�lkemizde maden k�m�r� nerelerde ��kart�l�r?

K�m�rhomojen olmayan kompakt �o�unlukla lignosel�lozik bitki par�alar�ndan meydana gelen tabakala�ma g�steren i�ersinde �o�unlukla C, az miktarda H - O - S ve N elementlerinin bulundu�u ama inorganik (kil, silt, ,z elementleri gibi) Maddelerinde olabildi�i, batakl�klarda olu�an, kahverengi ve siyah renk tonlar�nda olan, yanabilen, kat� fosil organik k�tlelerdir. K�m�rler yak�t hammaddesi olduklar� gibi de�i�ik ama�larda (kok yap�m� kimyasal madde �retimi gibi alanlarda) da kullan�l�rlar.

K�m�rler batakl�k ortamlarda uygun (nemli ve s�cak iklimin bulunmas� yeterli organik maddenin ortama gelmesi batakl�k suyunun Ph �artlar�n�n 4-5 civar�nda bulunmas�, batakl��n malzeme gelimi ile birlikte a�a�� do�ru ��kelmesi, batakl��n zamana ba�l� olarak �rt�lmesi gibi) �artlar�n sa�lanmas� durumunda, bitki par�alar�n�n bozu�mas�, par�alanmas� batakl�k suyu ile bir jel haline gelmesi baz� kimyasal reaksiyonlar sonucu bu organik malzemenin fiziksel ve kimyasal de�i�ikliklere u�ramas� sonucu meydana gelirler.

K�m�rleri meydana getiren batakl�klar�n geli�ti�i ortamlar

Deltalar: En kal�n k�m�r damarlar�n�n olu�tu�u ortamlard�r.
G�ller: G�l k�y�lar� kal�n k�m�r damarlar�n�n meydana geldi�i uygun batakl�k ortamlard�r.
Lag�nler: Deniz etkisinin oldu�u ince k�m�r damarc�klar�n� meydana getirirler Akarsu ta�ma ovalar� (�nce k�m�r damarc�klar�n� olu�tururlar).

K�m�rle�me (Coalification) olay�

�o�unlukla bitkisel maddeler ya da bitki par�alar� uygun batakl�k ortamlarda birikip ��kelir ve jeolojik i�levlerle birlikte yer alt�na g�m�l�rler. Yerin alt�nda, bu organik k�tleler g�m�ld�kten sonra �nceleri g�m�lmenin olu�turdu�u bas�n� �artlar� daha sonrada ortam�n �s�sal �artlar�ndan etkilenirler.

Bu etkilenme sonucu bu organik maddenin b�nyesinde fiziksel ve kimyasal de�i�imler meydana gelir. �nceleri turba olarak adland�r�lan ve k�m�rlerin atalar� olarak bilinen bu organik maddeler zamanla daha koyu renklere sahip olur ve daha sert yap�ya sahip olurlar. S�cakl�k ve bas�n� �artlar�n�n bu k�tlelere etkimesi sonucu, bu ortamdan, s�ras�yla �nceleri (turbadan-ta�k�m�r� a�amas�na kadar) su ve su buhar�, karbon dioksit (CO2), oksijen (O2) ve en ileri a�amalarda hidrojen (H2) (antrasit a�amas�nda) uzakla��r. Tabii ki bu s�re�te ideal �artlar ve ortam�n �s�sal �artlar�n�n uzun bir d�nem i�ersinde (binlerce y�l) bask�n olmas� ve artmas� gerekmektedir. yer �s�s� her 30 metrede 10 C artmaktad�r.

��phesiz s�cakl�k art�� ideal ve normal �artlar i�in ge�erlidir. BU �artlar�n d��nda (volkanik faaliyet, fay hareketleri, radyoaktif elementlerin bulundu�u ortamlarda) yerin �s�s� ola�an �st� bir �ekilde ve normalden �ok fazla bir �ekilde artmaktad�r. Yerin �s�s� artt�k�a �nceleri "turba" olarak adland�r�lan ama k�m�r say�lmayan bu organik madde, �nce "linyit" daha sonra "alt bit�ml� k�m�r", sonra "ta�k�m�r�", "antrasit" ve en sonunda �artlar uygun olursa "grafit" e d�n��r. Bu ilerleyen olgunla�ma s�recine "K�m�rle�me ("Coalification")" denmekte, her seviyeye de "k�m�rle�me derecesi" ("Rank")" denmektedir.

