Sümerler hakkýnda bilgi verebilir misiniz?
 

Ýlk yazýyý M.Ö. 3200 yýllarýnda Sümerler buldular. Ýlk yazýlarý þekiller üzerine kurulu yani her varlýk ve olay için bir þekil kullandýlar. Çivi yazýsý iþaretleri geçmiþteki bir resim yazýsýna dayanýr. Bir kavramý ifade eden iþaretlere ideogram adý verilir.
Sümerce'nin Hint-Avrupa ve Sami kökenli dillerle akraba olmadýðý bilinmektedir. Dilin bazý özellikleri Ural-Altay grubu dilleriyle benzerlik gösterse de dil bu gruba dahil edilemez. Sümerce bugün yapýlan pek çok araþtýrma Hint-Avrupa Dil Ailesi'nden çok sondan eklemeli yapýsý sebebiyle Japonca, Korece, Moðolca ve Türkçe ile yakýn akrabalýklarý tahmin edilmektedir.
Bu konuda araþtýrmalar yapan yazar Ýbrahim Okur, Sümerce'nin Türkçe ile olan yakýnlýðýný çeþitli kaynaklar göstererek göz önüne sermiþtir. Her ne kadar Sümer halký iktidarý daha sonralarý baþka halklara býraksa da, her zaman en yaygýn konuþulan dillerden olmuþtur. Özellikle dini kayýtlarda büyük bir öneme sahip olmuþtur. Sümerolog Muazzez Ýlmiye Çýð ..Çünkü Sümer diliyle Türkçe arasýnda o kadar benzerlik var ki... Mesela Sümerce alým-Türkçe alýmlý, bab-baba, dim-dimdik, es-esmek, gim-kim, güles-güleç, ib-ip, ir-er, kýya-kýyý, ulu-ulu, kusu-koþmak gibi...[kaynak belirtilmeli]sözleriyle Sümerce-Türkçe arasýnda bir akrabalýk olduðunu savunmaktadýr.
Tarihte ilk yazýlý hukuk kurallarý Sümerler tarafýndan oluþturulmuþtur. Bu özellikleri ile Sümerlere dünyadaki ilk Hukuk devleti denebilir. Otoritenin korunmak istenmesi hukuk kurallarýnýn ortaya çýkmasýna neden olmuþtur. Lagaþ Kralý Urukagine tarafýndan oluþturulan ilk yazýlý kanunlar "fidye ve bedel" sistemine dayanýyordu. Sümerlerin en önemli edebiyat eserleri; Gýlgamýþ Destaný, Yaradýlýþ Destaný ve Tufan Hikayesi'dir. Sümerler Matematik ve Geometrinin temellerini atmýþlardýr. (Dört iþlemi bulmuþlar, dairenin alanýný hesaplamýþlar, çarpma ve bölme cetvelleri hazýrlamýþlardýr. Sümerler astronomide de geliþmiþlerdir. (Burçlarý bulmuþlar, bir ayý 30, bir yýlý 360 gün olarak hesaplamýþlardýr.Ayrýca güneþ saatini icat etmiþlerdir. Dünyada ilk kez ay yýlý hesabýna dayanan takvimi Sümerler bulmuþlardýr. Akadlar tarafýndan egemenliklerine son verilmiþtir.

Sümerler

Dünyanýn bilinen en eski uygarlýðýna beþiklik eden bölge. Sýnýrlarýný Dicle ve Fýrat ýrmaklarýnýn çizdiði Mezopotamya’nýn en güney kesimini içine alan ve daha sonralarý Babil olarak anýlan bu topraklar, günümüzde Irak’m Baðdat yöresinden Basra Körfezine kadar uzanan güney kesimine denk düþer.

Bölgeye ilk kez ÝÖ 4500-4000 arasýnda, Sümer dilinden farklý bir dil konuþan ve Sami kökenli olmayan bir halk yerleþti.

Bunlar, ilk-Fýratlýlar ya da günümüzde kalýntýlarýnýn ilk kez bulunduðu Tel el-Obeyt köyünden esinlenerek Obeytliler olarak bilinir. Bataklýklarý kurutarak tarýma elveriþli hale getiren, dokumacýlýk, dericilik, metal iþleme, duvarcýlýk, çanak çömlek yapýmý gibi el sanatlarýný geliþtiren ve ilk ticaret yollarýný açan Obeytliler, Sümer’i uygarlaþtýran ilk güç oldular. Bu halkýn Mezopotamya’ya göç etmesinden sonra çeþitli Sami halklarý onlarýn topraklarýna girerek Obeyt kültürüne kendi kültürlerini eklediler ve Sümerler öncesinde yüksek bir uygarlýk yarattýlar.

Dilleri zamanla bütün bölgede konuþulmaya baþlayan ve Sümerler olarak bilinen halk, büyük olasýlýkla Anadolu yakýnlarýnda bulunan topraklarýndan ÝÖ y. 3300’de koparak bölgeye yerleþtiler. ÝÖ 3000’e gelindiðinde bölgede en az 12 kent devleti bulunuyordu: Kiþ, Uruk, Ur, Sippar, Akþak, Larak, Nippur, Adab, Umma, Lagaþ, Bad- tibira ve Larsa. Bu devletlerin her biri, surlarla çevrili bir kent ile çevredeki köy ve arazilerden oluþuyordu. Her kentin kendi tanrýsý vardý; bu tanrýnýn tapmaðý kentin merkez yapýsýydý. Siyasal iktidarýn baþlangýçta yurttaþlarýn elinde olmasýna karþýn, kent devletleri arasýndaki çekiþmelerin artmasýyla hepsinde krallýk kurumu ortaya çýktý. Günümüze ulaþan bir belge olan Sümer Krallar Listesi’nde Tufandan önce sekiz kralýn hüküm sürdüðü yazýlýdýr. Tufan’dan sonra çeþitli kent devletleri ve bunlarýn hanedanlarý öbürleri üzerinde geçici olarak egemenlik kurdu. Birbirinden ayrý kent devletlerini birleþtiren ilk kral, Kiþ hükümdarý Etana oldu (ÝÖ y. 2800). Bundan sonra Kiþ, Uruk, Ur ve Lagaþ yüzyýllarca üstünlük için mücadele ettiler. Bu yüzden Sümer ilk önce Elamlýlarýn (ÝÖ y. 2530-2450), daha sonra da Kral Þarrukin (hd ÝÖ y. 2334-2279) önderliðindeki Akad- lann saldýrýlarýna karþý koyamayarak iþgal altýna girdi. Þarrukin hanedaný yalnýzca yüz yýl kadar sürmekle birlikte, kent devletlerini birleþtirdi ve bütün Ortadoðu uygarlýðýný etkileyen bir yönetim modeli yarattý.

Devamý > Sümer Uygarlýðý (Sümerler)