İsim ve sıfat tamlamalarını açıklayabilir misiniz? Mümkünse örnek de olursa çok makbule geçer... |
İSİM TAMLAMALARI İsim+isim=> İsim tamlaması Tamlayan+Tamlanan=>Tamlama Tamlayan Ekleri : -nin, -in, -im, -den (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.) Tamlanan Ekleri: -i, -si, -im, -in, -imiz, -iniz, -leri (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.) Ali'nin Kitabı, Kalemin Ucu, Benim Arabam, Sizin Aileniz, Pencerenin Camları Not: Bazı tamlamalarda tamlayan eki olarak '-den, -dan' ekleri kullanılabilir. Bu ek seçme anlamı katmak için gelmektedir. Oturanlardan Biri Not: Bazı istisna durumlarda tamlayan ve tamlanandaki kaynaştırma harfleri yerine 'y' harfi kullanılabilir. Suyun Altı, Şişenin Suyu Not: 'Benim Kalemim' tamlamasındaki 'ben' zamiri '-im' eki almıştır. Bu ekin aslı '-in' dir. Fakat bu ek zamanla ses değişikliğine uğramıştır. SIFAT TAMLAMASI *Bir sıfatın, ismin önüne gelerek, onu nitelemesi yada belirtmesiyle oluşan tamlamalardır.Sıfat+İsim=> Sıfat Tamlaması (Sıfat=Tamlayan, İsim=Tamlanan) Büyük insan, Düz saç, Üç Elma, O adam Not: Sıfat mutlaka ismin önünde olmalıdır. Adamın burnu epey büyüktü. ('Büyük' sözcüğü sıfat olmasına rağmen, sıfat tamlaması kurmamıştır.) Not: Adlaşmış sıfat, sıfat tamlaması sayılmaz. Çalışanlar, belli oluyor. Not: Adlaşmış sıfat, bir sıfat tarafından nitelenerek yada belirtilerek sıfat tamlaması oluşturabilir. Yakışıklı gençleri daha çok severim. Not: Sıfat tamlamasında tamlayan yada tamlanan isim tamlaması olabilir. Sıcak yaz akşamları, El örgüsü kazak |
arkadaşlar bana içinde hem isim hem de sıfat tamlaması olan cümleler yazabilirmisiniz |
10 10 tane adlaşmış sıfat fiil cümle örnekleri lasım yardım pls |
ali'nin 4 kitabı var |
qardeş sıfat tamlamaları ile isim tamlamaları arasındaki farkı yazarmısınn :) |
isim tamlaması ile sıfat tamlaması arsasındaki fark isim tamlaması ile sıfat tamlaması arsasındaki fark nedir? |
abiler 25 adet isim ve sıfat tamlaması lazımm |
isim tamlaması doğada bulunan ve neyden yapıldığı ya da nasıl yapıldığını belirten, sıfat ise insanda bulunan özelliktir |
yeşil,tatlı ve sivri uçlu biber |
Ad Tamlaması Arkadaşlar bana ad tamlaması için tarih gerekiyor.Bana yardımcı olur musunuz? |
SIFAT TAMLAMASI Bir ismin bir veya daha fazla sıfat tarafından nitelendiği ya da belirtildiği söz öbeklerine denir. Tamlamada sıfat daima isimden önce gelir. "Yeşil gözleri beni derinden etkiledi." cümlesinde "göz" isim, "yeşil" sıfattır. Cümleyi "O tatlı, yeşil gözler beni derinden etkiledi." şeklinde söylersek, bu durumda "göz" isminin, "o", "tatlı", "yeşil" sıfatları tarafından belirtildiğini ve nitelendiğini görürüz. Bunun tersi de olabilir. Yani bir sıfat birden fazla ismi de niteleyebilir. NOT: İsimden önce gelmeyen sıfatlar, sıfat tamlaması kurmaz. Örnek: "Okulumuzun bahçesi bir hayli genişti." cümlesinde "geniş" sıfat olmasına rağmen bir sıfat tamlaması kurmamıştır. NOT: Adlaşmış sıfatlar sıfat tamlaması sayılmaz. Örnek: "İyiler daima sevilir." cümlesindeki "iyiler" sözü ismi niteliği ile bildirmiştir. Ancak, isim söylenmediği için bu, bir sıfat tamlaması sayılmaz. Ancak adlaşmış sıfatlar bir sıfat tarafından nitelenebilir ya da belirtilebilir. Bu durumda sıfat tamlaması kurmuş olur. Örneğin; "Hangi akıllı bugün okulun tatil olduğunu söyledi." cümlesinde, "akıllı" adlaşmış sıfat, "hangi" soru sıfatıdır. "Hangi akıllı" söz öbeği ise sıfat tamlamasıdır. 1- Bu tamlamada ana unsur olan isim, tamlanan unsurdur, sonda bulunur. Sıfat ise tamlayan unsurdur. Örnekler: çiçekli / perdeler -------- dondurucu / soğuk (tamlayan) (tamlanan) (tamlayan) (tamlanan) 2- Sıfat-fiiller de bu tamlamalarda "sıfat" görevi yaparak, nesneleri hareket nitelikleri ile tamamlar. Örnekler: seyrettiğim / film ----------- yakılmış / orman unutulan / gelenekler 3- "demir kapı, cam bardak, altın yüzük" gibi bir nesneyi yapıldığı madde ile anlatan tamlamalar da birer sıfat tamlamasıdır. Bu tamlamaları, mesela "camdan yapılmış bardak", "camdan bardak" şeklinde tamlamayı bozmadan genişletebiliriz. 