce bunun çok abartýlý olduðudur.

Ýslam geleneðine göre ok ve yay Cebrail tarafýndan Hz. Adem'e, ekinlerini kargalara karþý koruyabilmesi için getirilmiþtir. Ancak bilimsel veriler, "Ýlk Ýnsan"ýn daha ilkel silahlar kullanmýþ olduðunu ispatlamaktadýr.

Yayýn ilk kez nerede ve ne zaman kullanýldýðýný belirlemek güçtür, çünkü yayýn ana malzemesi aðaçtýr ve zamanýn aþýndýrýcý etkisine karþý koyamamaktadýr. Maðara duvarlarýndaki resimler ipucu vermekten öteye geçmemektedir. Çünkü bu resimlerde arkasý tüylerle donatýlmýþ görülen oklarýn, atlatl adý verilen bir tür mýzrak fýrlatýcýsýna ait dartlar olmasý olasýlýðý yüksektir. Avrupa'da arkeolojik buluntu olarak kayda geçmiþ en eski yaylar 1930'da Almanya'nýn kuzeyinde bulunmuþ olan Stellmoor kalýntýlarý ve Danimarka'daki Holmegaards kalýntýlarýdýr. Bu iki buluntu, sýrasýyla 10.000 ve 8.000 yýl öncesine tarihlenmektedir. Holmegaards'da bulunan tipte yaylar baþka arkeolojik buluntularda da ele geçmiþ, en genç kalýntýlar 4.800 yýl öncesine tarihlendirilmiþtir. Her iki yay da Taþ Devri'ne ait silahlardýr.





Zaman içinde yay, önemli bir savaþ aracý haline gelmiþtir. Ateþli silahlar yayýn tahtýný sarsana kadar av için de etkili ve aranan silah olma özelliðini korumuþtur.

Okçuluðun Spor Dalý Olarak Geliþmesi


Ateþli silahlarýn geliþmesi ve yaygýnlaþmasýyla yay hem Doðuda hem Batýda savaþ alanlarýndan silinmiþ, ancak okçuluk zor ve eðlenceli bir spor dalý olarak varlýðýný korumuþ, günümüze kadar çeþitli kollardan geliþimini sürdürmüþtür.

Okçuluðun Batýda bir spor dalýna dönüþmesi, baþlangýcý 16. yüzyýla dayanan bir süreçtir. Ýngiliz kralý VIII. Henry okçuluðun bir spor dalý olarak geliþmesi için giriþimde bulunmuþ, ilk okçuluk derneði, 'Guild of St. George', 1537'de, kralýn emriyle kurulmuþtur. Okçuluk ile ilgili bilginin korunmasý ve Ingilizler arasýnda okçuluða ilginin arttýrýlmasý amacýyla, 1545'de Roger Ascham tarafýndan Toxophillus adlý kitap yayýnlanmýþtýr. 1600'ler boyunca okçuluk dernekleri kurulmuþ ve düzenledikleri turnuvalar ile okçuluk bir müsabaka sporu haline getirilmiþtir.

Kuzey Amerika'da ise ilk göçmenlerin gelmesi ile, Eski Dünya'nýn yay yapýmý ve okçuluk ile ilgili bilgileri de bu yeni kýtaya taþýnmýþtýr. Kýsa zamanda hedef okçuluðu bu kýtada da sevilen bir uygulama haline gelmeye baþlamýþ, 1828'de 'United Bowmen of Philedelphia' adýyla ilk okçuluk derneði kurulmuþtur. Amerikan Ýç Savaþýndan sonra eski Konfederasyon askerlerinin ateþli silah bulundurmalarý yasaklanýnca, yay bir av silahý olarak ön plana çýkmýþtýr. Maurice Thompson'ýn 'The Witchery of Archery' (Okçuluðun Büyüsü) adlý kitabý yazmasýný takiben, okçuluða olan ilgi ülkede hýzla büyümüþ, 1879'da National Archery Association (Milli Okçuluk Birliði) kurulmuþ ve müsabakalar düzenlemeye baþlamýþtýr. 'Field Archery' ('saha okçuluðu') denilen ve avlanma koþullarýný simule eden bir tür hedef okçuluðunun ortaya çýkmasý ve yay ile avlanmanýn giderek yaygýnlaþmasýyla, 1939'da National Field Archery Association (Milli Saha Okçuluðu Birliði) kurulmuþtur



1904'ten itibaren Olimpiyat Oyunlarýnda bayanlar müsabakalarý da eklendi. Fotoðraf, 1908'deki karþýlaþmalarda çekilmiþtir.

Okçuluk Olimpiyatlara resmi olarak ilk kez 1900 Paris Olimpiyat Oyunlarý ile girmiþtir. Bunu takiben 1904 St. Louis ve 1908 Ýngiltere Olimpiyatlarýnda yer alan okçuluk, 1920'de Belçika'da düzenlenen Olimpiyatlara kadar bir daha görülmemiþtir. Bundan sonraki 52 yýl boyunca, ikinci bir ortadan kayboluþ yaþanmýþtýr.

Müsabakaya yönelik okçuluðu bir düzene oturtabilmek için, Polonyalý okçular 1930'larda uluslararasý bir oluþum meydana getirmenin peþine düþmüþler, bu uðraþlarýn sonunda Federation Internationale de Tir A L'Arc (Uluslararasý Ok ve yay Federasyonu), bilinen kýsaltmasýyla FITA kurulmuþtur. FITA evrensel kurallar tespit etmiþ ve Olimpiyat Oyunlarý dahil olmak üzere bir çok spor organizasyonunda yer alacak okçuluk disiplinleri geliþtirmiþtir. Okçuluk, 1972'de tekrar Olimpiyat Oyunlarýna dahil olmuþtur.

Ok ve yay tasarým ve imalatýnda, kullanýlan materyaldeki ve onu iþleyen teknolojideki geliþmeler sonucunda, yayýn atýþ hassasiyeti hatýrý sayýlýr derecede artmýþtýr. Bu da, okçuluða duyulan ilginin artmasýna sebep olmuþtur. Ancak bu geliþmeler, okçuluðun modern materyal ve teknolojiye baðýmlý hale gelmesine sebep olmuþtur. Yine de, primitif malzemeye dayalý geleneksel okçuluk uygulamalarý sýnýrlý bir kitle tarafýndan sürdürülmüþtür. Japonya, Kore, Moðolistan gibi ülkeler kültürlerinin birer parçasý olan geleneksel okçuluk stillerini ve ilgili malzemenin yapýlmasýna yönelik bilgiyi korurlarken, 'geleneksel' okçuluðun önemli bir ayaðý da, ABD'nde ortaya çýkmýþtýr ve bütün dünyada hýzla sempatizan bulmaktadýr.

Türk geleneksel okçuluðu ise maalesef tarihe karýþmýþtýr ve bu konu ile ilgili bilginin korunmasý için acil entellektüel yardým ve çaba gerekmektedir. Konu tamamen öksüz ve yetim býrakýlmamýþsa da, yapýlan araþtýrma ve yayýn çok azdýr. Yeni nesillerin konuya ilgisi azdýr, ilgisi olanlar da maalesef yeterli bilgiye sahip deðildir. Günümüzde, yurdumuzda uygulanan okçuluk da stil, malzeme ve bilgi açýsýndan tamamen Batýlýdýr.