K�m�rler ��phesiz i�lerinde kil silt, kum ve de�i�ik oranlarda inorganik (mineral) madde bulundururlar. K�m�rlerin i�ersinde bulunan bu inorganik maddeler k�m�r�n kalitesini direkt olarak negatif y�nde etkilerler. Bir k�m�r�n kalitesi, kullan�ld�� alana g�re farkl� anlamlar i�erebilir. �rne�in; kok imalinde en kaliteli k�m�r, �i�ebilen, g�zenekli hale gelebilen ve dayan�kl� olabilen okside olmam�� k�m�rler en iyi k�m�rlerdir.Yak�t hammaddesi olarak k�m�r�n kokla�mas� bir anlam ifade etmez, en aranan �zellik fazla �s�sal niteli�e sahip olmas�d�r. K�m�r� s�v�la�t�rma i�lemine tabi tuttu�umuzda ise en aranan �zelli�i u�ucu maddesinin fazla olas� vs. gelmektedir. Ama t�m�nde inorganik madde istenen bir bile�en de�ildir.

�lkemizde Maden K�m�r�

�lkemizin yegane kokla�abilir, ta�k�m�r�n� �reten Zonguldak Havzas�’n�n, �lke sanayisinin emekleme d�neminde, ulusal ekonomimize b�y�k katk�lar� olmu�tur.

Havzam�zda yakla��k 150 y�ldan beri madencilik faaliyeti s�rd�r�lmektedir.

Geli�mekte olan ekonomimizin ya�ad�� darbo�az� kolayca a�abilmesi i�in demir-�elik sanayinin hammadde ihtiyac�n�n yerli kaynaklardan kar��lanmas�n�n �nemi b�y�kt�r. Ayr�ca son y�llarda �lkemizin artan enerji ihtiyac�n� kar��layabilmek i�in havzam�zda �retilen k�m�re olan talep her ge�en g�n �nemli �l��de artmaktad�r.

Havzada �retilen k�m�re olan bu talep; ge�mi�te �lkemizin imparatorluk d�neminde, yelkenden buhar enerjisine ge�i�le ba�lam��. �mparatorluk d�nemi sanayisinin �zellikle tersane gibi kurulu�lar�n�n k�m�re taleplerinin giderek artmas� ve bu artan talebin kar��lanmas� i�in devletin �st kademelerine yaz�lar yaz�lm�� ve ta�k�m�r� �rnekleri g�nderilerek arama faaliyetleri �zendirilmeye �al��lm��. Arama faaliyetlerine kat�lan Bahriye Nezareti’nden terhis olan askerlerden gemici Hac� �smail’in 1822 y�l�nda Ere�li’nin Kestaneci K�y�nde buldu�u kara ta�lar �stanbul’a getirilmi� ve bu ki�i II. Mahmut taraf�ndan takdir edilmi�, ancak �retim konusu ele al�nmam��. 7 y�l sonra Bahriye Nezaretinde terhis olan Uzun Mehmet taraf�ndan Kestaneci K�y�n�n K�sea�z� mevkiinde 8 Kas�m 1829 tarihinde ta�k�m�r�n�n yeniden bulunmas� �zerine �retim konusu ciddi bir �ekilde ele al�nm��t�r.

�lk k�m�r i�letme faaliyetlerine 1848 y�l�nda ba�lanm�� ve bu faaliyetler 1937 y�l�na kadar muhtelif yerli ve yabanc� �irketler taraf�ndan y�r�t�lm��t�r. 1937 y�l�nda mevcut ocaklar h�k�met�e sat�n al�narak Etibank’a devredilmi�tir. Daha sonra, 1940 y�l�nda, Etibank’a ba�l� Mahdut Mesuliyetli Ere�li K�m�r ��letmesi (EK�) kurularak havzadaki k�m�r i�letmecili�i bu kurulu�un yetkisine verilmi�tir. EK� 1957 y�l�nda T�rkiye K�m�r ��letmeleri Kurumu’na (TK�) bir m�essese olarak ba�lanm�� ve 1983 y�l�na kadar bu stat�de �al��m��t�r. 1983 y�l�nda ��kar�lan yasa ile EK� M�essesesi T�rkiye Ta�k�m�r� Kurumu ad� ile m�stakil bir kurum haline d�n��t�r�lm��t�r. T�rkiye halen kokla�abilir k�m�r ithalat��s� konumundad�r ve muhtemelen ta�k�m�r� ithalat� da artarak devam edecektir..

Kaynak: �lkemizde maden k�m�r� nerelerde ��kart�l�r?