3- "demir kapı, cam bardak, altın yüzük" gibi bir nesneyi yapıldığı madde ile anlatan tamlamalar da birer sıfat tamlamasıdır. Bu tamlamaları, mesela "camdan yapılmış bardak", "camdan bardak" şeklinde tamlamayı bozmadan genişletebiliriz. 4- Nitelik isimlerini, miktar ve dereceleri ile anlatan tamlamalar da sıfat tamlaması sayılabilir. Örnekler: en / iyi --- pek / güzel --- çok / doğru 5- Bir sıfat tamlamasında, birden fazla isim veya sıfat unsuru bulunabilir. Ancak tamlamada bulunan sıfatlar, aynı türden olmalıdır. Örnekler: sinirli, kavgacı / insanlar (sıfat) (sıfat) (isim) yazdığım / makaleler, kitaplar (sıfat) (isim) (isim) Belirtme, niteleme sıfatları ile sıfat-fiillerin bir arada bulunduğu sıfat tamlamalarında bir ismin bu üç sıfatla tamamlandığını düşünmeyiniz. Böyle bir yapıda iç içe girmiş başka sıfat tamlamaları bulunmaktadır. Örnekler: konuşan / bu yaşlı adam bu / yaşlı adam yaşlı / adam Bu tamlamayı, "konuşan bu yaşlı / adam" şeklinde düşünmemeliyiz. 6- Tamlamayı meydana getiren unsurlar kelime grubu olabilir. Örnekler: odadaki / müzik sesi ırmak kıyısındaki / yaşlı ağaçlar keskin ve dondurucu / rüzgar 7- Vurgu, sıfat unsuru üzerindedir. Örnekler: upuzun yol ---- daracık sokak 8- Sıfat tamlamaları cümle ve kelime grupları içinde "isim, sıfat, zarf" görevi yapar. Örnekler: "Bu geçit sanki yazdan kışı ayırıyordu. Burada son fırtına, son dalı kırıyordu." (isim, isim, isim) "Hafız' ın kabri olan bahçede bir gül varmış. Yeniden her gün açarmış kanayan rengiyle." (isim, isim, zarf, zarf) "Bazı geriden gelen yüz bin devir ilerde |
ya isim sıfat tamlamaları ıkısı aynı yazan bişey yokmu |
tamlamalar aranızda tamlamaları çok iyi bilen varmı |
kaldırımlar isim yada sıfat tamlamasımıdır |
Sıfat Tamlaması *Bir sıfatın, ismin önüne gelerek, onu nitelemesi yada belirtmesiyle oluşan tamlamalardır. Sıfat+İsim=> Sıfat Tamlaması (Sıfat=Tamlayan, İsim=Tamlanan) Büyük insan, Düz saç, Üç Elma, O adam Not: Sıfat mutlaka ismin önünde olmalıdır. Adamın burnu epey büyüktü. (“Büyük” sözcüğü sıfat olmasına rağmen, sıfat tamlaması kurmamıştır.) Not: Adlaşmış sıfat, sıfat tamlaması sayılmaz. Çalışanlar, belli oluyor. Not: Adlaşmış sıfat, bir sıfat tarafından nitelenerek yada belirtilerek sıfat tamlaması oluşturabilir. Yakışıklı gençleri daha çok severim. Not: Sıfat tamlamasında tamlayan yada tamlanan isim tamlaması olabilir. Sıcak yaz akşamları, El örgüsü kazak İSİM TAMLAMALARI *İki yada daha fazla ismin yan yana gelmesiyle oluşan öbeğe “isim tamlaması” denir.İsim+isim=> İsim tamlaması Tamlayan+Tamlanan=>Tamlama Tamlayan Ekleri : -nin, -in, -im, -den (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.) Tamlanan Ekleri: -i, -si, -im, -in, -imiz, -iniz, -leri (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.) Ali'nin Kitabı, Kalemin Ucu, Benim Arabam, Sizin Aileniz, Pencerenin Camları Not: Bazı tamlamalarda tamlayan eki olarak “-den, -dan” ekleri kullanılabilir. Bu ek seçme anlamı katmak için gelmektedir. Oturanlardan Biri Not: Bazı istisna durumlarda tamlayan ve tamlanandaki kaynaştırma harfleri yerine “y” harfi kullanılabilir. Suyun Altı, Şişenin Suyu Not: “Benim Kalemim” tamlamasındaki “ben” zamiri “-im” eki almıştır. Bu ekin aslı “-in” dir. Fakat bu ek zamanla ses değişikliğine uğramıştır. 1- BELİRTİLİ İSİM TAMLAMASI: (X'in Y'si) *Tamlayanın ve tamlananın, tamlama eklerini (ilgi, iyelik) aldığı tamlamalardır. (Tamlayan+İlgi Eki) + (Tamlanan+İyelik Eki) Evin Önü Gökyüzünün Maviliği Yağmurun Yağışı Pantolonun Düğmesi Bizim Evimiz Odanın Duvarları Çocuklardan Biri Yolculardan Birkaçı Not: Tamlamayı kuran sözcükler her zaman ad olmayabilir. Senin Silgin , Silgilerin Bazısı , Onların birkaçı , Adamın Kendisi (Zamir kullanılmış) Çalışmanın Faydası (Fiilimsi kullanılmış) Uyarı: İsim tamlamalarında fiilimsi kullanılıp, kullanılmayacağı konusu net değildir. Genel kanaat, Tamlayan kısmında kullanılabileceği yönündedir. Not: Belirtili isim tamlamasında, tamlayanla