Atçýlýk-Binicilik
Günümüzde de olduðu gibi,ulusal ve Türk Tarihinin her döneminde “At Murattýr” sözcüklerine baðlý kalýnarak,her Türk ata karþý sevgi,güven,ilgi duymuþ ve onu kendisinden bir parça kabul etmiþ,ona kutsallýk tanýmýþ,saygýnlýk kazandýrmýþ,sanatýnda,edebiyatýnda,müziðinde eþsiz bir yer vermiþtir.
Nazmi Sevgen;”Türklerde at ve atçýlýk” adlý kitabýnda 1937 yýlýnda Ankara da toplanan tarih kurultayýnda Avusturya lý tarih bilimcisi Hoopers atýn ilk evcilleþtirme hareketinin Ýç Asya da Türkler tarafýndan yapýldýðýný, Macar tarihçisi Allfoldin de,bu konudaki ilklerin Altay Türklerine ait olduðunu öne sürmüþtür.Alman tarih bilimcisi Portriatz ise “Eski çaðlarda at” adlý eserinde atýn M.Ö.6000 dolaylarýnda Türkler tarafýndan evcilleþtirildiðini iddia etmiþ ve iddiasý için bazý bulgularý kesin kanýt göstermiþtir.
Yaklaþýk olarak M.Ö.4000 yýllarý dolaylarýnda Türkler tarafýndan bir çekim hayvaný olarak arabalara koþulan at,askeri amaçlarla savaþ sýnýfý oluþmasýna sonuç olarak ta Asya’nýn ve öteki kýtalarýn tarihi ve siyasal yaþamýnýn oluþum ve deðiþiminde etkinlik kazanmýþtýr.Türkler onunla uzaklýklarý enmiþler,derisinden giysi ve ayakkabý yapmýþlar,lezzetli bulduklarý tayýnýn etini yemiþler,kýsraklarýn sütünden mayalanma ile saðlanan “Kýmýz” adý verilen ve keyiflendirici içkiyi yapmýþlardýr.Ayrýca yele ve kuyruklarýný da deðerlendirmiþlerdir.kemiðinden kaymak için araç,kýllarýndan að,gözleri güneþ ýþýðýndan koruyan bir tür gözlük örmüþlerdir.
Eski Türklerde at kültürü ile ilgili çeþitli bulgular bir belge olarak,bu gün çeþitli ülkelerin müzelerine deðer katmaktadýr.Yenisey yörelerinde eski Türkler tarafýndan,kayalar üzerine yapýlmýþ at resimleri ve çok eski dönemlere ait,Türk mezarýndan çýkan eþyalarýn üzerinde süsleme sanatý olarak at figürleri kullanýldýðý görülmektedir.Eski Türk destanlarýnda ve efsanelerinde at baþ tacý dýr,ayrý bir yeri vardýr.Oðuz destaný atla baþlar.Dede Korkut ta ,Bamsý Beyrek öyküsünde atla kardeþleþmiþtir.
Eski Türklerin ilkel atlarý yakalayabilmek için Türlü yöntemler kullandýklarý,kitabelerde yazýlýdýr.Karluk han buzullar içinden ünlü bir atý alýp çýkardýðý için ad almýþtýr.Eski Türklerdeki ”Türk atsýz,kuþ kanatsýz” sözü çok þey anlatýr.
Tüm tarihi kaynaklar,atýn vataný olarak orta Asya bölgesini göstermektedir.Kýrgýz stepleri ile Gobi havalisinin atýn vataný olduðu konusunda görüþ ve kanýt birliði vardýr.Eski Türklerin “Yýlký” adýný verdikleri at sürülerinin,ýrk ve evcilleþtirilmeleri ile ilgili bilgiler çok geniþtir.
Atsýz Türkler sosyal yaþamda hor görülürdü,fakirlik nedeni ile ata sahip olamayanlar çalmak zorunda idi.Eski Türkler sadece at çalmayý olaðan saymýþlardýr.Zira bu bir beceri olarak kabul ediliyor ve atýný çaldýran kiþi için bu hareket onur kýrýcý olarak deðerlendiriliyordu bu nedenle kabileler arasýnda sýk sýk çatýþma çýkýyordu.
Çalýnan atlarý belirlemek amacýyla atlarý özel damgalama yöntemleri uygulanýyordu.Damga yerine bazý kabileler atýn kulaklarýna özel iþaretler iþlemeyi yeðlerlerdi.kabile sembolleri olarak benimsenen biçimler mezar taþlarýnda da görülür.
Eski Türklerde at yarýþlarý ile eþ seçiminde de kullanýlýyordu.
Bu yarýþlar iki türlü oluyordu birisinde atlý kýzlar bir grup halinde yarýþa baþlýyorlar ve arkalarýndan atlarýný grup halinde koþturan erkekler içlerinden birini yakalayýp atlarýnýn terkilerine alýyorlardý.Daha sonra eþ olarak seçtikleri bu kýzlarla evleniyorlardý.
Diðer türlü ise eðer kýzýn isteyeni çok olursa yarýþa kýz tek baþýna baþlýyor,daha sonra ardýndan atlarýný koþturan erkek grubundan kim kýzý yakalarsa o evlenme hakkýný elde ediyordu.

Eski Türklerde görülen atla bütünleþme", Osmanlý Türklerinde de sürmüþtür. At, Osmanlý,Türklerinde onur, saygý ve sevgi unsuru olarak kabul edilen bir yoldaþ olmuþtur. Bunlarla baþarýdan baþarýya koþmuþlar; üç kýta üzerinde egemenliklerini sürdürmüþlerdir.

Anadolu Selçuklularýnda 100 bin süvariden oluþan bir ordu bulunuyordu. Osmanlý imparatorluðunda ise, 16.yüzyýlda bu sayý 250 bine yaklaþtý. Edirne, Filike. Selánik. Amasya, Yozgat, Merzifon, Eskiþehir (çifteler çiftiði), Malatya (Sultan suyu), Veziriye, Adana (Cukurova)'daki hayvan ocaklarýnda, at yetiþtiricilik düzeltilmesi için sürekli çalýþmalar yapýlýyordu. Ancak, Osmanlý imparatorluðunun gerileme ve özellikle çöküþ döneminde at yetiþtiriciliði ve ýrk düzenlenme çalýþmalarý öneminì tamamen yitirmiþ, sürekli savaþlar nedeniyle ülke atçýlýðý adeta çökmüþtür.

Yaþama sevincini, atýyla paylaþan, onunla mutlu olan ve hattâ onunla birlikte gömülen at, Türk'ün kalbinde, aðýtlarýnda ,edebiyatýnda. türkülerinde, atasözlerinde benzersiz bir yer almýþtýr. Osmanlýlarýn geniþleme döneminde, Giritlilerin bir sözü çok yaygýndý: "Adaya önce Türk'ün atý, sonra kendisi ayak basacak." Gerçekten de öyle olmuþtur. Aþýk Paþa tarihinde, Osmanlý Padiþahlarýndan Orhan Beyin, atlarýný nalbanda kendisinin götürdüðü anlatýlýr. Bu hareket, Türklerde, en büyüðünden en küçüðüne kadar, ata gösterilen ilgi ve sevgiyi yansýtýr. öyle ki, at sahiplerinden atlar için vergi alýnmazdý.

Emrullah Efendi "'Memalik-i þahane"de, at vergisi asla vaz'edilmediði cihetle, bizde at vergisinden xxxxx mahal yoktur demektedir. Osmanlý Türk illerinde atlar, görevlerine göre þöyle adlandýrýlýrdý: önemli haber götüren süvarilerin bindikleri dayanýklý "Ilgar atý", posta süvarilerinin bindiði "Menzil atý", akýncý ve süvarilerin bindikleri "Cenk atý", yarýþlara katýlanlara "Koþu atý", süvarilerin yedeklerinde bulundurduklarý "Yedek atý", yük taþýyan "Semer atý", damýzlýk olarak yararlanýlan "Aþý atý", törenlerde komutan ve subaylarýn bindikleri "Alay atý", arabalar koþulanlara "Araba atý" ve avlarda kullanýlanlara "Av atý." Osmanlýlarda, eðer, murassa ve sorguçlu baþlýklar, altýn ve gümüþ üzengiler, gemler, at koþum takýmlarý, saray arabalarýnýn koþum takýmlarý birer sanat eseri idi.
Sultan Abdülaziz dönemi sonrasýnda ülkedeki at kalitesi deðerini gittikçe yitirirken, tersine olarak at yarýþlarý da daha düzenlilik kazanmýþtýr. Ancak, ilk düzenli at yarýþlarý l9ncu yüzyýlýn son yýlarýnda belirginleþir. Sultan Abdülaziz döneminde Kaðýthane'de, "Kaðýthane Yarýþlarý" adý altýnda bir süre at yarýþlarý düzenlenmiþtir. Bunlar bir tür ilkel yarýþçýlýk düzenlemeleri olmuþtur. Zira pist geliþigüzel düzenlenmiþ bir güzergah biçimindedir. Sonraki yýllarda ünlü mirasyedilerden Veli efendizade, bugün Veli efendi Tesislerinin bulunduðu yerde, birkaç arkadaþý ile birlikte sistemsiz olarak düz bir toprak üzerinde at yarýþlarý yaptýrdýklarý görülür. Bu yarýþlara ilgi duyanlarýn sayýsý 15-20 kadardý. öte yandan yine ayný yýllarda Manisa'da Bekir Aða'nýn bireysel çabalarýyla, düzensiz bazý yarýþlar yapýlmýþtýr.

Ata Sporlarý
Geçmiþten günümüze gelen birçok spor vardýr. Bunlarýn baþlýcalarý cirit, okçulu, binicilik, güreþ, kýlýç sporlarý ve yaðlý güreþlerdir. Yýllardýr günümüze kadar gelmiþ sporlardýr.

