Kuvvet uygulandýðýnda þekil deðiþtiren, kuvvet ortadan kalkýnca eski haline dönebilen cisimlere esnek madde denir. Yay, lastik, sünger, balon esnek madde örnekleridir.

ESNEKLÝK
Çekilerek uzatýlan bir lastik þerit serbest býrakýlýr býrakýlmaz eski uzunluðuna döner; çünkü esnek bir maddedir. Ayný bi­çimde, okçularýn yayý da esnek maddelere bir örnektir; kiriþi çekilince bükülür, býrakýldý­ðýnda yeniden eski biçimini alýr. Esnekliðin baþka bir örneði de bisiklet pompasýdýr; pom­panýn memesini parmaðýmýzla týkayýp pompa kolunu aþaðý doðru bastýrýrsak, bu basýncý kaldýrdýðýmýz anda pompa kolu hýzla yukarý çýkar. Bütün bu örneklerde maddenin eski biçimine, boyutlarýna ya da konumuna geri dönmesi, gerilen lastik þeridin, bükülen yayýn ve pompa içinde sýkýþtýrýlan havanýn esnek olmasýndan kaynaklanýr. Yere atýlan bir lastik top sýçrar; ama bir macun ya da hamur topaðý yere düþtüðünde sýçramaz, yalnýzca biçim deðiþikliðine uðrar. Demek ki macun ya da hamur esnek olmayan maddelerdir. Kolayca biçim deðiþikliðine uðrayan ve bir daha eski biçimine ya da boyutlarýna dönemeyen bu tür maddelere plastik maddeler denir.

Bilim adamlarýnýn tanýmýna göre, çekilip gerilerek, bükülerek, sýkýþtýrýlarak ya da bu­rularak “biçim deðiþikliði”ne uðradýktan son­ra tümüyle eski biçimine ve boyutlarýna döne­bilen maddeler esnektir. Bu tür maddeler biçim deðiþikliðine karþý direnç gösterir; örne­ðin sert bir lastik þeridi gererek uzatmak için oldukça büyük bir çekme kuvveti uygulamak gerekir. Maddeyi biçim deðiþikliðine uðrata­bilmek için uygulanmasý gereken kuvvetin miktarýna gerilim, maddedeki biçim deðiþikli­ðinin miktarýna da gerinim denir.

Esnek maddelerin davranýþlarýný inceleyen Ýngiliz bilim adamý Robert Hooke, 1660′ta, gerilim ile gerinim arasýndaki baðýntýyý açýkla­dý. Bu yasanýn en basit anlatýmýna göre gerilim ile gerinim birbiriyle doðru orantýlýdýr. Örneðin, telden bir yayýn ucuna 50 gramlýk bir yük asýldýðýnda yay 3 cm uzarsa, 100 gramlýk bir yük asýldýðýnda 6 cm uzar. Hooke’ un yasasý yalnýz yaylar için deðil bütün esnek maddeler, örneðin çelik kiriþler için de geçer­lidir. Ne var ki, her maddenin belirli bir esnektik sýnýrý vardýr; bu sýnýrý aþan bir gerilim uygulandýðýnda madde artýk eski biçim ve boyutlarýna dönemez. Böylece, maddenin es­neklik sýnýrýný aþarak kalýcý biçim deðiþikliðine uðramasýna akma denir.

Esnek maddelerin uygulamada yararlanýlan yönlerinden biri enerji depolayabilmeleridir. Örneðin bir saati kurmak, yani saatin zembe­reðini (yayýný) sarmal biçimde bükmek için tüketilen enerji zemberekte birikir ve akrep ile yelkovanýn dönmesini saðlar. Yaylý kapý­larda da, kapýnýn menteþesine tutturulmuþ olan yay kapý açýldýðý zaman sýkýþýr ve kapý býrakýlýnca eski biçimine dönerek kapýyý ka­patýr. Esnek bir madde olan hava da kapalý bir kabýn içinde sýkýþtýrýlabilir; böylece depo­lanmýþ olan enerji örneðin havalý matkap ve çekiçleri çalýþtýrmak için kullanýr. Buna karþý­lýk suyun ve öbür sývýlarýn sýkýþtýrýlabilme özelliði gazlara oranla çok daha azdýr.