tamlanan arasına farklı sözcükler girebilir. Bu durumda da isim tamlamasının türü değişmez. Dağın sert kayalıkları => Belirtili İsim Tamlaması (Araya sıfat girmiş) Suyun insanın içini rahatlatan sesi => Belirtili İsim Tamlaması (Araya sıfat grubu girmiş) Not: Belirtili isim tamlamasında, tamlayan ve tamlanan niteleyici öğeler alabilir. İsim tamlamasının türü değişmez. Genç kızın sarı saçı => Belirtili İsim Tamlaması (Tamlayan da, tamlanan da sıfat almış) İhtiyar adamın bastonu => Belirtili İsim Tamlaması (Tamlayan sıfat almış) Not: Tamlayanı zamir olan isim tamlamalarında, zamir düşürülerek “tamlayanı düşmüş isim tamlaması” oluşur. (Benim) / Kalemim kırıldı. (Tamlayanı düşmüş isim tamlaması vardır.) Not: İsim tamlamasında tamlayan yada tamlanan birden fazla olabilir. Damın tahtası, kiremidi eskimişti. (Tamlanan iki tane) Hanımının, çocuğunun duaları etkili olmuştu. (Tamlayan iki tane) Not: Belirtili İsim tamlamalarında, tamlayanla tamlanan yer değiştirebilir. Sesi uzaklardan geliyordu suyun. 2)BELİRTİSİZ İSİM TAMLAMASI: (X Y'si) *Sadece tamlananın tamlama eklerini aldığı isim tamlamalarıdır. (Tamlayan) + (Tamlayan+İyelik Eki) Kendi Gömleği Müdür Yardımcısı Futbol Topu Galata Kulesi Çam Sakızı Çoban Armağanı Çocuk Parkı Not: Belirtisiz isim tamlamalarında, istisna olan bazı durumlarda araya sözcük girer. Kültür Eski Bakanı Not: Belirtisiz isim tamlamasına getirilen sıfat, tüm tamlamanın sıfatı olur ve sıfat tamlaması oluşur. Taze inek sütü => Sıfat Tamlaması (İnek sütü > Belirtisiz İsim Tamlaması) Sıcak yaz akşamı => Sıfat Tamlaması (Yaz akşamı > Belirtisiz İsim Tamlaması) Not: Belirtisiz isim tamlaması sıfat olarak kullanılabilir. Parlement mavisi gömlek Not: Bazı durumlarda tamlanan eki düşebilir. Topkapı(-sı) , Lale Sokak(-ğı) 3) TAKISIZ İSİM TAMLAMASI (X Y) Not: Bu konu tartışmalı bir konudur. Takısız isim tamlamasının varlığı şüphelidir. Bazı kaynaklarda bu tip tamlamalar, sıfat tamlaması olarak ele alınmaktadır. Biz bu tip tamlamaların var olduğunu düşünerek hareket edeceğiz. *Tamlayanın da tamlananın da tamlama eklerini almadığı tamlamalardır. Bu tip tamlamaların takısız isim tamlaması olabilmesi için; Tamlananın neyden yapıldığının, neye benzediğinin bildirilmesi gerekir. Deri Ceket, Demir Kapı, Cam Kavanoz >>> Neyden yapıldığı…. Elma Yanak, Kepçe Kulak, Selvi Boy >>> Neye benzediği… Zeytin Göz => Takısız İsim Tamlaması Siyah Göz => Sıfat Tamlaması İpek Saç => Takısız İsim Tamlaması Yumuşak Saç => Sıfat Tamlaması İpek Mendil => Takısız İsim Tamlaması 4) ZİNCİRLEME İSİM TAMLAMASI: *İkiden fazla isimden oluşan isim tamlamalarıdır. *Bu tür tamlamalarda; tamlayan, tamlanan yada her ikisi birden isim tamlaması olabilir. Masa örtüsünün kenarı (Masa,örtü,kenar) (Tamlayanı isim tamlamasından oluşmuş, zincirleme isim tamlaması) Evin mutfak dolabı (Ev,mutfak,dolap) (Tamlananı isim tamlamasından oluşmuş, zincirleme isim tamlaması) Devlet hastanesinin doktor odası (Tamlayanı da tamlananı da isim tamlamasından oluşmuş, zincirleme isim tamlaması) Demir kapının kolunun vidasının üstü |
Sıfat tamlamasına örnek sıfat tamlamasına örnekler verirmisiniz? |
sıfat ve isim tamlaması ya bir metin taraması yokmu bunlarla ilgili yha lütfen!!!!!!!!!!!!!!! |
İSİM T@ML@MALARI *İki yada daha fazla ismin yan yana gelmesiyle oluşan öbeğe 'isim tamlaması' denir. İsim+isim=> İsim tamlaması Tamlayan+Tamlanan=>Tamlama Tamlayan Ekleri : -nin, -in, -im, -den (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.) Tamlanan Ekleri: -i, -si, -im, -in, -imiz, -iniz, -leri (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.) Ali'nin Kitabı, Kalemin Ucu, Benim Arabam, Sizin Aileniz, Pencerenin Camları Not: Bazı tamlamalarda tamlayan eki olarak '-den, -dan' ekleri kullanılabilir. Bu ek seçme anlamı katmak için gelmektedir. Oturanlardan Biri Not: Bazı istisna durumlarda tamlayan ve tamlanandaki kaynaştırma harfleri yerine 'y' harfi kullanılabilir. Suyun Altı, Şişenin Suyu Not: 'Benim Kalemim' tamlamasındaki 'ben' zamiri '-im' eki almıştır. Bu ekin aslı '-in' dir. Fakat bu ek zamanla ses değişikliğine uğramıştır. SIFAT TAMLAMASI *Bir sıfatın, ismin önüne gelerek, onu nitelemesi yada belirtmesiyle oluşan tamlamalardır. Sıfat+İsim=> Sıfat Tamlaması (Sıfat=Tamlayan, İsim=Tamlanan) Büyük insan, Düz saç, Üç Elma, O adam Not: Sıfat mutlaka ismin önünde olmalıdır. Adamın burnu epey büyüktü. ('Büyük' sözcüğü sıfat olmasına rağmen, sıfat tamlaması kurmamıştır.) Not: Adlaşmış sıfat, sıfat tamlaması sayılmaz. Çalışanlar, belli oluyor. Not: Adlaşmış sıfat, bir sıfat tarafından nitelenerek yada belirtilerek sıfat tamlaması oluşturabilir. Yakışıklı gençleri daha çok severim. Not: Sıfat tamlamasında tamlayan yada tamlanan isim tamlaması olabilir. Sıcak yaz akşamları, El örgüsü kazak daha açıklayıcı olabilirdi! Kaynak: http://www.cevapsızsorular.com.tr |
isim ve sıfat tamlaması arsındaki fark ne?? |
arkdslar bu lıse 2 dıl anlatım sorumluluk sınavında cıkan bı soru ve cevabını nerde aradıysam bulamadım. İSİM TAMLAMASI ... OLUŞURKEN SIFAT TAMLAMASI ... OLUŞUR. boşluklara ne gelıcegını bı turlu bulamadım bılıorsanız ve sölersenız sevınırım saygılar. |
10 tane sıfat tamlaması örn lazım |
sıfat belirtili ve belirtisiz isim tamlamasını cumlede sıfat gorevınde kullanır mısınız |
İSİM TAMLAMALARI *İki yada daha fazla ismin yan yana gelmesiyle oluşan öbeğe 'isim tamlaması' denir. İsim+isim=> İsim tamlaması Tamlayan+Tamlanan=>Tamlama Tamlayan Ekleri : -nin, -in, -im, -den (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.) Tamlanan Ekleri: -i, -si, -im, -in, -imiz, -iniz, -leri (Bunlar ses değişimine uğrayabilir.) Ali'nin Kitabı, Kalemin Ucu, Benim Arabam, Sizin Aileniz, Pencerenin Camları Not: Bazı tamlamalarda tamlayan eki olarak '-den, -dan' ekleri kullanılabilir. Bu ek seçme anlamı katmak için gelmektedir. Oturanlardan Biri Not: Bazı istisna durumlarda tamlayan ve tamlanandaki kaynaştırma harfleri yerine 'y' harfi kullanılabilir. Suyun Altı, Şişenin Suyu Not: 'Benim Kalemim' tamlamasındaki 'ben' zamiri '-im' eki almıştır. Bu ekin aslı '-in' dir. Fakat bu ek zamanla ses değişikliğine uğramıştır. SIFAT TAMLAMASI *Bir sıfatın, ismin önüne gelerek, onu nitelemesi yada belirtmesiyle oluşan tamlamalardır. Sıfat+İsim=> Sıfat Tamlaması (Sıfat=Tamlayan, İsim=Tamlanan) Büyük insan, Düz saç, Üç Elma, O adam Not: Sıfat mutlaka ismin önünde olmalıdır. Adamın burnu epey büyüktü. ('Büyük' sözcüğü sıfat olmasına rağmen, sıfat tamlaması kurmamıştır.) Not: Adlaşmış sıfat, sıfat tamlaması sayılmaz. Çalışanlar, belli oluyor. Not: Adlaşmış sıfat, bir sıfat tarafından nitelenerek yada belirtilerek sıfat tamlaması oluşturabilir. Yakışıklı gençleri daha çok severim. Not: Sıfat tamlamasında tamlayan yada tamlanan isim tamlaması olabilir. Sıcak yaz akşamları, El örgüsü kazak |
isim tamlamasıyla sıfat tamalamasının arasındaki farkı yazarmısınız |
yarıne ödevim verilecek düzgünce açıklayacak var mı? |
sıfat tamlamaları Alıntı:
örnek lamba duvar masa gibi nesnelere varlık denir sevgi dostluk gibi sözcüklerede kavram diyoruz |
Annem belediye doktoruydu. Penceresinden kavak ağaçları görünen bir sağlık ocağında çalışır, çoğu günler beni de yanında götürürdü. Orada tek çocuk olmanın krallığını yaşar, oyalanır; haşarılıklarımın, afacanlıklarımın hoş görüleceğini bilmenin kolaylıklarından fazlaca yararlanır, buna karşılık beni mıncıklamalarına, yanaklarımı pembeleştiren makaslar almalarına ses çıkarmazdım. Pencereden uzanır, uçuşan pamukçukları yakalamaya çalışırdım. Kavakları silkeleyen rüzgâr oyun arkadaşım olurdu. Koca bahçe, önümde mülkümmüş gibi uzanır bense onu tasasız gözlerle izlerdim. Annemin masasında, güzel çerçeveler içinde benim ve babamın resmi dururdu. Gurur duyardım. Kocaman bir masası ve koltuğu vardı annemin. Annemi makamında daha çok severdim sanki, ya da sevgim başka bir boyut kazanırdı. (Murathan Mungan; Pamukçuklar) Yukarıdaki parçada en az iki kelimeden oluşan ve koyu harflerle yazılmış olan kelime gruplarının ilk kelimelerinin