Binicilik
Günümüzde de olduðu gibi,ulusal ve Türk Tarihinin her döneminde “At Murattýr” sözcüklerine baðlý kalýnarak,her Türk ata karþý sevgi,güven,ilgi duymuþ ve onu kendisinden bir parça kabul etmiþ,ona kutsallýk tanýmýþ,saygýnlýk kazandýrmýþ,sanatýnda,edebiyatýnda,müziðinde eþsiz bir yer vermiþtir. Nazmi Sevgen;”Türklerde at ve atçýlýk” adlý kitabýnda 1937 yýlýnda Ankara da toplanan tarih kurultayýnda Avusturya lý tarih bilimcisi Hoopers atýn ilk evcilleþtirme hareketinin Ýç Asya da Türkler tarafýndan yapýldýðýný, Macar tarihçisi Allfoldin de,bu konudaki ilklerin Altay Türklerine ait olduðunu öne sürmüþtür.Alman tarih bilimcisi Portriatz ise “Eski çaðlarda at” adlý eserinde atýn M.Ö.6000 dolaylarýnda Türkler tarafýndan evcilleþtirildiðini iddia etmiþ ve iddiasý için bazý bulgularý kesin kanýt göstermiþtir. Yaklaþýk olarak M.Ö.4000 yýllarý dolaylarýnda Türkler tarafýndan bir çekim hayvaný olarak arabalara koþulan at,askeri amaçlarla savaþ sýnýfý oluþmasýna sonuç olarak ta Asya’nýn ve öteki kýtalarýn tarihi ve siyasal yaþamýnýn oluþum ve deðiþiminde etkinlik kazanmýþtýr.Türkler onunla uzaklýklarý enmiþler,derisinden giysi ve ayakkabý yapmýþlar,lezzetli bulduklarý tayýnýn etini yemiþler,kýsraklarýn sütünden mayalanma ile saðlanan “Kýmýz” adý verilen ve keyiflendirici içkiyi yapmýþlardýr.Ayrýca yele ve kuyruklarýný da deðerlendirmiþlerdir.kemiðinden kaymak için araç,kýllarýndan að,gözleri güneþ ýþýðýndan koruyan bir tür gözlük örmüþlerdir. Eski Türklerde at kültürü ile ilgili çeþitli bulgular bir belge olarak,bu gün çeþitli ülkelerin müzelerine deðer katmaktadýr.Yenisey yörelerinde eski Türkler tarafýndan,kayalar üzerine yapýlmýþ at resimleri ve çok eski dönemlere ait,Türk mezarýndan çýkan eþyalarýn üzerinde süsleme sanatý olarak at figürleri kullanýldýðý görülmektedir.Eski Türk destanlarýnda ve efsanelerinde at baþ tacý dýr,ayrý bir yeri vardýr.Oðuz destaný atla baþlar.Dede Korkut ta ,Bamsý Beyrek öyküsünde atla kardeþleþmiþtir. Eski Türklerin ilkel atlarý yakalayabilmek için Türlü yöntemler kullandýklarý,kitabelerde yazýlýdýr.Karluk han buzullar içinden ünlü bir atý alýp çýkardýðý için ad almýþtýr.Eski Türklerdeki ”Türk atsýz,kuþ kanatsýz” sözü çok þey anlatýr. Tüm tarihi kaynaklar,atýn vataný olarak orta Asya bölgesini göstermektedir.Kýrgýz stepleri ile Gobi havalisinin atýn vataný olduðu konusunda görüþ ve kanýt birliði vardýr.Eski Türklerin “Yýlký” adýný verdikleri at sürülerinin,ýrk ve evcilleþtirilmeleri ile ilgili bilgiler çok geniþtir.

Cirit
Cirit; Türklerin yüzyýllardan beri oynadýklarý bir Ata sporudur. Türkler bu Atlý oyunu Orta Asya dan günümüze taþýmýþlardýr. 16. yüzyýlda bir savaþ oyunu olarak kabul edilmiþti. 19. yüzyýlda Osmanlý ülkesi ve sarayýnýn en büyük gösteri sporu ve oyunu oldu. Cirit ayný zamanda tehlikeli bir oyun olmasý sebebi ile 1826 yýlýnda II. Mahmut tarafýndan yasaklanmýþtýr. Daha sonralarý tekrar popüler bir gösteri oyunu olarak yaygýnlaþtý. Tarihin eski çaðlarýnda insan topluluklarýnýn ulaþým ve savaþ vasýtalarýndan olan at sürüler halinde beslenmiþ,günün þartlarýna göre eðitilmiþ savaþ zamanlarýnda savaþ vasýtasý,sulh zamanlarýnda da spor ve eðlence vasýtasý olmuþtur. Savaþý spor haline getiren,sporu en güzel eðitim aracý bilen Türk kahramanlarýnýn çaðlar boyu kazandýklarý zaferlerde canlarý kadar aziz bildikleri atlarýnýn büyük hissesi vardýr. Bunun için atlý cirit,Türklerin en eski milli sporlarýndan olup,canlýlardan yapma ve konuþma özelliði olan insanla taþýma ve his gücü olan atýn ve cansýz 110 cm’ lik cirit sopasýnýn en güzel uyum saðladýðý insanla aklýn bütünleþtiði eski savaþ kurallarýnýn uygulandýðý bir oyundur. Atlý ciritte erlik yaþar, mertlik yaþar, sportmenlik yaþar ama her þeyden önce bir tarih yaþar. Atalarýmýz barýþ zamanlarýnda at ve askerlerini zinde ve kuvvetli tutabilmek için atlý cirit sporunu tesis etmiþ, insanlarý ruh ve bedenen eðiterek yarýnlara hazýrlamýþlardýr.Atlý ciritte hiçbir spor müsabakasýnda bulunmayan rakibi baðýþlama ,affetme þeklinde bir davranýþ vardýr. Hasmýnýn önünü kesip,ona ciritle vurma imkaný varken vurmayýp baðýþlayan sporcu puan kazanmaktadýr.Vurma imkaný yüzde yüz mevcut iken,o anda zayýf düsene vurmayý zul kabul ederek baðýþlama yolunun seçilmesi, Bu yönüyle spor ve erdemin birlikte anýldýðý asil bir yapýya sahiptir.

Okçuluk
Türklerin ok ve yaya verdiði önem, onun inanç dünyasýný da etkilemiþtir. Pagan dönemlerinden beri Türkler için ok ve yay hâkimiyet sembolüydü. Hakan tahtýnda otururken elinde ok ve yay tutardý. Komutanlarýný toplamak için onlara anlamý belli, deðiþik oklar yollardý. Çetirlerinde, damga ve sikkelerinde ok ve yay resmi vardý(32, s. 4). Okçuluktaki bu töre ve semboller, daha sonra Selçuklularda da devam etmiþti. Büyük Selçuklular 1040'da Dandanakan zaferini kazanýnca, komþu ülkelere gönderdikleri fetih-nâmelerin baþýnda eski Türk hâkimiyet sembolü olan ok ve yay iþaretleri bulunuyordu. Öte yandan, tüm dünya uluslarýnca benimsenen gerçekte, ok-yay ve okçuluðun Türklerce dünyaya tanýtýlmýþ olmasýdýr. Bu gerçekle ilgili tarihi kanýtlarýn bir bölümü Ergenekon ve Oðuz Destanlarýnda yer alýr. Bedenlerini çeþitli uðraþlarla en iyi biçimde eðiten Türkler, ok ve yayý çok iyi deðerlendirmiþlerdir. Maden çaðýnýn açýlmasý ve atýn eðitilmesi sonrasý Türklerin Orta Asya'dan göçleriyle ok ve yayýn kullanýmýndaki becerilerini dört bir yana yaymýþlardýr. Türk, Orta Asya steplerinden uzandýðý her yere elinde yayý, sýrtýnda ok sadaðý, altýnda atý ile gitti ve bunlarý gittiði her yerde tanýttý. Ünlü Türk Hakaný Oðuz Han, Gün, Ay ve Yýldýz adlý üç büyük oðluna "Bozok", Gök, Dað ve Deniz adlý üç oðluna da "üçok" demesi, Türklerin oka verdikleri önemi yansýtmasý bakýmýndan büyük deðer kazanýr.