yazılmadığını düşünelim: Annem doktordu. Penceresinden ağaçlar görünen bir ocakta çalışır, çoğu günler beni de yanında götürürdü. Orada krallık yaşar, oyalanır; kolaylıklardan fazlaca yararlanır, buna karşılık beni mıncıklamalarına, yanaklarımı pembeleştiren makaslar almalarına ses çıkarmazdım. Pencereden uzanır, uçuşan pamukçukları yakalamaya çalışırdım. Kavakları silkeleyen rüzgâr arkadaşım olurdu. Koca bahçe, önümde mülkümmüş gibi uzanır bense onu tasasız gözlerle izlerdim. Masada, içte, resim dururdu. Gurur duyardım. Kocaman bir masası ve koltuğu vardı. Annemi makamında daha çok severdim sanki, ya da sevgim başka bir boyut kazanırdı. Öncesindeki kelimeler çıkarıldığında altı çizili olanların anlamları eksilmiş oldu. Kelime anlamı olarak değil de cümleye kattığı anlam bakımından eksilme oldu. Annem doktordu. Ne doktoru? Penceresinden ağaçlar görünen Ne ağaçları? bir ocakta çalışır Ne ocağı? Orada krallık yaşar Neyin ya da nerenin krallığı? kolaylıklardan fazlaca yararlanır Neyin ya da nelerin kolaylıkları? rüzgâr arkadaşım olurdu. Ne arkadaşı? Masada, Ne ya da kimin masası? içte, Neyin içinde? resim dururdu. Neyin ya da kimin resmi? Kocaman bir masası ve koltuğu vardı. Kimin? İşte, dilimizde, kullandığımız kelimelerin (asıl unsur olan kelimelerin) tam olarak anlaşılması ve tanınması için onlardan önce bazı kelimeler getirerek anlamlarını tamamlarız. Tanımı Aralarında anlamca ilgili bulunan ya da sonradan ilgi kurulan, birinin diğerini iyelik yönünden bütünlediği iki isimden oluşan kelime gruplarına isim tamlaması denir. Özellikleri İsim tamlamalarında birinci kelimeye tamlayan; ikincisine de tamlanan denir. Tamlayan, tamlananın anlamını bütünler. Tamlayan başta gelir, tamlanan sonda (şiirde yer değiştirebilir). Bu, "Türkçede yardımcı unsur başta; asıl unsur sonda bulunur" kuralına göre açıklanabilir. Asıl unsur tamlanandır. Ama vurgu tamlayandadır. Çünkü tamlayan sonradan eklenerek tamlananın anlamını bütünlemektedir. "kenar" dendiğinde ne kenarı, neyin kenarı olduğu anlaşılmamaktadır. "deniz kenarı" diyerek "kenar"ın "deniz"e ait olduğunu belirtmiş oluruz. Bu durumda "deniz" vurgulu söylenir. İnsanlar-ın vefasızlığ-ı vefasızlık, insanlara ait Yalancı-n-ın mum-u bu mum, yalancıya ait Köprü üst-ü bu üst (kısım), köprüye ait Masa örtü-s-ü bu örtü, hem masaya ait, hem de masa üzerine sermek için kullanılır Kumaş boya-s-ı bu boya, kumaş için kullanılır Tahta fırça-s-ı bu fırça, tahta temizlemek içindir Sabrın acı meyvesi bu acı meyve sabra ait, sabrın eseri. Erik ağaçlarının pembe, beyaz çiçekleri Bu pembe ve beyaz çiçekler erik ağaçlarına ait. ]İsim tamlamasına özgü iki tane ek vardır: Tamlayan eki ya da ilgi hâl eki: -(n)İn Tamlanan eki, daha doğrusu iyelik ekleri: -(s/y)İ Tamlayan, ek alsa da almasa da ilgi hâlindedir. Tamlayan zamir ise ilgi hâl ekini alır; isimse alır veya almaz. Tamlanan ise daima iyelik eki alır. Tamlayan eki, isimleri isimlere bağlayarak tamlama kurmaya yarar. Kitab-ın yaprağı yırtılmış. Yalancı-n-ın mumu... Gözlüğ-ün camı... İyelik ekleri, isimlerin ve isim soylu kelimelerin sonuna gelerek onların sahiplerini, ait oldukları kişileri belirten eklerdir. Tamlayansız kullanıldıkları zaman bu eklere iyelik zamirleri de denir. kitab-ım, kitab-ın, kitab-ı, kitab-ımız, kitab-ınız, kitap-ları masa-m, masa-n, masa-s-ı, masa-mız, masa-nız masa-ları su-y-um, su-y-un, su-y-u, su-y-umuz, su-y-unuz, su-ları ne-y-im, ne-y-in, ne-y-i/ne-s-i, ne-y-imiz, ne-y-iniz, ne-leri İyelik ekleri isim tamlamasında tamlanana gelir: Kapının kol-u, işin baş-ı, hayvan sevgi-s-i Zil, şal ve gül. Bu bahçede raksın bütün hızı... Şevk akşamında Endülüs üç defa kırmızı... Aşkın sihirli şarkısı yüzlerce dildedir. İspanya neşesiyle bu akşam bu zildedir. ]İsim tamlamaları cümlede isim gibi kullanılır, isme getirilen ekleri alabilir, ismin aldığı görevleri yüklenebilirler: Cümle ve kelime grupları içinde isim, sıfat, zarf olarak kullanılırlar. İsim, özne: Grubun lideri, arkadaşları adına bir konuşma yaptı. İsim, yüklem: Beni üzen unutulmak değil dostlarımın vefasızlığıdır. İsim, d.lı tüml.: Bu çiçekleri pencerenin önüne götür, lütfen. İsim, nesne: Bu müzik sesi baş ağrılarımı bir anda dindirdi. Sıfat Fatih'in geçtiği kapı Sıfat El yayması eserler Zarf Bütün aile pazar günleri bir araya gelirdi. ]Tamlayan, tamlanan veya her ikisi birden kelime grubu olabilir. Aşkın / şeref diyarı Hısım akrabanın / sözleri Gurbet duygusunun / hem kaynağı hem de sembolü Göğün ve denizin / gözleri ve ruhu alabildiğine çeken mavilikleri ]Birden fazla tamlayan ve tamlanan bulunabilir. Evin / kapısı, penceresi Göğün, ovanın / rengi Savaşın, kızıl ve korkunç facianın / nasıl olduğu Yirmi senenin / yazları, kışları, fırtınaları, güneşleri ]Tamlayan cümle hâlinde de olabilir: "Ben başaramam" sözünü bir tarafa bırak. Ortalık bir anda "isteriz" nidalarıyla inledi. Not: Günümüzde bu tür tamlamalar, tamlanansız kullanılmaktadır ki bu, yanlış bir tutumdur. "Ben başaramam"ı bir tarafa bırak. Ortalık bir anda "isteriz"lerle inledi. Herkes birbirine "şimdi ne yapacağız"ı soruyordu. ]Belirtili isim tamlamasında vurgu her iki unsurda da eşittir, ama belirtisiz isim tamlamasında tamlayan vurguludur. Vapurun düdüğü Vapur düdüğü İyelik ekleri takısız isim tamlaması ve bazı istisnalar hariç bütün isim tamlamalarında tamlananda bulunur. Ama bir kısmında tamlayan eki (ilgi eki) bulunmaz. İşte, tamlayanın ilgi eki alıp almamasına göre isim tamlamaları ikiye ayrılır: a. Belirtili İsim Tamlaması Tamlayanı ilgi eki; tamlananı da iyelik eki almış isim tamlamasıdır. Tamlayan tamlananın kime ya da neye ait olduğunu kesin olarak bildirir. Tamlayanda veya tamlananda belirsizlik yoktur. Yani belirli bir şey yine belirli bir şeye aittir. Ama bu aitlik geçicidir. Yani aynı tamlanan başka isimlerle de tamlanabilir. "Sınıfın kapısı" dediğimizde nerenin kapısı, hangi kapı olduğu kesin olarak bilinmektedir. Ama "sınıf kapısı" tamlamasında nerenin, neyin kapısı, hangi kapı olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Sen bu avizenin altında, bürünmüş kanına, Uzanırken gece mehtabı getirsem yanına, Baka kalırım giden geminin ardından. Beyaz bir ay doğuyor fıstıkların arkasından Kalbinin vuruşundan anlıyorum; İstanbul'u dinliyorum. Kendimi kaptırarak tekerleğin sesine Uzanmışım, kalmışım yaylının şiltesine, Bir noktada birleşmiş vatanın dört bucağı Gurbet çeken gönüller kuşatmıştı ocağı ]Belirtili isim tamlamalarında tamlayanla tamlanan arasına kelime(ler) girebilir. Bunların bir kısmı karma tamlama olarak bilinir: oğlumun yıllar önce alınan kazağı. Çocuğun minik elleri Şehrin günlerdir akmayan suları İhtiyarın bir kış gecesi ölümü Üsküdar'ın dost ışıkları Kocaman bir masası ve koltuğu vardı annemin. Arkadaşımın bitmek bilmeyen aile sorunları beni üzüyor. Serinliğini hissettin mi rüzgârın? ]Belirtili isim tamlamasında, tamlayanla tamlanan şiir ve konuşma dillerinde yer değiştirebilir: Cevabı yok geçmişime yönelttiğim sorularımın. Kocaman bir masası ve koltuğu vardı annemin. Serinliğini hissettin mi rüzgârın? Su mudur sadece derdi milletin? Sırtına Sakarya'nın Türk tarihi vurulur. Karanlık sokaklarına dalarak şehirlerin Dante gibi ortasındayız ömrün. Kimse duymaz çilesini tütmeyen ocakların. Bıraktım ardını yıllarca koştuğum hevesin. Tahsilin ticarette yeri yok. ]Tamlanan sıfat-fiil veya sıfat-fiil grubu da olabilir. Tabi bu isim tamlamaları ya isim olarak kullanılacaklardır ya da bir simin sıfatı olarak. Bingöl çobanlarının / koyun otlatırken çaldıkları Tyn. Tnn. Asabî bir ağırlığın / göğsümden yükseldiği (an) Tyn. Tnn. Çılgın fırtınaların / döve döve yosunlattığı (kayalar) Tyn. Tnn. Parçaların / hızla kayarak etrafa yayıldığı(nı) Tyn. Tnn. Buradan şu sonucu çıkarabiliriz: İlgi eki almış olan bütün kelimeler ve kelime grupları tamlayan, iyelik eki almış bütün kelimeler ve kelime grupları da tamlanandır. ]Tamlayan ya da tamlanan söylenmemiş olabilir. Genellikle tamlayanı zamir olan tamlamaların tamlayanı düşer. Bu yüzden iki isimden de zincirleme tamlama oluşabilir: Konuşması herkesi rahatsız edersi. Yürüyüşünde de bir asalet vardı. Kalemimin ucu bitti. Benim kalemimin ucu: Karşılıklı konuşmalarda tamlayan da tamlanan da düşebilir: ¦Şu gelen kimin kızı? ¦Hüseyin'in (kızı) ¦Bu bey Ali'nin nesi? ¦(Ali'nin) Amcası. Tamlanan tekrardan kaçınmak için söylenmeyebilir. Bu ev bir zamanlar bizim(evimiz)di. ]Bazen tamlayan bir şeyin değil de bir niteliğin kime ait olduğunu bildiriyor olabilir: öğrencinin çalışkanı, sporcunun zekî, çevik ve ahlâklı olanı... ]Senli benli konuşmalarda "koca, karı, oğul" gibi kelimeler ve iyelik ekleri düşebilir: Emine'nin oğlu Duran>Emine'nin Duran. Asımoğulları'nın Ali(si) Bizim evimiz>bizim ev ]"-dEn" eki tamlayan ekinin yerini tutabilir: öğrencilerin bazıları>öğrencilerden bazıları onların biri>onlardan biri ]Tamlayan ekinin ikiden fazla tekrarı anlatım bozukluğuna yol açar. Masanın ikinci çekmecesinin kulpunun koptuğunu biliyorum. Pencerenin kenarının tamirinin yapılması gerekli. b. Belirtisiz İsim Tamlaması Tamlayanın ek almadığı, tamlananın da belirtili isim tamlamasında olduğu gibi iyelik eki aldığı isim tamlamasıdır. Tamlayan ek (ilgi eki) almadığı için, yani tamlananın kime ya da neye ait olduğu tam olarak bilinmediği için belirtisiz denmiştir. Ama tamlanan ile tamlayan arasındaki ilişki daimidir. "Sınıfın kapısı" dediğimizde nerenin kapısı, hangi kapı olduğu kesin olarak bilinmektedir. Ama "sınıf kapısı" tamlamasında nerenin, neyin kapısı, hangi kapı olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Herhangi bir kapı var elimizde; bu kapının hangi sınıfa ait olduğunu bilemiyoruz; bilinen tek şey bu kapının genel anlamda sınıfla ilgili olduğudur. Kapı herhangi bir kapıdır; sınıf da herhangi bir sınıf... Yani bir genelleme söz konusudur. Çoban çeşmesi, hayal iklimleri, ahududu şerbeti... ]Belirtisiz isim tamlamasında tamlayan ile tamlanan arasına kelime girmez. Aşağıdaki gibi kurulan tamlamalar yanlıştır. Konya eski milletvekili, Millî Eğitim eski Bakanı... ]Tamlayan ile tamlanan yer değiştirmez. ]Belirtisiz isim tamlamasında tamlayanın çeşitli görevleri vardır: Tamlananın türünü, kime ya da neye özgü olduğunu bildirir: misafir odası, kömür sobası, ev terliği, çiçek saksısı, masa örtüsü... otobüs bileti, coğrafya kitabı, kadın çorabı... Tamlananın neden yapıldığını belirtir: kök boyası, biber dolması, gül kurusu, pirinç pilâvı, peynir tatlısı... Tamlananın çıktığı, yetiştiği, ait olduğu yeri belirtir: Bursa şeftalisi, Amasya elması, İzmir üzümü, Bağdat hurması, yer elması, ağaç mantarı, su yılanı, dağ keçisi... Sokak çocuğu... Tamlananın neye benzediğini belirtir: dil peyniri, parmak üzümü, dil balığı... Tamlananın mesleğini ve görevini belirtir: kayıt memuru, temizlik işçisi, fizik öğretmeni, ev kadını, okul müdürü, daire başkanı... Tamlananın nedenini belirtir: sel felâketi, deprem yıkıntısı, kaza kurbanı... Tamlananın zamanını bildirir: yaz yağmuru, sabah kahvaltısı... Tamlananın yapıldığı aracı bildirir: telefon görüşmesi, çöp kebabı... ]Belirtisiz isim tamlaması şeklinde özel yer adları vardır: Konya Ovası, Topkapı Garajı, Taksim Meydanı, Boğaziçi Köprüsü, Çanakkale Köprüsü, Ankara Kalesi... Birinci unsuru özel isim olan tamlamalar, şekil bakımından belirtisiz oldukları hâlde, anlam bakımından belirtili isim tamlaması özelliği taşır. "İstanbul şehri, Türk Dili, Tuz Gölü" Birinci unsuru cümle olan tamlamalar da anlam bakımından belirtili sayılırlar. "Ben başaramam" sözünü bir tarafa bırak. Ortalık bir anda "isteriz" nidalarıyla inledi. Kiralıktır levhası Birleşme aşkın mezarıdır iftirası Not: Günümüzde bu tür tamlamalar, tamlanansız kullanılmaktadır ki bu, yanlış bir tutumdur. "Ben başaramam"ı bir tarafa bırak. Ortalık bir anda "isteriz"lerle inledi. Herkes birbirine "şimdi ne yapacağız"ı soruyordu. ]Kimi belirtisiz isim tamlamaları bitişik yazılır: hanımeli, yüzbaşı, aslanağzı, yavruağzı... ]Bazılarında da tamlayan çoğul eki alabilir: öğretmenler odası, erkekler hamamı, kadınlar hamamı, karılar