Güreþ

Türklerde en eski spor türlerinden biride Güreþtir.Güreþ,zorlu bir doða içinde insanlarýn güçlerini ve güvenlerini kollarý ile denedikleri ve aradýklarý bir mücadele türü olmuþtur.Dindirilmez bir yaþam isteði insanlarý birbirine saldýrmaya ve devirmeye zorlamýþtýr.Türkler doðaya ve kuvvete düþkün kiþilerdir.Doðudan batýya yelpaze gibi yayýlan Türkler,yakýn mücadeleyi her zaman ön planda tutmuþlardýr.Güreþte insanlarýn üstün olduklarýný kanýtlamak güçlerini topluma kabul ettirmek için uyguladýklarý bir mücadele biçimidir.Böylelikle bir kiþinin kuvvetini öteki kiþilerle oranlama imkaný bulunur. Ýlk çaðlarda güreþ, elbette bir tür boðuþmadýr. Orta Asya devirlerinde Türkler arasýnda yapýlan güreþ müsabakalarýnda güreþin sporculardan birinin ölümü halinde sona erdiði bilinmektedir. Manas Destaný'nda kaydedilen güreþler bu gerçeði aydýnlýða kavuþturmaktadýr. Kaþgarlý XI. Asýr DLT’de “Çalýþ” ve “Çelme” kelimesinin karþýlýðý olarak “Güreþ” (küreþ) diye tanýmlanmýþtýr. Ayný sayfada “çalýþçý” kelimesi “Güreþçi” olarak açýklanmýþtýr (Kaþgarlý, 1985). Bu büyük yazar eserinin bir baþka yerinde “Kýz ila küreþme kýsrak ile yarýþma” (Kaþgarlý, 1985) diye bir deyiþle örnekleme yapmaktadýr. Ayný dönemlere (XI. Asýr) tekabül eden ve temel eserlerden biri olan KB’de Yusuf Has Hacip; “Güreþ” sözcüðünün karþýlýðý olarak “Küreþmek = Boðuþmak” olarak vurgulamaktadýr (Yusuf Has Hacip, 1979). Bu iki temel eserlerden yarým asýr sonra (1127 - 1144) yazýlmýþ olan ME.’de de El-Havarizmi güreþe “küreþ” derken bu sporun bu isim altýnda Oðuz, Kýpçak ve diðer Karahanlý Türk’lerinin severek yaptýklarýný vurgulamaktadýr (El-Havarizmi, 1993). Günümüz Orta ve diðer Asya Türk toplumlarýndan Azeriler “gülaþ”, Baþkurtlar “köraþ”; Kazaklar “küres”; Kýrgýzlar “küröþ”; Özbekler “kuraþ”; Tatarlar “köraþ /küreþ; Türkmenler “göreþ”; Uygurlar’ýn “küraþ/küreþ” (KTLS., 1992) dedikleri görülmektedir. Diðer Türk’lerden Gagouzlar “küreþ”; Yakutlar, Sakalar, Tuvalar ve Hakaslar ise “küraþ” demektedirler (BRSMSTS., 1988) Yukarýda da görüleceði gibi güreþ sözcüðü bütün Türk toplumlarýnda birbirine benzer ya da ayný þekilde telaffuz ediliyor. Bilindiði gibi Anadolu’da da güreþ sözcüðü halk arasýnda “güleþ” ya da “küleþ” (Afþin, 1988) diye telaffuz edilmektedir. Görülen o ki, eski ve yeni bütün Türk toplumlarýnda bu sözcüðün kökeninin “kür” olduðudur.

Kýlýç Sporlarý
Süvari bir ulus olan Türklerde kýlýcýn her kiþinin yanýnda taþýdýðý bir araç olmasý çok doðaldýr.Türkler at ve kýlýçla tarih boyunca çaðlar açmýþlar,çaðlar kapamýþlardýr.Kýlýç Türklerde kutsal kabul edilmiþtir.Demir ve onu eriten ateþin büyük bir ruhsal yönü olduðu kabul edilirdi.Demire büyük saygý gösteren Türkler bu nedenle kýlýca da saygý göstermiþler,yeminlerini kýlýç üzerinde yapmýþlardýr. Ýyi kýlýç yapýmý demiri bulan Türkler tarafýndan gerçekleþtirilmiþtir.Kamalarýn namlu denilen madeni bölümü daha da uzunlaþtýrýlan Türk kýlýçlarý dövme demirden ve aðýrlýklarý uç tarafa toplanacak biçimde yapýlýrdý.Her bozuluþ yada kýrýlýþta yeniden dövülerek kýlýç biçimi veriliyordu.Türkler,kýlýcýn yapýmýnda ve kullanýmýnda de üstün yetenek göstermiþ,kýlýcýn kullaným tekniðinde de büyük aþama yapmýþlardýr.Özel formüllerle yapýlan kýlýçlar yetenekli bileklerde büyük iþler baþarmýþlardýr.Tek vuruþta bir deve yavrusunu ikiye biçen bilek,yine tek vuruþta bir atlasý ikiye bölüyor,kat kat yapýlmýþ keçeyi doðruyordu. Kýlýcý saldýrý aracý olarak kullanan Türkler kýlý kesecek kadar hünerli idi ve savunma aracý olarak kalkaný da ona eþ deðer özellikte kullanýyordu.Avrupa kýlýçlarý düz ve iki tarafý da keskin olarak yapýlýyordu.Türk kýlýçlarýnýn ise bir tarafý keskin ve kývrýktýr.Mezarlarýna atlarý ve kýlýçlarý ile gömülmelerini isteyen Türklerin kazýlarla saðlanan bulgularýnda bu tarihsel yönlerini yansýtan bir çok belge ele geçmiþtir. M.Ö. 23-24. Yüzyýl öncesine varan doðu Hun Türklerinin silahlarýna ait Çin kaynaklarýnda geniþ açýklamalar vardýr.Bir bölümde þöyle denilmektedir:”Onlarýn hepsi zýrhlý süvarilerdi.Uzaða mahsus silahlarý yay ve oktu,Kýsa silahlarý ise keskin kýlýçlar ve mýzraktý. Tarihçi lofyor.”Türkler(kýlýç,acemilik ve dikkatsizlikte bir toprak çanak gibi kýrýlýr)der.kýlýç onu kullananýn bileðin kuvvet ve yeteneði ile üstünlük kazanýr.Ýþte bu bilek Türklerde vardýr” demektedir.

Kýlýç Sporlarý
Türkler eski zamanlarda çoðu zaman yanlarýnda kýlýçla gezerlerdi ve bu çok doðaldý. Kýlýçlarýný büyük bir ustalýkla kullanan Türkler kýlýçlarý ile çok büyük iþler baþarmýþlardýr ve kýlýç türklerde kutsal kabul edilmiþtir. Kýlýcý saldýrmak için kullanan türkler onun yanýnda kalkaný tercih etmiþ ve ayrýlmaz ikili olmuþlardýr. Avrupa kýlýçlarýnýn aksine türk kýlýçlarýnýn bir tarafý keskin ve kývrýktýr. Türkler kýlýçlarýna atlarý gibi baðlýlýk göstermiþ ve onlarla birlikte gömülmüþlerdir.

Tarihçi Lofyor türklerin kýlýç yetenekleri hakkýnda þöyle demektedir;
Türkler kýlýç,acemilik ve dikkatsizlikte bir toprak çanak gibi kýrýlýr der.ýlýç onu kullananýn bileðin kuvvet ve yeteneði ile üstünlük kazanýr.Ýþte bu bilek Türklerde vardýr” demektedir.

Kýlýç; kabza ,korkuluk, namlu denilen üç parçadan oluþmaktadýr.
a) Kabza: Aðaç,boynuz,kemik yada madeni maddelerden yapýlýrdý.kabzanýn süslü olmasýna her dönemde ayrý bir özen gösterilirdi.
b) Korkuluk: Kýlýcý kullanan kiþinin elini bir darbeye karþý koruyan bölümdür.
c) Namlu: Kýlýcýn madeni bölümüdür.
Not: Türk kýlýçlarýnýn namlularý eðridirve bu sayede kýlýçlar daha büyük yaralar açabilir ve daha ölümcüldür. Eðri namlunun dýþýnda iki yaný keskin,düz,yuvarlak ya da ucu keskin namlu türleri de vardýr.

Kýlýç ve kýn yapýmý ayný zamanda bir sanat sayýlýr ve üstüne çeþitli simgeler ve dekorasyonlar iþlenirdi.

Eski türklerde kýlýç kullanmak çocukluktan tahta kýlýçlarla baþlardý. Kýlýç oyunlarýna büyük önem verilirdi ve önemli günlerdede oynanýrdý. Ýnsanlar birbirlerini yaralamamaya çalýþýrdý. Fakat iki kabile arasýndaki dövüþlerde öldürme zorunluluðu vardý. Eski türklerde olduðu gibi bu geleneklerin çoðu Osmanlý zamanýnda da devam etmiþtir. Kýlýç yapýmýnda ayný zamanda su verme de büyük bir önem taþýr ve her kýlýç yapým ustasýnýn kendine has bir gizli formülü vardý.


Güreþ
Güreþ sözcüðü kureþ kelimesinden gelmektedir. Türkler güç toplamak ve gücünü insanlara kanýtlayýp kendine bir þan yaratmak için güreþe baþvurmuþlardýr ve bunun haricinde önemli günlerde(düðün vb.) cirit ve binicilik gibi oynanýrdý. Güreþin bulunuþ tarihi olmasada bazý kanýtlar güreþi Türklerin bulduðunu göstermektedir. Türkler Anadolu’ya göç ettiklerinde Anadoludaki güreþ stilleri ile birleþmiþ ve ortak stiller oluþmuþtur. Ege ve trakya da en yaygýn olan güreþ stili de yaðlý güreþtir. Güreþ Osmanlý zamanýnda çok popüler olmuþtur ve bazen padiþah huzurunda da yapýlmýþtýr.En çok tanýnan ve oynanan güreþler Karakucak güreþi ve yaðlý güreþtir. Güreþ maçlarýnda kazanmaya yöneltmek, hýrslandýrmak için maça eþya gibi þeyler konulurdu. Sonra bunlar yerine para için güreþ yapýlmaya baþlandý ve bu da profosyonel güreþin doðuþu olmuþtur.

Türkiyedeki eski Pehlivanlardan bazýlarý
Koca Yusuf
Adalý Halil
Filiz Nerullah
Kurtdereli Mehmet
Kara Mehmet dünya çapýnda ünlenen pehlivanlardýr.
Bundan sonra çok büyük galibiyetlerimiz olmuþ ve ülke ve avrupa çapýnda madalyalar almýþ galip olmuþuz.

Eski Zamanlardaki Güreþ Türleri:
a) Kýrkpýnar Güreþi
b) Yaðlý Güreþ
c) Aba Güreþi
d) Þalvar Güreþi


Günümüzde Güreþ

a) Serbest Güreþ:Neredeyse tüm tutuþ biçimlerinin yapýlmasýna izin verildiði bir güreþ türüdür. Yaþamý riske atacak(kol bacak kýrmak boðmaya teþebbüs vb.) hareketler yasaktýr.
b) Grekoromen Güreþ: 19. yüzyýlda Fransada geliþtirilmiþtir. Bu güreþ stilinde yalnýz vücudun belin üstündeki kýsmý tutmaya izin verilir ayaklarýn kullanýlmasý veya onlarý tutmak gibi hareketler ayný zamanda yaþamý riske atacak hareketler yasaktýr.
c) Sambo:Sambo judo ve serbest güreþle büyük benzerlikler taþýr. Samboda az hareket yasaklanmýþ ve bunlardan biri ise boðaza saldýrmaktýr.

Güreþte yapýlan hareketlere göre puan kazanýlýr arada 10 puan fark açýlýrsa maç biter ve en fazla puaný olan maçý kazanýr. Bunun dýþýnda bir sporcu diskalifiye edilirse, süre dolarsa ya da maç yaralanmayla sonlandýrýlýrsa maç biter.

Cirit
Cirit oyunu türkler arasýnda yüzyýllardýr oynanan bir spordur.Türkler orta asya’dan buraya getirmiþlerdir.Ciritin 16. yüzyýlda bir savaþ oyunu kabul edilmiþtir. Cirit osmanlý da çok önemli ve çok popüler bir oyun olmasýna raðmen ayný zamanda çok tehlikeli bir spordu ve bu nedenler 1826’da 2. Mahmut tarafýndan yasaklanmýþtýr. Daha sonra ise tekrar yaygýnlaþtý. Cirit ayný zamanda savaþ amacýyla da kullanýldý. Cirit atlarýn üzerinde oynanýyordu ve atlara çok deðer vermeleri ayný zamanda baðýþlamak gibi birçok özellik bahþettiði için çok önemli bir spor olmuþtur.

Cirit ucu sivrileþtirilmiþ 110 cm lik bir sopadan yapýlmýþtý o zamanlar. Oyunda birine vurabilecekken geri çekilmek puan kazandýrýr ayný zamanda sportmanlik ve baðýþlama duygusunu pekiþtirir öðretirdi. Ayný zamanda farklý þekillerde de puan toplanýrdý.

Oyun o zamanlarda Ýstanbul daki at meydanýnda oynanmýþtý. Burada her zaman alýþtýrma yapan insanlar bulunurdu fakat en büyük yarýþmalar Cuma günleri Cuma namazýndan sonra yapýlýrdý ve at meydanýný yüzlerce atlý doldururdu. At meydaný hariç Cündi ve Kaðýthane de de yarýþlar oldukça fazlaydý. Bu yarýþlara bazý zamanlar padiþah da katýlýrdý. Oyun tehlikeli olduðu için yaralanmalar hatta bazen ölümler bile olmuþtur. Ölenler ise er meydanýnda ölmüþ sayýlýr ve bu konuda olay çýkmaz dava açýlmazdý. Hatta babalarý ölen çocuklarýyla övünürlerdi.

Sonraký zamanlarda ise öleüm olayýný kaldýrmak için ciritlerin uçlarý yuvarlak olarak kesilmeye baþlanmýþtýr. Ýlk Ýhtsas kulübü erzurumda 1957 de Erzurum Atlý Spor Kulübü olarak kurulmuþ sonra Erzurum’da 11,Erzincan’da 1,Bayburt’ta 1,Ankara ‘da 1,Uþak ‘da 4,Manisa ‘da 1,Malatya’da 1 kulüp kurulmuþtur. Þimdi ise Erzurum ve birkaç ilimizde düðünlerde ya da yarýþma olarak oynanmaktadýr.

Cirit'de Kurallar:

Cirit Oyunu'nda iki takým bulunur. Bu takýmlar 70 ilâ 120 metre geniþliðindeki bir alanda karþýlýklý olarak alanýn en gerisinde 5'þar, 6'er veya 7'þer kiþi olarak dizilirler. Ciritçiler bölgesel giyimleriyle atlarýna biner. Sað ellerine atacaklarý ilk ciriti, diðer ellerine de yedek ve kamçý alýrlar. Ýki tarafýn birinden bir atlý öne fýrlar, karþý dizinin önüne 30-40 metre kadar yaklaþýr. alay duraðýndaki rakip takým oyuncularýndan birine Sað elindeki ciriti savurur, sonra geri döner, atýný kendi dizisine doðru mahmuzlar. Karþý tarafýn oyuncusu hýzla onu takip eder, elindeki ciriti geri dönüp kaçan karþý taraf elemanýna fýrlatýr. Bu kez ilk oyuncunun çýktýðý sýradan diðer bir ciritçi onu karþýlar. Ýkinci diziden çýkan, sýrasýndaki yerini almak için süratle yerine dönmeye çalýþýr. Bu defa rakibi onu kovalar ve ciritini atar.
Oyun böylece sürer. Cirit isabet ettiren ciritçi takýmýna sayý kazandýrýr.Günümüzde cirit modernize olmuþ ve artýk resmi bir spor dalý haline gelmiþtir.Artý ve eksi puanlardan oluþan bir puanlama þekli mevcuttur.Oyunun galibini bu puanlar belirler
Ciritçi karþý taraf oyuncusundan kendisini sakýnmak için çeþitli hareketler yapar, atýn saðýna soluna, karnýnýn altýna, boynuna yatar.
Öte yandan cirit oyununda ölüm olmamasý için, daha evvelleri hurma ve meþe aðacýndan 70-100 santim uzunluðunda, 2-3 cm. kutrunda yapýlan ciritler, daha sonralarý kavak aðacýndan yapýlmaya baþlanmýþtýr. Sopalarýn uçlarý silindir þeklinde kesilerek yuvarlatýlýr. Kabuklarý yontulur. Bu isabet halinde bir yara açýlmasýný ve ölüm tehlikesini yok etmek için alýnan bir tedbirdir.
Cirit sona erince, cirit oyununu düzenleyenler baþarýlý olanlara ödüller, ziyafetler verir.



CÝRÝT OYUNUNDA KULLANILAN TERÝMLER
Deðnek; Diðnek, Deynek: Çeþitli yörelerde cirit oyununa verilen ad.
Cirit Havasý: Cirit oynanýrken davul ve zurna ile özel ritmlerde çalýnan ezgilerin tümü ya da bir tanesi.
At Oyunu: Ciritin Tunceli ve Muþ yöresindeki adý.
At Oynatma Havasý: Tunceli ve Muþ yörelerinde ciritten önce at oynatma için özel ritmlerde çalýnan ezgi ve ritmlere verilen ad.
Rahvan: Atýn iki ayakla koþar gibi ayný yanda bulunan ayaklarýný ayný anda atarak yaptýðý, biniciyi sarsmayan bir yürüyüþ þeklidir.
Rahvan At: Biniciyi sarsmadan yürüyen at.
Týrýsa Kalkmak: Atýn çaprazlama ayak atarak hýzlý ve sarsýntýlý yürüyüþüne denir.
Dörtnal: Atýn en hýzlý koþuþu.
Hücum Dörtnal: Atýn en hýzlý koþuþunun daha ilerisinde bir süratle hedefe at sürme.
Adeta: Atýn düz yürüyüþü.
Aheste: Atýn aðýr aðýr, arka kalçalara yüklenerek yürüyüþü.
At Baþý: Ýki atýn bir hizada oluþu.
At Cambazý: Ciritte at üzerinde beceri ve hüner gösteren binici.
At Oynatmak: Ciritte hüner göstermek.
Sipahi, Sipah, Ýspahi: Eskiden Yeniçeriler zamanýnda bir sýnýf atlý askere denirdi. Fakat iyi at binen kiþilere de at oyunlarýnda becerisi olan oyunculara da çeþitli yörelerde bu adlar kullanýlmaktadýr.
Seymen Olmak: Ulusal giysilerin yöreye ait olanlarýnýn düðün nedeni ile Ankara dolaylarýnda giyilmesine denir.
Osmanlý: Atlý, suvari, anlamýnda kullanýlmaktadýr.
Menzil: Ciritte at üzerinde sýra biçiminde duranlara verilen ad.
Alan: Cirit meydanýna verilen ad. Cirit oynanan yer.
Þehit: Ciritte isabet alýp ölenlere verilen ad.
Acemi: Savurduðu ciriti ata deðen oyuncuya denir.


Atçýlýk-Binicilik

Alman tarih bilimcisi Portriatz ýn bulgularýna göre türkler tarafýndan M.Ö 6000 zamanlarýnda evcilleþtirilmiþtir. Türklerde at çok büyük önem taþýr. Attan içecek ve yiyecek ihtiyacý dýþýnda evlenme, eðlence, eþya taþýma hatta aksesuar için bile kullanýlmýþlardýr ve eski türklerin hayatlarýnýn her yerinde kullanýlmýþlardýr. Atlarý o kadar önemli saymýþýzdýr ki atý olmayan kiþi hor görülür ve çalmak zorundadýr ve at çalmak bir beceri olarak görülürdü. Atý çalýnan kiþi bunu onur kýrýcý bir hareket olarak görürdü ve bu nedenle çok fazla çatýþmalar çýkardý. Atlarla at yarýþlarý düzenlenirdi. Atlar o kadar sevilirdi ki bazý insanlar mezara atlarý ile gömülmüþlerdi.

Osmanlýda atlar savaþ amacýylada kullanýlmaya baþlanmýþtýr. Soylular ile halkýn bindiði atlar çeþitlilik göstermekteydi. Atlý süvarilerden oluþan büyük ordular vardý ve atlarý yetiþtirmek için birçok yere at çiftliði türü yerler yapýlmýþtýr.. Osmanlý nýn son zamanlarýnda at eski önemini kaybetmiþtir.

Sultan Abdüllaziz döneminde Kaðýthane de Kaðýthane yarýþlarý adýnda at yarýþlarý düzenlenmiþtir. Bu yarýþlar çok düzenli olmayýp ilgi de pek artmamýþtýr. Ayný Manisa da da düzensiz yarýþlar yapýlmýþtýr ve yine pek ilgi duyulmamýþtýr.

Günümüzde ise atçýlýk popüler bir spor dalýdýr. Jokey kuübleri açýlmýþ ve sporun yanýsýra atlar üzerinde bahis oynanmaktadýr. Günümüzde atçýlýk hem engelli yarýþ hem de koþu yarýþý olarak yapýlmaktadýr.

okçuluk
 

Okçuluk
Okçuluk

Türklerin ok ve yaya verdiði önem, onun inanç dünyasýný da etkilemiþtir. Pagan dönemlerinden beri Türkler için ok ve yay hâkimiyet sembolüydü. Hakan tahtýnda otururken elinde ok ve yay tutardý. Komutanlarýný toplamak için onlara anlamý belli, deðiþik oklar yollardý. Çetirlerinde, damga ve sikkelerinde ok ve yay resmi vardý(32, s. 4). Okçuluktaki bu töre ve semboller, daha sonra Selçuklularda da devam etmiþti. Büyük Selçuklular 1040'da Dandanakan zaferini kazanýnca, komþu ülkelere gönderdikleri fetih-nâmelerin baþýnda eski Türk hâkimiyet sembolü olan ok ve yay iþaretleri bulunuyordu.

Öte yandan, tüm dünya uluslarýnca benimsenen gerçekte, ok-yay ve okçuluðun Türklerce dünyaya tanýtýlmýþ olmasýdýr. Bu gerçekle ilgili tarihi kanýtlarýn bir bölümü Ergenekon ve Oðuz Destanlarýnda yer alýr.

Bedenlerini çeþitli uðraþlarla en iyi biçimde eðiten Türkler, ok ve yayý çok iyi deðerlendirmiþlerdir.

Maden çaðýnýn açýlmasý ve atýn eðitilmesi sonrasý Türklerin Orta Asya'dan göçleriyle ok ve yayýn kullanýmýndaki becerilerini dört bir yana yaymýþlardýr. Türk, Orta Asya steplerinden uzandýðý her yere elinde yayý, sýrtýnda ok sadaðý, altýnda atý ile gitti ve bunlarý gittiði her yerde tanýttý.

Ünlü Türk Hakaný Oðuz Han, Gün, Ay ve Yýldýz adlý üç büyük oðluna "Bozok", Gök, Dað ve Deniz adlý üç oðluna da "üçok" demesi, Türklerin oka verdikleri önemi yansýtmasý bakýmýndan büyük deðer kazanýr.

Çin kaynaklarý Eski Türklerin ok ve yay yapýmýndaki üstün baþarýlarýný da anlatýr.

Ok sözcüðü, Eski Türklerde kabilelerin adlandýrýlmasýnda da kullanýlýrdý. Oðuz Destanýnda "üçok" diye bir ada rastlanýr. Bu da "üçkabile" anlamýndadýr.

16 Büyük Türk imparatorluðunda at ile birlikte ok ve yayýn önemi ayrýdýr. Orta Asya'da Kapçal, Kazire Nehri kenarýndaki Minusink bölgesinde, Altay Daðlarýndaki Kuray ve çalýþman Nehri yakýnýndaki Kutirge, Tuyak, Kutan bölgelerinde, Orhon ve Tula bölgesinde özellikle çu Vadisinde, Srotski'de, Kýzat'ta Aþaðý Volga'da ve Volga Boylarýnda, Nijni, Baþkuncak ve Mainz'de, öteki yörelerde bulunan mezarlar, Hunlar, Göktürkler, Kýrgýz, Yenisey, Hazar Devleti, ýskit ve Alanlar dönemindeki kalýntýlarýn incelenmesi ok ve yayýn önemini yansýtýr.

Türklerde okçuluk binicilikle birlikte beden kültürü anlayýþýnýn öncüsü olmuþtur. Okçuluk sadece bir savaþ uðraþý deðil, zevkli bir idman ve yarýþma biçimine getirilmiþtir. Böylece düzenlenen her türlü törenlerde en büyük yarýþmalarýn sembolü ok ve okçuluk olmuþtur.

At üzerinde okçuluðun temel eðitimi için su nitelikler zorunlu idi: çok iyi ata binmek, yer egitiminde çok baþarýlý olmak, at hýzla giderken yay kurabilmek, hareket halindeki atla ön taraftan arkaya dönerek bu dönüþ açýsý içersindeki özellikle hareketli hedefleri vurmak ve üzerine atýlan oklardan korunabilmek i için atin deðiþik yerlerine bedenini gizleyebilmek. Bu nedenle at üzerinde okçuluk çok zor bir uðraþtýr.

Eski Türklerde oklar sýrtta ya da atýn eðerine takýlan özel torbalarda taþýnýrdý. Bu torbalara "Sadak" ya da "Okluk" denirdi.

Eski Türklerde ok ve yay sosyal yaþamda deðiþik anlamlarda da kullanýlýrdý. Eski Türklerde, "Akika" adý verilen bir ok atma töreni vardý. Buna, "Sehmi itizar" da denirdi. Bir kabile halkýndan biri barýþ günlerinde karþý kabileden birini öldürürse, onunda, öldürülmesi gerekirdi. Ancak, iki kabile ileri gelenleri anlaþtýklarý durumlarda bir meydanda ok atýþý yapýlýrdý. öldürenin oku, karþý kabile ileri gelenlerinin istediði yere düþerse ölüm cezasý kaldýrýlýrdý.

Kaþgarlý Mahmutun Divan-i Lûgat-it Türk adli yapitinda, okun ayni zamanda "Pay" anlamýna geldiði belirtiliyor. Yüzyýllar boyu süre gelen bu gelenek Anadolu Türklerinde de benimsenmiþtir. örneðin, bir tarlanýn paylaþýlmasý için bir ok eþit parçalara ayrýlýr ve pay alacaklara yumurta, renkli taþ gibi birer niþan verilir. Bir yabancýya da niþanlanan tarla bölümlerine konulmasý istenir. Kimin niþani hangi parçaya rastlarsa o bölüm onun olur ve buna "Ok deydi" denirdi.

Daha sonralarý Anadolu Bektaþilerinin de ayný yöntemi uyguladýklarý gibi koyun, ya da öteki büyük baþ hayvanlar paylaþýlmasýnda ok atýþlarýndan yararlanýlýrdý. Deðiþik kaynaklara göre, paylaþýlacak hayvan belirli bir uzaklýða konur ve pay sahipleri bu hayvana ok atarlardý. Oklar hayvanýn hangi bölümüne gelirse o bölümü alýrlardý. Eski Türklerde ölüm cezalarýnda yayýn kullanýlmasý deðiþik anlam taþýrdý. Ýp ve elle boðularak cezalandýrýlmak aþaðýlayýcý bir ölüm biçimi olarak kabul edilirdi. Buna karþýn yay kiriþi ile öldürülen kiþi için bu ölüm biçimi ise büyük bir deðer kazanýrdý. çünkü, ok ve yay ile yay kiriþi dini bir kutsallýðý belirlerdi.

Ünlü Arap gezginlerinden. Íbni Batuta, adýný verdiði yapýtýnda bu geleneði anlatýrken Türk emirlerinden Halil'in kendisine isyan eden akrabalarýndan birinin yay kiriþi ile boðulmasýný uygun bulmasýný þöyle açýklar: "Halil dahi yay kiriþi ile ihnak ettirdi. Zira, þeyhzadelerin inhaktan baþka suretle idam etmemek onlarca gelenekti".

Ok-yay yapýmý ve okçuluk Osmanlý Türklerinde daha büyük bir geliþim göstermiþ ve daha büyük anlam kazanmýþtýr.

Okçuluk Doðu menþeli uluslarýn hiçbirinde Türklerdeki kadar uzun süre benimsenmemiþ ve Türkler kadar baþarýyla devam ettirilmemiþtir. Türklerin okçuluk alanýndaki baþarýsý, sadece atýþ üstünlüðünde deðil, bu üstünlüðü saðlayan araçlarýn, ok ve yayýn özelliklerine ve kalitesine de dayanýyordu.

Türkmen boylarýnýn etnolojisi hakkýnda deðerli bir kaynak olan Dede Korkut Kitabý'nda: Türkmen gençlerinin boþ vakitlerini ok atýþtýrmakla geçirdikleri, kuvvetlilik iddiasýndaki yiðitlerin ok yarýþtýrmak yolunu seçtikleri, düðün eðlenceleri sýrasýnda damat ve arkadaþlarýnýn ok koþusu düzenledikleri, evlenen bir yiðidin bir ok atýp, okun düþtüðü yere gerdek çadýrýný kurduðu ve düðün eðlentileri sýrasýnda da damat ile arkadaþlarýnýn ok atýþtýklarý anýlýyor. Eskiye uzanan bu âdetlerin, Osmanlýlarýn ilk dönemlerinde de devam ettiði kanaatindeyiz. Uç beyliklerinin askerî gücünü "Alp" ya da "Gazi" denilen akýncýlar teþkil ediyordu. Bunlarda aranan dokuz þarttan ikisi, iyi bir ata ve iyi bir yaya sahip olmak idi. Ýyi ata binmek, at üstünde isabetli ok atýþlarý yapmak gibi, Asya'dan getirdikleri eski gelenekleri muhafaza etmekteydiler. Alplik ve kahramanlýk Türk spor geleneðinin ayrýlmaz bir parçasý olmuþtu.

Türk okçuluðu, Ýstanbul'un fethinden sonra, baþkentte ve Osmanlý Devleti'nin belli baþlý illerinde yeni bir boyut kazanmýþtýr. Osmanlý Devleti'nin sýnýrlarýnýn geniþlemesinde ve kazanýlan yerlerin korunmasýnda, ordu bünyesindeki atlý ve yaya okçu birliklerinin önemli bir yeri vardý. Bu önem Yeni Çað'da, ateþli silâhlarýn orduda resmen kabûlûne, hatta daha sonrasýna kadar devam eder. Fetihten sonra, yeni bir örgüt olarak çýkan "spor okçuluðu" da, baþlangýçta askerlikle yakýn bir iliþki içindeydi. Ünlü okçularýn pek çoðu Yeniçeri Ocaðý'na mensuptu ve seferlere katýlýrlardý. Bunlara ok ve yay yapan sivil esnaf da, "orducu esnafý" olarak, bu seferlere katýlmakla ordu atölyelerinin yetersiz kalan imalâtýný desteklemekle görevli idiler.
Osmanlý ordusunda ok ve yay kullanýldýðý devirlerde, askerlerden çoðu; iyi yetiþmiþ, usta birer kemankeþtiler. Nitekim, 15-16. Yüzyýllarda menzil sâhibi kemankeþlerden pek çoðunun ordu mensubu olduðu görülmektedir.

Kuruluþundan 17. Yüzyýl baþýna kadar Osmanlý ordularýnda ok ve yay, topla birlikte , en etkili uzak mesâ-fe silâhý olarak önemini korumuþtur. 16. Yüzyýl ortalarýndan itibaren ateþli silâhlarýn geliþmesi, ok ve yayýn giderek yerini tüfeðe býrakmasýna sebep olmuþtur. Ne var ki bu, ok ve yayýn okçuluðun Türklerin hayatýndan büs-bütün silindiði anlamýna gelmez. Önemli bir spor dalý olarak, özellikle Ýstanbul'un fethinden sonra, moral deðerleri ayakta tutan kurumlardan biri olarak, varlýðýný ve etkinliðini 19. Yüzyýl sonlarýna kadar sürdürmüþtür .

Okçu ve Yaycý Esnafý

Yeniçað’da Osmanlý toplum düzeninde örgütlenmenin geniþlediði ve yeni kurumlarýn ortaya çýktýðý görülür. Bir örgüte baðlý spor okçuluðu da bu yeni kurumlardan biri, kuruluþ ve özelliði bakýmýndan bizce en ilgi çekici olanýdýr.

Osmanlý toplumu belirli ve birbirinden kesin olarak ayrýlmýþ sýnýflardan ve bu sýnýflara baðlý kurumlardan meydana geliyordu. Ýlmiyye sýnýfý, asker sýnýfýndan, esnaf ve tüccar sýnýfý öncekilerden farklý yetki ve sorumluluða sahipti. Þenlik ve sefer alaylarýnda bu ayrýma titizlikle uyulduðu görülür. Bunlara ait kurumlardan sadece o sýnýfa giren kiþiler yararlanabilirdi. Yalnýz bir kurum bu kuralýn dýþýnda kalmaktadýr: Okçuluk. Deðiþik sýnýftan kiþiler, hiçbir ayrýcalýk gözetilmeden, eþit þartlarla bu kurumda bir araya gelebiliyordu. Bilindiði üzere, feodal toplum düzenlerinde bu çok ender görülen bir þeydir.

Esnaf ve zanaatkâr zümresi, Osmanlý düzeninde, saðlam ve köklü bir teþkilâtý olan güçlü bir sýnýftýr. Gerek kuruluþunda, gerekse güçlü ve disiplinli bir teþkilat haline geliþinde Fütüvvet tarîkinin ve bunun Anadolu’daki devamý olan Ahiliðin önemli bir rolü vardýr. Bu rolü, teþkilatýn kuruluþ ve yönetim biçiminde, unvânlarda olduðu kadar, inanç ve töreye baðlýlýk, meslekî doðruluk, çalýþma disiplini, karþýlýklý saygý, maddî ve manevî dayanýþma gibi konularda da açýkça görülmektedir.

Okçu Esnafý

Osmanlý esnaf teþkilâtý içinde, yaycý ve okçular ayrý ayrý loncalar hâlinde ve kendilerine ait çarþýlarda toplanýrlardý. Okçu dükkânlarý, Bâyezîd Camii yanýndaki Okçularbaþý Yolu üzerinde, yaycý dükkânlarý, Vezneciler’ de Kuyucu Murad Paþa Türbesi bitiþiðinde idi. Sultan II.Mahmud’ a ait tuðralý ve 6 Zilhicce 1230(1815) tarihli bir emirnâmeden öðrenildiðine göre, Bâyezîd Camii kurbünde fatih zamanýndan beri yarýsý yaycý, yarýsý okçu esnafýna ait 27 dükkân vardý. Bu gediklerden 6 tanesi Dâye Hâtun, 21 tanesi Ayasofya-i Kebîr Vakfý’na baðlýydý. Gediklerin baþka esnafa devri yasaktý .

Diðer esnaf zümreleri gibi, yaycý ve okçular da kanun ve törenlere sýkýca baðlý, ayrý birer lonca , yine belirli sayýda dükkân vardýr. Yaycý ve okçu dükkânlarý hem imalat, hem satýþ yeri idi. Bu dükkanlarýn yeri ve iþletme hakký (gedik) sýnýrlandýrýlmýþ olduðundan, her isteyen kiþi, dilediði yerde dükkân açamazdý. Her lonca, mensuplarýnýn kendi aralarýndan seçtiði bir heyet tarafýndan yönetilirdi. Bu baðlamda her esnaf loncasý, kendi iþini kendisi yürüten ve denetleyen baðýmsýz birer kuruluþtu. Yay yapýp satan esnafa da, Keman fürûþân denirdi.

Okçu ve yaycý esnafýnýn baþlýca müþterisi kemankeþler olduðundan, onlarla sýký iliþki içinde bulunurlar, meydan günlerinde Ok Meydaný’na giderek, sattýklarý yaylara ve oklara gereken düzen ve týmarý verir, küçük tamirleri yaparlardý. Ok ve yay satýþý da çoðunlukla bu sýrada olurdu. Bâzý okçu ve yaycý ustalarý, tanýnmýþ bir kemankeþin hizmetine girer, yalnýzca onun için ok ve yay yapar, idman ve atýþlarýnda hep yanýnda bulunurlardý. Rekor kýrýldýðýnda, okçu ve yaycýya da ödül verilirdi. Bir örnek:Tozkoparan Ýskender, Edirne’deki Deve Kemâl Menzili’nde aþýrý atýp rekor kýrdýðý için, Sultan II. Bâyezîd 11 Cemâziyülevvel 916 (1510) tarihinde Tozkoparan’a bir câme benek ve 3000 akçe, yaycýsý Ýçkoz Ahmed’e ve okçusu Bahtiyarzade Hacý Hasan Çelebi’ye 500’er akçe ihsan etmiþti.

Okçu ve yaycý esnafý, her zaman iliþki hâlinde bulunduklarý kiþilere satýþ yaptýklarý ve düþük kalite hiçbir þekilde hoþ karþýlanmadýðý için titiz çalýþmak, iyi iþ çýkartmak zorundaydýlar. Atýþlar sýrasýnda okçu ve yaycýlar da hazýr bulunduðundan, kusurlarý hemen yüzlerine vurulurdu. Bu açýdan okçu ve yaycý esnafý mesleklerine/sanatýna, iþine önem verirlerdi. Okçuluk ve yaycýlýkta, kiþi bu sanatý bu iþin ustasýndan/þeyhinden bey’at etmeden, icazet almadan kendi kendine iþleyemezdi. Eðer iþlerse, onun bu sanattan elde ettiði her þey haram olur inancý hirfetin esaslarýndandý. Bu açýdan, hirfet’in(iþ) fütüvvetteki yerini yaycýlýk ve okçuluk mesleðinde de görmek mümkündür. Konulan narh üstünde yüksek fiyatla yay ve ok sipariþ eden kemankeþler de vardý. Eski okçu ustalarýndan kalan oklara bir altýna kadar ödendiði olurdu. Büyük kemankeþlerin özel yaycý ve okçularý bulunurdu; bunlar baþkasý için ok ve yay yapamazlardý. Hizmetinde çalýþtýklarý kemankeþin vücut ölçüsünü, atýþ üslûbunu dikkate alarak ok ve yay yaparlar, atýþlar sýrasýnda týmarýný yapýp hazýr ederlerdi. Yaylarýn baþ tarafýna usta adý ve yapým tarihi yazýlýrdý. Bu yaycýnýn kalite üstünlüðü konusunda hem iddia hem de sorumluluk sâhibi olduðunu göstermektedir.

Okçu ve yaycý esnafýnýn, askerî imalâthaneler ve orduyla da bazý iliþkileri vardý. Ordu ihtiyacýný karþýlayan silah imalathanelerine zaman, zaman, sivil esnaftan geçici veya sürekli olarak san’at birle okçu ve yaycý ustalar alýnýr ve üç ayda bir maaþ ödenirdi

Orducu Esnafý



Orducu Esnafý




Ordu için gerekli olan ok ve yay, esas itibarýyla resmî imalathanelerde üretiliyor, yetmediði takdirde piyasadan temin ediliyordu. Ayrýca Kanun gereðince, bir kýsým esnaf kuruluþlarý, bu arada okçu ve yaycý loncalarý, sefer sýrasýnda orducu esnafý vermek zorundaydýlar. Orducular sefere katýlarak, ordu ihtiyaçlarýnýn karþýlanmasýnda ve gerekli onarýmlarýn yapýlmasýnda orduya yardýmcý olurlardý. Esnafla ordu arasýndaki iliþki, ordunun büyümesi ve ihtiyaçlarýnýn alabildiðince artmasý nedeniyle 16.Yüzyýl ortalarýnda kurulmuþtur.

Yaycý ve okçu esnafýnýn yardýmcýsýna ve okçuluða yeni baþlayana þakird denirdi (195). Ýstanbul’da 45 kadar talimhane bulunuyordu. Talimhane esnafý buralardan aldýklarý ücretle geçimlerini saðlýyorlardý.

Sultan III Murad devrinde, 1582 yýlýnda At Meydaný’nda düzenlenen ve geceli gündüzlü 57 gün süren sünnet düðününde, yaycý ve okçu esnafý da esnaf loncalarý arasýnda þenliðe ve geçit törenlerine iþtirak etmiþtir.

Sultan Ahmed’in dört oðlunun sünneti dolayýsýyla, 1720 yýlýnda yapýlan düðün için, Ok Meydaný tahsis olunmuþtur. Düðünün 14. günü esnaf alayýnýn geçidinde, Meydan kendilerinin olduðu için, geçide kemankeþler, okçular ve yaycýlarla baþlanýldý.

Sultan IV. Murad devrindeki büyük esnaf alayýnýn geçiþinde; önde þeyhleri olmak üzere, okçu ve yaycý esnafý, atlar üzerine kurduklarý küçük dükkanlara ok ve yaylarýný dizerek, unsurlar ve ihtiyar atlý, þakirdler yaya olarak geçmiþlerdir. Tirendaz ve kemankeþler ise, þimþir kütüklere niþan atarak, havaya attýklarý oklarý düþerken yakalayarak ve buna benzer hünerler göstererek geçmiþlerdir .

yaðlý güreþinde oluþumunu yazarmýsýn

açýkçasý bence yaðlý güreþe gerek yok ben onlarý 3 diðer grupla beraber yazdým yani yaðlý güreþ, güreþ kategorisine girdiði için yazmana gerek yok

deve güreþleri var

cirit 600 yýldýr oynanýyor

doðru cevap Cirit
Okçuluk
Atçýlýk-Binicilik
Güreþ
Kýlýç sporlarý

Yaðlý güreþ
hepsiiiiiiiiiiiiiii

fb
 

daha fazla yokmmmmmmmmmmuuuuuuuuuuuuuuuuu????????????????????????

SeLaaam.
Performans öd. waRda Biraz kýsa ve öz BiLgi weRseniz. =)))

ata sporlarý
 

ata sporlarý atalarýmdan kalma sporlardýn örrneðin cirit cirit at üzerinde yapýlan bir spordur okçuluk ise ok atmak gibi bir ata sporlarýmýzdandýr atçýlýk binicilik ise ata binmektir güreþ iki kiþinin kavga etmesi gibi bir sporumuzdur kýlýç sporlarý ise kýlýç kullanýlan sporlardýr yaðlý güreþ ise insanlarý vücüdüna yað sürüp güreþmesine denir

Oðlum doðru dzqn sole
 

Yaw bska býsýs yok mu mk bunlar cýrýt-güreþ okculk ßasqa Solesenize

kýlýç ata sporu nedir ödevim var da lütfen söyleyebilir misiniz

Türk geleneksel okçuluðu ise maalesef tarihe karýþmýþtýr ve bu konu ile ilgili bilginin korunmasý için acil entellektüel yardým ve çaba gerekmektedir. Konu tamamen öksüz ve yetim býrakýlmamýþsa da, yapýlan araþtýrma ve yayýn çok azdýr. Yeni nesillerin konuya ilgisi azdýr, ilgisi olanlar da maalesef yeterli bilgiye sahip deðildir. Günümüzde, yurdumuzda uygulanan okçuluk da stil, malzeme ve bilgi açýsýndan tamamen Batýlýdýr.



Kaynak: Ata sporlarýmýz nelerdir?

ata sporlarýmýz
 

ata sporlarýmýz cirit güreþ atçýlýk okçuluk silahçýlýk ve vb gibi örnekler ata sporumuzdur

spor
 

yüzme

aradýðýmýmý bulamama
 

bazý þeyleri ardým ama bulamadým çok delik deþikettim ama gene bulamadým gene