koğuşu... ]Bazı belirtisiz isim tamlamaları belirtili yapılabilirken bazıları yapılamaz. Kapı kolu > kapının kolu olur Telefon görüşmesi > telefonun görüşmesi olmaz Yaz yağmuru > yazın yağmuru olabilir Çöp kebabı > çöpün kebabı olmaz Misafir odası > misafirin odası olmaz ]Belirtisiz bir isim tamlaması, belirtili isim tamlamasında tamlanan olarak görev yaptığında, kendi iyelik ekini değil, ana tamlamanın iyelik ekini taşır. Çamaşır makinesi > benim çamaşır makinem Şiir dünyası > onun şiir dünyası ]Bazı belirtisiz isim tamlamaları, iyelik eki olmadan kullanılır. Bu durum Türkçeye aykırıdır: Şiş kebap(kebabı), Gönül Sokak(Sokağı), kestane kebap(kebabı), Çiçek Otel(Oteli)... İsim tamlamalarını, tamlayanın ilgi eki alıp almamasına göre belirtili ve belirtisiz olmak üzere ikiye ayırmıştık. Bunların dışında üç isim tamlaması çeşidinden daha bahsedilebilir: Takısız isim tamlaması Zincirleme isim tamlaması Karma tamlama Takısız isim tamlaması Tamlananın da tamlayanın da ek almadığı isim tamlamalarıdır. Takısız isim tamlamasında tamlayanın görevi, tamlananın neden yapıldığını (aslını, ham maddesini,ne cins maddeden yapıldığını) belirtmektir: Çelik kasa, cam kavanoz, kâğıt mendil, taş duvar, bakır tepsi, naylon torba, tahta köprü, altın bilezik... Not: Tamlayan tamlananın neye benzediğini belirtiyorsa sıfat tamlamasıdır. Badem göz, sırma saç, aslan çocuk, kurt adam, ölü deniz, altın başaklar...! ipek gömlek: takısız isim tamlaması ipek saçlar: sıfat tamlaması altın yüzük: takısız isim tamlaması altın kalp: sıfat tamlaması ölü deniz: sıfat tamlaması ölü hayvan: sıfat tamlaması Zincirleme İsim Tamlaması Başlı başına bir isim tamlaması çeşidi değildir. Bu tür isim tamlamalarının tek özelliği, bazen tamlayanın, bazen tamlananın, bazen de her ikisinin birden herhangi bir isim tamlaması olmasıdır. Yani ikiden fazla isimden oluşmasıdır. Bu durum bu kelime grubunun belirtili veya belirtisiz bir isim tamlaması olma özelliğini değiştirmez. Zincirleme denmesinin sebebi de, önceden oluşturulmuş olan bir isim tamlamasına yeni bir unsur (tamlayan ya da tamlanan) daha ekleniyor olması veya iki isim tamlamasının birleştirilmesidir: [çocuk + (sırt + çanta)] = çocuğun sırt çantası [(su + ses) + nağme] = su sesinin nağmesi [(şehir + hava) + kirlilik] = şehrin havasının kirliliği [(hava + tahmin) + rapor] = hava tahmin raporu [dünya + (kadınlar + gün)] = Dünya kadınlar günü [(çelik + tencere) + marka] = çelik tencere markası [(çocuk + edebiyat) + dizi] = çocuk edebiyatı dizisi [(Ali + kardeşi) + (günlük + harçlık)] = Ali'nin kardeşinin günlük harçlığı Karma Tamlama Özelliği şudur: Bir isim tamlamasının tamlayanının, tamlananının veya her ikisinin birden bir sıfat tarafından nitelenmesi ya da belirtilmesi. Başka bir deyişle, tamlayan, tamlanan ya da her ikisi birden sıfat tamlamasıdır: Issız sokakların hüznü Buraların eski hâli Yorgun köylülerin nasırlı elleri |
Bir ismin aitlik ilgisi bakımından daha belirli hale gelmesi için başka bir isim tarafından tamlanmasıyla meydana gelen söz öbeğine isim tamlaması denir. Örneğin; “… camı kırıldı.” cümlesine baktığımızda aklımıza hemen “Neyin camı?” sorusu geliyor. Demek ki bu cümlede camın nereye ait olduğu belli değil. Bu cümleyi “Arabanın camı kırıldı.” şeklinde söylersek aitlik ilgisi tamamlanmış olur. Bu şekilde oluşan söz öbeğine de isim tamlaması denir. İsim tamlamasında birinci isme “tamlayan”, ikinci isme “tamlanan” adı verilir. İsim tamlamaları dört grupta incelenir; |
ffutgjurd harbiden ya 10 sıfat tamlaması lazım bana |
ZİT yani zincirleme isim tamlaması Örnek: Duvarın boyasının rengi. |
arkadaşlar bana sıfatın isimden farkını söyler misiniz |
isim tamlamaSI isim tamlaması nedir |
abi sıfar ve sıfatın alt bölümleri nelerdir acil |
9.sınıf isim sıfat tamlamaları İSİM VE SIFAT TAMLAMALARINI BULMAM GEREKEN BİR METİN VAR YARDIM EDECEK VARMI:*(:*(:*(:*( |
onu kelimesi cümle içinde sıfat olarak kulanılırmı |
Saat: 10:47 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık