Topraðý, sadece ufalanmýþ, öðütülmüþ küçücük taþ parçacýklarý olarak düþünemeyiz. Baþka bir ifadeyle iki üç taþ parçasýný alýp havanda dövsek de un hâline getirsek ‘toprak’ elde edemeyiz. Toprak bambaþka bir þey... Baksanýza, bir gram toprakta milyonlarca canlý kaynýyor. Çakýl taþýný istediðiniz kadar ufalayýn; hiç bir zaman canlý, bereketli, üretken topraðý elde edemezsiniz.

O halde toprak, üniversitelerde okutulan tarifi ile bir ‘varlýk’týr. Her çeþit bitki ve hayvanlarý besleyebilen ve içinde su ve hava da dahil organik, inorganik binlerce çeþit kimyevî madde barýndýran bir örtüdür. Örnek olarak bakterileri ele alalým.

Bakteriler tek hücreli canlýlar olup, hayatýn en küçük ve en basit üyeleridir. Bir grup topraktaki bakteri sayýsý yüz milyona eriþmekte olup, bir dekar arazi içinde 50 kg’a kadar aðýrlýða sahip olabilirler. Milyonlarca canlý bakterinin toprak içinde elbette ki sayýsýz vazifeleri vardýr. Topraðý beslemek, toprak maddesini bir kimya fabrikasýndaki gibi iþleyerek bitkilerin kökleri için ‘yem’ hazýrlamak, nihayet her çeþit ölü artýklarý ayrýþtýrarak yine topraða kazandýrmak, topraðýn ‘canlýlýk’ vasýflarýný korumak, tek hücrelilerin iþidir. Toprakta protein ve azotlu bileþikleri ayrýþtýrarak amonyak yaparlar. Kükürt oksitleyiciler, demir oksitleyiciler, hidrojen bileþiklerine tesir ederler, küf mantarlarý, þapkalý mantarlar, bu tür bakteriler arasýnda sayýlabilir. Latince isimlerini de sayarsak aktinomesitler ve algler gibi bitki menþeli bakteriler de toprak ana maddesini teþkil ederler.

Ya küçücük hayvanî canlýlar? Nematodlar, protozonlar, rotiferler... Bütün bu mikroskobik canlýlarýn da ayrý ayrý vazifeleri ve hizmetleri var. Bunlardan rotiferlerin 50 kadar cinsi tespit edilmiþtir.

Toprakta baþka canlýlar yok mu? Hepsini mutlaka mikroskopta mý göreceðiz? Elbette ki hayýr. Ýþte gözle görülenleri: Böcekler, böcek yiyenler, bin ayaklýlar, tesbih böcekleri, toprakpireleri, yumuþakçalar, kýrkayalar, örümcekler, solucanlar...
Hepsini bir an için unutup yalnýz solucanlarý ele alalým. Solucanlarýn ölü organik artýklarla beslendiðini biliyoruz. Organik maddelerle birlikte mineral toprak tanelerini de yiyen solucanlarýn sindirim sistemlerinden tekrar topraða geçen dýþký maddesi son derecede faydalý bir gübre teþkil ediyor. Solucanlar üzerinde yapýlan bir araþtýrmanýn neticeleri:

Solucanlarýn dýþký maddesindeki faydalý maddeler, toprak yüzeyindeki faydalý maddelere nispetle çok zengindir. Meselâ solucanlar faydalý fosfor maddesini toprak üstündeki fosfora nispetle %40 oranýnda daha fazla üretebiliyorlar. Bu oran nitrojen için %38, karbon için %50’dir. Bu hayvanlar hiç doymak bilmeden devamlý olarak toprak yerler, vücutlarýnda bu topraðý ayrýþtýrýrlar ve dýþký maddesi olarak yine topraðý beslerler. Ýdeal bir gübre cinsi üreten solucanlar üzerinde Trakya’da kahverengi orman topraklarýnda yapýlan bir araþtýrmada (Prof.Dr.Ýlhan Akalan) bir dekar arazide tam 26.000 solucan tespit edilmiþ ve ilkbahar mevsiminde bu solucanlarýn 176 kg’lýk dýþký býraktýklarý görülmüþtür.

Solucanlar yalnýz gübre üretmekle kalmýyor, toprakta açtýklarý deliklerle toprak drenajýna ve havalanmasýna da yardýmcý oluyorlar.


Topraðýn ‘cansýz’ maddesi üzerinde de biraz duralým:

Toprakta her çeþit madde vardýr. Demirden kurþuna, bakýrdan alüminyuma kadar elementler, kömür, petrol gibi madenler, çeþitli mineraller, özetle yeryüzünde hangi madde varsa hepsi topraktan çýkmýþtýr demek yanlýþ olmayacaktýr.
Bunlardan sadece mineralleri ele alsak, uzun bir tablo elde ederiz. Mineral gruplarýnýn temel türlerini þöyle sýralayalým:

Amfiboller, piroksenler, mikolar, feldspatlar, silisyum dioksitler, demir oksitler, alüminyum oksitler, manganez oksitler, titan oksitler, karbonatlar, fosfatlar...
Yalnýz bir konuya dikkat çekmek gerekirse bütün canlýlarýn kimyevî maddesinin aynen toprakta mevcut olduðunu belirtmeliyiz. Hatta isterseniz insan vücudunu ele alalým.

Ýnsan vücudu et, kemik, sinir vs.den meydana gelir. Ve bütün bunlarýn en küçük parçasý da, bilindiði gibi, hücredir. Hücre, canlý organizmanýn en küçük parçasýdýr. Ancak hücre de kimyevî olarak atomlardan meydana gelmektedir. O halde hücre içindeki bir demir atomu ile, topraktaki demir atomu arasýnda hiçbir fark yoktur. Ýnsan vücudunun dörtte üçü sudur. Suyun kimyevî özelliði hücre içinde ne ise, yaðmur suyundaki de odur. Topraktaki su da ayný sudur. Madde belki þekil deðiþtirir; katý olur, sývý olur, buhar olur, ama atom dediðimiz ana ve asýl olan unsur aynýdýr, deðiþmez. Toprakta ne varsa, bütün canlýlarda ayný þeyler vardýr. O halde canlý madde ile cansýz maddenin özü aynýdýr. Kemiklerimizdeki karbon, kanýmýzdaki su, beynimizdeki fosfor maddesi aynen toprakta da mevcuttur. Hani ne demiþler:


“Topraktan geldik, topraða gideceðiz.”

Ne kadar manâlý bir söz...

Bedenimizin topraktan geldiðine þüphe yoktur ve bir gün topraða gideceðinden de...
Yaþayan bütün bitki ve hayvan türleri, öldüklerinde topraða karýþýrlar ve onun bir parçasý olarak dengede rol alýrlar.


Zafer

Hayata Düþülmüþ Notlar
 

Hayata Düþülmüþ Notlar


“Ayakkabýný Çýkar”

Bir baþka insana, bir baþka kültüre, bir baþka topluma, bir baþka cinse yaklaþýrken ilk yapmamýz gereken ayakkabýlarýmýzý çýkarmaktýr. Çünkü yaklaþtýðýmýz yer kutsal bir mekandýr. Týpký Musa aleyhisselâmýn Tuva Vadisinde yürürken yaptýðý gibi, kendi ayakkabýlarýmýzý çýkarýp, yalýn ayak olmaya, kendi elimizi göðsümüze götürüp karþýdakini anlamaya hazýrlanmalýyýz. Orada bir süreliðine de olsa baþkasý gibi yürümeye, baþkasý gibi davranmaya hazýr olmalýyýz. Onlara katýlmak için deðil bu; onlarý anlamak için. Çünkü baþkalarýnýn dünyasý, týpký Tuva Vadisi gibi mukaddes olmalýdýr. Çünkü biz o dünyaya yaklaþmadan çok daha önce, Rabbimiz orada oldu. Biz baþkalarýný anlamaya çalýþmadan önce, Rabbimiz onlarý yoktan yarattý, varlýða getirdi, rýzýk verdi, ihtiyaçlarýný gördü, dualarýný iþitti. Hiç olmazsa, bizden önce onlarý anlayaný anlamak için ayakkabýmýzý çýkarmalý, elimizi böðrümüze götürmeliyiz.



“Annestezi”

Anneler yavrularýnýn sancýlarýný dindirmek için ellerinde pek az þey olduðunu düþünürler. Aslýnda, ana yüreðinin aciz kaldýðý böylesi anlar, ana yüreðinin eþsiz þefkatiyle her þeyi deðiþtirebileceði zamanlardýr.

Araþtýrmalar müþfik bir ana öpücüðünün çocukta aðrý algýsýný azalttýðýna, annenin yavrusuna çektiði acýyý anladýðýný ve paylaþtýðýný anlatan bu öpücüðün bir tür “anestezi” gibi etki ettiðine iþaret ediyor.

Annelerin yavrularý için yapabileceði bir tatlý öpücük gibi o kadar küçük ama o kadar etkili ve önemli þeyler var ki... Biz buna annenin yaptýðý anestezi anlamýnda “annestezi” diyoruz. Siz dilediðiniz ismi verebilirsiniz.

Küçük ayrýntýlarýn yavrunuzun hayatýný bir ömür boyu etkileyeceðini hep hatýrlayýn lütfen.



“Þimdilik!”

Ünlü romancý DH Lawrence, “hiçbir þey için ‘bu benimdir’ deme!” diye uyarmýþtý yýllar öncesinden. Sadece, “bu benim yanýmdadýr” dememize izin vermiþti. Gerçekten de, varlýðýmýzý zenginleþtiren, yaþayýþýmýzý derinleþtiren ne varsa, hepsi hepsi zamanýn akýcýlýðý içinde çürümeye, eskimeye, yitmeye mahkûmdur. Þu andaki hâli ne olursa olsun, üzerinde her zaman bir fanilik, geçicilik damgasý taþýr eþya ve insan. Buna göre, aslýnda hiçkimsenin “ben gencim” deme hakký da yok gibidir; doðrusu, bulunduðu gün içinde “ihtiyar” diye tarif ettiklerinden biraz geç doðmuþ olmasýna borçludur gençliðini. Ne kadar genç olursa olsun, bir baþka zamanýn ihtiyarýdýr her genç. Öyleyse ne gençliðinizle övünün, ne de yaþlýyým diye üzülün.. Sadece zamanýn size ayrýlan köþesinde þimdiki ünvanýnýz bu! Þimdilik! Sadece þimdilik! Gençlikse zaten geçecek, yaþlýlýk ise o da geçecek!



Sen ‘Sen’ Ol

Herkes biliyor ki:

Herkes için her þey olamazsýn
Herþeyi bir anda yapamazsýn.
Herþeyi mükemmel yapamazsýn.
Herþeyi herkesten iyi yapamazsýn.
Sen`de herkes gibi bir insansýn.

O zaman:
Kim olduðunu bil ve öyle ol.
Senin için öncelikli olaný bil ve onu yap.
Güçlü yanlarýný keþfet ve onlarý kullan.
Baþkalarýyla rekabet etmemeyi öðren.
Çünkü hiç kimse “senin gibi” olmaya çalýþmayacaktýr.




Anne Heykeli
Amerika’nýn ünlü doða parký Yellowstone National Park’da çýkan bir yangýn sonrasý görevliler hasar tesbit çalýþmalarý için ormanda geziyorlardý. Görevlilerden biri bir aðacýn dibinde küller içinde neredeyse kömürden bir heykele dönüþmüþ bir kuþ gördü. Görevli elindeki çubukla hafifçe dokundu kömürleþmiþ kuþa. Dokunur dokunmaz kuþun kanatlarý altýndan üç küçük kuþ yavrusunun cývýldayarak çýktýðýný gördü. Anne kuþ gelen tehlikeyi farkederek, yavrularýný bir aðacýn arkasýna getirmiþ, kendisinin yanacaðýný bile bile onlarý kanatlarýnýn altýnda saklamýþtý. Yangýn yayýlmadan, çok rahatlýkla uçup oradan uzaklaþmasý mümkün iken, yavrularýnýn yanýnda kalmayý tercih etmiþti. Alevler bulunduðu yere varýp küçücük bedenini kavurmaya baþladýðýnda, hiç kýpýrdamadan kalmýþtý. Bedeni yanýp kavrulmuþtu ama geriye hiç ölmeyecek bir “anne” heykeli býrakmýþtý.

Öyle milliyetçilik olmaz
 

Hasmane tavýr baþka, eleþtirel yaklaþým baþkadýr.Milliyetçilik adýna söylenen þeyler, Amerika’ya ve AB’ye karþý hasmane bir üslup taþýyor. Hatta demokrasiye de þehlâ bakýyor!

Ýki kutuplu dünya dengesinden, tek merkezli dengeye geçildiðini kabulleniyoruz. Nedir o merkez? Tabii ki ABD. Avrupa Birliði de onun uydusu gibi bir konumda, her ne kadar öyle deðilmiþ gösterileri yapma ihtiyacýndan vazgeçmiyorsa da.
Ve biz yeni dünya dengesinin merkezine þiddetle muhalifiz! Peki hangi denge hesabý ve stratejisi adýna? Varmak istediðimiz hedef noktalar ve onlarý belirleyen istikamet çizgisi nedir?
Uzaktan bakýnca þöyle bir izlenim edinirsiniz:
“Bizim zengin kaynaklarýmýz var, onlarý deðerlendirecek bilgili kadrolara da sahibiz; fakat ABD ve Avrupa Birliði buna izin vermiyor ve bir müstemleke gibi bizi sömürüyor. Onlarla olan baðlarýmýzý koparýp iliþkilerimizi kesersek her þey kendiliðinden çözülür ve yoluna girer.”
Böyle midir durum? Böyledir de onun için mi sabahtan akþama “bunlar þöyle batýrýrlar, þöyle parçalarlar, þöyle sömürürler”le yetinen ve ha bire ayný þeyleri tekrarlayan yazýlar yazýlýp nutuklar çekiliyor?
Ýyi ve saðlýklý iliþkiler kurmanýn yollarýný aramýyoruz. Öyle olsaydý, üslup böyle olmazdý. Peki, dünyanýn en büyük “siyasî-ekonomik” gücüne karþý reddiyeler düzüp adeta “felsefe”ler üretir isek; (Kur’un þiþkinliði nazara alýndýðýnda) 3-4 bin dolarlýk millî gelirle, bu tarýmla, bu dýþ ticaret açýðýyla, bu iþsizlikle, bu bölücülük mazarratýyla, bu aydýn yoksulluðuyla, bu demokrasiyle biz hangi alternatif projenin takipçisi olacaðýz?
... Bulgaristan yeni bir anlaþma yaptý; uzun yýllarýn Demir Perde ülkesi, Varþova Paktý üyesi, Amerika’yla iyi olmak için her fýrsattan yararlanýyor. Yarýn, öbür gün; Trakya’yý sular altýnda býrakan baraj açma uygulamalarýna ayrý bir küstahlýk eklerse hiç þaþýrmam.
... “Bireysellik” övülür. Bizde bireyselliðin en aþýrý sivrilikleri mizacýmýza iþlemiþ haliyle var. “Düþünce” diye ifade edilenlerin çok büyük bir kýsmý bizde, bireysel ve tepkisel tatmin ihtiyaçlarýyla ilgilidir. “Böyle olursa bu toplum ne kazanýr, þöyle olursa ne kaybeder?”in muhasebesi yapýlýyor falan deðil. Bozulmuþ adamýn kafasý! “Çekilip gitsinler, sinirime dokunuyor. Ýstemem onlardan gelecek hayrý!” psikolojisi, ciddi bilinen veya hiç deðilse öyle olmasý umulan kiþilere bile hakim.
... Batý, Filistin’e yardýmý kesti ve Filistin halký çok dramatik haller yaþamaya doðru hýzla sürükleniyor. Filistin’in eylemler yaparak yaþayabilmesi bile Batý’nýn yardýmýna baðlý! Filistin’in eylemlerini hamasetle destekleyenlerin cebinde akrep var! Onlardan para çýkmaz; sadece bireysel eþantiyonlarla caka satarlar ve önemli yardýmlarda bulunuyormuþ havasýný verirler.
... Kim kime, niçin, nasýl güveniyor, anlamak mümkün deðil.
Þimdi Amerika’nýn Ortadoðu masasýnda; Peþmerge var, Yahudi var, Bulgaristan var. Onlara dayanarak strateji geliþtirmeye çalýþýyor. Biz de diyoruz ki: “Ya onay ver, Irak’ýn Kuzey’ine girelim; yahut da sen temizle þu PKK’yý.” Amerika istese, Irak’taki kamplarý vurup daðýtýr, elebaþlarýný da birkaç kamyona bindirip bize teslim eder. Apo’yu teslim ettiði gibi... Ve bir diplomatik manevrayla biz bunu saðlayabiliriz. Ama þartlar hiç öyle deðil ve karþýlýklý görüþmelerimiz, “hiçbir þey söylemeden, söyleyemeden, müphemiyetle örülüp dokunan sýkýntýlý ve boþ mükaleme”lerden ibaret. Temennileþiyoruz ve iliþkilerimizin iyileþmesine dair umut belirten nezaket cümleleri teati ediyoruz! Bir siyasetçi de diyor ki: “Böyle olmaz. Çözüm, bizsiz yapamayacaklarýný hatýrlatýp vurgulayan dinamiklerimizi harekete geçirmemizle bulunur.” Soðukluk yetmiyor; biraz da endiþe uyandýrmamýz lazýmmýþ. Amerika’ya demeliymiþiz ki: “Bak Ýran’da Türkler var, Orta Asya zaten bizden, benim canýmý daha fazla sýkarsan, oralardaki dengelerini bozarým senin.”
Hasmane davranma yolu iyice açýlýrsa, senin borsaný bir günde altüst eder adam. Bunu düþünemiyor musun? ... Böyle milliyetçilik olmaz. Milliyetçilik; bu milletin, bu toplumun, bu ülke insanlarýnýn bugününü, yarýnýný, iþini-aþýný-ýþýðýný-huzurunu, mutluluðunu, saðlýðýný, eðitimini, birliðini, dirliðini düþünmek demektir. Mutedil, müspet, hayýrlý milliyetçilik; saðlam bilgiyle, ufuklu akýlla, sorumluluk þuuruyla, medenî ve fikrî cesaretle, ihata ve terkip özgünlüðüyle, gerçekçilik vukufuyla olur.

Elektrik Üreten Bakteriler
 

Dünyamýzda yaþayan canlýlardan boyut olarak en küçük ama sayýca en çok olan bakteriler, yapýlarýndaki basitliðe raðmen yaptýklarý iþler açýsýndan mükemmellik ve ilginçlikleri ile dikkatimizi çekiyorlar. Diðer hücrelerden farklý olarak, organeli olmayan, sadece dýþ zar ve zar içerisinde yüzen bir dizi molekülden ibaret bu minik yaratýklar en umulmadýk yerlerde, en umulmadýk besinleri kullanarak “hayat”ýn dünya üzerinde ne kadar yaygýn ve muhteþem olduðunu bizlere gösteriyorlar.

Ýlginç bakterilere bir örnek de Geobacter ailesine ait bakterilerdir. Bu bakterilerin özelliði ‘demir oksit’ solumalarý. Yani biz karbonhidratlarý karbondioksit ve suya parçalarken, oksijenden yararlanýyoruz, Geobacter’ler ise bu iþlem için oksijen yerine demir oksit kullanýyorlar. Elektron transfer kabiliyetleri ile ilgi çeken Geobakter’ler, ilk olarak 1987’de Washington yakýnlarýndaki bir nehirden alýnan örneklerin incelenmesi sonucu bulunmuþtur. Geobakter’lerin önemli bir özelliði ise petrolü besin olarak kullanýp, zararsýz karbondioksite dönüþtürebilmeleri. Bu ilginç bakteriler sadece petrol kirliliðini yok etmekte deðil yeraltý sularýndaki radyoaktif metallerin temizlenmesinde de kullanýlabiliyorlar.


Massachusetts Üniversitesi’nden Derek Lovey ve öðrencileri yeraltý sularýndaki uranyum kalýntýlarýnýn temizlenmesinde kullanýlabilecek bakterileri ararken, kaza eseri baþka bir amaçla kullanýlabilecek bir bakteri keþfettiler. Lovey ve öðrencilerinin yaptýklarý çalýþmada bakteri örnekleri demir içeren ortamda býrakýlarak, hangilerinin yaþayýp çoðalabildikleri tesbit edilmeye çalýþýlmýþtýr. Bu deneyler sýrasýnda Kevin Finneran Rhodoferax ferrireducens adý verilen bir bakterinin, diðerlerinden farklý olduðunu gözlemlemiþ ve bakteriyi yakýndan tanýmak amacýyla Dr. Chaudhuri deneyler yapmýþtýr. Bu deneyler sounucunda R. ferrireducens bakterisinin Geobacter’ler gibi elektron transferi yapabildikleri bulunmuþtur. Bu bakteriler bulunduklarý ortama iletken bir elektrod konulduðunda, bu elektrod üzerine tutunarak çoðalmaktadýrlar. Sonra bakteriler sývý içindeki glikozu (veya diðer karbonhidratlarý, þekerleri) karbondioksite parçalarken açýða çýkan elektronlarý, üzerinde bulunduklarý elektroda verirler ve böylece elektrik akýmýný baþlatmýþ olurlar. Diðer bir deyimle bu bakteriler ile biyo-piller yapýlabilmektedir. Bu çalýþmayý benzer biyo-pillerden ayýran en önemli özelliklerden biri verimin %80’in üzerinde olmasýdýr. Daha önce ancak %10 verimle çalýþan bakteriler bulunabilmiþtir. R. ferrireducens biyo-pilleri ile bir kâse þeker kullanýlarak, 60 wattlýk bir ampül 17 saat boyunca yakýlabilmektedir.

R. ferrireducens biyo-pillerinin baþka bir avantajý da, diðer biyo-pillerin aksine, zehirli kimyasallara gereksinim duyulmayýþý ve bakterinin glikoz haricinde diðer þekerleri de tüketebilmesidir. Bakterilerin glikoz haricindeki diðer organik maddeleri tüketebilmesi, besin olarak atýk su veya þeker üretiminde ortaya çýkan yan ürünlerin kullanýlabilme ihtimalini gündeme getirmektedir. Bu þekilde üretilen pillerin çevre dostu olup, çevre temizliðine katkýda bulunmasý ümit edilmektedir.

R. ferrireducens bakterileri ile denizler de dev pillere dönüþebilir. Amerika Deniz Araþtýrmalarý Ofisi’nden elektrokimyacý Leonard Tender bütün bir okyanusu kocaman bir pil olarak düþündüðünü söylüyor. Okyanus tabanýna yerleþtirilecek olan elektrodlarýn üzerinde kümelenen R. ferrireducens bakterileri okyanus tabanýna düþen organik maddeleri besin olarak kullanýp elektrik üretebilir. Özellikle okyanus dibindeki deprem alýcýlarý veya deniz canlýlarýný araþtýrmak için yerleþtirilen alýcýlarda R. ferrireducens biyo-pillerinin kullanýlabilmesi üzerine çaýþýlýyor.


R. ferrireducens biyo-pilleri ile ilgili çalýþmalar henüz çok yeni. Bu pillerde verim diðer biyo-pillere oranla çok yüksek olsa da þu anda çok yavaþ çalýþmaktadýrlar. Elektrod olarak kullanabilecek daha iyi iletken malzemeler bulunmasý, yüzey alanýný geniþletip bakteri sayýsýný artýrmak ya da genetik mühendisliði metodlarý ile bakterileri deðiþtirerek pillerin daha kullanýlabilir hale gelmesi üzerine çalýþmalar devam etmektedir. Yakýn gelecekte elektrikle çalýþan aletlerimizin bir kýsmý mikrop gücüyle çalýþýr hale gelebilir. Yani bir zamanlarýn beygir gücünden sonra gelecek yüzyýl da mikrop gücünden yararlanacak gibi.

Milyonlarca bakteri içinden isteneni bulmak hakikaten zor bir iþ. Yine pek çok defa olduðu gibi görünüþte tesadüf, ama gerçekte tevafuk eseri bir tanesi daha biz insanlarýn dikkatine sunuldu. Endüstriyel atýklarýn temizlenmesi, ilaçtan deterjanlara, plastik üretimine kadar sayamadýðýmýz çok farklý yerlerde yararlandýðýmýz bakteriler umuyoruz ki yakýnda ucuz ve temiz enerji üretiminde de bizlere yardýmcý olacaklardýr. Özellikle fosil yakýtlarýn azaldýðý, alternatif enerji arayýþlarýna yöneldiðimiz bu yüzyýlda böyle bir buluþun yapýlmasý çok önemli. Her zaman olduðu gibi yine en verimli, en ucuz ve çevre dostu çözümleri yine tabiatýn içinden buluyor, gözümüzle göremediðimiz minik kimyacýlardan ders almaya ve onlarýn daha keþfedilmememiþ nice sýrlarýný aramaya devam ediyoruz.

Sanatçýnýn “Annesinin Kýzý Olarak” Portresi

Nilüfer Güngörmüþ Erdem

Ben kadýn ve psikanaliz konusunu, edebiyat dünyasýndan bir örnek üzerinden ele almak istiyorum. Sevim Burak’ýn edebiyatina psikanalitik açýdan bakmaya ve onun bir portresini çizmeye çalýþacaðým. Buna sanatçýnýn “annesinin kýzý olarak” portresi dedim.
Sevim Burak için kýsa bir hatýrlatma yapayým: 1983 sonunda , 52 yaþýnda öldü. Aðýrlýklý olarak hikâye ve oyun yazdý. Türkiye’nin avangard yazarlarý kimlerdir denirse herhalde birinci sýrada onun ismini anmak gerekir. Sonra da zaten pek fazla isim söyleyemeyiz. Adýnýn þairlerle birlikte anýlmasý daha yerinde olur aslýnda. Þair olmayýp da dille böylesine uðraþmýþ ve bu kadar büyük yenilikler getirmiþ baþka bir yazar yok edebiyatýmýzda.
Psikanalizin edebiyatla ilgilenmesi Freud’un zamanýna kadar uzanýyor. Biliyorsunuz Freud’un Shakespeare, Dostoyevski gibi yazarlar ve baþka sanatçýlar üzerine pek çok metni var. Freud edebiyatýn, bilinçdýþýyla yakýn iliþkisinden dolayý psikanalizden önce psikanalizin bulgularýna ulaþtýðýný düþünüyordu. Ve kuramýný oluþtururken edebiyat metinlerden zaman zaman esinlendi, zaman zaman kendine kanýtlar çýkardý. Psikanalistlerin edebiyata ilgisi sonra da devam etti. Tam anlamýyla bir psikanalitik eleþtiriden söz etmek doðru olmasa da edebiyat metinlerinin psikanalitik yaklaþýmla okunduðu pek çok örnek var. Bu alanda özellikle J. Kristeva’nýn adýný anmak gerekir.
Psikanalistler edebiyat metinleriyle ilgilendiklerinde bu metinlerle kendi psikanaliz deneyimleri ve kuramsal yaklaþýmlarý doðrultusunda bir iliþki kuruyorlar. Doðal olarak okuma biçimleri, analistlerin sayýsý kadar çok çeþitlilik gösteriyor. Bunlar bazý psikanalitik kavramlarýn veya kuramsal önermelerin etrafýnda oluþturulan ayrýntýlý okumalar.
Ben Sevim Burak’ý bu tartýþma ortamýna getirirken daha genel bir çerçeve içinde ele almayý düþündüm. Öncelikle, ötekine kulak veren bir insanýn merkezinde olduðu psikanalitik dinleme biçimini öneren bir yaklaþýmýn altýný çizmek istiyorum. Yani edebiyat metinleri için de sadece “ne diyor” diye veya sadece “nasýl diyor” diye yaklaþmayan, “ne diyor/nasýl diyor” sorularýnýn ancak birbirine baðlý olarak bir anlam ifade ettiðini varsayan bir dinleme biçiminden bahsediyorum.
Bu genel çerçevenin ikinci boyutu olarak da Freud sonrasý psikanalistlerin kadýnla ilgili geliþtirdikleri veya öne sürdükleri bazý temel noktalarý hatýrda tutmayý öneriyorum. Bunlardan bir tanesi kadýnýn ve kadýnlýðýn artýk sadece erkek ve erkeksilik dolayýmýyla anlaþýlmayýp, küçük kýzýn psiko-seksüel geliþiminde erken dönem anne-kýz iliþkisinin önemi üzerinde durulmasý. Burada küçük kýzýn anneden ayrýlma sürecinde yaþadýðý kayýp duygusu ve yas vurgulanýyor. Anneyle ilk iliþkinin izlerinin sonraki iliþkiler için de zemin teþkil ettiði üzerinde duruluyor. Ayný þekilde annenin de bebeðinden ayrýlma sürecinde yaþadýðý kayýp ve eksiklik hissi var. Kadýnlar önce küçük kýz olarak sonra kadýnlýðýn çeþitli aþamalarýnda ve özellikle anne olma sürecinde bu kayýp, eksiklik ve yas çalýþmasýný tekrar tekrar ele almak zorunda kalýyorlar.
Vurgulanan bir baþka nokta da küçük kýzýn annesinden ayrýþýp toplumsal bir varlýk haline gelirken geçirdiði süreçle ilgili. Yani anneden babaya dönmesiyle, ve dile ve sembolizme doðmasýyla ilgili. Onu dile ve sembolizme çeken baba ise de, burada annenin de ayrýþma sürecini nasýl yaþadýðýna baðlý olarak, kýzýný, ruhsal alanýn oluþmasýna imkân veren bu sembolik, dilsel düzene itmesi üzerinde duruluyor. Bu noktada doðumdan ergenliðe kadar olan süreç içinde annenin kýza ilettiði kadýnsýlýðýn gizli dilinden bahsediliyor.
Dediðim gibi bunlarý bir çerçeve olarak akýlda tutmayý öneriyorum.
Sevim Burak’ýn annesinin kýzý olarak portresini hayal ederken, ben özellikle “dil” üzerinde odaklanmak istedim. Çünkü Sevim Burak bir yazar, dille uðraþýyor. Üstelik herhangi bir yazar da deðil, dille hakikaten çok uðraþmýþ, meselesi olan bir yazar. Ayrýca konuþma içinde bahsedeceðim gibi annesiyle dil düzeyinde çok özel bir iliþki yaþamýþ olan bir yazar. Dolayýsýyla ben meseleyi psikanaliz kuramcýlarýnýn kadýnsýlýðýn gizli dilinden, ya da anneden kýza aktarýlanlardan bahsederken ima ettiklerinin belki biraz kenarýna, bildiðimiz konuþulan, okunan, yazýlan dil alanýna çektim. Bir de annenin örtülü kimliði etrafýnda kurdum.
Dil konusunun kadýnlar için ne kadar önemli olduðunu hepimiz biliyoruz. Kadýnlarýn toplumsal düzeyde varlýðýnýn niteliðini, derecesini, biçimlerini ifade ediyor dilsel uygulamalar. Kadýn yazarlar için dil konusu daha da önemli. Anadilimiz dediðimiz bir þey var ama bu aslýnda baba dili. Bunun edebiyattaki en çarpýcý yansýmasý erkekler yazdýðý zaman buna “edebiyat” denirken, kadýnlar yazdýðý zaman “kadýn edebiyatý” denmesi.
O zaman þöyle de düþünebiliriz: Demek ki kadýnlar, anadilimiz dediðimiz baba dilinin terkibine , bilerek ya da bilmeyerek öyle gizli birþeyler katýyorlar ki o dil erkeklerin dilinden farklý bir dil oluyor. Ve o dille ifade edilen içerik de farklý bir içerik oluyor.
Biliyorsunuz James Joyce’un Ulyssess ’i önceleyen eserinin adý Sanatçýnýn Bir Genç Adam Olarak Portresi ‘dir. Bu romanda Stephen Dedalus’un hikâyesi üzerinden, kendisinin bir yazar olarak doðuþunu anlatýr. Çocukluðu ve ilkgençliðiyle hesaplaþýr ve kendi tarihini, yazar olduðunun bilinciyle yeniden yazmaya baþlar. Yazarýn çocukluðu ve ilkgençliðini irdelemesi, edebiyata “çýraklýk romaný” diye bir tür olarak bile girmiþ. Ama aslýna bakýlýrsa her yazarýn bütün hayatý boyunca, bütün eserlerinde büyük ölçüde yaptýðý iþ budur zaten. Yani her yazar dünya hakkýnda kendinden, kendi geçmiþinden, sürekli yeniden yazdýðý kendi tarihinden hareketle birþeyler söyler. Edebiyatý edebiyat yapan da bu öznellik boyutudur. Bu öznellik boyutu olmasa ortadaki þey edebiyat olmaz; gazete yazýsý olur, iddianame olur, reklam metni olur, kullanma kýlavuzu olur...
Yazarýn kendi bireyselliðinden yola çýkarak yazdýklarý toplumsal düzeyde insanlýk söyleminin oluþmasýna katkýda bulunur. Böyle diyoruz ama bunlarý söylerken hep erkek yazarý düþünüyoruz. Kadýn yazarlar için durum farklý. Kadýnlar kendilerinden hareketle yazdýklarýnda buna edebiyat deðil de “kadýn edebiyatý” deniyor. Onlarýn yazdýklarý insanlýk söylemini deðil kadýn söylemini oluþturmaya katkýda bulunuyor. Feminist hareketin de etkisiyle bu ayrýþma iyice keskinleþip yerleþti.
Sevim Burak iþte bu noktada tuhaf bir örnek olarak ortada kalýyor. Çünkü ne erkekler onu büyük, merkezi edebiyat dünyasý içine almaya yanaþýyorlar, ne de kadýnlar onu “kadýn edebiyatý” dünyasýna almaya hevesli görünüyorlar. Sevim Burak kadýnlar tarafýndan da edebiyat dünyasýna ve dolayýsýyla toplumsal hafýza alýnmayan bir yazarsa eðer, bunda onun alýþtýðýmýz, beklediðimiz kliþelerle kadýn meselesinden bahsetmemesinin büyük payý olduðunu düþünüyorum ben. Aslýna bakýlýrsa Sevim Burak’ýn metinlerinde kadýnlar ve azýnlýklar merkezde yer alýr. Onlar üzerinden kurar metinlerini. Fakat her zaman hikâye edileni, resmedileni gölgede býrakan bir tarafý vardýr onun metinlerinin. Hatta son dönem yapýtlarýnda hikâyeyi ve temel dilsel yapýlarý o kadar bozar ki, deðil gölgede kalmak artýk bu ögeleri tam olarak seçip teþhis etmemiz bile zorlaþýr. Dolayýsýyla biz istesek de istemesek de Sevim Burak kalemi eline alýp yazmaya oturduðu zaman, görünüþe göre, kadýnlarýn ya da azýnlýklarýn toplumsal durumunu irdelemek için yazmýþ deðildir. Baþka bir niyeti veya çabasý vardýr sanki. Baþka bir meselesi vardýr.
Kendisine yazarlýðýyla ilgili ne zaman soru sorulsa üç kaynaktan bahseder: Dostoyevski, Kafka ve Tevrat. Öyle görünüyor ki, yazmaya oturduðunda, her zaman için onun asýl meselesi, “Dostoyevski ve Kafka’nýn eserlerinden ve Tevrat’tan daha iyisini nasýl yazarým!” olmuþtur. Yani, kendini kadýn olarak deðil, yazar olarak konumlandýrmýþ ve bir yazar olarak, öncülerin dilini kendi dilimle nasýl aþarým diye düþünmüþtür. Yani onun birinci meselesi edebiyattýr.
Öncüleri erkek olduðuna göre, açýkça bir baba dilinden söz ediyoruz . Sevim Burak’ýn baba diliyle boy ölçüþtürmeye çalýþtýðý bir kendi dili varsa eðer, bu dil nasýl bir dildir acaba?
Ya da þöyle sorabiliriz: Edebiyat dili erkek diliyse, kendini edebiyat geleneði ve kurallarýna göre konumlandýrmaya çalýþan bir kadýn yazar , mutlaka erkek dilinin sýnýrlarý içinde hapis mi olur?
Her yazar için olduðu gibi, Sevim Burak’ýn yapýtlarýnýn bütününe de baþka pekçok þeyin yaný sýra onun kendi dilsel portresi olarak bakabiliriz.
Bu dilsel portre onun ayný zamanda annesinin kýzý olarak da portresidir. Çünkü anneden kýza geçeni, hatta kendisine raðmen geçeni, kendi özgün dilinin en önemli bileþeni olarak, yapýtýnda açýða çýkarmýþtýr Sevim Burak.
Þimdi biraz biyografik bilgi vermek istiyorum. Sevim Burak’ýn yazýlý bir biyografisi yok. Onun biyografisini yazmak üzere ben yakýnlarýyla görüþmeler yapýyorum. Annesiyle ilgili bilgileri hâlâ hayatta olan kendinden 10 yaþ büyük ablasý Nezahat Çelik’ten aldým.
Sevim Burak’ýn babasý geçmiþinde çok sayýda kaptan paþalarýn olduðu bir Osmanlý ailesinden geliyor. Ýsmi Seyfi Bey. O da baba mesleðini seçmiþ ve hayatý boyunca Ýstanbul ve Çanakkale Boðazlarý’nda kýlavuz kaptan olarak çalýþmýþ. Aile Kuzguncuk’ta yerleþmiþ.
Annesi 1910’lu yýllarda savaþ dalgalarýyla Bulgaristan’dan veya Romanya’dan –tam bilinmiyor- Ýstanbul’a sürüklenen Yahudi bir ailenin kýzý. Ýsmi Anne-Marie Mandil. Ýstanbul’da Kuzguncuk’a yerleþmiþler. Orada karþýlaþtýklarý eski memleketlerinden bir gençle sözlemiþler
Anne-Marie’yi. Fakat onu hiç sevmemiþ. Birinci Dünya Savaþý sýrasýnda bir ara aile tamamen daðýlmýþ. Anne-Marie Mandil Kuzguncuk’ta yapayalnýz kalmýþ. O sýrada Seyfi Kaptan’la tanýþmýþ. Aþýk olup çabucak evlenmiþler. Sonradan Mandil ailesi tekrar bir araya gelince kýyamet kopmuþ. Bu evliliði kabul etmemiþler ama yapacak bir þey de yokmuþ. Bu arada Seyfi Kaptan’ýn ailesi de Yahudi gelin istememiþ. O tarafta da kýyametler kopmuþ. Bu nedenle karý-koca ilk bir sene Zonguldak-Bartýn arasýnda gemide yaþamýþlar. Ýlk kýzlarý doðunca Seyfi Kaptan’ýn annesi haber göndermiþ torunumuzu görmek istiyoruz diye. Kuzguncuk’a dönmüþler. Seyfi Kaptan ve bebek Kuzguncuk’un tepesindeki aile köþküne yerleþmiþ. Anne Kuzguncuk’un aþaðý tarafýndaki yoksul Yahudi mahallesinde kendi annesinden kalma küçük eve yerleþmiþ. O sýrada artýk Mandil ailesinin diðer üyeleri Bulgaristan’a dönmüþ.
Bebeði her gün 5 posta annesine götürüyorlarmýþ emzirsin diye. Sonra geri götürüyorlarmýþ. Bir süre böyle gidip geldikten sonra babaanne “Bu böyle olmayacak çocuk çok sýk acýkýyor, çok fazla aðlýyor. Annesi de buraya gelsin demiþ”. Ve böylece gelinini evine kabul etmiþ. Fakat bu ilk çocuðu açýkça kendisi sahiplenmiþ. Nezahat Haným babaannesini anne diye çaðýrdýðýný söylüyor.
Anne-Marie Haným ikinci kýzý Sevim’i kendisi için doðurmuþ. Ýlk yýllarda kýzýný yanýnda tutmuþ ama zaten kendisi de daha çok kayýnvalidesi ile kayýnpederinin evinde oturuyormuþ. Amcalar, halalar, onlarýn eþleriyle birlikte geniþ aile halinde.
Sevim’in doðumundan 4-5 yýl sonra (yani evlendikten 15 yýl sonra) annesi müslüman olup resmen Aysel Kudret adýný almýþ. Zaman zaman kocasýyla geçici olarak baþka semtlerde ev tutsalar da dönüp dolaþýp hep Kuzguncuk’taki köþkte oturmuþlar.
Nezahat Haným’la görüþürken annesiyle iliþkili bu bilgiler bizim bugünkü konumuzu yakýndan ilgilendiren, ilginç bir biçimde ortaya çýktý. Nezahat Haným annelerini anlatýrken bir süre benden onun Yahudi olduðunu gizledi. Aslýnda ayan beyan ortada olaný gizliyordu. Öyle ki , komþularýna göstermek için sakladýðý bir dergide bir Sevim Burak foto-biyografisi vardý, bunu bana da gösterdi, içinde annelerinin bir fotoðrafý vardý ve altýnda geçen “Annesi Anne-Marie Mandil” yazýsýný tipeksle silmiþti. Ben bu foto-biyografiyi daha önce görmüþtüm. Annesi hakkýnda bu bir cümlelik bilgiye sahiptim. Fakat o kadar ustalýkla silmiþti ki, sildiðini anlamadým ve kendi bildiðimden þüphe ettim. Sonraki görüþmemizde konuþmasýna “Ben size iþin doðrusunu söylemeye karar verdim” diye baþladý. Ve annelerinin bu kýsaca özetlediðim hikâyesini anlattý uzun uzun.
Bir de þunlarý anlattý.Týpký bizim aramýzdaki görüþmede yaþandýðý gibi, annelerinin Yahudiliði açýkça ortada olduðu ve herkes tarafýndan bilindiði halde, onlar kardeþiyle ikisi, bütün çocukluklarý boyunca, annelerinin bu kimliðini gizlemek zorunda kalmýþlardý. Ama nasýl diyelim, herþey ortada olduðu için, kalplerinde gizlemek zorunda kalmýþlardý. Yani kendilerinden gizlemek zorunda kalmýþlardý. Bu gizlemenin kaçýnýlmaz olan bir baþka boyutu daha vardý: Hiç ona çekmediklerine, ondan hiçbir þey almadýklarýna kendilerini inandýrmýþlardý. Yani annelerinin kendilerindeki parçalarýný görünmez kýlmýþlardý. En azýndan kendi bilinçleri için. Ona çok benzedikleri ve ondan çok þey aldýklarý halde....
Onlarýn iliþkisi çerçevesinde, anneden alýnan-alýnmayan þey özellikle dil konusunda ortaya çýkýyordu. Anlattýðýna göre annelerinin Yahudiliði en çok dilinden, bozuk Türkçe’sinden belli oluyordu. Anadilin baba dili olmasýndan bahsetmiþtik. Sevim Burak ve ablasý için sözün düz anlamýyla anadil babalarýnýn diliydi, annelerinin dili ise gizli dildi. Nezahat Haným bu gizli dili öðrendiðini söylüyor ve sadece annesi ve eve gizlice gelen dayýsý ile konuþmakta kullanýrmýþ. Sevim Burak ise öðrenmeyi kesinlikle reddetmiþ.
Sevim Burak belki de yazar ve entelektüel olmanýn verdiði bilinçle sonradan annesinin Yahudiliðini, ablasý gibi saklamadý. Ama kendisiyle yapýlmýþ bütün söyleþilerde içtenlikle, yazarlýðýnýn, yazar duyarlýðýnýn kaynaðý olarak baba tarafýný gösterdi. Babaannesinden, dedesinden dinlediði hikâyelerle nasýl bir edebiyat bilincinin onda oluþtuðundan bahsetti. Biz de buradan hareketle, onun edebiyatta kendini “babasýnýn kýzý” olarak tanýmladýðýný, edebiyatýný babasýnýn diliyle yaptýðý edebiyat, “babasýnýn edebiyatý” olarak tanýmladýðýný söyleyebiliriz. Fakat metinlerine yakýndan bakacak olursak bunun doðru olmadýðýný, en azýndan eksik olduðunu ve onun ilk kitabýnda edebiyata annesinden doðduðunu görürüz.
Sevim Burak’ýn 1964’te yayýmladýðý ilk hikâye kitabý Yanýk Saraylar ’dýr. Onun edebiyatýnýn daha ilk baþýndan itibaren en çarpýcý yaný dilidir. Bu kitaptaki dilin iki özelliði vardýr. Birincisi paramparça bir dildir; ikincisi açýkça Tevrat diline öykünür. Zaten kitaba damgasýný vuran “Ah Ya’Rab Yehova” hikâyesinde de Tevrat’tan alýnmýþ gibi duran bir soy sop hikâyesi anlatýlýr. Sevim Burak bu hikâyeyi annesine adamýþtýr. Yahudi bir anneyle Müslüman babanýn istenmeyen beraberliðinden ortaya çýkan bir çocuðun doðumu etrafýnda geliþir bu hikâye. Günce biçiminde yazýlmýþtýr ve yazarýn doðduðu yýl ve günlerde geçer. Hikâyeye yoðun bir öfke, insanlarýn birbirine karþý ikircikli duygularý ve þüphe hakimdir.
Sevim Burak bu metinde Tevrat’taki bütün isimleri hikâyenin içinden geçirir. Leviler, Nahumlar, Aþerler, Rebekalar, Esterler Tevrat zamanýndan kalkýp, akýn akýn Kuzguncuk’taki evin etrafýndaki sokaklara gelirler. Her yere, evin çevresine ve içine yerleþirler. Her yeri iþgal ederler. Adlarýyla, sanlarýyla, o kadar gerçek ve kalabalýktýrlar ki artýk onlarý görmezden gelmek, gizlemek, çocuðun anne tarafýndan ****** inkâr etmek, aslýnda baþka türlü olduðunu söylemek mümkün deðildir.
Yazar bu ilk kitabýyla birlikte annesinin örtülü kimliðini ve gizli dilini avaz avaz baðýrarak ifþa eder. Edebiyata, annesinden kendisine geçen tarih ve dil ile oluþturduðu, kendi özgün diliyle doðar. Yazar Ford Mach 1 romanýnda, yine gizlenen kimliklerin yarattýðý sýkýþmýþlýk ve öfkeyle bir canavara dönüþmeyi anlatýrken “annede gizlenen kýzda kendini gösterir” der. Onun edebiyatý annede gizlenenin kýzda kendini göstermesiyle doðar.
Ýlk kitap Tevrat dilinin izlerini taþýyordu ve parçalanmýþ bir dili vardý.
Parçalanmýþ dil biraz da 20. yüzyýlýn alameti farikasý sayýlýr. Sevim Burak’tan önce de bunu kullananlar, icat etmiþ olanlar vardý: James Joyce, Virginia Woolf... Bu nedenle sonradan gelen yazarlar için, parçalanmýþ bir dil kullanmak tek baþýna bir yazarýn dilini özgün kýlmaya yetmez. Sevim Burak’ta bu parçalanmýþ dilin özgül taraflarý nelerdir?
Bu sorunun cevabý onun ikinci hamlesinde daha iyi ortaya çýkar. Sevim Burak ikinci kitabýný 17 yýl sessizlikten sonra yayýmlar: Sahibinin Sesi (1982). Bu Yanýk Saraylar ’ý, özellikle de “Ah Ya’Rab Yehova” hikâyesini devam ettiren bir oyundur. Hemen ardýndan Afrika Dansý ’ný (1982) çýkarýr. Bu kitapta, baþka meseleler, baþka dünyalar da girmiþtir edebiyatýna ve yepyeni dil oyunlarý dener. Bunlardan biri de kitaptaki hikâyelerden bir kýsmýný Fransýzca-Türkçe lügâtten bakarak, Fransýzca imlâsýna göre yazmasýdýr. Yani Türkçe’yi “yabancý sesle” yazmýþtýr. Ben iþte bu hikâyelerde baþtan sona annesinin sesinin çýnladýðýný düþünüyorum. Fakat artýk tema, hikâye edilen þey, tarih veya Tevrat’a öykünme düzeyinde deðil... Daha o minicik bir bebekken, konuþmayý bilmezken, annesinden gelen seslerle dünyayý anlamlandýrmaya çalýþýrken bilinçdýþýna, hafýzasýna ses olarak, ritim olarak, melodi olarak yazýlan sesler düzeyinde.
Dolayýsýyla onun parçalanmýþ dili 20. yüzyýlýn edebiyat normlarý öyle gerektirdiði için parçalanmamýþtýr. Ya da kadýnlarla veya erkeklerle ilgili iddialarý doðrulamak, yalanlamak, örneklemek için parçalanmamýþtýr. Kendi ruhsal gerçekliðinden çýkarýp aldýðý birþeydir bu.
Daha sonra Everest My Lord ’da (yayýmlanýþý yazarýn ölümünden sonra, 1984) yabancý sesiyle konuþulan dili, yazýlan dil olarak irdeler. Bu sefer Türkçe bir Ýngiliz’e emanet edilmiþtir. Metnin içine Dil Encümeni tarafýndan onaylanmýþ Türkçe alfabe koyar. Everest My Lord’un alfabesini bu alfabeyle karþýlaþtýrýr. Onun Türkçe ve genel “dil” bilgisini sýnar. Sorar: Dilin kurallarý nedir? Dille nasýl yazýlýr? Kelimeler neyi ifade eder? Kelimeler nerden gelir? Ve giderek buradan “Ben nerden geliyorum?” sorusuna geçer. Annesinin ve babasýnýn ayrý ayrý dillerini tuhaf bir terkip içinde bir araya getirerek kurduðu kendi üslubunda baþlattýðý dil sorgulamasýna, yazar olarak katettiði yoldaki kazanýmlarýný ekleyerek, tekrar tekrar kendi kimliðini, tarihi oluþturmaya devam eder.
Dolayýsýyla, þimdi Sevim Burak kimin diliyle yazmýþtýr diyeceðiz? Erkek diliyle mi? Baba diliyle mi? Yoksa anne diliyle mi? Anne diliyle baba dili birbirinden ayrý düþünülebilir mi? Kadýnsý olanla erkeksi olan keskin biçimde ve hiç buluþmayacak biçimde birbirinden ayrýlmýþ mýdýr?
Bu sorular çoðaltýlabilir. Pek çoðumuzun sorduðu sorular bunlar ve bir çýrpýda cevap vermek mümkün deðil. Ben sürekli gözardý edilmeye çalýþýlan, oysa edebiyatýmýzda çok büyük bir çýkýþ yapmýþ olan bir kadýn yazar örneði üzerinden, bu sorularý gündeme getirmeye çalýþtým. Onun “annesinin kýzý olarak” dilsel bir portresini çizerek, anneden iletilenin kýzda mutlaka bizim beklediðimiz, alýþtýðýmýz, arzu ettiðimiz ya da uygun gördüðümüz biçimde ortaya çýkmak zorunda olmadýðýný göstermeye çalýþtým. Adýna yaratýcýlýk da denen bu farklýlýða açýk olmak istiyorsak eðer, kadýna iliþkin sorulara cevap ararken, psikanalizin sesine mutlaka kulak vermeliyiz diyorum. Çünkü o zaman, kadýnlarýn ta derinlerinden binbir güçlükle çýkartýp getirdikleri yaratýcý sözlere kendimizi daha fazla açabileceðimize inanýyorum.

Astroloji nedir?

Astrolojinin Tanýmý http://www.bilinmeyen.com/uplimages/cosmos.jpgAstroloji; kosmos içerisindeki güçlerin (Bu en yakýn anlamda Güneþ Sistemi´ndeki planetlerdir.) genel seviyede dünya üzerindeki enerjilerin þekillenmesi (makro kozmos), insanýn ve insan topluluklarýnýn (mikro kozmos) üzerindeki etkilerini ve sonuçlarýný yorumlayan bir düþünce sistemidir. Astroloji´nin matematiksel bir temele sahip olduðunu, Astronomi ile olan paralel çalýþmalarýnda da görebiliriz. Yýldýz hareketleri, yýldýz konumlarý ve birbirleriyle olan iliþkilerini Astronomik gözlemlerlerin sonucu olan "Ephemeris"lerde "Gökgünlüðü" buluruz. Bu ise Astroloji´nin gerçek anlamda pozitif temellere dayandýðýný gösterir. Ayrýca Astroloji, yýldýzlarýn hareketlerini matematiksel olarak hesaplarken, etkin enerjileri oluþturabildiðini de kabul eder. Astroloji´ sonuç olarak oluþmuþ bir kavramdýr ve yorumsaldýr; ya da bir kültür ve de sanattýr. Astroloji´de sýk karþýlaþýlan bir sözcük de Zodyak´dýr; Türkçe karþýlýðý ise Burçlar Kuþaðý´dýr. Gerçek kelime anlamýnda Zodyak, Hayvanlar Dairesi anlamýna gelir. Burçlar Kuþaðý galaksimizde (Samanyolu) çeþitli isimlerle adlandýrýlmýþ takýmyýldýzlar diziliminden oluþan bir kümedir. Bu küme Galaksimizin orta çizgisine (Ekvator düzeyinde) +8° ve -8° lik bir kesiþme ile bir yörünge (Ekliptik) üzerinde sýralanmýþtýr.

Geleceðimiz Ýçin Okumak
Okumak, öðrenmek yeni bir þeyler kazanmak ve kazanýlan her yeni erdem üzerine daha yeni kazanýmlar talep etmek. Ýlim aþký dedikleri bu olsa gerek. Böyle bir zihniyeti kazanmayý ve fýtrat haline getirmeyi çok istemiþimdir. Okumak bir erdemdir, bu tartýþýlmaz! Ama okumak hangi gayelere matuf olmalýdýr. Felsefi bir temel olarak mý kazanýlmalý yoksa pragmatist bir karakter halini mi almalý?

Dersine girdiðim öðrencilerle kitap okumak üzerine konuþurken, hepsinin ayný birkaç kitabý okuduðunu gördüm. Edebiyat öðretmeni bu kitaplardan sýnav yapacaðý için hepsi iyi not almak gayesi ile ciddi bir þekilde bu kitaplarý okuyorlardý. Bizim gibi kitap okuma alýþkanlýðý olmayan toplumlarda bu alýþkanlýðý kazandýrmak için güzel bir metot. Acaba diyorum öðrencilerimiz bu vesile ile kitap okumayý bir kültür, bir zevk haline getirseler, romanlarý, hikayeleri ve makaleleri mütaala ederek bunlarý kendi aralarýnda tartýþsalar, gerektiði yerde öðretmenlerini de iþin içine katarak seviyeli bir sohbet ortamý oluþtursalar, herhalde ilmi bir seviye yakalamýþ oluruz diyorum. Belki ütopik bir hayal kuruyorum ama bilginin, kültürün ve okumanýn deðer kazandýðý bir dünyada toplum olarak yükselmenin de baþka bir çaresini göremiyorum.

http://www.egitimportali.com/resimler/gelecek_okumak.jpg

Bilgiye ulaþma noktasýnda son derece teknolojik imkanlarýn mevcut olduðu asrýmýzda her nedense toplumumuz bu imkanlarý deðerlendirmesini bilmiyor. Daha doðrusu toplum olarak öncelikli hedeflerimiz arasýnda bir bilgi ve kültür toplumu olmak kendimizi geliþtirmek gibi gayeler yok. Ýnsanlarýn daha çok ekonomik kalkýnma üzerine hayatlarýný kurduðu ve geçim sýkýntýsý çektiði bir ülkede sadece ekonominin düzelmesi ile her þeyin düzeleceðini zannedenler var. Oysa salt ekonomik zenginliðe sahip olan toplumlarýn ciddi psikolojik bunalýmlar yaþadýðý bir gerçek. Yapýlan istatistikler, dünyanýn ünlü, zengin insanlarýnýn, ki bunlarýn baþýnda aktörler ve þarkýcýlar geliyor; yaþamlarýnýn zirve dönemlerinden sonra psikolojik tedaviye muhtaç hale geldiklerini ortaya koyuyor.

Hayatýn sýradanlýklarý içersinden sýyrýlýp kendi düþünce ufkumuzu geniþletmek ve alternatif aktivitelere kendimizi yönlendirmek zorundayýz. Hayata bizi baðlayan fakat zamaný geldiðinde de bizi hayattan çekip alacak olan kaçamayacaðýmýz gerçeklerle yüzleþmesini bilmeliyiz. Yýllar önce televizyonda çok popüler olan ''Beyaz Gölge'' adýnda bir dizi vardý. Basketbol takýmý ile her meselede onlara yol gösteren Koç'larý arasýnda yaþanan diyaloglarý anlatýyordu. Dizinin bir bölümünde basket oynarken içlerinden biri düþtü ve hareketsiz kalakaldý. Panik içinde etrafýna toplandýlar, onu kurtarmak için ellerinden geleni yapmýþlardý fakat o ölmüþtü. Bu olay onlarý çok etkilemiþti, günlerce kendilerine gelemediler en zayýf olaný bir gün Koç'un yanýna gelerek endiþe ile þu soruyu sordu; bir gün hepimiz öleceðiz deðil mi? Koç çaresiz bir þekilde ''evet!'' dedi. Fakat bu evet çocuðun derdine merhem olmamýþtý. En sonunda, zaman zaman kendisinin de ölümü çok düþündüðünü fakat bir çýkýþ yolu bulamadýðý için düþünmekten vazgeçtiðini söyledi. Þimdi bu noktada, devam etmekte olan hayatýmýzýn içinden hayalen çýksak ve kendimize þu soruyu sorsak; gerçekten bizi bekleyen akýbete hazýr mýyýz ve hayatýmýzý ona göre yönlendirebiliyor muyuz.

Her iþte hareket noktasý ve felsefesi çok önemlidir. Yola çýkan bir insan, yolun menziline ve gidilecek yere göre, karþýlaþabileceði zorluklarý önceden hesaplamalý ve ona göre tedariklerini hazýrlamalýdýr. Toplum olarak güvenebileceðimiz, vatanýmýzý, milletimizi milli ve manevi deðerlerimizi emanet edebileceðimiz, çok yönlü ve ufku geniþ, hayatýn zorluklarýndan yýlmayan, bilim ve teknoloji ile barýþýk ayný zaman da yaratýlýþ gayesini de unutmayan, bizi çaðlar ötesine taþýyabilecek yeni nesli yetiþtirebilecek miyiz? Veya böyle bir derdimiz var mý?

Eðitime ait sorunlarýmýzý çözmede hareket noktamýz bence çok daha kompleks düþünülmeli. Günü kurtarmaktan baþka bir iþe yaramayan lokal çözümler yerine çok daha uzun vadeli eðitim politikalarý geliþtirilmeli. Tabii her þeyden önce herkes bu iþin altýna elini koymalý fakat bizim toplumumuzun genelinin yani büyük kitlelerin böyle bir derdi yok maalesef. Dert olmayýnca dermanda olmaz. Bu gün içinde yaþadýðýmýz dünyanýn bir çok sorunu var. Bu sorunu çözmeye talip olanlar þu an insanlýðýn muhtaç olduðu adalet ve mutluluðu saðlamaktan çok uzaklar, ama ne yazýk ki siyasi, askeri, ve ekonomik dengeler onlarýn elinde. Ve biz hala kendimize gelemediðimiz sürece bu dengeler de pek deðiþeceðe benzemiyor. Bizi çaðýn ötesine taþýyacak nesillere ulaþmak temennisi ile...

ÝÇEBAKIÞ, EMPATÝ VE

AKIL SAÐLIÐININ YARIM ÇEMBERÝ

Yirmi beþ yýl önce, enstitümüzün yirmi beþinci kuruluþ yýldönümünde bir konuþma yaptým. Bu kutlama sadece iki sunum içeriyordu ve sadece bir gün sürdü: Günün yarýsý Therese Benedek'in (1960) bir makalesine ayrýlmýþtý - zannedersem psikosomatik bir konu üzerineydi, ve alanla özellikle ilgili bir çok analist tarafýndan tartýþýlmýþtý. Günün diðer yarýsýnda ben makalemi (1959) sundum -'Ýçebakýþ, Empati ve Psikanaliz'-, ve makale Rudolph Loewenstein, Helen McLean, Maxwell Gitelson ve Franz Alexander tarafýndan tartýþýldý.
Bugünkü konuþmamda orada býraktýðým yerden devam edeceðimi göz önüne alarak, kýsaca o güne deðineceðim. Tartýþmacýlarýn makaleme dair duygularý birbirinden çok farklýydý: Alexander'in yoðun, öfkeli, neredeyse saldýrgan itirazlarýndan, Loewenstein'in sert ama saygýlý eleþtirisine, Gitelson'ýn ortada konumuna, son olarak da Helen McLean'in sýcak bir biçimde ifade ettiði kabul ve övgüsüne varýncaya kadar. Ancak o zaman sadece sezdiðim, o günden beri ise giderek daha büyük bir açýklýkla gördüðüm þuydu ki, ister övüyor ister yeriyor olsunlar, bütün tartýþmacýlar makalemin ana fikriyle ilgisi olmayan meselelere takýlmýþlardý. Makalenin içerdiði temel, basit ve açýk bilimsel mesajý hepsi kaçýrmýþtý. Dolayýsýyla bugün, anlayanlar kervanýna daha fazla meslektaþýmýn katýlmasýný saðlayabileceðim umuduyla, bu mesajý bir kez daha dile getirmekle baþlayacaðým. Sonra da, yirmi beþ yýl önce kurmuþ olduðum güvenli temelden yola çýkarak, yeni bir yöne doðru bir adým atacaðým.
Önerdiðim þey karþýsýnda hiçbir tepki almamýþ olmam yüzünden yaþadýðým hayal kýrýklýðýndan sonra, bugünkü sunumun yarýsýný adamaya karar verdiðim görevi çekingenlikle ele alacaðýmý düþünüyor olabilirsiniz. Ama böyle olmayacak. Hem duygularýma kapýlmadan düþünme becerim, hem de espri anlayýþým, geçen yirmi beþ yýl boyunca bana güç verdi, þimdi de vermeye devam ediyor.
En sevdiðim romanlardan birinde, Tristram Shandy'de Laurence Sterne þu anki duruma uygun bir olay anlatýyor. Sterne'in sözleriyle aktarayým:
'Bu biþey deðildi, -iki damla kaným bile akmadý- . benim kazara yaptýðýma binlercesi isteyerek katlanýyor. -Dr. Slop on kat abarttý.' 'Oda hizmetçisi yataðýn altýna ****** [anlaþýlan o ki, oturak] býrakmamýþtý: - Tutamaz mýsýnýz efendim, dedi Susannah. Konuþurken bir eliyle sürgülü pencereyi kaldýrýyor, diðeriyle de pencere kenarýndaki sedire çýkmama yardým ediyordu - hayatým, bir kerecik ****** ****** ****** ******* *****? [son dört kelime belli ki 'camdan dýþarý yapamaz mýsýn', altý harfli ilk kelimeyi, belirtili nesneyi, doldurmayý size býrakýyorum.]
'Beþ yaþýndaydým. - Susannah ailemizde hiçbir þeyin iyi sarkmadýðýný dikkate almamýþtý, - böylece yýldýrým gibi inmiþti üzerimize sürgülü pencere: - Hiçbir þey kalmadý, -diye aðladý Susannah - hiçbir þey kalmadý elimde - memlekete kaçmaktan baþka.' 'Toby Amca'mýn evi çok daha merhametli bir sýðýnaktý: Ve böylece Susannah oraya kaçtý!' (Cilt V, Bölüm XVII, s. 284.)
Söz konusu olaya yapýlan, nefis bir biçimde sunulmuþ bütün göndermelerden mahrum býrakmak durumundayým sizi -Toby Amca'nýn suçluluðundan, ve Toby onlara savaþ oyunlarý için ihtiyaç duyduðundan, sürgülü pencerelerin aðýrlýklarýný ve makaralarýný söken ortalýkçýsý Trim'den; babanýn, oðlu Yahudi mi, Mýsýrlý mý, Süryani mi, yoksa Fenikeli mi olmuþ (ki bunlar sadece birkaç örnek) anlayabilmek için sünnet âdetlerini derinlemesine incelemesinden; ve Tristram'ýn yaralý penisine pansuman yaparken Susannah ile doktorun ettiði kavgadan- ve doðrudan, bizim için çok önemli olan sonuca yönelmeliyim. Dr. Slop (Cilt VI, Bölüm XIV, s. 329) 'Susannah'nýn kazasýndan' abartarak bahsetmiþti, ve bir hafta içinde herkes 'Þu Zavallý Efendi Shandy tamamen [21 yýldýz]', diyordu. Üç gün daha geçtiðinde dedikodu iyice yerleþmiþti: 'Çocuk odasýnýn penceresi [21 yýldýz]la kalmamýþ, üstelik bir de [28 yýldýz].' Bunun üzerine aile meclisi toplanmýþtý. Þu özlü diyalogla son bulmuþtu: 'Onu Pazar meydanýnda bütün millete göstermeliyim, demiþti Toby Amcam'. - 'Bi iþe yaramaz, demiþti babam.'
Ama þimdi, Tristram'ýn babasýnýn, halk güçlü bir inancý benimsedikten sonra, aksini gösteren en doðrudan ve açýk kanýtýn bile bir etkisi olmayacaðý yönündeki görüþünü göz ardý ederek, eski içebakýþ denememdeki ana mesajý bir kez daha pazar yerinde gözler önüne sereceðim: Tristram'ýn penisi gibi, özünde sapasaðlam ve zarar görmemiþ.
1959 tarihli denemem neyi tartýþmaya açýyordu, amacý neydi? Bu sorunun cevabý, baþlýðýnda dile getirilmiþti. Amaçlanan, 'gözlem tarzý ile kuram arasýndaki iliþkinin bir incelemesi'ydi. Empatiyi psiþik bir eylem olarak ele almadým. Empatiyi belirli bir duyguyla, mesela özellikle þefkat ve sevgiyle iliþkili olarak ele almadým. Empati, düþmanca-yýkýcý amaçlar tarafýndan güdülenebilir, ve bunlarýn hizmetinde kullanýlabilir. Empatiyi sezgiyle baðlantýlý olarak ele almadým. Dýþabakýþta da olduðu gibi, yeri geldiðinde uzmanlar tarafýndan sezgisel olarak kullanýlabilir: Yani karmaþýk konfigürasyonlarý bilinçöncesinde ve büyük bir hýzla tanýmlayan, gözleme dayalý zihinsel iþlevler yoluyla. Ama empati çoðunlukla, psikanalizde ise kesinlikle, sezgisel olmayan bir biçimde, tabir caizse zahmetle, deneme yanýlma yoluyla kullanýlýr. Empatinin her zaman doðru ve kesin olduðunu yazmadým. Dýþabakýþ ve dýþ gerçeklikte olduðu gibi, içebakýþ ve empati de, ya yanlýþ beklentiler tarafýndan yönlendirildiðimiz, ya algýmýzý çarpýtan, yanýltýcý kuramlarý izlediðimiz, ya da gözlemlediðimiz alana kendimizi uzun sürelerle adamak konusunda yeterince vazifeþinas ve güçlü olmadýðýmýz için, (daha veri toplama aþamasýnda) incelediðimiz psiþik gerçekliði yanlýþ algýlayabilir. Baþka bir deyiþle, belirsizliðe katlanabilmeli ve sonuçlar çýkarmayý erteleyebilmeliyiz.
Tabii ki bunu sürdürüp, orijinal denememde ele almadýðým alanlarýn listesini uzatabilirim, ama þimdi, olumsuzdan olumluya, size 1959'da ne dememiþ olduðumu anlatmaktan, aslýnda ne demiþ olduðumu anlatmaya döneceðim. Genel bir ifadeyle baþlayacaðýmý söylemiþtim. Tasvirsel bir dille, hiçbir deðer yargýsý ima etmeden söylersek, bilimde iki yol vardýr. Bunlara bilimdeki alt yol ve üst yol diyeyim. Alt yol, incelenen alan karþýsýndaki ampirik duruþtur -veri toplama ve deneyime yakýn kuramdýr. Üst yol, epistemolojik duruþtur. Halihazýrda toplanmýþ olan veriler arasýndaki iliþkiyi ve özellikle de mevcut, deneyime yakýn kuramlar arasýndaki iliþkiyi araþtýrýr. Bu biliþsel manevralara dayanarak, geniþ ve kapsayýcý, deneyime uzak bir kuram oluþturur. Bilimin bu iki yolda birden ilerlemesi gerektiðine inanýyorum. Kuram üzerine kuram oluþturulan, alanýn gözlemlenmesinin ihmal edildiði, tamamen spekülatif duruþa isyan ediyorum. Ama þunu da biliyorum ki, her bilim, deneyime yakýn incelemelerine çerçeve saðlayan, deneyimden uzak kuramlarýn farkýnda olmalýdýr, ve zaman zaman sarýldýðý deneyimden uzak kuramlarý yeniden incelemelidir -artýk bakýþ açýsýna pek kuram olarak görülmeyecek derecede temel oluþturuyor görünenleri bile. Neyse ki içimizde, baþta ne kadar kýsýk olarak algýlarsak algýlayalým, ve mesajýný kabullenmekte ne kadar isteksiz olursak olalým, temel kuramlarýmýzý sorgulamanýn zamanýnýn geldiðini bize söyleyecek bir ses vardýr. Bu ses bizimle genelde, biz elde etmekte olduðumuz pragmatik sonuçlardan ýsrarla ve giderek artan bir biçimde rahatsýzlýk duyduktan sonra konuþur. O zamandýr ki, pragmatizmin alt yolundan epistemolojinin üst yoluna geçmemiz gerekir -sadece, þimdi edinmiþ olabileceðimiz yeni bakýþ açýsýný denemek için birincisine geri dönmek üzere.
Karýþýklýða mahal vermemek için, bugünkü sunumun ilk yarýsýnda empatiden, aðýrlýklý olarak 1959 tarihli makalemde ve þimdiye kadar neredeyse istisnasýz olarak (istisnalar için bkz. Kohut, 1973a,b) kullandýðým baðlamda bahsedeceðimi vurgulayayým. Baþka bir deyiþle, epistemolojik baðlamda empatiden bahsedeceðim. Bu baðlamda, söylemeye bile gerek yok, empati deðer yargýlarýndan baðýmsýz bir gözlem tarzýdýr; nasýl dýþabakýþ dýþ dünyaya hassas-ayarlý (attuned) bir gözlem tarzýysa, empati de insanýn içsel yaþamýna hassas-ayarlý bir gözlem tarzýdýr.
Ancak, daha önce de söylediðim gibi, ister gündelik hayatta, ister bilimsel amaçlarla kullanýlsýn, empatinin ampirik bir baðlamda zihinsel bir eylem olarak da incelenebileceði, ve incelenmesinin gerektiði de bir gerçektir. Gerçekten de, çok yakýn zamanda, empatiye bu açýdan bakmaya baþladým -karmaþýk, ama bu 'alt yolda', yani deneyime yakýn bu yaklaþýmda bile, iki düzeyin birbirinden ayrýlmasý gerektiði akýldan çýkarýlmazsa yine de altýndan kalkýlabilir bir iþ: (a) Bilgi toplama eylemi olarak empati, ve (b) insanlar arasýnda güçlü, duygusal bir bað olarak empati. Bu nedenle, 1959'da yaptýðým gibi empatinin deneyime en uzak rolünü, epistemolojik anlamýný ele almadan önce, kýsaca empatinin deneyime daha yakýn bu iki baðlamda incelenmesindeki özelliklere deðineyim.
1971'den beri birçok kez vurguladýðým gibi, bir bilgi toplama, veri derleme eylemi olarak empati, doðru ya da yanlýþ, merhametin yada düþmanlýðýn hizmetinde olabilir, peþine yavaþça ve aðýr adýmlarla ya da içten geldiði gibi, yani büyük bir hýzla düþülebilir. Bu anlamda empati hiçbir zaman kendi baþýna destekleyici ya da terapötik deðildir. Ancak baþarýyla destekleyici ve terapötik olabilmenin de kaçýnýlmaz ön koþuludur. Baþka bir deyiþle, bir annenin empatisi doðru ve keskin de olsa, amaçlarý sevgi dolu da olsa, çocuðunun kendiliknesnesi ihtiyaçlarýný tatmin eden empatisi deðildir. Bunu eylemleri, çocuða verdiði tepkiler yapar. Yine de amaçlarýna ulaþabilmeleri için, bu eylemlere ve tepkilere, doðru ve keskin empati rehberlik etmelidir. Yani empati, annenin çocuðun kendiliknesnesi olarak uygun biçimde iþlev görmesi için bir ön koþuldur. Anne ya da babanýn çocuk karþýsýndakibilgi saðlar, ama kendi baþýna, çocuðun ihtiyaç duyduðu kendiliknesnesi iþlevi deðildir. (vis-à-vis) kendiliknesnesi iþlevine
Ýnsan hayatýnda somut bir güç olarak empatiyi ele alýþýmý burada, þimdiye kadar söylediklerimle çeliþir gibi görünen ve beni bilimsel sükûneti terk ederek mistisizmin ya da duygusallýðýn topraklarýna dalma zanný altýnda býrakan adýmý atmak zorunda kalmadan noktalayabilmeyi isterdim. Sizi temin ederim ki bu adýmý atmaktan kaçýnmak isterdim, ve beni þunu söylemek zorunda býrakan bilimsel tutarlýlýktan yoksunluk deðil, ona teslimiyettir: Her ne kadar empatiyi bir gözlem aracý ve destekleyici, terapötik ve psikanalitik eylemin (terapötik analizde bu eyleme yorum adý verilir) yol göstericisi olarak deðerlendirdiðimiz sürece, þimdiye kadar söylediðim her þey tamamen geçerli kalsa da, ne yazýk ki þimdi, kendi baþýna empatinin, empatinin sadece var olmasýnýn bile, yararlý, geniþ anlamda terapötik bir etkisi olduðunu eklemek durumundayým -hem klinik ortamda, hem de genelde insan yaþamýnda.
Öncelikle, kendi baþýna empatinin varlýðýnýn yararlý olduðu ifademin, belirsiz bir duygusallýðýn ya da mistisizmin uzantýsý olmayýp, bilimsel bir hipotez olduðu iddiamý destekleyeyim. Böyledir, çünkü insanýn psiþik yaþamýndaki, belirli gözlemlenebilir içerikler ve/veya olay dizgelerine dair bir açýklama önermektedir; umutlarýn ya da temennilerin ve/veya açýkça benimsenen ya da az çok gizlenen bir ahlak anlayýþýnýn ifadesi deðildir.
Bundan sonrasýnda, en azýndan sunumumun ilk kýsmýnda, temelde bir gözlem tarzý olarak empati ile psikanalitik kuram arasýndaki karþýlýklý iliþki hakkýnda, deneyimden uzak, epistemolojik meselelerle uðraþacaðýmý göz önüne alarak, empatinin sadece varlýðýnýn yazýlarýmda deðindiðim yararlý etkisine birkaç somut örnek vermekle yetineceðim. Önce, ölüm korkusu ve psikoz korkusunun birçok örneðinin, kendiliðe tepki vererek onu psikolojik anlamdaMetamorphosis'de (Dönüþüm); ayrýca O'Neill tarafýndan Long Day's Journey into Night'ta [Kohut, 1977, s. 287; Kohut, Ornstein editörlüðünde, 1978b, II, s. 680'den itibaren s. 743'e kadar, s. 780'den sonrasý, ve s. 872]). Ve son olarak, anneyle çocuk arasýndaki, empatinin yol gösterdiði fiziksel temasýn (yani annenin doðrudan, belirli "tepkileri" olmadan ortaya çýkan temas) destekleyici etkisinden, annenin empatik tepkisinin kendisinin (çocuk uzaklaþýp, arkasýný dönünce annesinin yüzünde çocuðun baþarýsýndan duyduðu gururun ifadesini gördüðü zamanki gibi) destekleyici etkisine geçiþin, kendilik geliþimi açýsýndan öneminden bahsedeceðim. Bununla dönüþümlü olarak, analistin 'anlayýþýnýn' saðladýðý destekten, 'açýklayýþýnýn' belirlediði desteðe geçiþin, biraz önce bahsedilen erken geliþimdeki geçiþe benzer biçimde, daha düþük bir empati biçiminden daha yüksek bir empati biçimine geçiþ olarak anlaþýlabileceðine deðineceðim. canlý tutan empatik çevreyi kaybetme korkusunun ifadesi olduðu hipotezinden söz edeceðim. Ýkinci olarak, Profesör Erich Heller'la yazýþmalarýmda anlattýðým bir olayý, uzay kapsülleri kontrolden çýkmýþ gibi görünen astronotlarýn deneyimlerini yine kanýt olarak ileri süreceðim. Üçüncü olarak, tekrar Nazi toplama kamplarýnda hayatta kalanlarýn deneyimlediði, kiþisellikten uzak, insanlýktan çýkarýlmýþ 'yok etme'yle karþýlaþmýþ olmanýn psikolojik bakýmdan yýkýcý etkisine dikkat çekeceðim -bunun tersi, psikolojik bakýmdan çok daha az yýkýcý olan, kavurucu bir öfkenin güdülediði cinayetlerle karþýlaþma deneyimidir. Size empatinin tamamen yokluðuna maruz kalma deneyiminin sanatsal yorumlarýný hatýrlatýrým (en baþta, Kafka tarafýndan
Önceki düþünceleri hatýrda tutarak, empati üzerine ilk denememin esas içeriðini bir kez daha dile getirmek için, þimdi bilimsel 'üst yol'a, bir gözlem tarzý olarak empatiye geri döneceðim. Özellikle, analistin gözlemsel tavrýný epistemolojik olarak incelemeye giriþmemin, psikanalizin içebakýþçý-empatik tavrý benimsemek dýþýnda seçeneði olmadýðý, dolayýsýyla psikoloji olmak zorunda olduðu sonucuna varmamýn, ve son olarak da, analizin dayandýðý, operasyonel olarak tanýmlanmýþ temelle ilgili yeni kuramýn tutarlý olarak uygulanmasýndan doðan pragmatik sonuçlarý araþtýrmamýn sebeplerini size anlatacaðým.
Beni psikanalizin özüne dair epistemolojik bir araþtýrma yapmaya ne yöneltti? Baþka bir deyiþle, beni pek de zevkime hitap etmeyen temel kuramcýlýk macerasýna iten neydi? Beni iten, psikanalizin özündeki en iyi tarafýn öneminin modern analiz tarafýndan gittikçe arka plana itilmesi, ve kimsenin bu süreçten haberdar görünmemesi ya da, en azýndan, bunun önemli sonuçlar doðurabilecek, ve bence yýkýcý varlýðýný açýkça kabul etmemelerinden duyduðum, giderek artan rahatsýzlýktý. Psikanalizin biyolojiye ve sosyal psikolojiye uygulanmasý meþru olmanýn ötesinde arzulanýr bir geliþme olsa da, daha o zamanlar oldukça açýkça gördüðüm, ve o zamandan beri benim için gittikçe daha da açýk hale geldiði gibi, temel kuralýn ötesine uzanan bu ihraçlar bu þekilde kabul edilmedi. Bunun yerine, bu yeni geliþmelerin -bunlarýn göze batan örneklerini hemen sunacaðým- analizin kendisinin gerçek uzantýlarý olduklarý varsayýldý.
Þimdi vereceðim örnekleri iki sebepten seçtim. Birincisi, önde gelen zihinler tarafýndan, cüretli bir doðrudanlýkla ifade edildikleri için ayýrt edilmeleri kolay. Ýkincisi, geriye bakýp deðerlendirebildiðim kadarýyla, analizin gösterdiði geliþmeden duyduðum genel, belirsiz hoþnutsuzluktan, 1959'daki denememde vücut bulan, belirleyici bilimsel eylemin gerçek tetikleyicileri bu örneklerdi.
Kanýt olarak þu üç örneði göstereceðim: Birincisi ve en önemlisi, Franz Alexander'ýn psikanalizi biyolojiye uygulamasý, özellikle de 'dürtüler'in vektörü temel kavramý yoluyla psikolojik açýdan derinlemesine araþtýrmak için seçtiði çeþitli týbbi sendromlarý açýklamasý. Ýkincisi, Alexander'ýn psikanalizi sosyal psikolojiye uygulamasý, özellikle de insanýn oral-dürtü-tarafýndan-beslenen 'baðýmlýlýk' eðilimi temel kavramýyla, insan davranýþýnýn büyük alanlarýný açýklamasý. Üçüncüsü, Heinz Hartmann'ýn 'uyumcu bakýþ açýsý' temel kavramýný öne sürmesi -tekrar vurguluyorum, psikanalizin sosyal psikoloji alanýna uygulanmasý olarak deðil, psikanalizin bir uzantýsý olarak.
Ama þimdi, beni deneyimden uzak kuramý araþtýrmaya giriþmeye yönelten tetikleyicilerle ilgili bu kiþisel bilgiyi sizinle paylaþtýktan sonra, 1959'daki incelememi önemli ölçüde, özünde bilimsel temellere dayanarak meþru kýlan etmenleri saymaya çalýþacaðým. 'Önemli ölçüde' sözünü kasýtlý olarak kullanýyorum. Çünkü 1959'daki düþüncelerimin, ister alayla, ister saygýdan olsun, sadece akademik bir ilginin ya da pürizmin beslemeyen meyvesi olarak bir kenara atýlmasýný önlemek için elimden gelen her þeyi yapmak isterim (bkz. Kohut, 1980, s. 477 ve ilerisi). Dolayýsýyla, Alexander'ýn psiko-biyolojisinin ya da Alexander ve Hartmann'ýn sosyo-psikolojisinin sadece analizin çerçevesine yeni kavramlar soktuðunu, ve bunlarýn baþka bir bilimsel söylem dünyasýna ait olmakla yabancý unsurlar olduklarýný ve analize uydurulamayacaklarýný düþünseydim, bunlarý yine de kendi baþlarýna bilime deðerli ve etkileyici katkýlar olarak sevinçle karþýlama eðiliminde olurdum. Psikanalizin operasyonel olarak belirlenmiþ sýnýrlarýný çizerek bu bilimin özünü tanýmlama ihtiyacý hissetmezdim.
Kuramsal kesinlik ve uyum ihtiyacý deðilse, 1959'da beni epistemolojiye doðru bu gezintiye iten gerçekte neydi? Ve o zamandan sonraki iþlerden daha az önemli olmasýna raðmen, bu hedefin peþinde koþma isteðimi ayakta tutan neydi (bkz. Kohut, 1977, Böl. 7)? Bunu saðlayan, þüphem yok ki, analistin son derece önem taþýyan temel tutumundaki fark edilmeyen bu kaymanýn, sadece kuramda deðiþikliklere yol açmakla kalmayýp, -benim için önemli olan mesele de budur- analistin uygulama alanýnda bir araþtýrmacý olarak iþlevinde, ve en önemlisi de, profesyonel bir uygulamacý olarak terapötik iþlevindeki algýlarýnýn, gizlice ilerleyen, derece derece artan bir biçimde çarpýlmasýna yol açmýþ olmasýydý.
Bu seferlik psikanalistin edebiyat eleþtirisi, týp, antropoloji, sosyoloji, ve özellikle de politika bilimi ve tarih gibi alanlar karþýsýndaki, asla ikincil önemde olmayan sorumluluðunu bir kenara býrakarak, doðrudan analistin önde gelen görevine yöneleceðim: Terapötik analiz. Derinlik psikolojisindeki biraz önce belirtilen yabancý unsurlar -biyolojik olarak anlaþýlan 'dürtü' kavramý, sosyo-psikolojik olarak anlaþýlan 'baðýmlýlýk' ve 'uyum gösterme'(adaptation) kavramlarý- analizin özünün nihai bir kaymaya uðramasýna, uzun vadede, psikiyatri tarafýndan yutulmak gibi açýkça yüzlenip karþý koyulan dýþ tehditlerden daha manidar olmak üzere, analistin temel duruþunda deðiþikliðe -ki bence bunu yapmýþlardýr- nasýl yol açmýþlardýr?
Genel anlamda yanýt, bunu, fark edilmeyen ve sorgulanmayan bir deðer sisteminin ve insanýn ve hayatýnýn özüne dair fark edilmeyen ve sorgulanmayan genel bir anlayýþýn, fark edilmeyen ve sorgulanmayan temeli haline gelerek yaptýklarýdýr. Tersini iddia eden sayýsýz itiraza raðmen, biraz önce belirtilen kavramlarýn etkisi altýnda analiz bir bilimden ziyade ahlaki bir sistem, ayný anda terapi olarak psikanaliz de dinamik ve genetik iliþkileri aydýnlatmaya dayanan bilimsel bir yöntemden ziyade, hastanýn yönlendirildiði ve aktarýmýnýn fark edilmeyen ve sorgulanmayan bir boyutuna dayanarak ulaþmaya çalýþtýðý, önceden belirlenmiþ, dolayýsýyla dýþsal amaçlarý -ki bunlar da fark edilmezler ve sorgulanmazlar- hedefleyen bir eðitim yöntemi haline gelmiþtir.
Geleneksel psikanalizin, analistin neye dikkat edeceðini, dolayýsýyla ikincil olarak da, hem araþtýrmacý hem de terapist olarak hangi amaçlarý kovalayacaðýný belirlemiþ olan bu deðerler nelerdir? Son yýllardaki yazýlarýma aþina olan hiç kimse, buna yanýtýmý bilmiyor olamaz. Yanýtým, psikanalistin önde gelen deðerlerinin bilgi deðerleri ve baðýmsýzlýk deðerleri olduðu, ve bunlarýn, içinde yaþadýðý psikolojik alanda kendisini seçici algý ve seçici eyleme yönelttiði gerçeðidir. Bu deðerlere bir itirazým yok. Hatta bunlarý paylaþýyorum. Yine de, fark edilmeyen etkilerinin, derinlik psikolojisi bilimcisinin algýsýný çarpýttýðýna ve -burada etkileri daha da belirgin- fark edilmeyen varlýklarýnýn, analizanýn kendi çekirdek programý ve kaderi doðrultusunda geliþmesine analistin izin verme kabiliyetini sekteye uðrattýðýna inanýyorum.
Yukarda sözü edilen ideallerin Batýlý Ýnsan üzerindeki etkisinin farkýndayým ve Batý kültürünün kökleri derinlere uzanan bir üyesi olarak, þahsen ben de bunlardan çok etkilendim. Bu temel ideallerin farkýna dahi varmanýn, dolayýsýyla bunlarý inceleme konusu haline getirmenin bizim için ne kadar zor olduðunu biliyorum. Aslýnda belli sýnýrlar dahilinde, onlarý sorgulamýyorum da. Benim sorguladýðým, bunlarýn insanýn deðerler hiyerarþisi içindeki daimi önceliði -her zaman ve her þart altýndaki öncelikleri. Batýlý Ýnsan için önemleri ne kadar büyük olursa olsun, derinlik psikolojisi araþtýrmacýsýnýn insaný deðerlendirmekte kullandýðý nihai kýlavuz ve derinlik psikolojisi terapistinin üzerine hedefleri iþaretleyip psikanalitik tedavinin baþarý ya da baþarýsýzlýk derecesini ölçtüðü ölçek vazifesini göremezler. Tersine, bence bu iki deðer bizim kendiliðin ve dönüþümlerinin insanýn psikolojik yapýsýnda ve, her þeyin ötesinde, günümüz insanýyla ve onun yaþadýðý döneme baðlý olarak öne çýkan psikopatolojisiyle ilgili olarak taþýdýðý büyük önemi fark etmemize engel olmuþlardýr. Baþka bir deyiþle, kendiliðin en içindeki programýn önemini, ve kiþinin kendini psikolojik olarak hasta mý saðlýklý mý hissedeceðini belirlemede bu programýn potansiyelinin gerçekleþtirilip gerçekleþtirilmemesinin taþýdýðý önemi fark etmemize engel olmuþlardýr.
Burada, psikanaliz için kendilik psikolojisi biçiminde savunduðum geliþmelerin baþka bilimlerdeki benzerleriyle ilgili bir dizi gerçeði sýralayarak tutumumu desteklemeye çalýþmayacaðým. Sadece þuna iþaret edeceðim: Yirminci yüzyýl fiziði de, gözlemsel ve açýklayýcý çerçevesine þimdiye dek tamamen egemen olan, zaman, uzam ve nedensellik gibi belirli bileþenlerin önemini, belirli, sýnýrlý alanlara indirgeyerek kesin bir geliþme gösterdi. Derinlik psikolojisi için büyük önem taþýyan bir noktaya da dokunmadan geçmeyeceðim: Modern fizik, araþtýrdýðý belirli alanlarla ilgili olarak, yeni bir tür nesnellik ortaya attý: Özneli de içine alan bilimsel nesnellik.
Bunun yerine bu sunum çerçevesinde, 'Ýçebakýþ ve empati' denememin ilk tartýþmacýlarýnýn niyetimi yanlýþ anlamasýný zorlaþtýrmak için, sizinle yirmi beþ yýl önceki kýsmi baþarýsýzlýðýma katkýda bulunmuþ olabilecek kiþisel bir etkeni paylaþmanýn uygun olacaðýna karar verdim. Açýklayamayacaðým nedenler yüzünden, bildiðim kadarýyla çocukluðumdan beri, gerçeklik algýlarýmýzýn göreceliliði ile gözlem ve açýklamalarýmýzý biçimlendiren düzenleyici kavramlar çerçevesinin göreceliliðine aþinaydým. Herkesin de bu bilgiye sahip olduðunu varsaymýþtým her zaman. Hayatýmýn daha ileri yýllarýnda, ergenliðim sýrasýnda, insan biliþinin büyük, klasik araþtýrmacýlarýnýn (Plato'dan Kant'a kadar) çalýþmalarýný inceler ve yazdýklarý hakkýnda arkadaþlarýmla konuþurken de, bunlarý anlamakta zorlanýyor görünmeleri beni þaþýrtmýþtý. Ayný þey, çok sonralarý modern fiziðin -Einstein'ýn ve en bariz olarak da Planck ve Heisenberg'in- bilimsel bakýþ açýsýna, en azýndan yüzeysel bir aþinalýk kazanýrken de geçerliydi. Görüþlerinin uygulanmasýndaki karýþýklýk beni aþsa da, temel tavýrlarýný neredeyse doðal olarak kabul etmek benim için her zaman kolaydý.
Yirmi beþ yýl önce, 'Ýçebakýþ, empati ve psikanaliz' hakkýndaki makalemde, bu temel tavrýn derinlik psikolojisi alanýna uygulanmasýný telaffuz ettim -yani nesnel bir gerçekliðin prensipte eriþilmez olduðunu, ve sadece belirli iþlemlerin (operations) sonuçlarýný bildirebileceðimizi. Bu temel tavrý bütün bilimsel meslektaþlarýmla paylaþtýðýmýzý varsayýyordum, ve bu nedenle de söyleyeceklerime tepkilerinde temel tavrýn kendisini sorgulamayacaklarýný, ancak bu temel ilkeyi ýsrarla uygularken çýkardýðým ayrýntýlý sonuçlarýn bazýlarýný reddedeceklerini, onaylayacaklarýný, ya da kýsmen reddedip kýsmen onaylayacaklarýný bekliyordum. 'Operasyonalizmimi', kendi baþýna gerçekliðin ne içebakýþla, ne de dýþabakýþla bilinemeyeceðine ve ne gördüðümüzü ancak bunu görmek için ne yaptýðýmýzýn çerçevesi içinde betimleyebileceðimize dair açýkça oturmuþ bilgimi tanýmlamam ya da savunmam gerekeceði gerçeðini asla ciddi olarak hesaba katmamýþtým.
Safça, bütün meslektaþlarýmýn gerçekliðin bilinemezliðine -prensipte bilinemezliðine- dair bu bilgiyi paylaþtýðýný varsaymam bana pahalýya mal oldu. Meslektaþlarýmýn, kendilerine sunduðum meseleyi -tartýþýlabilir meseleyi- yanlýþ anlamalarýna, kiþisel olarak tamamen hazýrlýksýzdým. Tartýþýlan tek þeyin benim için mesele dahi olmamasýna, neredeyse söylenmesi bile gereksiz bir þey olmasýna tamamen hazýrlýksýzdým. Yine de, geriye dönüp baktýðýmda, muhtemelen o zaman fýrtýnayý önlemek için yapabileceðim hiçbir þey olmadýðýný anlýyorum. Aslýnda temel tavrýmýn, þu anda benim yaptýðým ve gittikçe artan sayýdaki bu tavrý anlayan meslektaþlarýmýn yaptýklarý gibi, adým adým açýklanmasýnýn ve aydýnlatýlmasýnýn, son kertede, psikanalizin kuram ve uygulamasýnda kendilik psikolojisinin önerdiði deðiþikliklerin üzerinde dikkatle durulmasýný saðlayabilecek bilimsel derinlemesine çalýþmanýn bir evresini oluþturduðunu görmeye baþladým.
Ama þimdi, nihayet sadede, ve beni yirmi beþ yýl önce, halen izlemeyi sürdürdüðüm bilimsel yola çýkaran somut meselelere gelelim. Þu andaki amacýmýza uygun olarak tek bir meseleye odaklanacaðým: Psikanalizdeki dürtü kavramý ve sonuçlarý. Ve hemen tekrar belirteyim ki, mesele kendi baþýna dürtü kavramýnýn varlýðý, beni bilimsel eyleme teþvik edebilecek muhteþem bir psikoloji sistemine belirsiz ve yavan, biyolojik bir kavramýn zorla girmesinin yalýtýlmýþ tutarsýzlýðý deðil. Bunlar sosyal psikolojiden ithal edilen 'baðýmlýlýk', 'kimlik' ve 'özerklik' kavramlarý karþýsýndaki tutumum hakkýnda da aynen söylenebilir. Beni düþünmeye iten kuramsal tutarsýzlýk deðil, sadece dürtü kavramýnýn (ve demin adý geçen, derinlik psikolojisinin sosyolojik davetsiz misafirlerinin de) psikanaliz üzerinde önemli yýkýcý etkileri olduðuna inancýmdý.
Normal þartlarda içebakýþ ve empati yoluyla, dürtülerle karþýlaþmayýz. Her zaman deneyimlediðimiz, daha fazla indirgenemeyecek psikolojik birim, seven bir kendilik, arzulu bir kendilik, kendini ortaya koyan bir kendilik, düþmanca-yýkýcý bir kendiliktir. Dürtüler deneyimsel öncelik kazanmýþsa, daðýlma (disintegration) ürünleriyle uðraþýyoruzdur: Eros'un dünyasýnda, ateþli bir þekilde yoðunlaþmýþ haz deneyiminin, haz veren erojen bir bölgenin hükmünün, dolayýsýyla kendiliðin üzerine çýkan dürtünün kendi yerine geçmesini çaresizce izleyen, parçalanmakta olan kendilik; ya da Thanatos'un dünyasýnda, ateþli bir þekilde yoðunlaþmýþ hiddet deneyiminin, yýkýcý ve/veya özyýkýmcý bir orjinin hükmünün, dolayýsýyla yine kendiliðin üzerine çýkan dürtünün kendi yerine geçmesini çaresizce izleyen, parçalanmakta olan kendilik.
Þimdiye kadarki bütün çýkarsamalar 1959 tarihli denememde ifade edilmiþti (ya da en azýndan açýkça ima edilmiþti). O zaman, beni 'dürtü'nün psikoloji sistemine ait olmadýðý gerçeðini vurgulamaya zorlayan belirli yýkýcý etkilerin neler olduðunu da göstermiþtim. Özellikle, 'baðýmsýzlýk', 'özerklik', 'özgür irade' ve þu anda kendiliknesnesi aktarýmý adýný verdiðimiz deneyim kümesi alanlarýndaki psikolojik algýmýzdaki çarpýtmalarý göstermiþtim.
Peki o zamandan beri bakýþ açýmý desteklemek için neler söyledim, ve bugün söylenecek ne kaldý? Aslýnda pek çok þey. Yalnýz dün ve bugün hakkýnda deðil, hepsinden öte, meslektaþlarým ve benim tarafýmýzdan baþlatýlan çalýþmanýn, kendilik psikolojisi yönelimli, genç bir psikanalist nesli tarafýndan sürdürülmesi gereken yarýný hakkýnda.
Yine birçoðunuzun çalýþmama aþina olduðunu varsaymak durumundayým. Gerçi, çoðunuz yazdýklarýma çabucak bir göz attýysanýz da, çok azýnýzýn bu iþe onlarý gerçekten okudum diyebilecek kadar zaman ve enerji harcayarak içlerine daldýðýnýzý pekala biliyorum. Ama son on yýl ya da daha fazlasýnda, yüzlerce sayfada söylediklerimi burada tekrar edemeyeceðim bariz olduðuna göre, bugün üzerinde geniþ bir biçimde duramayacaðým belirli önemli alanlarý, az çok kýsaca saptamakla yetineceðim.
Bunlardan ilki olarak, bir tarafta dürtü psikolojisi ile, öbür tarafta geleneksel analizi karakterize eden gizli ahlak -gerçekle-cesaretle-yüzleþme ahlaký ve baðýmsýzlýk ahlaký- arasýndaki karþýlýklý iliþkiye deðineceðim. Ýkinci olarak da size, meslektaþlarýmýn geleneksel analizin benimsediði insan görüþünün, insanýn, tabir caizse normal insanýn temel doðasý görüþünün farkýna varmalarý için gösterdiðim gayreti hatýrlatacaðým: Haz ilkesi doðrultusunda yaþama arzusundan feragat etmekte isteksiz, doðuþtan taþýdýðý yýkýcýlýktan vazgeçemeyen, evcilleþmesi yetersiz ve yarým kalmýþ bir hayvan olarak insan. Psikanalizin bu iki temel vasfýndan ikincisi, bugünkü sunumun ikinci ana konusunun baþlangýç noktasýný oluþturacaðý için, size bugün için söz verdiðim, yeni topraklara atacaðýmýz adýma hazýrlýk olarak, psikanalizin içinde doðduðu dönemin ruhundan devþirdiði insan görüþüyle -çoðu analistin doðalmýþçasýna katýldýðý insan görüþüyle- ilgili düþüncelerimi ayrýntýlandýracaðým. Önce size, klasik analizin benimsediði insanýn psikolojik doðasý kavramýndan 'Suçlu Ýnsan' kavramý olarak bahsettiðimizi, kendilik psikolojisinde buna karþýlýk gelen görüþü ise 'Trajik Ýnsan' terimiyle belirttiðimizi hatýrlatacaðým. Ýnsan doðasýna dair bu iki görüþü tekrar tartýþmayýp, sadece bildiðim kadarýyla þimdiye kadar yapmadýðým bir yorum ekleyeceðim. Her ne kadar Freud psikanalizin konusunun doðal insan (homo natura) olduðunu, dolayýsýyla içsel yaþamýnýn araþtýrýlmasýnýn doða bilimlerinin alanýnda, özellikle biyoloji ve týpla mümkün olduðunca bütünleþmiþ bir þekilde görülmesi gerektiðini öne sürdüyse de, yansýz bir cihaz tarafýndan iþlenen yarý-biyolojik dürtüler kavramý, aslýnda, biyolojik bir insan kavramýný beraberinde getirmemiþtir. Ortaya çýkan doðal insan, çevresiyle etkileþim içinde biyolojik bir birim deðil, 'Suçlu Ýnsan', psikolojik ve ahlaki bir insan görüþü, uyum saðlamasýna engel olsa da eski haz amaçlarýndan vazgeçmekte isteksiz, böylece de terapötik analize 'direnen' bir insan anlayýþýydý; saldýrgan-yýkýcý amaçlarýnýn evcilleþtirilmesine razý olmayan, böylece de savaþlara giren ve/veya özyýkýma eðilimli bir insan anlayýþý (Freud, 1933). Belirli kesin sýnýrlar dahilinde, 'Suçlu Ýnsan'ýn açýklayýcý çerçevesi çok yararlý olmuþtur. Ancak, kendilik deneyimini insana dair psikolojik bir görüþün merkezine oturtabilen kendilik psikolojisi tarafýndan desteklenmedikçe ve ona tâbi olmadýkça, klasik bakýþ yanýltýcý olacaktýr. Kendilik psikolojisi, geleneksel analiz tarafýndan benimsenen çarpýtýlmýþ psikolojik insan görüþünden kurtulmuþtur, çünkü alaný tanýmlayan gözlem tavrý olan içebakýþ ve empatinin mutlak ve aslýnda aksiyomatik olduðu gerçeðini kabul ederek, kendine biyoloji ya da psiko-biyoloji süsü vermeden, kendini tepeden týrnaða psikoloji olarak kabul eder. Öte yandan geleneksel analiz, -zihinsel bir aygýt tarafýndan iþlendiði düþünülen, yarý biyolojik birincil dürtüler anlayýþýyla- biyolojinin önünde eðilmek zorunda olmasýnýn yükünü taþýmak durumundaydý. Sonuç, önceden de söylediðim gibi, doðal insan deðil, yanýltýcý olacak, çarpýtýlmýþ bir psikolojik bakýþtýr, çünkü sýk karþýlaþýlan bir patolojik olgular kümesinin 'normalliði' oluþturduðunu varsayar ve böylece terapi ortamýndaki insan ve tarih sahnesindeki insan hakkýnda ciddi yanlýþ anlamalara yol açar.
Þimdi atacaðým yeni adým, yani þimdiye kadar sadece üstü kapalý bir biçimde bahsettiðim bir yeniden formüle etme iþi, insanýn kuþaklar arasý iliþkilerinin yeniden deðerlendirilmesi, ve tam da geleneksel analizin görüþüne göre çocukluktaki bazý hayati önemdeki normal geliþmelerin içine gömülü olduðu derinlik psikolojisi matrisinin yeniden deðerlendirilmesinin bir örneðidir. Bahsedeceðim þey tabii ki Oidipus karmaþasý.
Klasik analizle karþýlaþtýrýnca, kendilik psikolojisi kuþaklar arasý çatýþmanýn, özellikle de bunun belirli bir biçimi olan Oidipus karmaþasýnýn önemini nasýl deðerlendirir? Özetle: (1) Neredeyse her yerde görüldüðü tahminiyle mutabýktýr, varlýðýnýn en azýndan izlerinin, araþtýrýlýnca çok sýklýkla tespit edilebileceðiyle mutabýktýr. Oidipus karmaþasýnýn bir nedensel etkenler kümesinin öðesi olduðuyla ve zararlý eylemler ya da nevrotik ýstýraba neden olan itici güce katkýda bulunduðuyla da mutabýk olmakla beraber, bu mutabakat önemli bir deðiþikliðe dayanýr: Oidipus karmaþasý, nedensellik zincirinin sadece bir halkasýdýr; en derinde olaný da deðildir üstelik. (2) Ne var ki kendilik psikolojisi, insanýn kuþaklar arasý savaþýnýn önemi konusunda, geleneksel analizle tamamen ters düþer. Geleneksel analiz özellikle insan 'Suçlu Ýnsan' olarak görüldüðünde, insanýn doðasýnýn özünün kapsamlý bir þekilde tanýmlandýðýna inanýr, zira insan, doðal insanýn biyolojik temelinden doðan dürtüler ile, süperegoda somutlaþan, sosyal çevreden yayýlan uygarlaþtýrýcý etkiler arasýnda, umutsuz bir çatýþma içindedir. Kendilik psikolojisi, insan kendilik olarak görüldüðünde özünün tanýmlandýðýna, ve psikolojik insanýn (homo psychologicus, bu terimi izninizle homo natura ile kontrast oluþturmak için kullanýyorum) en derin düzeyde 'Trajik Ýnsan' olduðuna, hayatý boyunca derinliklerinde yatan programý gerçekleþtirmeye çalýþýp, bunda hiçbir zaman tam olarak baþarýlý olamadýðýna inanýr.
Görüþümüzün kabul görmesinin önünü kesen ne? Neden geleneksel psikanalitik görüþü benimseyen daha fazla kiþiyi kuþaklar arasý savaþýn, karþýlýklý öldürme arzularýnýn, patolojik 'Oidipus karmaþasý'nýn (geliþimin normal 'oidipal dönem'inden farklý olarak), ne kadar sýk görülürlerse görülsünler, insanýn özüne dair olmayýp, normalden sapmalar olduklarýna ikna edemiyoruz? Neden meslektaþlarýmýzý normal durumun, saf haliyle ne kadar nadir görülürse görülsün, çocuklukta neþeyle deneyimlenen ileri doðru geliþimsel bir hareket olduðuna, bunun oidipal döneme atýlan adýmý da içerdiðine, bu adýma, gelecek kuþaða, anne-baba kuþaðýnýn gururla, kendiliði geniþleten empatiyle, neþeli aynalamayla tepki verdiðine, böylece genç kuþaðýn ortaya çýkma ve farklý olma hakkýný onayladýðýna ikna edemiyoruz? Baþka bir deyiþle, son tahlilde önümüzdekinin temel karþýt içgüdüler arasýndaki nüfuz edilemez bir çatýþma (Eros'la savaþan Thanatos) olmadýðýna, normal geliþimi etkileyen, en azýndan potansiyel olarak çaresi bulunabilecek müdahaleler olduðuna inanýyoruz.
Þu anda bazýlarýnýzýn bekliyor olabileceði gibi görüþlerimize 'dirençler'den bahsetmeyeceðim. Bunun yerine, Freud'un fikirlerini yayma becerisinin, kökü kiþiliðinin derinliklerinde yatan, ancak hak ettiði ilgiyi görmeyen bir yönünü ele almak istiyorum. Bu yön, bilimsel sisteminin anahtar kavramlarýný efsaneleþtirmekte, böylece onlarý sürekli geniþleyen takipçiler grubunun zihinlerine, adlarýyla ve içlerine gömülü kültürel çaðrýþýmlarýyla kazýmaktaki büyük becerisidir.
Her ne kadar Freud'un düþünce tarihindeki tarihi itibarýný edinme yollarý psikolojik yönden incelenmeye deðer olsa da, burada Freud'un dehasýnýn bu yönünün muhtemel genetik kökenleri ve dinamik iþlevleri üzerinde durmayacaðým. Sadece bunun bilimsel sonuçlarýnýn belirli bir yönüne odaklanacaðým: Freud'un önerdiði bazý temel görüþleri sorgulamak isteyen eleþtirmenin yüzleþtiði görev, bunun mantýksal sav ve destekleyici klinik kanýtlarýn sunulmasýný gerektiren yönünden çok daha geniþ kapsamlýdýr. Her þey bitince, sav ne kadar dikkatle ve ikna edici biçimde sunulmuþ olursa olsun, bir süre sonra Freud'un formülasyonu derinlere kök salmýþ bir çekimle zihinlerimizi yeniden zapt eder, mantýk ve kanýtlar geri çekilir.
Tabii fark ediyorsunuzdur ki, bu konuyu soyut olarak gündeme getirmiyor, bunu, Freud'un 'Suçlu Ýnsan' kavramýnýn, insanýn öz niteliðinin kuþaklar arasý savaþa göndermeyle tanýmlandýðý görüþünün açýklayýcý gücünü yeniden deðerlendirmeye kalkýþtýðýmýzda, hepsinin üzerinde ve özellikle de, baba ile oðul arasýndaki, paradigma haline gelmiþ kuþaklar arasý çatýþmayý -kýsacasý 'Oidipus karmaþasý'ný- yeniden deðerlendirmeye kalkýþtýðýmýzda karþýlaþtýðýmýz güçlüðü aydýnlatmak için yapýyorum. Freud'un özlü ve zengin çaðrýþýmlý terminolojisiyle karþýlaþtýrýldýðýnda, 'normal' anatomi, 'normal' fizyoloji, 'normal' metabolizma benzeri (Daly King'in [1945] çok güzel tanýmýyla, 'tasarýmýna uygun biçimde iþlev gören þey' anlamýnda bir normallik), ders kitaplarýna yakýþýr bir normallik ileri sürdüðümüzde, savlarýmýz kulaða ne kadar da düz geliyor. Oidipus karmaþasýnýn dramatik, sessiz arka planý karþýsýnda, anne-baba ve çocuk tarafýndan neþeyle deneyimlenen bir oidipal dönemin normalliði ne kadar da sönük kalýyor: Sophocles'in trajedisinde bize, önceden takdir edilmiþ bir kýyamete kaçýnýlmaz bir biçimde adým adým yaklaþan ve insaniyeti ile özgürlüðü, ifade edilemez acýsýna sözle ve iletiþimsel eylemle tepki verme yetisiyle sýnýrlý bir otomat olarak sunulan Kral Oidipus, o efsaneleþmiþ ulu figür.
Bir eleþtirmenin elinde, Freud'un büyüsüne karþý koymak için hangi araçlar vardýr? Bence, biri daha zayýf, biri daha güçlü olmak üzere, iki araç vardýr. Daha zayýf olaný, Freud'un kavramýný desteklemiþ olan miti, orijinal kuramý desteklememekle kalmayýp, aslýnda þu anda eskisinin yerine geçecek kadar ilerlemiþ olan yenisini desteklediðini göstermek amacýyla analiz ederek, mitin gücünü sarsmaktýr. Bu rasyonel yaklaþýmdýr. Daha güçlü olaný, -atasözünde dendiði gibi, dinsizin hakkýndan imansýz gelir- yerleþmiþ kuralý destekleyeni etkisiz hale getirmek ve onun üstesinden gelmek için, bir doz karþý-büyü sunmaktýr. Þimdilik birinci iþi, miti yeniden yorumlamayý erteleyip, doðrudan ikincisine yöneleceðim. Eklemeliyim ki, bana makalemin baþlýðýnýn þüphesiz kafa karýþtýran son kýsmýný saðlayan da budur. Baþka bir deyiþle, þimdi 'akýl saðlýðýnýn yarým çemberi'ne yöneleceðim.
Karþý-büyüm, Homeros tarafýndan anlatýlan bir öyküden alýnmýþtýr. Sophocles'in temsil ettiði þekliyle trajedinin evrildiði ve adýný aldýðý tragos anlamýnda, yani Dionisos kültünün kurban tekesi anlamýnda, trajik bir öykü deðil bu. Euripides'in temsil ettiði þekliyle, insani anlamda trajik -çabalayan, becerikli insan, en içindeki kendiliði açýða çýkarmaya çalýþýyor, açýða çýkmasý karþýsýndaki dýþsal ve içsel engellerle savaþýyor; gelecek nesle, açýða çýkmasýna ve büyümesine neþeyle katýldýðý oðluna da sýcak bir adanmýþlýk içinde -böylece, insanýn en derin ve en önemli keyfini, kuþaklar zincirinin bir halkasý olmayý deneyimliyor.

Guantanamo Amerika’nýn Neresinde?
 

Guantanamo Amerika’nýn Neresinde?


ULUSLARARASI Kýzýlhaç Örgütü (ICRC) geçtiðimiz aylarda yaptýðý bir açýklamayla Guantanamo’daki esir kampýnda uygulanan muamele þeklinin insan haklarýna ve hukuka aykýrý olduðunu vurgulayarak ABD yönetimini sert bir dille eleþtirdi.

Amerikan yönetimi bu türden eleþtirilere muhatap olmasýna karþýlýk hiçbirini ciddiye almýyor. Nihayet bu konudaki hukuksuzluða karþý verilen mücadele Amerikan Yüksek Mahkemesine (Supreme Court) kadar çýktý. Yakýnda hükûmetin uygulamalarýna yönelik hukukî bir hükmün çýkmasý bekleniyor. Mevcut Bush yönetimi tarafýndan en çok öne sürülen savunma da Guantanamo kampýndaki esirlerin “savaþ esiri” kategorisinde yeralmadýklarý, çünkü esir alýndýklarý savaþýn konvansiyonel bir savaþ olmadýðýdýr. Bu savunmaya göre Afganistan’a yönelik savaþ, “terörle savaþ” olduðu için normal savaþ çerçevesi içinde ele alýnamaz. Uluslararasý hukuk ve savaþ normlarýný altüst eden bu tutumun gerisindeki yapýsal dinamikler nelerdir? Batý toplumlarýnýn ürettiði insan haklarý söyleminin sýnýrlarýný çizen bu yeni tutumun gündeme getirdiði birkaç husus var.


Uluslararasý iliþkiler terbiyesi alanlar genellikle devletlerin içinde “hiyerarþi” (düzen-kanun), devletlerin arasýnda da “anarþi” (düzensizlik-kanunsuzluk) olduðunu öðrenirler. Teoride ve pratikte hâkim olan bu anlayýþa göre devletler arasýndaki düzen ancak devletler arasýnda güç dengesinin saðlanmasýyla mümkün olmaktadýr. Düzenin mümkün olduðu bir diðer yol da, bir devlet veya devletler bloðunun hâkimiyet tesis ederek anarþiyi hiyerarþiye çevirmesidir. Bu realist (gerçekçi) devletlerarasý iliþkiler teorisi esasen Thomas Hobbes’in meþhur insanlararasý iliþkiler (devlet) teorisine çok benzemektedir. Düzen ancak eþit vatandaþlar arasýndaki güç dengesiyle ve adýna “kamu yararý” denilen çoktaraflý bir menfaat müvacehesinde yahut hükmü herkese geçebilen bir kralýn hükümranlýðý ile saðlanabilmektedir. Bu yaklaþýmýn insan fýtratýna iliþkin analizine göre devletsizlik toplumlarda anarþiye, kaosa yol açmaktadýr. Zira menfaatini takip eden bireyler sonu gelmez bir çatýþmaya giriþmekte ancak menfaatlerinin temin ve muhafazasýnýn ortak bir üst mercie tabi olmak ile mümkün olduðunu anlamalarýyle durulmaktalar. Eger devlet bir toplumun bireyleri arasýnda durulmanýn ve güvenliðin aracý ise dünya yüzündeki muhtelif devlet birimleri arasýnda güvenlik ve durulmanýn aracý ne olacaktýr?


Ýki kutuplu dünya bir güçler dengesi olarak ortaya çýktýðýnda güçler arasýndaki çatýþma yok olmuyor sadece sistemin kýyýsýna itiliyordu. Afganistan dahil pekçok üçüncü dünya topraðý üzerinde gerçekleþen savaþlar hep ilk iki dünyanýn savaþlarýydý. Ve garip bir þekilde bu dönem nisbî bir düzen dönemi olarak anýlmaktadýr. Çoktaraflýlýk çerçevesi içinde üretilen uluslararasý hukuk ve normlar sistemi çoðunlukla daha âdil ve evrensel özellikler gösterirken, muzaffer bir devletin veya devletler grubunun ürettiði uygulamalar ve normlar ise ekseriyetle umuma hitap etme yeteneði olmayan normlardýr.


Bugün Sovyetler Birliði’nýn daðýlmasý ve küreselleþmenin yol açtýðý coðrafî daralma ilginç sonuçlar üretmektedir. Evvelâ, devletlerin iç siyasetleri ile devletlerarasý siyaset hiç olmadýðý kadar içiçe geçmiþ bulunmaktadýr. Kutuplardan birinin çök(ertil)mesi dolayýsý ile diðer kutup dizginlerinden boþanmýþ ve birikmiþ þiddetini hâkimiyet ve kendi çýkarlarý istikametinde þekillenecek yeni bir düzen tesisi için kullanýyor. Amerika’nýn bugün insan haklarýný ve uluslararasý hukuk normlarýný hiçe sayan tutumu iþte muzaffer ve hegemon bir kibirin ürünüdür. Ama sadece bir kibirin ürünü deðildir. Ýnsan haklarý söyleminin zâti bir sakatlýðýnýn çarpýcý bir yansýmasýdýr. Batýda geliþtirildiði hâliyle hukukun ve insan haklarýnýn kapsama alaný ulus devletin kapsama alaný olarak mümkün olmuþtur. (Ulus devlet içinde sýnýflar arasýndaki hâkimiyet ve istismar iliþkilerini þimdilik atlayalým). Ulus devlet kültürünün ürettiði insan haklarý söylemi ya “yurttaþlýk” esasýyla iþleyen devletlerin içinde veya nispî bir dengenin saðlanýp korunabildiði Avrupa Birligi türü ulus-devlet-dýþý coðrafî alanlarda sözkonusu olabilmektedir. Bugün AB olarak örgütlenen coðrafyadaki devletler arasýnda sözkonusu olabilen ve ciddiye alýnan uluslararasý hukuk ve insan haklarý söylemi güç dengesinin ortadan kalktýðý sair coðrafyalarda ve daha geniþ ölçekte önemsiz bir ümide dönüþmektedir.


Amerika’nýn Guantanamo’daki uygulamalarý çoktaraflý bir uluslararasý hukuk sisteminden merkezi Amerika olan bir küresel polisli dünya devletine geçiþin haberini veriyor. Bir anlamda, Amerika eski uluslararasý hukuk sisteminden yeni (uluslararasý deðil küresel) hâkimiyet sistemine adam kaçýrmaktadýr. Hukuk normlarýnýn hükümranlýk alanlarýndan resmen adam kaçýrýp, ne ulus devletin içi, ne de ulus devletin dýþý olmayan, ama imparatorluðun hâkimiyet sahasý içinde yeralan “kaçak” bir bölgede esir kamplarý oluþturmak ve esirlere esir muamelesi bile yapmamak dünyanýn alacaðý yeni þekil açýsýndan kilometre taþý niteliðinde bir uygulamadýr. Guantanamo, yeni Amerika’nýn sýnýrlarýný çizmektedir. Amerika’nýn hâkimiyet sýnýrlarý ile temel insanî ve evrensel hukukun geçerlik sýnýrlarý arasýndaki uyuþmazlýk alaný gittikçe geniþliyor. Amerika, bir imparatorluk olmanýn yolaçtýðý hukuk açýðýný ne kadar örtmeye çalýþsa da artýk emperyal davranýþ, ulus devlet ve mevcut hukuk normlarýna sýðmýyor.

Baþka bir deyiþle Amerika ulus-devlet’in içinden ulus devlet’in dýþýna adam kaçýrmak suretiyle ve uluslarýn hükümranlýðý ilkesini laðveden küresel polisiye müdahaleler yoluyla, yeni bir dönem baþlatmýþ bulunuyor. Bu yüzden, önümüzdeki dönemde ulus-devletin içinde cereyan eden “haklar hareketleri”nin benzerlerine uluslararasý/küresel plânda þahit olmaya devam edeceðiz. Neticede, imparatorluðun kendi pratiklerini meþrulaþtýrmak için öne sürdüðü terörizm de imparatorluðun açtýðý savaþlarýn sebebi deðil sýnýrlarýnýn geniþlemesinin bir sonucudur. Amerikalýlar, Ýngiliz Ýmparatorluðu’nun sömürgeciliðine meþhur “Boston çay partisi” ile baþkaldýrdýklarýnda mealen þöyle bir slogan kullanýyorlardý: “Söz hakkýmýz yoksa, vergi ödemeyiz!” Bugün Müslümanlarýn yaþadýðý coðrafya baþta olmak üzere dünyanýn önemli bir kýsmý Amerikan Ýmparatorluðu tarafýndan vergiye baðlanmaktadýr. Söz hakký istemenin de adý nicedir “terörizm” oldu.

Gövde gösterisinin ortasýnda kalan medya ve onun yeni sýnavý
 

Çok açýk bir gerçeði herkes görüyor artýk: Önümüzdeki günler siyasette sular ýsýnacak, asker-sivil iliþkisi yeni bir imtihandan geçecek ve medya bütün meydan savaþlarýnýn ortasýnda kendine yeni bir pozisyon bulacak.

Çünkü bütün çatýþmalar medya üzerinden yapýlacak, herkes medyanýn gücünden yararlanmak isteyecek.
Þu birkaç haftaya sýkýþan olaylarý hatýrlayýn lütfen: 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramý kutlanýyor. Minnacýk çocuklar neþe içinde. Bu arada klasik bir gösteri iliþiyor kamuoyunun gözüne. Bir grup çocuk “çarþafa girmiþ”, arka sýradaki çocuklar fötr þapkalarla pankartlar taþýyor. Tipik bir Cumhuriyet mesajý: “Böyle giyinirdik, Cumhuriyet’imizden sonra böyle giyinmeye baþladýk” deniliyor ve 86 yýl önceki büyük deðiþime atýfta bulunuluyor. Ön sýralarda yürüyen çocuklara isyan eden askerî bir yetkili olaya müdahale ediyor. Aslýnda bir yanlýþ anlama olduðu ortada. Fotoðraf arka sýralarý da gösteriyorsa; yani kadraj ustalýklarýyla arkadaki çocuklar yok edilmemiþse fotoðrafý gören herkes, Cumhuriyet düþmanlýðý ifade eden bir eylemin yapýlmadýðýný anlar. Bir yanlýþ anlama, bir tezcanlýlýk, bir telaþ ve sun’î bir gündem…
Tam Türkiye bu olayý konuþurken bir baþka gövde gösterisine þahit oldu Türkiye. Küçük bir ilçede bayram töreni yapýlýrken sakýz çiðnediði iddia edilen bir kiþi (iktidardaki AK Parti’nin o ilçedeki en üst düzey yetkilisi) gözaltýna alýndý, ardýndan da tutuklandý. Üzücü bir olay; üzücü olduðu kadar yýpratýcý. Hukuku, siyaseti, askeriyeyi yýpratabilecek bir olay ile karþý karþýyayýz. Ve medya! Yine sýcakkanlý, yine heyecanlý, yine telaþlý…
Anlamak çok zor! Olaylara konu edilen her birimin kendi içinde bir muhasebe yapmasý gerekmiyor mu? Tansiyonun yükselmesi Türkiye’de kime yarýyor? Türk Silahlý Kuvvetleri’ne mi, siyasî partilere mi, zaten büyük sarsýntý yaþayan yargýya mý? Hiçbirine! Çünkü halk kavga istemiyor…
TMK, ideolojik saplantýlara kurban edilmesin...
Haftanýn en çarpýcý olayý, Terörle Mücadele Kanunu (TMK) üzerinde çýkan kavgalar oldu. Bu tasarýya daha hazýrlanmaya baþlandýðý ilk günden beri þüpheyle bakýlýyor. Herkesin endiþesi ayný: Terörle mücadele edilirken temel hak ve özgürlüklerden taviz vermemek gerekiyor. Konu çok nazik, dengeyi tutturmak zor. O yüzden hükümet kanadý uzun zamandan beri “özgürlükler ile terör mücadelesi arasýndaki hassas denge korunacak” diyor. Medyanýn TMK takibini anlamak hiç de kolay deðil. Baþtan beri bu yasa tuzaklarla dolu diye feryat eden gazeteleri, diðer gazeteler bir türlü duymuyor, duymak için özel bir gayret göstermiyordu. Aylar önce Hürriyet ve Akþam Gazetesi’ne yansýyan taslaða göre vahim hatalarla doluydu tasarý. Mesela güvenlik güçleri “suç iþleneceðine dair izlenim edindiðinde” kiþi ve kurumlarýn pek çok özgürlüðüne el koyabiliyordu. “Ýzlenim dediðin nedir ki!” diye sormadý medya. Daha bunun gibi pek çok hatayý sükut ile geçiþtiren medyamýz, son dakikada uyandý ve feryadý bastý. Aylardýr niçin susulduðunu anlamak da mümkün deðil, son fasýlda bu kadar büyük gürültü koparýldýðýný da. Bugün isyan edilen maddelerin varlýðý dün de biliniyordu oysa.
Her neyse. Þimdi ortada Meclis’e getirilmiþ bir TMK metni var ve eleþtirilerin somut bir þekilde yapýlmasý mümkün. Bazý eleþtirilerin yerinde olduðu da ortada. Gazetecilere verilecek hapis cezasýna karþý çýkmak her gazetecinin görevi. Düþünce ve ifade özgürlüðünü engelleyecek her maddeye, her yaptýrýma karþý çýkmak zorundayýz. Bunun saðcýlýkla, solculukla, liberallikle, muhafazakârlýkla ilgisi yok; her gazeteci özgür düþünceden yana saf tutmak mecburiyetinde. Ayrýca terörün tanýmýnýn net olmasý ve terör eyleminin ne olduðunun ve terör örgütünün özelliklerinin çok net bir þekilde ortaya konmasý gerekiyor. O yüzden 6. maddeye herkes itiraz ediyor; etmelidir de. Üstelik bu ve buna benzer hatalarýn Meclis’te düzeltilme þansý hâlâ var. Bu tür yanlýþlarý bulup yek vücut karþý çýkmalý medya. Ne var ki bazýlarý her þeyi tersinden okumaya bayýlýyor, TMK gibi hayati bir konuyu ideolojik saplantýsýna feda ediyor; hatta daha da ileri giden küçük bir zümre iþi yine Fethullah Gülen düþmanlýðýna dayýyor.
Gerilimi týrmandýrmak medyayý yýpratýr
Böyle ciddi bir mesele ancak bu kadar cývýtýlýr. Bu cývýtma alýþkanlýðý sadece gazetecilere mahsus bir davranýþ biçimi deðil. Siyasetçiler de en mühim meseleyi sokak kavgasýnýn en basit taktikleriyle geçiþtiriyor. Geçen hafta TMK konuþulurken bir anda “TMK Apo’ya af kapýsý açýyor” iddiasýyla ortaya çýktý CHP. Deprem gibi bir þeydi bu! Düþünebiliyor musunuz; bir yandan devlet terörle mücadele ile ilgili bir yasa çýkarmak istiyor, diðer taraftan eli kanlý bir terör örgütünün baþý serbest býrakýlýyor. Olacak þey deðil! Adalet Bakaný Cemil Çiçek hemen çýkýyor ekranlara ve CHP lideri Deniz Baykal’a cevap yetiþtiriyor. Hava gergin. Demeçler keskin. Suçlamalar aðýr. Niçin? Gerçekten sormak gerekiyor, niçin? Bir yasa çýkarýyorlarsa, bu yasa ile ilgili Meclis’te komisyonlar kurulmuþsa, o komisyonda AKP ile CHP’li vekiller birlikte çalýþýyorsa; hatta o komisyonlara devletin parlamento dýþý yetkilileri temsilci gönderiyorsa, niçin kamuoyu huzurunda en aðýr suçlamalar yapýlýyor, niçin herkes mesajýný medya üzerinden veriyor? Belli ki son dönemin muhalefet taktiði gerilimli söylemler üzerinden yapýlýyor. Gerginlik arttýkça, hükümet kimyasýnýn bozulacaðý, eski siyaset tarzýnýn hortlayýp podyuma çýkacaðý, halkta meydana gelecek bezginliðin erken seçime sebep olacaðý hesaplanýyor. Aslýnda bazýlarýnýn derdi erken seçim de deðil; þayet öyle olsaydý her gergin tartýþmanýn akabinde “Hodri meydan! Buyurun sandýða!” denirdi. Muhalefet, onca sert üslubuna raðmen erken seçimi aðzýna almýyor. Nasýl olsa ufukta en geç bir buçuk yýl sonra seçim var. Çankaya’nýn yeni sahibi normal seçim süresinden önce de belli olabilir. Dolayýsýyla Çankaya için veriliyor bazý savaþlar. Daha doðrusu Çankaya vesilesiyle iktidar kavgasý veriliyor ve bu kavganýn olabildiðince yýpratýcý olmasý isteniyor. Siyasetçinin bu kavgayý kontrollü bir gerilim halinde yönetmesi normal sayýlabilir; çünkü siyasetin ruhu bazen cadý kazanýndan alýr ilhamýný. Medyaya ne oluyor; esas buna anlam vermek zor. Gerilim týrmandýkça tiraj da artmaz, reklam da. Birim fiyatý iþletme giderini karþýlayamayan Türk basýnýnýn gerilimden medet ummasý için hiçbir sebep yok. Ortaya çýkacak en küçük bir siyasî istikrarsýzlýk ve ekonomik kargaþa, her sektörden önce medyayý vuracaktýr. Önünü görmekte güçlük çeken ve ülkenin yarýnýndan endiþe eden iþ dünyasýnýn ilk tasarruf kalemi reklam deðil mi? Gündem gergin diye bazý sorunlar görmezden gelinsin ya da bazý konularýn üstü kapatýlsýn demiyorum þüphesiz. Ancak siyasetçilerin can simidi gibi sarýldýðý aðýz dalaþýna medyanýn da ayný dengesizlik içinde yaklaþmasýnda sýkýntý var.
Daha tehlikeli bir durum var: Rejim tartýþmalarý. Son günlerde o kadim rejim tartýþmasý yeniden hortlamaya baþladý. Bu ülkede medya ne zaman irticaý gündeme getirse halk yazýlanlara þüpheyle bakmaya, yeni bir tezgâh ile karþý karþýya kalýndýðýný düþünmeye baþlar. Bu açýdan bakýldýðýnda 28 Þubat sürecinde yaþanan bazý olaylar cürm-ü meþhudun dikâlâsýdýr. Halk mizansenler, suflörler, figüranlar vasýtasýyla, psikolojik harbin edilgen cephesinde kaldýðýný, meselenin özünde irtica olmadýðýný gördü. Korkutmak, kýþkýrtmak, nefret uyandýrmak için onlarca hadise tertip edildi. Ve vatandaþ anladý ki irtica senaryolarýnýn arkasýnda büyük rant kavgalarý var. Hortumculuk diye nitelendirilen bir suçu 28 Þubat döneminde fark etti. Ticaret-siyaset-medya üçgenindeki gizli gerçeklerin toplumu Bermuda’nýn esrarengiz koordinatlarýndan daha belirsiz bir yere taþýdýðýný anladý. O yüzden bugün yapýlan pek çok provokasyonu halk 28 Þubat’ýn kirli iliþkiler aðýyla irtibatlandýrýyor. Bunlarýn bir kýsmý kuruntu, bir kýsmý da kurgu. Ancak inkâr edilemeyecek bir kuþku olduðu da açýk. Önemli olan algýlama. Ve bu algýya göre medya en zayýf halka durumunda. Çünkü yakýn geçmiþe dair hatýralar generallerin yayýn toplantýsý yaptýðýný, gazetecilerin iþine son verdiðini, andýçlarla medya üzerinde baský kurduðunu gösteriyor, siyasete içeriden ve dýþarýdan müdahale edildiðini vs. gösteriyor. Herkesin kendi muhasebesini bir kez daha yapmasý, yakýn geçmiþten ders çýkarmasý gerekiyor. 28 Þubat’ta asker de yýprandý sivil de. En çok da medya. Ve diyetini aðýr ödedi. Son birkaç yýldýr derlendi toplandý medya, itibar kazandý. Ticarî kazancýný katlamakla yetinmedi; ayný zamanda daha muteber, daha ilkeli bir medya olma yolunda mesafe aldý. Görünen o ki Türkiye yeni bir döneme girdi. Bugün asker-sivil iliþkisine çok daha dikkatli yaklaþmak zorunda. Siyasî atraksiyonlara hemen meyletmemeli, daha dikkatli, daha duyarlý bir yayýn stratejisi geliþtirmeli. AB yolunda bu kadar uzun bir yol kat edilmiþken anti demokratik saflara iltica etme ya da siyasetin seviye problemi yaþayan senaryolarýndan rol kapmaya çalýþma, Türk medyasýný büyük bir kaosun içine atacaktýr. Büyük düþünmek lazým. Büyük düþünen büyür çünkü. Türkiye büyümenin sancýsýný çekiyor. Elbette bugünkü sýkýntýlar da aþýlacak. O gün geldiðinde ayný hatayý mükerrer yapmanýn hacaletini yaþamaya hiç gerek yok. Ancak þu da çok açýk ki küçük düþünen küçülecektir ve geleceði hep doðru yazan, hep özgürlükçü kalan markalar göðüsleyecektir.

Eðitim Köleleþtiriyor mu.._?
 

Yýllar önce, o zamanlar çok popüler bir haftalýk dergi olan Nokta, Ýstanbul’da ilginç bir deney yapmýþtý. Bir tiyatro sanatçýsý olan Ezel Akay eline bir megafon alarak koyu renk elbiseler ve siyah pardesüler giyen ekibiyle birlikte önce güvercinleriyle ünlü Yenicamii’nin arkasýndaki parka giderler. Parkta oturan, gezen, etrafý seyreden bir sürü insan vardý. Akay, elindeki megafonla kalabalýða doðru sert bir emir verir: “Herkes ayaða kalksýn!” Emri duyan, Akay’ý ve ekibini gören istisnasýz herkes derhal ayaða kalkar.

Sonra Eminönü Ýskelesi’ne geçerler. Akay, yine sert bir emirle: “Herkes yere çöksün!” diye baðýrýr. Gemiden inenler, bilet kuyruðunda bekleyenler, simitçiler, iþportacýlar, emri duyan herkes yere çöker.
Sonra Mecidiyeköy’deki stadyumun önüne giderler. Megafondan: “Herkes ellirini kaldýrýp duvara yaslansýn!” emri duyuldu. Stadyuma girmek için kuyrukta bekleyen futbol seyircileri, kokoreççiler, bayrakçýlar derhal emre uyarlar.

Daha sonra da ekip bir fabrikanýn önüne giderler. Mesai saati baþlamak üzeredir. Fabrikanýn giriþine bir masa koyarlar ve masanýn üzerinde düzmece bir evrak yerleþtirerek iþçilere emiri verirler: “Herkes içeriye girerken bu kâðýtlara parmak basacak!” Giren basar, giren basar. Kimsenin aklýna “siz kimsiniz hemþehrim? Neden bu kâðýtlara parmak basýyoruz?” diye sormak gelmez.

Son olarak da, Beyoðlu’na gelirler. Ýstiklal Caddesinde gezinen, vitrinleri seyreden kalabalýða yine sert bir emir verilir: “Herkes sýraya girsin, arama var!” Emri duyan herkes koyun sürüsü gibi sessizce sýraya girer. Ancak caddede dolaþan bir çift bu emre uymaz.

Ekiptekilerden biri onlara doðru baðýrýr: “Hey siz ikiniz! Emri duymadýnýz mý?” Kendilerine seslenildiðini anlayan ve herkesin sýraya girdiðini gören adam cevap verir: “Who are you? What is happening here?” Sýraya girenler içerisindeki kravatlý takým elbiseli bir bey ekibe yardýmcý olmanýn verdiði gurur ve heyecanla lafa karýþýr: “Adam turist, Ýngilizce konuþuyor.” Ekip elemaný gülmemek için kendisini zor tutar:

“Ne diyor peki?”
“Siz kimsiniz, burada neler oluyor?”

Ve o iki turistin haricinde hiç kimse neler olup bittiðini, kendilerine böyle gün ortasýnda emirler yaðdýrýp sýraya sokanlarýn kim olduðunu sormaz ya da soramaz.



KÝÞÝLÝK VE KÝMLÝK PROBLEMÝ


Mevcut Millî Eðitim’in felsefesine dikkatle bakarsanýz, insanlarýn kendi baþlarýna bir þey öðrenemeyecekleri, eðer kendi baþlarýna öðrenmeye baþlarlarsa, zararlý þeyler haline gelecekleri yaklaþýmýný fark edebilirsiniz. ‘Ýstendik’ deðil de ‘istenen’ yani öðrenim sürecinin aktörü olan öðrencinin (hatta velinin ve öðretmenin) bile, ne öðreneceði ve nasýl öðreneceði konusunda hiçbir tercih ve istek þansý yoktur.

Öðrencilerin istedikleri, yani kendi stil ve profiline uygun ve gerekli olan bilgi, beceri ve davranýþlarýn devlet tarafýndan belirlenmesi gerektiði, belirlenen müfredat çerçevesince verilmesi gerektiðinde tam bir fikir birliði görüyoruz, öyleki bunu sorgulayamazsýnýz bile!

Halbuki “onu öyle deðil böyle yap!” ifadeleri ile özetleyeceðimiz bu yaklaþým, insanlarý çözüm üretemeyen, baþkalarýnýn kurtarýcýlýðýna muhtaç hale getirmenin en kestirme yolu olmaktadýr ve eðitimi, adýyla özdeþ hale getirip bir eðip bükme, istenen þekile sokmaktan ibaret bir iþleme dönüþtürmektedir. Bugün adýna eðitim kurumlarý dediðimiz müesseler, ayný tip üründen milyonlarca üretmek gayesiyle kurulmuþ bir fabrikadan farksýzdýr.

Pedagoji ve eðitim gerçekleri; çocuklarýn kendi baþlarýnýn çarelerine bakmasýný öðrenmesi için onlarýn iþine karýþmamak lazým geldiðini söylüyor; onlara hükmetmediðimiz takdirde kendilerini idare etmeyi öðrenebileceklerini gösteriyor. Dahasý onlarý zorlamadýðýmýz takdirde kendilerini bulacaklarýný anlatýr.

Anne veya babasýnýn her söylediðinin niçin öyle olduðunu, davranýþlarýnýn tek doðrulu davranýþ olup olmadýðýný sorgulayan ve merak eden bir çocuða dayanmak, çoðu aile için zor görünebilir. Týrnaklarý kesilmiþ bir ev kedisi gibi meraký ve þüphesi bastýrýlmýþ bir çocukla yaþamak daha kolaydýr çünkü.. Hele, bunun üzerine biraz da itaat-saygý kaymaðý sürülürse istenen ideal çocuk tipi karþýnýzdadýr.



NASIL BÝR EÐÝTÝM?


Eðitim adýna yüklenen bilgiler sýnav denen aktivitelerle öðretmen tarafýndan geri istenir. Bu uygulama ve tavýrlar, öðrencinin “ne söyleniyorsa onu yap, icat çýkarma..! sorma düþünme itaat et gibi bir anlayýþlarý benimsemeye götürür. Eðitimi boyunca sürekli bilgiyle yüklenen, nesne konumunda kalan öðrencinin bilgiyi üreten ve kullanan özne konumuna çýkamamasýný anlamak zor deðildir herhalde.

Sonuçta sürekli ikinci el bilgiye mahkûm edilen, kendisinden orijinal ve yeni hiç bir þey istenilmeyen eðitim sürecinden çýkan bireyin, hayata atýldýðýnda orijinal ve yeni bir þey üretme þansý bulamamasýný da çok görmemeliyiz..

Gerçekte birbirinden çok uzak kavramlar olan “öðrenme” ile “öðretme”yi benzer kavramlar zannediyoruz. Mevcut eðitim zora dayanan yani insanlarýn kendi baþýna bir þey öðrenemeyeceði varsayýmý üzerine kurulmuþtur. Belleðe bilgi yýðmaya dayanan bu yöntemle—adýna ister ezber deyin isterse bilgi odaklý öðretme merkezli eðitim deyin ya da baþka bir ad verin fark etmez—insanlar bir þey öðrenmiyor aksine merak ve ilgilerini kaybediyorlar.

Öðretilenlerden kuþku duymayan ve tek doðrulu eðitim sistemine baðlý kalan toplumlarda insanlar bir tür “köleliðe” mahkûm olmaktan kurtulamazlar. Ekonomiden siyasete bir çok alanda bu kölelik zihniyetinin örnekleri ortadadýr.

Çocuklara, doðal öðrenme eðilimlerine (örneðin oyun ) aykýrý ve baskýcý, aþýrý zorlamaya dayalý yöntemlerle, ardýþýk tekrarlatmalar yoluyla belleðe nakþetmek þeklindeki eðitim onlarýn zihnini köleleþtirmeden öte bir iþe yaramayacaktýr.

Eðer insana ve onu hayvanlardan farklý yaratan Allaha saygý duyuyorsak Onun bize bahþettiði en deðerli özelliklerimizi, meraký ve öðrenme gücünü harekete geçirecek bir eðitim modeli ortaya koymalý, sorgulamayý, düþünmeyi eðitimin bir numaralý hedefi haline getirmeliyiz. Öncelikle yapýlmasý gereken meraka dayalý kuþku ve araþtýrmaya dayanan eðitim, öðrencinin kendi öðrenme profiline, kendi ihtiyaçlarýný kendisinin keþfetmesine fýrsat veren bir ortamda sunmanýn yollarýný araþtýrmaktýr. Eðitimcinin kesinlikle öðretme konumunda kalmayacaðý bu yeni modelde öðretmen, ders arkadaþý konumunda kalacak, üreticiliði, yenilikçiliði, araþtýrýcýlýðý ve sevgisi ile öðrencilere rehber olacaktýr.
Aksi halde ne milli ne de eðitim vasfý kalmayan eðitim sürdükçe hiç þüpheniz olmasýn ki düþünce suçu, kýyafet yasakçýlýðý, halkýn haksýzlýklar karþýsýnda sessiz ve sorgusuz vaziyeti sürecektir. Belletilenler dýþýnda bir þey düþünmesi istenmeyen ezber nesillerinin sürekli tüketen ama hiçbir orijinal þey üretemeyen vaziyeti devam edecektir.

Bizim her þeyimiz vardý...

EVÝMÝZ, arabamýz, mutfaklarýmýz, mutfaklarda buzdolaplarýmýz...

Onlarýn yoktu.

Ortopedik engelli çocuklarýn yatýlý okulunda, akþam yemekler yenildikten sonra, hüzün ve yalnýzlýk, her zaman yatýlacak bir kara çarþaf gibidir.

Son olarak camdan dostlarýna bakýp uyurdu çocuklar.

Yandaki parkta köpekler vardý ve çocuklar o köpeklerle dostluk kurmuþlardý.

Uyumadan önce camlara doluþur, köpekleri bir kez daha görür, kendilerine göre el sallayýp sonra yataklarýna giderlerdi.

Nöbetçi öðretmenler, çocuklarýn yardýmýyla artan yemekleri toplayýp köpeklere götürürlerdi.

Müdür muavininin ve ona yardýma gelen eþinin ilgilerini çeken bir þey vardý:

Çocuklara altýþar köfte veriliyordu. Ama onlar üç tanesini yiyip, üçer tanesini tabaklarýnda býrakýyorlardý. Nöbetçi Müdür Muavini ve eþi, çocuklara ýsrar edince anladýlar býrakýlan üçer köftenin sýrrýný:

Köpeklere gitsin diye...

*

Ýznini almadan bu mesajýný yazdýðým yüce insan Gülay Yoleri notlarýnda, "Oysa orasý bir yatýlý okuldu. Akþam 18.00'den sonra yemek olmazdý. Bizler evlerimizde o saatten sonra neler yeriz. Bizim her þeyimiz vardý. Çocuklarýmýz buzdolaplarýnýn kapýsýný kaç kez açýp kapatýrlardý kim bilir?" diyor.

*

Evet, bizim her þeyimiz vardý.

Evlerimiz, ýþýklý salonlarýmýz, televizyonlarýmýz, mutfaklarýmýz ve o mutfaklarda buzdolaplarýmýz...

Orada saat 18.00'den sonra hiçbiri yoktu.

Ama bizler hiçbir zaman tabaklarýndaki altý köfteden üçünü parktaki köpeklere ayýran çocuklar kadar zengin olamadýk.

Deðil altý köftemizden üçünü, bu koca dünyada bir çöplükte kazdýðý çukura yavrularýný doðuran anneye orayý bile vermeyecek kadar yoksuluz bizler.

Ne balkonumuzdaki demiri tünemeleri için kuþlara, ne bahçemizdeki kutularýn arkasýný yavru kedilere verdik.

Sokaðýn karanlýðýný bile esirgedik bizler.

Her gece vicdan yoksulu insanlarýn silah sesleri ve canlýlarýn çýðlýklarý sürüp giderken, yarý aç uyuyan yatýlý okul bebeklerinin... Köftelerini parktaki köpeklerle paylaþan o ortopedik engelli çocuklarýn ne kadar varlýklý, duygularýnýn ne kadar saðlýklý ve ne kadar zengin olduklarýný hesaplayamam.

Burnumu çeke çeke bu yazýyý yazarken bir cümle baþýma vurup duruyor:

"Bizim her þeyimiz vardý..."

Araþtýrma ve Biz
 

BÝR KARINCA YAVRUSU, ana kraliçenin yeraltýnda açtýðý ve üzerini kapatarak dýþ dünyadan tamamen soyutladýðý bir dehlizde kozadan çýkar. Daha o anda, nereye geldiðini ve kendisinden ne beklendiðini biliyor gibidir. Ýlk iþ olarak, dehlizi geniþletmeye koyulur; çünkü yeni doðacak kardeþlerine burasý dar gelecektir. Bu iþi yaparken, henüz tanýma fýrsatýný bulamadýðý bedenine takýlmýþ iki çift çenesini, üç çift ayaðýný ve antenlerini bir sanatkâr becerisiyle kullanýr. Kendisine, o dehlizden baþka bir dünyanýn da var olduðunu anlatacak kimse yoktur. Anlatmasý da gerekmez. O, kendiliðinden, dehlizin tavanýnda bir delik açar ve dýþarý çýkar. Yiyecek toplar, doðduðu yere getirir. Yavru karýnca, daha hayatýnýn ilk anlarýnda, kendisinden sonra doðacak kardeþlerinin bakýmýný annesinden devralmaya hazýrdýr.


Karýnca, bu olaðanüstü becerisiyle canlýlar dünyasýnda yalnýz deðildir. Özellikle böcek seviyesindeki canlý türlerinde, hayatýnýn ilk dakikalarýndan itibaren bir sanatýn icrasýna giriþmek, oldukça yaygýn bir uygulamadýr. Bu konuda bütün canlý türlerinden çok gerilere düþen birisi varsa, o da insandýr.

Ýnsan, tam bir beceriksizlik ve cehalet içinde hayata gözünü açar. Doðduðu anda bildiði tek þey aðlamak ve emmekten ibarettir. Vücut organlarýný kullanmasýný öðrenmesi bile aylar, hattâ yýllar alacak, kendi baþýnýn çaresine bakacak hale gelmesi ise çok daha uzun sürecektir. Daha da ileri giderek, insanýn bütün ömrünü öðrenmekle geçirdiðini de söyleyebiliriz. Bu da onun yaratýlýþ amacýný açýklar. Onu karýnca ile karþýlaþtýracak olursak, birinin öðrenmiþ olarak, diðerinin ise öðrenmek üzere bu dünyaya geldiðini—yahut gönderilmiþ olduðunu—rahatça söyleyebiliriz.
Ýnsanýn araþtýrmak ve öðrenmek üzere yaratýldýðýný gösteren en büyük delil, hayatýnýn ilk yýllarýdýr. Bir bebeðe dikkat edin: Uyku dýþýndaki bir dakikasýný boþ geçirdiðini görebilir misiniz? Elini, ayaðýný, aðzýný, bütün yeteneklerini ve—en önemlisi—zekâsýný kullanmak suretiyle, sürekli olarak kendisini ve çevresini araþtýrmakta, tanýmaya çalýþmakta, birtakým bilgiler edinmekte ve bu bilgileri, daha ileri düzeyde bilgilere ulaþmak için basamak yapmaktadýr. Mükemmel bir araþtýrma faaliyeti!

Hayatýn ilk yýllarý, araþtýrmacýlýðýn altýn çaðý sayýlýr. Bu yýllarda çocuðun zihninde “zor” veya “imkânsýz” þeklinde bir kavram yok gibidir. Yetiþkin insanlar için yabancý bir dil öðrenmek veya bir bilim dalýnda uzmanlýk kazanmak son derece güç bir iþ iken, en az o kadar zahmet ve sabýr isteyen yürümek ve konuþmak gibi son derece aðýr iþlerin altýndan her çocuk baþarýyla kalkmaktadýr.

Fakat bu altýn çað, çocukluk devrelerinin ötesine pek seyrek olarak uzanma þansý bulur. Çocuk, çok geçmeden, herþeyi kurcalamanýn ve büyükleri soru yaðmuruna tutmanýn iyi birþey olmadýðýný öðrenmeye baþlayacaktýr. Bunu öðrenmesi, o zamana kadar onu içinde yaþadýðý dünyanýn sýrlarýný keþfetmeye iten merak duygusunu belki bütünüyle yok edemez, fakat baþka mecrâlara rahatlýkla yöneltebilir. Yeni birþeyler öðrenmek, önüne yeni ufuklar açan bilgiler edinmek, hayatýn en heyecan verici faaliyeti olmaktan yavaþ yavaþ çýkar.
Böylesi, zamanla bize daha rahat gelmeye baþlar. Araþtýrmaktan, yeni bilgiler edinmekten, yeni bilgilerle birtakým problemler çözmekten ve yeni bazý sonuçlara varmaktan, yeni durumlara göre yeni davranýþlar geliþtirmekten, yeni bilgilerin açtýðý ufuklarda daha da yeni bilgilerin peþine düþmekten kaçýnmakla, aslýnda, düþünmekten de kendimizi “korumuþ” oluruz. Zaten çevremizdeki pek çok þey, düþünmeyi, Henry Ford’un deyimiyle “dünyanýn en zor iþi” haline getirmek için düzenlenmiþ gibidir.

Ayþe ARMAN
http://www.hurriyet.com.tr/_yazarlar/images/12b.jpg Seks öðrenilebilen bir þey mi?


Bir süredir kafamý kurcalayan bir þey var.

Phizer’in seks araþtýrmasý.

Araþtýrmayý yapan Chicago Üniversitesi, finanse eden Viagra’nýn üreticisi Phizer.

Dandik bir þey deðil.

29 ülkede 27 bin 500 kiþi üzerinde yapýlmýþ bir anket.

Bu araþtýrmadan yeni neler öðrendik?

Türk erkeklerinin yüzde 51’i seksi seviyor, "Seks iyidir" diyor.

Bir defa, ilk sorumu þimdi sormalýyým: Yüzde 51, her an seks düþünmekle ünlü Türk erkekleri için biraz az deðil mi? Hatta daha da ileri gidip, utanç verici deðil mi? Bu erkeklerin yarýsý seksten hoþlanmýyor mu yani? Arka sayfa güzelleri boþa mý gidiyor yani!

Devam edelim...

Türk erkeklerinde durum böyle de, Türk kadýnlarýnda durum þahane mi? Ne münasebet, daha da feci. Sadece yüzde 25’inin seksle arasý iyi. Gerisi fos. Seks dendiðinde kaçacak yer arýyorlar.

Oysa, Ortadoðu genelinde kadýnlarýn sekste zevk alma oraný yüzde 37.

Haliyle insan, "Nasýl yani?" oluyor.

"Sakýn ankette bir yanlýþlýk olmasýn?" diye düþünüyor. Biz Ortadoðu’nun en özgür, en modern Müslüman kadýnlarý deðil miyiz?

Nasýl olur da onlar, seksi bizden daha çok sevebilir?

Demek ki din, "libido kýrýcý" bir unsur deðil.

Olsa, Malezya’da "Seks iyidir" diyen kadýn oraný yüzde 50 olmazdý, deðil mi?

Ama bizler de zannettiðimiz kadar özgür, rahat, modern deðilmiþiz.

***

Peki bizde bu oran niye bu kadar düþük?

Bu sonucun tek sorumlusu bizim kadýnlarýmýz mý?

Neden Arap erkekleri de mesela, ya da Avusturyalýlar, ya da Kanadalýlar Türk erkeklerinden daha fazla seksi seviyor?

Toptan bir sorunumuz var.

Bu konuda Ayþe Karasu güzel bir yazý yazdý. Yazýsýnda Türk kadýnýnýn libidosunun neden düþük olduðunu tartýþýyordu. Neden dünyadaki diðer kadýnlarýn gerisinde kalýyordu? Soðuk muydu? Vajinismusu mu vardý? Neydi? Ahlak mý gelenek mi eðitim mi? Araþtýrmadan çýkan birtakým kiriterler var, seksten zevk alabilmek için: 1) Kadýn-erkek eþitliðinin ileri derecede olduðu Batýlý bir ülkede yaþayacaksýn. 2) Ama sadece "geliþmiþ ülke" kriteri de, seksi sevmek için yeterli deðil. O ülkeye hakim kültürün çok fazla erkek merkezli olmamasý gerekiyor. Kadýnlarýn baský altýnda tutulduðu, kadýn cinselliðinin hiç önemsenmediði bu ülkelerde doðal olarak kadýnlarýn libido görüntüsü de düþük çýkýyor. 3) Ve en önemlisi, erkeklerden farklý olarak kadýnlar, beyniyle seviþiyor.

***

Burada bir duralým.

Bu farklýlýk, önemli bir farklýlýk.

Çünkü burada sadece kadýnlarýn deðil, erkeklerin de yetersizliði, bilgisizliði söz konusu. Bir kadýnýn zevk alabilmesi için, önce beynen baþtan çýkarýlmasý ve tahrik edilmesi gerekiyor. Bunun için de önce hayal gücü gerekli, oyun oynama kabiliyeti gerekli. Ýnsanlar önce bunu geliþtirmeli. Özgürce kendisini hayallerine teslim edebilme yeteneði. Her türlü baskýdan kurtularak...

***

Bense sizinle þunu tartýþmak istiyorum:

Seks öðrenilen bir þey mi?

Ben öyle olduðuna inanýyorum.

Her insanda üreme içgüdüsü var. O yüzden herkes el yordamýyla "nasýl" olacaðýný bulabilir. Ama nasýl olacaðýný, ya da nasýl yapýlacaðýný bilebilmek yeterli midir?

Eðer zevk almayý tartýþýyorsak, daha fazlasý gerekmez mi?

Ýnsan bu eylemin esasýný, tekniðini, duygularýný, oyunlarýný öðrenebilir.

Ve bu sayede de bir çiftin hayatý renklenebilir, çok daha zevkli hale gelebilir.

Ben logaritma öðrenir gibi seks öðrenelim demiyorum.

Ama bu eylemi keyifli kýlan, tecrübe ve bilgidir.

Söyler misiniz, aksi takdirde neden onca Türk erkeði onca Rus kadýnýn peþinde koþar?

Nasýl ruhsal birtakým kurslar, seminerler, work shop’lar var, nefes egzersizlerine gidiyoruz, ruhumuza detoks yapýyoruz, rahatlýyoruz, gevþiyoruz...

Ben inanýyorum ki, günün birinde seksle ilgili de eðitimler verilecek.

Yanlýþ anlamayýn, tekrar ediyorum, ben teknik insanlara dönüþelim demiyorum ama biraz kendi bedenimizi tanýyalým, karþý cinsin bedenini tanýyalým...

Ve en önemlisi beynimizi tanýyalým!

Türkiye’de ciddi bir muhalefet sorunu var (I)
 

Demokratik rejimleri, otoriter ve totaliter rejimlerden ayýran özelliklerden birisi de, siyasetin taþýyýcý aktörleri olan siyasi partilerle devlet aktörleri (sivil ve askeri bürokrasi) arasýndaki alanýn darlýðý ya da geniþliðidir.

Bu alan, ki siyaset yapma alanýdýr, geniþledikçe rejim demokratikleþir, daraldýkça otoriterleþir. Türkiye’de çok partili demokrasi deneyimi içinde bu alan, darbeler dýþýndaki dönemlerde bile her zaman dar bir nitelikteydi ve bu nedenle Türkiye’de demokrasi deneyimi hep bir “demokrasi eksiði” sorunu yaþadý, demokrasi derinleþemedi ve kurumsal ve kültürel olarak toplumsal yaþama yerleþik bir nitelik kazanamadý. 1990’lý yýllar Türkiye’de siyasi aktörlerle devlet aktörleri arasýndaki alanýn iyice daraldýðý, demokratikleþme ve ekonomik sorunlarýn istikrar ve güvenlik adýna ikinci plana atýldýðý yýllar oldu. Fakat ortaya çýkan, istikrar deðil giderek artan ve toplumsal yaþamýn her alanýnda hissedilen istikrarsýzlýktý; toplumla bað kurmak yerine devlet merkezci siyasetin sözcülüðünü yapmak isteyen siyasi partilerin giderek oy kaybetmeleri ve yok olma sürecine girmeleriydi. 2000’li yýllara girdiðimiz zamansa, istikrar yerine aksine ekonomik, siyasal ve kültürel düzeylerde istikrarsýz bir Türkiye ortaya çýktý. Siyasi bir deprem niteliðinde olan 3 Kasým 2002 seçiminde de istikrar söylemi adýna toplumsal sorunlara sýrtlarýný çevirmiþ tüm siyasi partilerin parlamento dýþýna düþmesini gözledik.
3 Kasým seçimlerinin sonucu olarak ortaya çýkan AKP tek parti iktidarý ve CHP tek parti anamuhalefeti Türkiye’ye siyasal aktörlerin istikrarý demokratikleþme ve sürdürülebilir ekonomik kalkýnmada arama olasýlýðýný verdi. Türkiye’de uzun yýllar sonra siyasi aktörler ile devlet aktörleri arasýndaki siyaset yapma alanýnýn geniþlemesi, dolayýsýyla demokratikleþme yoluyla toplumsal sorunlara çözüm bulma olasýlýðý da doðdu. Ayný zamanda, Türkiye-AB iliþkilerinde ortaya çýkan tam üyeliðe dönük olumlu geliþmeler ve diðer taraftan Irak Savaþý ve Türkiye-ABD iliþkileri, Türkiye’nin gücünün güvenlikle demokratikleþme ve ekonomik kalkýnmayý beraber gerçekleþtirmesine baðlý olduðunu gösterdi. Türkiye’nin geleceðinin devlet-merkezci siyaset anlayýþýnda deðil, demokratikleþmede aranmasý gerekliliði, hem 3 Kasým seçimlerinde, hem de 2000’li yýllarda Türkiye’nin yüzleþtiði uluslararasý iliþkiler sorunlarý içinde, AKP ve CHP’ye tarih ve deðiþim tarafýndan söylenmiþ oldu.
CHP ile muhalefet yürümüyor; çünkü...
Türkiye’de 3 Kasým seçimlerinden bugüne kadar olan geliþmelere, deðiþimlere, dönüþümlere, sorunlara ve bu süreç içinde siyasi alanýn gösterdiði performansa, hem iktidar hem de muhalefet temelinde baktýðýmýz zaman, bir ikilem ile karþýlaþýyoruz. Objektif bir gözle AKP iktidarýnýn bu süreç içindeki performansýna baktýðýmýz zaman, Türkiye’nin içinden geçtiði deðiþim ve dönüþümün içinde taþýdýðý siyasal, ekonomik, kültürel ve uluslararasý iliþkiler sorunlarýna yanýt vermede belli alanlarda baþarýlý, belli alanlarda eksikleri ve baþarýsýzlýklarý olan bir iktidar yapýsý görüyoruz. Bu süreç içinde baþarýlarýn ve sorunlarýn beraberliði bugün kamuoyu yoklamalarýnda iktidara olan desteðin hâlâ çok yüksek seviyelerde olmasýndan çýkartabiliyoruz. AKP’nin iktidar olduðu bu dönem içindeki performansýnýn daha derin ve kapsamlý tartýþýlmasý ve çözümlenmesi gerekir, ama bu baþka bir yazýnýn konusu. Yalnýz þunu söyleyebiliriz ki, bugünkü Türkiye, yaþadýðý sorunlarý göz ardý edemeyiz ama kabul etmemiz gerekir ki 1995-2001 arasý ekonomik, siyasi ve kültürel istikrarsýzlar, krizler ve çatýþmalarýn olduðu Türkiye’den daha iyi bir yerde.
AKP ve iktidarýn performansýna karþý bu dönem içinde muhalefetin performansýna baktýðýmýz zaman farklý bir tablo ile karþýlaþýyoruz. “Türkiye’de ciddi bir muhalefet sorunu var” saptamasýný doðru kýlan ve bu saptamanýn farklý siyasi görüþler arasýnda kabul bulmasýný saðlayan bir baþarýsýzlýk performansý, 2002’den bugüne CHP’nin anamuhalefet partisi olarak konumunu belirliyor. Son günlerde çok ciddi ve toplumsal tedirginlik yaratan Kürt sorununa yaklaþýmýnda, Þemdinli davasý içinde aldýðý konumda, baþka ülkelerin cumhurbaþkanlarýný kendi iç siyasi söyleminde kullanýrken diplomatik olarak Türkiye’yi zor durumda býraktýðýný anlamamasýnda, laiklik tartýþmalarýna yaklaþýmýnda demokratik ve sosyal çözüm önerilerinin çok uzaðýnda bir muhalefet yapma anlayýþýný güden bir parti konumunda bugün CHP. Ama bu konum çok uzun zamandan beri sergileniyor. 2002’den bugüne AKP’ye toplumsal sorunlara çözüm önerileri temelinde muhalefet etmeyen bir CHP var. Dolayýsýyla da, alternatif bir kamu yönetimi yasasý, alternatif bir yerel yönetim yasasý, alternatif bir YÖK yasasý, alternatif bir Irak politikasý, alternatif bir Kýbrýs politikasý, alternatif bir sürdürülebilir ekonomik kalkýnma anlayýþý, son dönemde çok ciddi bir soruna dönüþmüþ iþsizlik, yoksulluk ve eþitsizlik sorunlarýna sosyal adalet temelli çözüm üretme, AB sürecinde itici güç olma, demokratikleþmeyi derinleþtirme vb. politikalarla güçlü bir muhalefet üretmek tercihinde olmayan bir CHP yönetimiyle Türkiye’de anamuhalefet partisi iþlevi sürdürülüyor. Karþýmýzda hâlâ 1990’lý yýllarýn siyaset anlayýþýný sürdürerek ve toplumdan kopuk bir söylemle, devlet-merkezci siyaset anlayýþýnýn güvenlik söyleminin sözcülüðünü yapmayý tercih eden bir parti var. AKP ile devlet aktörlerini karþý karþýya býrakýp, bu süreçten AKP’nin yýpranacaðýný uman dar bir siyaset anlayýþýyla hareket eden CHP, hem kendisine oy veren seçmen kitlesi temelinde, hem de Türkiye’yi ciddi bir deðiþim geçiren dünya içinde güçlü bir aktör yapmak baðlamýnda ciddi bir sorun olarak ortaya çýkýyor, akademik ve kamusal söylem içinde tartýþýlýyor.
CHP’nin yaptýðý bu hatalý tercih kendisini toplumdan uzaklaþtýrýrken, diðer taraftan da, ironik olarak, AKP iktidarýnýn katýlýmcý demokrasi, sosyal adaletli bir Türkiye yaratmak, kültürel çeþitliliðe sahip olma ve etkili devlet yönetimi için kadrolaþmadan uzaklaþma temelinde yaþadýðý sorunlara raðmen hâlâ gücünü korumasýna, hatta bazý kamuoyu araþtýrmalarýna göre giderek toplumsal desteðini güçlendirmesine yol açýyor. Fakat, bununla birlikte, bir taraftan Türkiye’nin iyi ve demokratik yönetilmesi için, diðer taraftan da savaþa indirgenen 11 Eylül-sonrasý dünya politikasýnýn demokratik bir dünya yönetimine dönüþtürülmesi olasýlýðýna Türkiye’nin vereceði katkýnýn artmasý için, Türkiye’nin modernleþme ve demokratikleþme sürecinin itici gücü olacak bir sosyal demokratik partiye ya da CHP’nin bu temelde dönüþtürülmesine gereksinimimiz var. En azýndan, kýsa dönemde de, giderek güçlenen AKP iktidarýný dengeleyecek, bu iktidarýn Türkiye’yi yönetiminde ortaya çýkacak olasý sorunlarýn demokratik bir temelde çözülmesini saðlayacak ve devlet-toplum/birey iliþkilerinin bireysel hak ve özgürlüklerin korunmasý ekseninde düzenlenmesini saðlayacak bir sosyal demokratik muhalefete Türkiye’nin gereksinimi var. Diðer bir deyiþle, “güçlü ve demokratik bir Türkiye” yaratmak için, hem bugün etkin bir muhalefet partisi iþlevini görecek, hem de uzun dönemde sosyal demokrasiyi bir ideoloji olarak toplumsal iliþkiler içinde yaygýnlaþtýracak sosyal demokratik bir partiye gereksinimimiz var.
Muhalefet ve kriz Fakat, toplumla organik bað kuracak politikalar üretmek yerine, devlet-merkezci, milliyetçi ve sadece iktidar-karþýtlýðý ve iktidarý devlete þikayet etme temelinde dar bir siyaset yapma anlayýþýný bugüne kadar tercih eden CHP’nin, ne etkin bir muhalefet partisi iþlevini görmede, ne de kendisini güçlü ve demokratik bir Türkiye vizyonunu kurabilecek sosyal demokratik bir partiye dönüþtürmede baþarýlý olmasý zor gözüküyor. Bu nedenle de, bugün Türkiye’nin temel sorunlarýndan birisi de CHP’nin etkin ve Türkiye’nin sorunlarýna çözüm bulmaya yönelik muhalefet yapma eksikliðidir. Bu nedenle de, CHP’nin bugün yaþadýðý sorunun eleþtirel ve çok-boyutlu bir çözümlemesini yapmak zorundayýz. Türkiye’de genelde sosyal demokrasinin krizi, somutta CHP’nin krizi üzerine çalýþmalarý taradýðýmýz zaman, sorunun sadece bugünle iliþkili olmadýðýný, aksine son 25 yýlda, dolayýsýyla da 1980’lerden bugüne, özellikle 1990’larda ve 2000’li yýllarda, giderek ivme ve derinlik kazanan bir sorun olduðu saptamasýný yapabiliriz. Türkiye’de sosyal demokrasinin, (i) siyasi bir aktör olarak, (ii) toplumsal bir hareket olarak ve (iii) toplum içinde güvenilirliði ve inandýrýcýlýðý olan bir ideoloji olarak son çeyrek asýrda giderek küçüldüðünü, iktidar olmaktan uzaklaþtýðýný, hatta marjinalleþtiðini görüyoruz. Bu anlamda, “bugün Türkiye’de sosyal demokrasi ciddi bir sorun ya da kriz yaþýyor” saptamasý, sadece siyasi parti düzeyinde, dolayýsýyla sadece CHP ya da ondan önceki sosyal demokratik partilere endeksli düþünülmemeli, tartýþýlmamalý. Böyle bir tartýþma, içinde önemli bir doðruluk payý ve açýklama gücü taþýsa da, sýnýrlý ve indirgemeci bir nitelik taþýmaktadýr. Düþünme ve tartýþma alanýný sadece sosyal demokrasinin siyasi bir aktör olarak yaþadýðý sorunlara indirgemeden, sosyal demokrasinin toplumsal bir hareket ve bir ideoloji olarak yaþadýðý sorunlarý da içerecek bir tarzda geniþlettiðimiz zaman, hem “bugün Türkiye’de sosyal demokrasi ciddi bir sorun ya da kriz yaþýyor” saptamasý, hem de “bugün Türkiye’de siyasi alan ciddi bir muhalefet sorunu yaþýyor” saptamasý ciddi bir anlam kazanacaktýr. Türkiye’de sosyal demokrasinin yaþadýðý sorunlu durumu, “siyasi aktör, toplumsal hareket ve ideoloji” düzlemlerinde üç-boyutlu görmeliyiz, ki bu boyutlar birbirleriyle iliþkili ve baðlantýlýdýr. Böyle bir yaklaþým bize bugünü çok-nedenli, tarihsel ve analitik bir temelde çözümleme ve anlama olasýlýðýný verir. Daha da önemlisi, ancak bu temelde yapýlan bir çözümlemeyle, sosyal demokrasinin AKP’ye ciddi, etkin ve yapýcý bir muhalefet göstermesi, ayný zamanda da iktidar olarak Türkiye’yi yönetmek olanaðýný yakalamasý olasýlýk için kazanabilir. Diðer bir deyiþle, sadece parti içi iktidar mücadelelerine, lider deðiþtirmeye ve delege seçimi ya da parti yönetimi düzenlemelerine indirgenmiþ bir yeniden-yapýlanma giriþimi, bugün sosyal demokrasinin yaþadýðý çok-boyutlu sorunlu durumu doðru okuyamadýðý sürece, baþarýlý olma þansýna sahip deðildir. Aksine yapýlmasý gereken bugünü doðru okumak ve bu okumanýn içinden yarýný kurmaktýr.

Televizyon ve Zihin Tembelliði
 

ÖZELLÝKLE yaþlý insanlardan þu sözleri çok sýk duyarsýnýz: “Televizyon çýkalý eski muhabbetler kalmadý.” Biz bu haklý sözleri deðiþtirerek þöyle diyoruz: “Televizyon çýkalý anne babalar çocuklarýna eskisi kadar zaman ayýramaz oldu.” Anne gündüz televizyon izlerken eteðine yapýþan çocuðu baþýndan savmak için “git oyuncaklarýnla oyna, görmüyor musun televizyon izliyorum” der. Baba iþten dönüp akþam yemeðini yedikten sonra koltuðuna oturur, eline kumandayý alýr, saatlerce þu kanal senin bu kanal benim dolaþýr durur. Baba özlemi çeken çocuðuna yarým saatini ayýrmaz.


Geliri yerinde, okumuþ ailelerin çoðu çocuk odasýna da televizyon almaktadýr. Alýrken çocukla bir anlaþma yapar ve söz vermesini isterler: “Ancak ödevini yapýp dersini çalýþtýktan sonra televizyon izleyeceksin.” Çocuk hiç düþünmeden söz verir. Aslýnda bu anlaþmada iki taraf da birbirini aldatmaktadýr. Anne babanýn amacý çocuktan kurtulmak, çocuðun da amacý televizyon sahibi olmaktýr. Araþtýrmalar, odasýna televizyon alýnan çocuklarýn, beklenenin aksine okul baþarýsýnda düþme olduðunu göstermektedir. Çocuk, televizyon izleyebilmek için ödevlerini çala kalem yapmakta, derslerine yeterince çalýþmamakta ve sýnavlara iyi hazýrlanamamaktadýr.

Çocuklarda televizyon seyretme alýþkanlýðý sadece okul baþarýsýný etkilemekle kalmýyor; fiziksel, sosyal, zihinsel ve duygusal geliþimlerini de yavaþlatýyor. Çocuk, televizyon baþýnda yeterince hareket etmediði ve biriken enerjisini harcayamadýðý için devamlý kilo almaktadýr. Sokakta arkadaþlarýyla oyun oynayan ve koþan bir çocuk birikmiþ vücut enerjisini boþalttýðý için rahatlamakta; eve sakinleþmiþ olarak dönmektedir. Halbuki televizyonun karþýsýnda saatlerce oturan bir çocuk enerjisini boþaltmak þöyle dursun, aksine bu cihazlardan yayýlan elektronlara maruz kalmakta ve vücudundaki statik elektrik yükü artmaktadýr. Bu sebeple, televizyon baðýmlýsý çocuklar daha sinirli ve daha saldýrgandýr. Yaþlarýna uygun olmayan programlarý izlemeleri halinde kafalarý karýþýr, ruh saðlýklarý bozulur.

Televizyona düþkün çocuklarda sosyal beceriler zayýflamaya ve içe dönük bir kiþilik geliþmeye baþlar. Ailesiyle, arkadaþlarýyla ve diðer insanlarla sosyal iliþki kurmada isteksiz davranýrlar. Televizyon izleyen bir çocuk, kendisi birþey üretmemekte, sadece baþkalarý tarafýndan üretilen þeyleri izlemekte veya oynamaktadýr. Hazýrý kullanmaya alýþmýþ bu çocuklarda el becerileri ve motor hareketler geliþmez, büyüklerin yardýmý olmadan kendi baþlarýna bir iþ beceremezler. Zihinsel ve duygusal geliþimleri de normal deðildir. Olaylar arasýnda sebep-sonuç iliþkisi kuramaz, bilgiyi yorumlayamazlar. Kitap okumak ve ders çalýþmak gibi zihinsel çaba gerektiren iþlerden hoþlanmazlar. Televizyon karþýsýnda daima alýcý durumunda olduklarý için konuþmaya ihtiyaç duymamakta, dolayýsýyla dil becerileri geliþmemektedir. Dil becerileri zayýf olduðu için baþkalarýyla diyalog kuramaz, duygularýný ve düþüncelerini doðru ifade edemezler.

Küçük yaþtan itibaren televizyon izlemeye alýþan çocuklarda geliþim bozukluklarý daha belirgin ve daha ciddidir. Bu çocuklar akranlarýna nazaran daha geç yürür ve daha geç konuþurlar. Konuþulanlarý ve kendilerine verilen direktifleri anlamakta güçlük çekerler. Dil becerileri geliþmediði için isteklerini büyüklerin elinden tutarak veya iþaret ederek anlatmaya çalýþýrlar. Anneye aþýrý baðýmlýdýrlar. Yabancýlarla duygusal iliþkiye giremezler. Öpülmekten ve kucaklanmaktan hoþlanmazlar. Ýsimleriyle çaðýrýldýklarý zaman tepki vermezler. Yaþýtlarýyla oyun oynamayý ve oyun kurmayý beceremezler. Ellerini ve parmaklarýný iyi kullanamazlar. Çarþý, pazar, toplu taþýma araçlarý gibi kalabalýk yerlerde bulunmaktan hoþlanmaz, huysuzluk gösterirler. Doðuþtan zihin geriliði olan ve fazla televizyon izleyen çocuklarda otizm belirtileri artmakta, bu çocuklarý eðitmek daha da zorlaþmaktadýr.



Çocuklarýnýza Zaman Ayýrýn


Çocuklarý televizyon baðýmlýlýðýndan kurtarmanýn tek çaresi onlara zaman ayýrmaktýr. Anne baba olarak öncelikli görevimiz çocuklarýmýza iyi bir eðitim kazandýrmaktýr. Hiçbir iþimiz çocuk eðitiminden daha önemli deðildir. Eðer çocuklarýn yapmaktan zevk alacaklarý müzik, resim, spor, kitap okumak gibi faydalý bir becerileri yoksa; anne babalarýn televizyonu yasaklamalarý problemi çözmeyecek, daha da aðýrlaþtýracaktýr.

Çocuðunun inatçýlýðýndan, söz dinlememesinden, aþýrý televizyon izlemesinden ve okuldaki baþarýsýzlýðýndan yakýnan bir babaya “çocuðunuza zaman ayýrýn” tavsiyesinde bulunduðumuzda, “her akþam en az bir saat beraber ders çalýþýyoruz, ödevlerine yardým ediyorum, ama deðiþen bir þey yok” demiþti. Gülerek: “Hayýr, dedim, bizim kastettiðimiz beraberlik bu deðil. Çocuk bu beraberlikten zevk almaz, aksine bir an önce bitmesini ister. Siz çocuðunuza zaman ayýrmýyorsunuz, ona ders çalýþtýrýyorsunuz.”

Çocuðunuza ayýrdýðýnýz zamanýn süresi deðil, kalitesi önemlidir. Eðer bu beraberlikten iki taraf da zevk alýyorsa, kaliteli bir beraberlik var demektir. Birlikte yürüyüþe çýkmak, çocuk parkýna gitmek, piknik yapmak, akþam yemeðinden sonra ailece çaylý-pastalý sohbet etmek, birlikte televizyonda kaliteli bir film veya program izlemek, uyku saatinde çocuðunuza masal veya kýsa bir hikaye okumak ilk anda aklýmýza gelebilen kaliteli beraberliklerdir.

Çocuðunuzla birlikte iken iyi bir dinleyici olmalýsýnýz. Çocuk duygularýný, hayallerini, düþüncelerini, endiþelerini, korkularýný çekinmeden dile getirmeli ve sizinle paylaþmalýdýr.
Çocuklarýný dinlemeyen anne babalar onlarý tanýmakta güçlük çekerler. Çocuðunuzu ne kadar çok tanýrsanýz, yetenekleri konusunda beklentileriniz o kadar gerçekçi olur.

Dünyanýn üstündeki hayalet.. Küresel Terörizm
 

Dünyada gittikçe yükselen þiddet dalgasý sonunda Türkiye’yi de vurdu. Ýstanbul’da yaþanan terör olaylarý hakkýnda yapýlan yorumlarda, “Türkiye’nin kendi 11 Eylül’ünü yaþadýðý” görüþü sýkça dile getirildi.

Olup bitenleri bir parça anlayabilmek için, küresel terörizmin ve ona karþý yürütüldüðü söylenen savaþýn buluþtuðu bu þiddet zemini üzerinden yapýlacak bir okuma zorunlu görünüyor.


ÞÝDDETÝN EVÝ

ÝNSANA ÖZGÜ olan bir durumun, þiddet için de geçerli olduðu söylenebilir: Sevildiði yerde yaþamaktan hoþlanýr. Tabii burada sevginin daha çok marazî bir biçiminden söz ediyoruz. Þiddet sevilebilir. Çünkü þiddet, üzerinde uygulanan kiþi, grup ve toplum üzerinde yýkýcý bir etkiye yol açarken, onu uygulayan üzerinde “kurucu” bir iþlev görür. Þöyle de denebilir: Özne, þiddet aracýlýðýyla kendini kurar, inþa eder. Ve bunu gerçekleþtirirken, varoluþunu besleyen o marazî sevgiyi kendinde “kurumlaþtýrýr”. O, þiddet aracýlýðýyla kendini görünür kýlarken bir þey daha yapmaktadýr: Kendini tarihe dayatýyordur. Ýster yerleþik düzene karþý yýkýcý bir güç olarak, ister yerleþik düzeni muhafaza etmek adýna bir yöntem olarak kullanýlsýn, þiddet, tarih karþýsýnda bir savunma anlamýna gelir. Çünkü tarih, canlý yürüyüþünü, bir aðýrlýk olarak attýðý, dýþarýda býraktýklarýyla sürdürür; ezilenlerin, maðluplarýn, yok edilenlerin “sessizliði” altýnda...

Biliyoruz ki egemen tarih hâlâ egemenlerin tarihidir ve bir miras gibi galipten galibe titizlikle devredilir. Bu basit bir tarih anlayýþýndan ibaret deðildir: Dünyanýn görünümü ve iþleyiþidir. Kesintisiz bir mücadele olarak koyutlanan tarih, galip gelenin ödülüdür. Sadece yaþamayý hak etmemiþtir, hükmederek yaþamayý hak etmiþtir.

Walter Benjamin, “Tarih Kavramý Üzerine” adlý ünlü denemesinde, “Ezilenlerin geleneði gösteriyor ki, içinde yaþadýðýmýz ‘olaðanüstü hâl’ istisna deðil kuraldýr” der ve ekler: “Yirminci yüzyýlda bu yaþadýklarýmýzýn “hâlâ” nasýl mümkün olduðuna þaþmak, felsefî bir bakýþ deðildir. Bu þaþkýnlýk bizi herhangi bir bilgiye de götürmez, tek bir bilgi hariç tabii: Kaynaðýndaki tarih anlayýþýnýn iler tutar tarafý olmadýðý.” (1)

Günümüzde yaþadýklarýmýz hiçbir þeyin deðiþmediðini ispatlýyor: Þiddet, onu ýsrarla rasyonel kýlan tarihin içinde kendini evinde hissetmektedir.


BÝR ÝLETÝÞÝM BÝÇÝMÝ OLARAK ÞÝDDET

Þiddetin bir iletiþim biçimi de olabileceði iddiasýnýn yadýrganacak bir yön taþýdýðý söylenebilir. Çünkü þiddet, tam da iletiþimin imkânsýzlaþtýðýna, kendini ifade etmenin, anlamanýn ve anlaþmanýn boþ bir çabaya dönüþtüðüne inanýldýðý, sözün “düþtüðü” anlarda ya da zaten böyle bir iletiþim ortamýnýn hiç de arzu edilmediði baskýcý alanlarda, otoriter rejimlerde yükselir ve emirler-yasaklar içeren tek yönlü bir iletinin sürekliliðinin þiddet aracýlýðýyla garanti altýna alýnacaðý düþünülür. Þiddet ve baský uygulayanlar, uygulamalara maruz býraktýklarýndan bir “cevap” beklemiyor, olsa olsa itaat anlamýnda bir suskunluðu umuyor gibidirler. Ama eninde sonunda bir cevabýn geleceðini de bilirler. Bu anlamda her þiddet ayný zamanda bir sorudur da: “Þimdi ne yapacaksýn?” Egemenler için önemli olan, bu cevabýn hangi formda ve düzeyde olacaðýnýn kendileri tarafýndan belirlenmesi ve böylece ortaya çýkacak yeni iletiþim biçiminin yönetilmesidir. Zorba, baskýcý ve þiddet dolu yöntemlerle hazýrlanan ve belirli bir topluma, ülkeye veya coðrafyaya dayatýlan “sorular”, cevabýn da ayný zarf içinde geri dönmesinin beklendiðini gösterir. Hükmedenler, hükmedilmeye razý olmayanlarla iliþki ve iletiþimlerini þiddet dili aracýlýðýyla yöneteceklerdir.

Günümüzün önemli düþünürlerinden Slavoj Zizek, soru sorma eyleminin temelinde yatan müstehcenliðe iþaret etmiþti: “Soru, ötekindeki, muhatabýndaki hangi kerteyi hedeflemektedir? Cevap vermenin mümkün olmadýðý, sözlerin kifayet etmediði, öznenin iktidarsýzlýðý içinde teþhir edildiði noktayý... Bir soru, sadece verili bir duruma göndermede bulunsa bile, her zaman özneyi bu durumdan resmen sorumlu tutar, ama sadece olumsuz bir açýdan-yani bu olgu karþýsýndaki iktidarsýzlýðýndan sorumlu tutar.” (2)

Soðuk Savaþ döneminin, kapitalizmin tartýþmasýz zaferiyle kapanmasýndan sonra karþýmýza çýkarýlan Yeni Dünya Düzeni projesi, projenin plânlayýcýsý ve yürütücüsü olan hegemonik güçlerin dünyaya ve özelde Ýslâm dünyasýna yönelttikleri, tam da muhatabýnýn ortaya sürülen olgu karþýsýndaki iktidarsýzlýðýný teþhir eden türde ve bir anlamda baþlarýnýn belâda olduðunu açýkça hissettiren bir soruydu. Eþitlik temeline dayanan bir diyalog imkânýný ve zeminini hazýrlama anlamýna gelmeyen, daha çok muhatabýný mahk°m eden, Zizek’in teþhis ettiði biçimde müstehcenliðini gizlemeyen bir soru.

Yeni Dünya Düzeni projesinin entelektüel ayaðýný oluþturan, dünyanýn halihazýrdaki politik ve ekonomik haritasý ve gelecekte bu haritanýn nasýl þekilleneceði hakkýndaki okumalara (Fukuyama’nýn “Tarihin Sonu” ve Huntington’un “Medeniyetler Çatýþmasý” tezleri) yönelik eleþtirilerin ve karþý-okumalarýn yeterince etkili olamamalarý önemli bir handikap olsa da zaten bu siyasî-ekonomik ve askerî projeyi yürütenlerin böylesi bir cevabý hiç de arzulamadýklarýný biliyoruz; en azýndan þimdi... O halde þu yargý yanlýþ olmayacaktýr: 11 Eylül, tam da Amerika’nýn beklediði cevaptý.

O tarihte ABD Baþkaný’nýn, baþlattýðýný ilan ettiði “teröre karþý savaþ” sürecinin hangi akla hizmet ettiðini, bugün daha iyi görebiliyoruz. Ýþgal edilen ülkeler, bombalanan þehirler, katledilen, sakat býrakýlan binlerce masum insan, dehþetle birlikte yaþamaya zorlanan halklar, el konulan zenginlikler... ABD ve müttefiklerinin uyguladýklarý politikalar, terörü üreten, azmanlaþtýran ve küresel çapta daha da yayan þartlarý çoðaltmaya devam ediyor: Afganistan’daki belirsizlik, iþgal edilen Irak’ta halkýn onurunu ayaklar altýna alacak derecede yapýlan uygulamalar (gece baskýnlarýyla çocuk-kadýn ayýrt etmeden sürdürülen tutuklamalar, aþaðýlamalar ve silahlarýn kesintisiz tehdidi), Filistinlilerin katlanmak zorunda olduklarý þartlarýn daha da aðýrlaþmasýna yol açan Ýsrail’in insanlýða ve uluslar arasý hukuka aykýrý eylemlerine göz yumulmasý, Suriye’ye ve Ýran’a açýkça yöneltilen tehditler... Teröre karþý açýldýðý söylenen bir savaþýn, insanlýk adýna üretilen bütün ortak deðerleri nasýl budadýðýna þahit olduk ve oluyoruz. Bugün, Baþkan Bush’un aðzýndan çýkan “barýþ” gibi bir kelimenin bile bize soðuk terler döktürmesi boþuna deðil: Bundan, yeni bir dehþet dalgasýnýn üzerimize gelmekte olduðunu çýkarabiliyoruz çünkü. Bütün bu feci görüntülerden þu sonuca varmamýz mümkün: Amerika’nýn savaþý teröre karþý deðil, terörle birlikte yürütülen bir savaþ. Amerika’nýn, dünyanýn gelecekteki þekilleniþini belirleyecek baþat güç olma yönündeki küstahça dayatmalarýnýn terör eylemlerine davetiye çýkarmak anlamý taþýdýðý o kadar çok aðýzdan söylendi ve yazýldý ki, hâlâ bu politikalardan vazgeçilmemiþ olmasý ve kýsa dönemde de farklý bir yönelime dair olumlu mesajlarýn verilmemesi, terörün, Beyaz Saray’daki þahinlerin plânlarýnda baþýndan beri yer almadýðýný düþünmeyi zorlaþtýrýyor. Bu, bütün terör eylemlerinin arkasýnda Amerikan parmaðý olduðu þeklinde bir komplo teorisi olarak anlaþýlmamalý. Vurgulamak istediðimiz, terör eylemlerini sona erdirme noktasýnda gösterilen samimiyetsizliðin sebebinin, herkes için daha âdil, daha yaþanýlýr bir dünyanýn tahayyül edilebilirliðini imkânsýzlaþtýran, egemenlerin o tarihi mirasý olan “olaðanüstü hâl”in sürekliliðinin önemi göz ardý edilerek anlaþýlamayacaðýdýr.

Yeni Dünya Düzeni’nin yol açtýðý veya daha da katmerleþtirdiði sorunlar, bu olaðanüstü hali süreklileþtiren koþullarý hýzla üretiyor. Geliþmiþ ülkelerin ortaklaþa aldýklarý ekonomik kararlar, dünyanýn geri kalaný için daha da yoksullaþma ve çaða tutunamama anlamýna geliyor. Neo-liberalizmin yoðun saldýrýsý, “sosyal devlet”in ölümünü çoktan ilan etti bile. Þimdi sayýlarý katlanarak çoðalan iþsizler ve evsizler toplumsal hayatýn ve hatta bir vatandaþlýk hakký olan siyasî katýlýmýn dýþýna itilmekteler. Göçmenleri bekleyen gelecek, Avrupa’daki ýrkçý partilerin gittikçe yükselen oy oranlarýna bakýlarak tahmin edilebilir. Yalnýzca bu örnekler bile geniþ çaplý sosyal çalkantýlarýn ve bir “tasfiye” sürecinin uðursuz habercileridir. Yeni Dünya Düzeni’nin mimarlarý, projelerinin dünyanýn büyük bir kesimi için hoþnutsuzluk ve umutsuzluk doðurduðu gerçeðine gözlerini kapalý tutmaya devam ediyorlar. Terörizm bahanesiyle ve bu olaðanüstü halin “meþrulaþtýrdýðý” bir yöntem olarak dünyaya sunduklarý tek öneri, güvenlik üzerine kurulu otoriter bir siyasal yönetim, toplumsal yaþam modeli ve küresel çapta bir savaþ.

Ama bu kimse için sürpriz deðildi zaten. 11 Eylül’deki saldýrýlardan sonra, terör eylemleri üzerinden yürütülen analizlere ve okumalara yönelik “teröristlerin yanýnda yer alma, terörizmi destekleme” gibi haksýz suçlamalar ve Baþkan Bush’un “ya bizden y*******z ya da teröristlerden” þeklindeki akýldýþý dayatmasý, daha baþtan hangi dilin konuþulacaðýný ortaya koymuþtu. ABD ve müttefiklerinin, dünyanýn geleceðini kendi çýkarlarý doðrultusunda þekillendirmeleri için ihtiyaç duyduklarý düþman, “öteki” bulunmuþtu ve onu kolay kolay kaybetmeye de niyetli deðiller. Baþkalarýnýn zararý önkoþuluna dayalý menfaati esas tutan canavarca siyaset oyunu sürüyor ve bu oyunda ipleri ellerinde tutanlar açýsýndan olup biteni belki de en iyi bir reklam spotu vurgulayabilir: “Dünya senin oyun alanýn. Tadýný çýkar!”


HAYALETE ÝNANMAK

Gerçeküstü olaylarý konu alan hikaye ve filmlerden hoþlananlar bilir: Hayaletlere inanmak, onlarý çaðýrmaktýr da... Hayalete inanýyorsanýz, bir gece, karanlýk yeryüzünü örttüðünde, odanýzýn açýk penceresinden içeri giren ve solgun perdeleri havalandýran soðuk rüzgarýn parmaklarý, ürperten dokunuþlarla sýrtýnýzda dolaþýr, her þey tuhaf bir sessizliðe sýðýnýr, eþyalar bile sanki korkuyla içlerine çekilmiþlerdir ve onu görürsünüz: Hayalet, odanýza gelmiþtir. Ama bir þey daha vardýr ki çok geç (hikâyenin sonunda), belki fark edersiniz. O da, odanýn hep hayalete ait olduðudur. Hayalet sizin dünyanýza gelmiþ deðildir. Siz hayalete inandýðýnýzdan beri onun dünyasýndaydýnýz zaten. Gerçek olarak algýladýðýnýz þeyler, hayaleti mümkün kýlan bir dünyanýn gerçekliðine aittiler.

Bu tür hikâyelerde rastlanan paradoksal bir öðe de, hayaletlerin hýþmýna uðrayan ilk kurbanlarýn hayaletlere inanmayanlardan seçilmesidir. Hayaletler, kendi dünyalarýndaki inançsýzlarýn bu küstahlýklarýný ve zayýflýklarýný cezalandýrýyorlardýr sanki. Onlarýn inançsýzlýðýný bir zaaf kýlan þey, hangi dünyada bulunduklarýnýn farkýnda olamamalarýdýr.
Çoðunluðun hayaletlere inandýðý bir dünyada, dünya hayaletlerindir ve onlara inanmayanlar farkýnda deðilseler de ilk kurbanlar olmayý seçmiþlerdir.


•••


Biz uzun zamandýr hayaletlere inanýyoruz aslýnda. Modern-Postmodern bir sürü hayalete ve onlarý çoðaltan dünyaya... Ýlerleme’nin tarihi zorunluluk olduðuna, savaþlarýn (acý ama) kaçýnýlmazlýðýna, sefaletin ve açlýðýn (yine üzücü ama) önlenemez olduðuna, üretimin sürekliliðine, kapitalizme, teknolojik mucizelerin hayatý ne kadar da kolaylaþtýrdýðýna, dinin bizi geri býraktýðýna, silahlanmanýn lüzumuna, devlet tümüyle elini çekerse ekonomimizin düzeleceðine... Bütün bunlara, “hayalet-þey”, görünürlük kazandýran onlarýn bölgesinde bulunmamýzdýr.

Dünyanýn üstünde bir hayalet daha dolaþýyor: Küresel terörizm...

Terör, yaþadýðýmýz dünyanýn gerçekliðinin bir parçasý; ama onu tam da “bu dünya”dan kýlan þey, gerçeküstü dokusunun bu dünyayla uyuþmasýdýr. Terörün yaþandýðý “an”, olaya þahit olanlarýn bakýþlarýndaki dehþet gerçeküstü bir dünyaya aittir ve o dünya, bu dünyadýr. Atom bombasýný atanlarýn, kurbanlarýnýn kaçýný tanýdýðýný sormak çok mu provakatif olur? Benzer türden travmatik deneyimlerin yol açtýðý kýrýlma, tam da hayaletin göründüðü ana eþlik eder.

Ýstanbul’da beþ gün arayla peþpeþe patlayan bombalar, hayaletin bizim odamýza girmeyeceði yönündeki boþ umudu parçaladý. Onca can kaybýnýn ve yüzlerce yaralýnýn verdiði acýyla, harabeye dönmüþ sokaklarýn ortasýnda bu “çýðýrýndan çýkmýþ zaman”ýn dýþýnda kalamayacaðýmýz hatýrlatýldý. Küresel terörün niçin Türkiye’yi hedef seçtiði, saldýrýlan mekanlarýn taþýdýðý sembollere bakýlarak aslýnda Türkiye’nin deðil Ýngiltere ve Ýsrail’in hedef alýndýðý üzerine çok konuþuldu, tartýþýldý. Öte yandan bu terör saldýrýlarýndan hemen her kesim iþine gelen anlamý çýkarmakta fazla zorlanmadý: Amerika-Ýngiltere ittifaký, yürüttükleri teröre karþý savaþýn ne kadar haklý gerekçelere dayandýðýnýn bir kere daha ispatlandýðýný dillendirdiler. Ýsrail, yeryüzünde eleþtirilemeyecek tek devlet olma ayrýcalýðýna eriþme niyetinde son derece ýsrarlý: Sinagoglarýn bombalanmasýndan, özellikle Avrupa’da yükselen antisemitizm dalgasýnýn Ýsrail’in politikalarýna yapýlan eleþtirilerden kaynaklandýðý gibi bir sonuç çýkarabildi*

Gözlerimizi Türkiye’ye çevirdiðimizde özellikle öne çýkan-buna þaþýrmalý mýyýz?-terörün bizatihi bir hesaplaþma alanýna dönüþmesiydi. Terörün adýnýn konulmasý konusunda siyasî iktidarýn gösterdiði hassasiyet ya da çekince (artýk hangisini seçerseniz) üzerinden baþlatýlan tartýþma, küresel terörizm adlandýrmasýnda “küresel”in taþýdýðý alt-anlam olarak “Ýslamî” vurgusuna yönelikti. Açýkça þöyle denilmesi isteniyordu: “Bu, Ýslamî (veya Ýslamcý) terördür.” Böyle bir adlandýrmanýn, içerdiði problemli yaný göz ardý etsek bile, nasýl teröre karþý yeni ve farklý bir çözüm sunduðu son derece þüpheli. Zaten vurgunun giderek “terör”den “Ýslamî” kelimesi üzerine kaymasý ve “bu kadar demokrasi bize fazla” komikliðine varan otoriterci söylemler, iþin hangi noktaya varabileceðini göstermesi bakýmýndan yeterli ipucunu veriyor.

Terörün bir insanlýk suçu olduðu hususunda kimsenin tereddütü yok. Yine de, nedenlerin terörü asla meþrulaþtýramayacaðýnýn baþtan kab°l edilmesi ve söylenmesi gerekiyor. Çünkü nedenlerin bir tür meþrulaþtýrma iþlevi görmeleri her zaman mümkündür ve bu noktadaki açýk tehlike, fikri bir uyanýklýðý korumayý zorunlu kýlar. Radikal gazetesinden Turgut Tarhanlý’nýn söyledikleri bu açýdan önemliydi: “Terör eylemi, bir yöntem olarak belli bir siyasetin aracý veya bir fikrin ifadesi olarak kullanýlmaya çalýþýlsa bile, onu tanýmlama konusundaki tutumumuz berrak olmak zorunda. Ve bu tutum, nedenler üzerine deðil, sonuçlar üzerine inþa edilmek zorunda. O sonuçlar, zihin, beden ve çevrenin tahribatýndan baþka bir anlam taþýmýyor.” (25.11.2003) Tarhanlý’nýn bu görüþüne katýlmakla birlikte, terörün nedenleri üzerinden yapýlan her eleþtirel analizi de terörü meþrulaþtýracak bir giriþime indirgeyerek suçlayamayýz. Çünkü bu, bir akýl tutulmasýna teslim olmayý beraberinde getirir. Dikkat edilmesi gereken, baþtan bir yöntem olarak terörün reddedilmesidir.

Terörün, insanlar üzerinde korku ve dehþet duygusu uyandýrýp, bu duyguyu canlý tutarak toplumlarýn hayat tarzlarýný deðiþtirmeyi amaçladýðýný biliyoruz. Bu çerçevede hemen her terör eylemi bir zihniyete, bir ideolojiye yaslansa da, giderek kaçýnýlmaz biçimde bu ideolojiyi “kendisi için” araçsallaþtýrýr. “Eþitlik”, “Özgürlük”, “Baðýmsýzlýk” gibi kavramlar terörizmin yapýlanmasýnda ideolojik birer referans noktasý olarak hizmete koþulabilirler. Ama buna bakýlarak Eþitlik, Özgürlük, Baðýmsýzlýk gibi evrensel kavramlarýn kör bir þiddeti önkoþul olarak içerdiði iddia edilemez.

Küresel terörizm denen “þey”in , söylem düzeyinde Ýslamî kavramlarý (“Þehitlik”, “Cihad”...) öne çýkarýþýna bu açýdan bakýlmazsa, Ýslam’ýn terörü meþrulaþtýrdýðý gibi son derece sakat bir yargýya varmak mümkündür ve böyle bir yargý, yalaný hakikat düzeyine yükseltmek olacaðý gibi, terörizmin, “kendisi için” olan yapýlanmasýný gözden kaçýrmak anlamýna gelecektir. Ne yazýk ki süregiden tartýþmalarda bunlarý gözeten bir mutabakat noktasý þekillendirilemedi. Bunun yerine basit çýkar hesaplarý ve kemikleþmiþ önyargýlar tartýþmalarýn odaðýna yerleþiverdi. Ýslam’ý, kendi hayat tarzlarýný tehdit eden, gerekirse þiddete baþvurmaktan kaçýnmayacak siyasî bir proje zannedenler, teröristlerin, eylemlerini Ýslam adýna yaptýklarýný ileri sürmelerinden, görüþlerini haklý çýkaran bir ispat olarak faydalanmayý tercih ettiler. Bu tavrýn, onlarý teröristlerin istediði zemine kaydýracaðýný görmediler ya da görmek istemediler.

Ýslam’ýn terörle uyuþup uyuþamayacaðý konusunda tereddütleri bulunanlar için, Ýslam’ýn bir din olarak gönderildiði ve yayýldýðý ilk dönemlerde Hz. Peygamber’in (s.a.v.) ve Müslümanlarýn, maruz kaldýklarý çok aðýr koþullarda bile teröre benzer, kör þiddet içeren hiçbir davranýþa ve yönteme sarýlmamalarý aslýnda yeterince ikna edici olmalýdýr. Onlar bunu herhangi bir çýkarcý stratejiye dayanarak benimsememiþ deðillerdi. Haksýz yere bir insaný öldürmeyi, kâinatý öldürmekle eþ tutan ve insanlara hakikati tatlýlýkla, güzel sözle teblið etmeyi emreden Rab’lerine itaat ediyorlardý.

Uçaklarý ve bomba yüklü araçlarý binalara yönelten zihniyetin köklerini anlamak için bakýþlarýmýzý zamanýmýza, hayaletlere inanýlan ve onlarý üreten bu dünyaya çevirmemiz gerekiyor. Nerede yaþadýðýmýzý düþünmeye baþlamamýz az þey sayýlmaz.
Bunca savaþýn, terörün, ölümlerin yaný sýra müslümanlar açýsýndan acý verici bir baþka þey de, çok zengin ve geniþ anlamlar ihtiva eden ve bizce mukaddes olan kavramlarýn yoz bir dile terk edilmesine seyirci kalmak olacaktýr. Ýngiliz entelektüel John Berger, zorbalýðýn ve yalanýn tahakkümüne boyun eðmek istemeyen insanlara “Kelimelerinizi kurtarýn!” diye haykýrýyordu. Müslümanlar bu çaðrýnýn dýþýnda deðiller.


SONSÖZ

Türkiye’de terör olaylarýnýn yaþandýðý günlerde ABD Baþkaný Ýngiltere’yi ziyaret ediyordu. Bush, Londra’da meydanlarý dolduran ve sayýlarý ikiyüzbini bulan savaþ aleyhtarýnýn yoðun protestosuyla karþýlandý.

21 Kasým 2003 tarihli The Guardian gazetesinin baþyazýsýnda þu sözler yer alýyordu: “Terörizmle savaþ meselesi, “Onlar bizi öldürmeden biz onlarý öldürelim”e indirgenemez. Bu söylem bir politika deðil olsa olsa þiddete teslim olmaktýr... Batý’nýn baþarýsýzlýklarýnýn dürüstçe kab°l edilmesi barbarlýða boyun eðmeyi gerektirmiyor. Teslim olmamalýyýz. Ancak yoðunlaþan küresel krize daha zekice, daha az çatýþmacý, ortak bir Doðu-Batý yaklaþýmý þart.”

Bu örnekler, ne olursa olsun insanlarýn þiddet karþýsýndaki direniþlerinin kýrýlmayacaðýný göstermesi bakýmýndan önemli.

Tarih, hâlâ þiddetin kendini evinde hissettiði bir dünyayý olumluyor olabilir. Ama “dýþarýda” olanlarýn ümitlerini koruyan þey de her zaman “bir baþka ev”in mümkün olduðuna duyduklarý inançtýr.



*Ýsrail’in Filistin’de uyguladýðý devlet terörüne duyulan öfkenin, antisemitizm gibi bir ýrkçýlýk belasýna dönüþebilme tehlikesi mevcuttur elbette ve bu geçiþkenliðin önlenmesi için çok hassas bir eleþtirel dilin kullanýlmasý gerekli görünüyor.
(1) Walter Benjamin,“Son Bakýþta Aþk”, çev: Nurdan Gürbilek-Sabir Yücesoy, Metis, Ýstanbul, 2001, s.43
(2) Slavoj Zizek, “Ýdeolojinin Yüce Nesnesi”, çev: Tuncay Birkan, Metis, Ýstanbul, 2002, s.194

Hedefi Vuranlar, Hedefe Vurulanlar
 

Yalnýzca hedeflerinin esiri olmayanlar hedefi vurabilirler...


HEPÝMÝZ, hayatýmýzýn bir döneminde, gelecekle ilgili ‘ne yapmak istiyorum?’ sorusunu kendimize sorarýz. Cevaplarýmýz hayatýmýzýn akmasýný istediðimiz yönünü iþaretler. Ýnsanýn bir hedef seçmesinde ve ona ulaþmak için çalýþmasýnda kötü bir yan yoktur. Önemli olan onun karþýsýndaki tavýr ve konumdur ki, bu da insanýn hayata verdiði anlamdan baðýmsýz deðildir. Hayatý kendilerine verilmiþ bir emanet olarak gören insanlarýn seçtikleri hedefe ulaþma çabalarý, er ya da geç maksadýný bulan bir çaba olacaktýr. Çünkü, yalnýzca hedeflerinin esiri olmayanlar hedefi vurabilirler.

Bir de hedefe vurulanlardan söz etmek gerekiyor. Bugün, “Hedefime ulaþmak için çok çalýþtým ve sonunda baþardým” sözü, bilincini hakim sosyo-ekonomik ve kültürel yapýnýn biçimlendirdiði bireylerin kendileri için kurguladýklarý özel bir filmin mutlu son sahnesini tamamlýyor. Baþarýlý ve zengindirler, dünya tüm vaatkârlýðýyla önlerinde açýlýyordur, zirvededirler, stadyumlardan, konser salonlarýndan, sahnelerden kendileri için alkýþlar yükselmektedir, ‘first class’ bir yaþantýnýn canlý renkleri gözbebeklerine yansýyordur. Bu fantazi sahneleri, ünlü psikanalist Lacan’ýn ifadesiyle, ‘gerçeðin geri döneceði’ travmatik âna kadar bireyi motive etmeyi sürdürecektir. ‘Hedefine kilitlenmiþ olma’nýn çaðrýþtýrdýðý o tehditkâr anlam, ‘imha’; hedefine varmak için incelikli planlar kuran, tuzaklar hazýrlayan, stratejiler geliþtiren kiþinin kendi hayatý için biçtiði rolle sonunda örtüþecektir.

Kendimize neyin peþinde olduðumuzu sormanýn zamaný gelmedi mi? Neyin peþinde olursak olalým, neyi hedeflersek hedefleyelim, bizden talep ettiði þey aynýdýr: hayatlarýmýz. Uðrunda nice hayatlar harcanmýþ hedefler, ayný açgözlülükle bizden de hayatlarýmýzý talep ediyorlar. Baþarý, servet, kariyer, þöhret ... Ýnsanlar ölüyor, ama hedefler kalýyor.

Yalnýzca hedefleri için yaþayan insanlar oduðumuzda, bizi hedefimizden uzaklaþtýracaðýný, ona ulaþmamýzý engelleyeceðini düþündüðümüz herkese ve herþeye düþmanca bakarýz. Dostluklarýmýz hedef dostluklarý olur. Menfaat üzerine iþleyen iliþkiler kurarýz. Ferâgat, baðýþlama, cömertlik, yardýmlaþma gibi, yaþamayý mümkün kýlan her iyi haslet zýtlarýyla yer deðiþtirir. Bu kötülük, istilacý özelliðiyle toplumun tüm dokularýna yayýlýr ve bütününü çürütür.

Mesele, hedefin büyüklüðü-küçüklüðü ile çok da ilgili deðildir aslýnda. Belirleyici olan, bizim hedefimize yüklediðimiz anlam ve o hedefe yürürken insanî ve imanî deðerleri çiðneyebilmeyi rahatlýkla göze alýþýmýzdýr.

Hedefi vuralým derken, hedefe vurulmaktan sakýnmamýzda fayda var.

http://www.hurriyet.com.tr/_yazarlar/images/2b.jpg Bir varil görürseniz...

BAÞKOMÝSER, memurlarý toplayýp gerekli talimatý verdi:

"Arkadaþlar... Polis teþkilatý memleketin huzur ve asayiþini teminle mükelleftir. Þüpheli varil görüldüðünde derhal iþlem yapýlacak. Sayýn Valimiz Muammer Bey ve Sayýn Emniyet Müdürümüz Celalettin Bey'in emirleriyle bir varil görüldüðünde..."

Polisler sordular:

"Yakaladýðýmýzda karakola mý celp edelim amirim?.."

"Kimi?.."

"Varili..."

"Eee tabii..."

"Ya kaçarsa?.."

"Varil kaçar mý ulan?.."

"Bu kadar gizli iþi tek baþýna becerdiðine göre demek ki ne variller vardýr..."

"O zaman önce ayaðýna ateþ edilecek..."

"Varilin?.."

"Eeee tabiii... Kaçtýðýna göre demek ki ayaðý var..."

*

Vatandaþlar da "Burada bir varil var, öyle karþýda duruyor" ihbarlarýyla katkýda bulundular.

Polis o varillere de el koydu.

Çarþý esnafý ise "Bizim çöp bidonumuzu kim almýþsa, onun..." þeklinde açýklama yaptý.

*

Çevre Bakaný da her varil bulunduðunda koþtu. Medya da koþtuðu için bakan varillerin baþýnda özlü konuþmalar yaptý:

"Bu varil..."

Çevre Bakaný olarak atýk varilleri yeni gördüðünden aklýna kuþ gribi konuþmasý geldi. Varillerin uçamamasýna caný sýkýldý, yeniden aldý:

"Bu varil..."

Sonunda yakaladý:

"Bu varil, gördüðünüz gibi tehlikeli duruyor..."

Herkes dönüp varile baktý.

O ise aklýna Çanakkale Harbi'ni getirip, heyecanlanarak adeta haykýrdý:

"Arkadaþlar....."

Uyuklamakta olan Vali ile Emniyet Müdürü, bu sese "Buyrun beyefendi..." diye koþtular.

*

Ve kazdýkça yeni yeni variller çýkýyor.

Kazdýkça topraðýn altýna gömülmüþ, tehlikeli, atýk, çürümüþ biz çýkýyoruz.

Týpa Yeni Umut Iþýðý
 

Ýnsan vücudunda çok aðýr hastalýklara yok açabilen bir grup molekülün, yakýn zamanlarda, kanser dahil birçok ciddi hastalýk için bir ümit ýþýðý sunduðunu biliyor muydunuz?


Ýþte, derdin içinden çýkýp gelen bu dermanýn ilginç öyküsü...


PORFÝRÝLER, porfirin adlý pigmentlerin deride, diþlerde, ve kemikte birikmesiyle kendini gösteren bir hastalýk grubudur. Birçok porfirin, karanlýkta zararsýz iken, ýþýkla aktive olup eritici, âdeta et yiyen canavarlara dönüþür. Tedavi edilmediðinde, bu durum çok aðýr hastalýklara yol açar. Bunlardan birisi olan konjenital eritropoetik porfiride, hastanýn kulaklarýnda ve burnunda, ayrýca dudaklarda ve diþ etinde erime olur. Deride pigmentasyonlar oluþur ve deri renginde beyazlaþma görülür. Bu hastalar, gündüz dýþarýda dolaþamazlar.

Bilim adamlarý, bu aðýr hastalýðýn çaresini bulmaya çalýþýrken, porfirinlerin týpta faydalý birer araç olarak da kullanýlabileceðini keþfettiler. Porfiride sözkonusu olan ve bugün fotodinamik tedavide kullanýlan moleküllerin, fotosentez, oksijen taþýnmasý gibi oldukça önemli fonksiyonlarý mevcuttur. Porfirinlerin karbon ve azottan bir halka yapýsý vardýr ve bunun ortasýndaki boþluða da demir veya magnezyum gibi metal iyonlarý yerleþir. Bu metal iyonlarý, porfirin halkalarýna düzgün yerleþtiklerinde, biyolojideki en önemli enerji üreten iþlevlerin baþlamasýna vesile olurlar. Nitekim, fotosentezde güneþ ýþýðýný alan bitki pigmenti olan klorofil, bir porfirindir. Kanda oksijen taþýyan hemoglobin adlý proteinin de merkezindeki kýsmý bir porfirindir. Ayrýca birçok önemli görevi üstlenen enzimler de porfirinlerdir.

Iþýða hassas reaksiyonlarýn çok faydalý bazý yönleri, Eski Mýsýr’dan beri bilinmekteydi. Örneðin, bazý çekirdek ve meyvelerde bulunan psoralen adlý maddeler binlerce yýldýr bazý cilt hastalýklarýnýn tedavisi için kullanýlmaktadýr. Sedef hastalýðýnýn ve vitiligo’nun tedavisinde kullanýlan psoralenler, ýþýkla aktive olunca, hastalýklý bölgedeki çoðalan hücrelerin DNA’larý ile reaksiyona girip bu hücrelerin ölümüne yol açarlar. Psoralenlerin bu özelliðinden çok etkilenen bazý bilim adamlarý, bu maddelerin ultraviyole ýþýðý ile aktive olduðunu gösterdikten sonra, bunu deðiþik cilt hastalýklarýnýn tedavisinde kullanmaya baþlamýþlardýr.
Porfirinler, cilt hastalýklarý dýþýnda, bazý tümörlerin tedavisi için de bir süre kullanýlmýþ ve ýþýkla aktive olan porfirinlerin tümör hücrelerini öldürmesiyle tümörlerde gerileme tesbit edilmiþtir. Ki, þu anda bilinen porfirinler tamamen tümörleri yok etmeyi baþaramasa da, daha etkili ve vücuttan kolay atýlan porfirinleri bulabilmek için çalýþmalar devam etmektedir. Nisan 2000’de ABD’de verteporfin adlý böyle bir ilaç onay almýþtýr. Ancak bu ilaç kanser için deðil, yaþlýlýða baðlý körlüðün engellenmesi için kullaným onayý almýþtýr. Bazý yaþlýlarda görülen ve körlüðe yol açan maküler dejenerasyonda gözün arkasýndaki retina tabakasýnda oluþan anormal damarlaþmalar zamanla körlüðe yol açabilmektedir. Damardan verilen verteporfin, dakikalar içinde hýzlý geliþen bu anormal damarlarda toplandýktan sonra göze verilen kýrmýzý ýþýkla aktive olup, normal retina dokusuna zarar vermeden, anormal damarlarýn geliþmesine ve dolayýsýyla körlüðün oluþmasýna engel olabilmektedir.

Kalpteki daralan koroner damarlarýn açýlmasýnda da porfirinler kullanýlmaya baþlanmýþtýr. Iþýk verebilen bir balon kateteri ile hastalýklý damara ulaþýlýnca, o sýrada damara verilen porfirinler ýþýk etkisiyle aktive olup hastalýklý bölgedeki daralmaya yol açan plaklarýn erimesine yol açmaktadýr. Bu konudaki ilk insan çalýþmasýnýn sonuçlarý Amerikan Kalp Akademisi’nin 2002 Eylül’ündeki yýllýk toplantýsýnda Harvard Üniversitesi’ndeki araþtýrmacýlar tarafýndan sunulmuþtur.

Porfirinlerin özellikle aktif ve çoðalan hücrelerde birikmesi, bu maddelerin baþka hastalýklarda da kullanýlmasý ihtimalini akla getirmektedir. Enfeksiyon hastalýklarýna yol açan bakterilerin öldürülmesi için de porfirinlerin kullanýlmasý ihtimali ortaya çýkmýþtýr. Gram negatif bakteriler, antibiyotik tedavisine dirençli, yok edilmeleri kolay olmayan bakterilerdir. Porfirinlerin ise karmaþýk bir hücre duvarý yapýsý olan bu bakterilerin içine girmesi mümkün deðildir.

Ancak son yýllarda Harvard Üniversitesi’ndeki araþtýrmacýlar lizin aminoasit zincirini bir porfirine ekleyerek bu zincirin bakteri duvarýný aþabilme özelliðinden faydalanýp porfirinleri de bakteri içine sokmayý baþarabilmiþlerdi. Tabiî ki ýþýkla harekete geçen porfirinler bakterilerin yok edilmesini de saðlamýþlardýr.

Baðýþýklýk sistemi hastalýklarý, AIDS, kan kanserleri, organ nakli reddi gibi hücrelerin hýzlý çoðaldýðý hastalýklarda porfirinlerin faydalý roller üstlenebileceði düþünülmektedir. Kýsacasý, ýþýkla harekete geçen bu ilginç moleküllerin ileride çok daha fazla iþimize yarayacaðý anlaþýlýyor.




Kaynak:“New Light on Medicine,” Nick Lane, Scientific American, Ocak 2003.

Terörizm Nedir?

Son zamanlarda popülerleþmesinin de etkisiyle neredeyse sayýsýz denebilecek kadar çok terörizm tanýmý yapýlmýþtýr. Hepsinin ortak noktasý terörü yasadýþý ve istenmeyen bir olgu olarak tanýmlamasýdýr. Kural tanýmaz oluþu, acýmadan, suçlu-suçsuz, sivil-silahlý ayýrýmý gözetmeksizin saldýrmasý da bir diðer özellik olarak sayýlýr. Vahþet ve kan dökücülük... dehþet verici eylemler... Liste daha da uzatýlabilir.

Neredeyse tüm kötülükler ve olumsuzluklar teröre ve teröristlere yüklenir.

Bu açýdan bakýldýðýnda sanki terör bizim dünyamýzýn bir parçasý deðildir. Terör, bu dünyadan uzaklardan, adeta bir tür ‘karanlýklar dünyasý'ndan gelmiþtir. Bu nedenle teröristler resmedilirken karanlýk ve çirkin yüzler tercih edilir. Hatta çoðu kez teröristin yüzü veya gözü dahi gösterilmez. Teröristin de insan olduðu, terörün de bir insan faaliyeti olduðu görmezden gelinmek istenircesine, terör ‘karanlýk', ‘canavar', ‘þeytan', ‘kötülüklerin kaynaðý' gibi son derece soyut ve varlýðý tartýþmalý tanýmlamalarla anlatýlmaya çalýþýlýr:

Örnek verecek olur isek terörü bir tür ‘canavar' olarak nitelendiren, ‘terör canavarý' konuþmalarýna sýkça rastlanýr. Her þeyin ‘canavarý'ný bulan ülkemizde bu durum alýþýldýk olsa bile tüm dünyada insanlarýn ortak eðilimlerinden biridir, terörü bir canavar olarak lanse etmek.[1] Bir sorunu ‘canavar' olarak sunmak sadece teröre özgü de deðildir. Ýlk çaðlarda olduðu gibi bugün de insanlar açýklayamadýklarý, çözemedikleri sorunlar karþýsýnda ‘canavar' üretmeyi alýþkanlýk haline getirmiþlerdir ve denebilir ki en az ilk çaðlardaki kadar modern zamanda da canavarlar bulunmaktadýr: Örneðin enflasyonun, uyuþturucunun ve trafik kazalarýnýn ‘canavar' sýfatýyla adlandýrýlmasý Türkiye'de sýkça baþvurulan bir yoldur. Dikkat edilirse ‘canavar' aslýnda var olmayan bir yaratýktýr ve insan aklý sýkça çözemediði, tanýmlayabildiði sýnýrlarý aþan sorunlarý bu þekilde açýklamaya çalýþýr. Terörden uyuþturucuya kadar sorunlarý ‘canavar' sýfatý altýna almak ilk aþamada bizleri sorundan uzaklaþtýrýr, adeta yabancýlaþtýrýr. Baþ edemeyeceðimiz, çözemeyeceðimiz bir sorun ile karþý karþýya olduðumuzu düþündürür. Sorunun nedeni biz deðilizdir. Sorunun kaynaðýnda bir ‘canavar' vardýr. Yani bir bilinmeyen, yani ‘bizden olmayan bir þey' vardýr. Bu sayede kendi dünyamýza ait olmasýný istemediðimiz þeyleri ‘canavar'lar sýnýfýna alarak, sorundan yabancýlaþýrýz, toplumun ve bireylerin sorumluluklarýndan kaçarýz, ya da kaçmak isteriz. Trafik canavarý örneðine bakacak olur isek sanki kazalarý yapanlar, alt yapýyý gerektiði gibi oluþturmayanlar bizler deðilmiþiz gibi ‘trafik canavarý' oluþturur, tüm suçu ona yükleriz. Böylece arkadaþlarýmýzý, ailemizi, kendimizi vs. temize çýkarýrýz.

Terör tanýmlarýnda en çok karþýlaþýlan diðer kavramlar ise ‘karanlýk', ‘þeytanilik' ve ‘kötülük kaynaðý'dýr. Terörist örgütler hep karanlýk içinde tanýmlanýr, (dark side of terror), terörist liderler ise (Terörün karanlýk ustalarý / Dark Master of Terror) olarak tanýmlanýr. Terörü þeytani bir iþ (evil) olarak tanýmlamak ise belki de en yaygýn olanýdýr.[2] Hatta baþta ABD Baþkaný George W. Bush olmak üzere siyasiler, diplomatlar ve medya, teröristlerin ‘þeytani bir iþ' yaptýklarýndan ve liderlerinin ‘þeytani kiþiler' olduklarýndan son derece emindirler. Hatta George W. Bush bunu bir adým daha ileri götürerek, ‘þeytani ülkeler ittifaký'ndan (axis of evil) dahi bahsetmiþtir.

Yani terör kötülüklerin kaynaðýdýr. O doðasý itibarýyla kötüdür. Ýyi olamaz. Çünkü iyi olur ise kendisi olamaz. Ýyi-kötü ayrýmý böylesine keskin ve kesin olunca, bu durumda geriye çok fazla seçenek kalmamaktadýr. Kötü, hiçbir tartýþma ve anlamaya gerek olmaksýzýn yok edilmelidir. Terörün nedenleri, kaynaklarý, yöntemleri vb. önemli olmakla birlikte aslolan onu yok etmektir ve bu da ancak onun anladýðý dille, yani þiddet kullanýlarak gerçekleþtirilebilir.

Toplumsal Bir Belirti Olarak Terörizm

Nasýl ki terör tanýmlarýnda kliþe kelimeler kullanýlýr ise, bir terör saldýrýsýnýn ardýndan gelen açýklamalar da kliþeler ile doludur:

"Terör ile hiçbir yere ulaþamazlar", "terör ile mücadelemizi kazanacaðýz", "terörü amaç olarak seçenler çýkmaz bir yoldadýrlar ve kaybetmeye mahkumdurlar".

Oysa ki gerçek sanýldýðý ve söylendiði kadar yalýn ve basit deðildir.

Teröristin kaybedeceði önemli bir noktaya kadar doðru olabilir. Terörü yöntem olarak seçmiþ olan kiþi veya kiþiler kaybedeceklerdir, çünkü kaybedenler arasýnda yer aldýklarýný, kaybedecek baþka bir þeyleri olmadýðýný düþündükleri için teröre baþvurmuþlardýr. Diðer bir ifadeyle terör örgütleri zaten baþlangýçta bir tür ‘zayýflar klübü' gibidir. Eðer fikren ve fiziksel olarak güçlü olsalar ve sistem içinde barýnabilseler idi terörü seçme ihtimalleri oldukça düþük olurdu. Fakat söz konusu olan terörizm ise kazanmak ya da kaybetmekten bahsedilemez. Çünkü terörizm ne kazanýr, ne kaybeder. Terörizm sizin baþ edebileceðiniz bir rakibiniz deðildir. Terörizm belli þartlarýn oluþmasý halinde ortaya çýkar, o þartlar kaybolunca da biter. Fakat bu bitiþ sonsuza dek olmaz. Siz onu davet etmedikçe, onun için uygun þartlarý oluþturmadýkça gelmez. Dolayýsýyla eðer terörizm toplum olarak yaþamýnýza giriyor ise bilerek ya da bilmeyerek onu davet eden de sizlersiniz demektir.

Terörizm biraz önce özetlemeye çalýþtýðýmýz algýlamalarýn ötesindedir. Bir canavar deðildir, bir þeytan deðildir. Yok edebileceðiniz, alt edebileceðiniz bir hasým da deðildir. Terörizm aslýnda bir belirtidir, bir semptomdur. Bir þeylerin ters gittiðini sizlere haber veren bir ipucudur. Nasýl ki insan vücudunda ters giden geliþmeler ‘aðrý' yoluyla haber verilir, toplumsal sorunlarýn ‘aðrý'larýndan bir tanesi de terörizmdir. Özellikle kitlesel düzeylere ulaþmýþ bir terör hareketi, o toplumda çok ciddi sorunlarýn olduðunu gösterir. Týpký vücuttaki aðrýlarda olduðu gibi sosyal sorunlarý gösteren aðrýlarda da tek bir çeþit yoktur. Bu nedenle terör olaylarý tek bir kalýp ile ele alýnamaz. Her terör olayý için deðiþmeyen, sabit nedenler sayýlamaz. Baþ aðrýsý, karýn aðrýsý, diþ aðrýsý nasýl birbirinden çok farklý sorunlara iþaret etmektedir, terörün çeþitleri de toplumdaki çeþitli sorunlara iþaret eder. Bu noktadan bakýldýðýnda terörün bizatihi kendisi ile mücadele anlamsýzdýr.

Nasýl ki bir baþaðrýsý ile inatlaþmak, onu yenmenin yolu deðildir ve aslýnda bu mümkün de deðildir, salt terörizm ile mücadele de mümkün ve doðru deðildir.

Bu demek deðildir ki býrakalým terör olaylarý devam etsin...

Elbette hayýr.

Nasýl ki baþaðrýsý, mide aðrýsý için aðrý kesici alýnýr, terörizm için de aðrý kesiciler vardýr:

Terörizmin aðrý kesicisi güvenlik güçlerince yapýlan erken müdahalelerdir. Salt polisiye ve askeri operasyonlar tamamen aðrý kesici niteliðinde müdahalelerdir. Fakat gözden kaçýrýlmamasý gerekir, hiçbir aðrý kesici kalýcý hastalýklarý gidermez. Sadece acýnýn ve sorunlarýn gizlenmesine yarar. Rahat geçirilen bir gecenin ardýndan daha þiddetli aðrýlar vardýr. Eðer bir mide rahatsýzlýðý var ise, veya beyinde bir tümör, aðrý kesiciler yarardan çok zarar verir ve sorunun giderilmesini engeller, gerçek nedenlerin tespitini geciktirir. Benzeri bir þekilde terör olaylarýna yalnýzca güvenlik güçleri ile gitmek sadece sorunu görmezden gelmemize yol açmaz, ayný zamanda sorunun derinleþmesine ve baþ edilemez bir hale gelmesine de neden olur.

Vücut-toplum benzetmesinden hareket eder isek, terörizm toplumdaki sorunlarý anlamada güçlü bir belirtidir ve erken teþhis edilmesi halinde bu sorunlar çok daha kolay bir þekilde çözülebilir. Bu noktada unutulmamasý gereken terörizmin toplum olarak bizlerin yaptýðý hatalarýn bir sonucu olduðudur. Suçu insanýn doðasýndaki kötülüðe veya bilinmez bir yaratýða yüklemek ve ardýndan sadece güvenlik güçleri ile þiddeti þiddet ile bastýrmaya çalýþmak sorunu çözemez. Sorun çok daha derinlerdedir. Belki siyasi sistemde, belki ekonomik yapýda, belki de kültürel ortamdadýr. Çoðu kez de onlarca farklý alana kök salmýþtýr. Diðer bir ifade ile terörizm bir güvenlik sorunundan çok siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel ve bunun gibi diðer alanlardan kaynaklanmaktadýr. Hal böyle olunca terörizm ile mücadelede güvenlik merkezli yaklaþým daha baþýndan eksik kalmaktadýr. Sosyal, ekonomik ve siyasi boyutlarý noksan bir terörle mücadele yaklaþýmý aslýnda terörle mücadele deðil, sorunu geciktirme ve derinleþtirme operasyonu anlamýna gelir.

Terörle Mücadele-Teröristle Mücadele

Unutmamak gerekir ki terörist ile mücadele terörü sona erdirmeyebilir. Ne kadar çok terörist öldürürseniz öldürün, ne kadar çok terör örgütünü çökertirseniz çökertin terörizm týrmanabilir. Öldürdüðünüz her terörist yeni teröristlerin doðmasýna yol açabilir. Bu baðlamda terörizmle mücadele etmenin ilk önceliði teröristle fiziki olarak, þiddet kullanarak mücadele etmek deðildir. Terörizmi gidermeye çalýþýrken ilk öncelik toplumsal ihtiyaçlar olmalýdýr. Halkýn düþüncesi, medyanýn doðru kullanýmý, ekonomik ve sosyal araçlarýn terörü kesmek için kullanýlmasý, eðitim ve kültürün birer araç olarak devreye sokulmasý gerekir. Bunlar kliþe sözler ve hamasi nutuklar olarak deðerlendirilebilir. Hatta ‘güvercin' görüþü olarak da deðerlendirilebilir. "Okul açarak terör mü önlenirmiþ", "hastane yaparak bombalar mý dururmuþ" denebilir. Bu tespitler kýsmen doðrudur da. Fakat terörde bahsettiðimiz metod hakkýnca uygulanmýþ deðildir. Ne yazýk ki sadece ülkemizde deðil, diðer ülkelerde de terörden çok teröristle mücadele edilmiþtir. Gerçek ameliyatlar ve önleyici çalýþmalardan çok pansumanlar ve aðrý kesiciler ile yetinilmiþtir. Terörle mücadele ‘Devlet-Terörist' zýtlýðý içinde deðerlendirilmiþtir. Buna karþýn teröristler ve terör örgütleri belki de reflekssel bir hareketle devletten çok halký ikna etmeye çalýþmýþtýr. Bunu bazen güzellikle, bazense biraz önce bahsettiðimiz toplumsal sorunlarý kullanarak yapmýþtýr. Tüm bunlara ek olarak terörist devletin sorunu ‘Devlet-Terörist' zýtlýsý olarak görmesinden son derece memnundur. Çünkü bu sayede yavaþ yavaþ kemireceði bünyeye devlet ile eþit bir güç olarak girmektedir. Devleti kendi istediði alana çekmiþ olmaktadýr.

Ahýska Davasýna Kim Sahip Çýkacak?




Ahýska Türkleri meselesi ve Ahýska bölgesinin statüsü sorunu son dönemde gündemi yoðun olarak iþgal ediyor. Özellikle Bakü-Tiflis-Ceyhan Boru hattýnýn geçen yýl faaliyete geçmesi ile birlikte özelikle Ermenistan’ýn Ahýska bölgesine karþý duyduðu ilgi katlanarak artmaya baþladý. Önümüzdeki günlerde Ahýska Ermenilerinin Ermenistan tarafýndan kýþkýrtýlmalarý sonucu Gürcistan’da yeni ve ciddi bir sorunlar dönemi baþlayabilir.

Bu noktada sorunun Türkiye’yi ve Ahýska Türklerini ilgilendiren boyutuna deðinmek gerekmektedir. Bilindiði üzere Ahýska Türklerinin anavataný bugün Gürcistan sýnýrlarý içersinde yer alan ve Cevahetya olarak anýlan bölgedir. Ahýska Türklerinin anavatanlarýndan 1944 yýlýnda sürülmeleri bu halkýn hafýzasýndan hiç silinmemiþ ve bugüne kadar canlý bir iz olarak yaþamaya devam etmiþtir. Ahýskalýlar bu tarihi acýyý nesilden nesile aktarmýþlar ve bir gün ana vatanlarý olan topraklara dönme umuduyla yaþamaya devam etmiþlerdir.

Ahýskalýlarýn bir bölümü geçtiðimiz bir kaç yýl içinde Türkiye’ye yerleþmiþ ve Anavatanlarýna dönüþ yapacaklarý günü Türkiye’de beklemeye baþlamýþlardýr. Aradan geçen zaman içinde Türkiye’de Ahýskalýlar adýna birçok dernek kurulmuþ ve bu dernekler bu “vatansýz” insanlarýn sorunlarýný Türk insanýna ve Türk devletine anlatma görevini üstlenmiþlerdir. Türkiye Cumhuriyeti Devleti de bu noktada üzerine düþeni yapmýþ ve bu topluluða en azýndan büyük bir devletin sahip çýktýðýný dünya kamuoyuna göstermiþtir.

Son dönemlerdeki geliþmeler Ahýska Bölgesinin yeni sorunlara gebe olduðunun iþaretlerini vermektedir. Burada kamuoyunun gözünden kaçan bir durum var ve kanaatimizce bu durumun aydýnlatýlmasý gerekiyor. Sorunun tarihsel olarak muhatabý Ahýska Türkleridir ve bu topraklar Ahýskalýlarýn ana yurdudur. Bu gerçek, bugün Gürcistan devleti dahil bütün dünya tarafýndan kabul edilmekte ve kimse buna itiraz etmemektedir. Ahýskalýlarýn bu haklý davalarý her fýrsatta hem Türkiye’de faaliyet gösteren dernekler tarafýndan hem de Türk Devletinin yetkilileri tarafýndan yüksek sesle dile getiriliyor ve uluslararasý platformun da desteði alýnmaya çalýþýlýyor. Bu meselenin Türkiye için jeopolitik ve jeostratejik bir mesele olduðu ortadadýr. Ahýska Türklerinin, Ahýska Bölgesine yerleþtirilmelerinin Türkiye için ciddi kazanýmlar saðlayacaðý ve Güney Kafkasya’da atacaðý adýmlar için kayda deðer bir geliþme olacaðý devleti idare edenler tarafýndan bilinmekte ve bu perspektiften konuya yaklaþarak problemin çözümü için enerji sarf edilmektedir. Gerek Türkiye’ye yerleþen Ahýskalýlarýn Türkiye’deki problemlerinin çözümü gerekse Eski Sovyet Coðrafyasýnda yaþamaya devam eden Ahýskalýlarýn, yaþadýklarý ülkelerde karþýlaþtýðý sorunlar Türkiye tarafýndan dikkatle takip edilmekte ve gerektiðinde sürece müdahil olunmaktadýr. Türkiye devletinin meseleye bakýþý ve konuya yaklaþýmý genel olarak böyle bir çerçeveye sahip.

Ancak, Ahýskalýlarýn nihai olarak neyi arzuladýðý ve tercihlerini nasýl yaptýklarý hususunda ciddi tereddütlerin bulunduðu anlaþýlmaktadýr. Her sene Kasým ayýnda tekrarlanan Ahýskalýlarýn anavatanlarýndan sürgün ediliþlerini anma gecelerinde konu yeniden gündeme gelmesine ve bir çok yerde yazýlýp çizilmesine karþýn bu insanlarýn o topraklara gerçekten dönüp dönmeyeceði meselesi hala anlaþýlabilmiþ deðildir. Sovyetler Birliði döneminde ana yurtlarýna dönmeleri yasaklanmýþ olan Ahýskalýlarýn, 1991 yýlýnda SSCB’nin daðýlýþýnýn ardýndan anayurtlarýna akýn etmeleri ve bu vatan topraðý üzerine yerleþmeleri beklenirdi. Ancak böyle bir göç ne yazýk ki gerçekleþmedi. Kayda deðer bulunmayan bazý münferit yerleþmeler dýþýnda ciddi anlamda bölgeye bir Türk göçü yaþanmadý. Bunun yerine birçok insan Türkiye’ye gelerek daha “iyi þartlarda” yaþamayý bir gün birilerinin kendilerini vatanlarýna götürmelerini beklemeyi uygun buldu. Türkiye’ye geldikten sonra Ahýskalýlar hýzlý bir biçimde dernekleþmeye baþladýlar ve Ahýska davasýný sürdürme iddiasýyla devletten destek almaya çalýþtýlar. Dernekleþme çabalarýnýn baþýnda bulunan insanlarýn nitelikleri ve sergiledikleri performansýn deðerlendirilmesi yetkili ve ilgili birimler tarafýndan muhtemelen yapýlmaktadýr. Ancak iyi bilinen bir þey var. Bu da, bu derneklerin “folklorik” nitelikli “kültür ve yardýmlaþma” derneði olmadýklarý ve Türk dýþ siyasetinde önemli bir rol oynamaya baþlayan bir konunun Türkiye’deki meþru sözcüleri konumunda görüldükleridir. Bu tür organizasyonlardan beklenen misyon, dile getirdikleri davanýn amaçlarýna ulaþýncaya dek savunuculuðunu yapmalarý ve hedeflerine ulaþmak için çalýþmalar yürütmeleridir. Ancak ne yazýk ki bugün Ahýska konusu arýk Ermenilerle Gürcüler arasýndaki çekiþmenin konusu haline gelmiþ durumdadýr. Ahýska Türklerini temsil edenler ise konuya hala hukuki bir problem olarak bakmakta ve tuhaf bir iyimserlikle anavatanlarýnýn geleceðini baþka halklarýn ve ülkelerin ellerine býrakmakta bir beis görmüyormuþ gibi davranmaktadýrlar. Buna itiraz edecek olanlar elbette çýkacaktýr. Ancak Ahýskalý temsilcilerle yaptýðýmýz görüþmelerde her defasýnda onlara yönelttiðimiz “Ahýska’ya kim gidecek” sorusuna aldýðýmýz yanýtlar ortada pek de gerçekçi olmayan bir “dava”nýn olduðu kaygýsýna yol açmaktadýr. Dernek yöneticisi sýfatýyla kamuoyunda ve devlet nezdinde itibar gören bu kiþilerin sorumuza verdikleri yanýt genellikle “Rusya’da zor durumda olanlar. Ya da Azerbaycan’ýn þu bölgesinde yaþayanlar Ahýskaya dönecekler.” þeklinde olmaktadýr. Kendilerinin Ahýska bölgesine yerleþip yerleþmeyeceðini sorduðumuzda ise “hayýr” cevabýný almaktayýz. Gerekçelerini merak edip de “ peki neden ?” diye sorulduðunda alýnan yanýt ise gerçeði tüm çýplaklýðýyla ortaya koyuyor. Bölgede yaþayan Ermeniler yüzünden Ahýska’ya yerleþmek istemediklerini ayrýca Gürcistan’ýn bugün zor ekonomik þartlar altýnda bulunduðunu, ifade ediyor ve öncülüðünü yaptýklarý “davanýn” kendilerini baðlamadýðý gibi intibanýn doðmasýna neden oluyorlar.

Türkiye, þüphesiz derin bir tarihi geleneðe ve devlet tecrübesine sahiptir. Böylesine güçlü kökleri olan bir devletin, kendi sýnýrlarý dýþýnda olup bitenlere karþý sessiz kalmak yerine müdahil olmaya çalýþmasý ve yeri geldiðinde kendi menfaatlerini, sýnýrlarý dýþýnda da aramak hakkýna sahip olduðu aþikardýr. Özellikle Osmanlý hinterlandý içerisinde yer alan ülkeler ve bu ülkelerde ikamet eden Türk soylu topluluklarýn sorunlarý da bu anlamda Türkiye’nin de sorunudur ve Türkiye bu topluluklarýn davalarýna sahip çýkarak bu konudaki hassasiyetini ortaya koymaktadýr. Ahýska ve Ahýska Türkleri meselesi de bu yüzden Türkiye’yi doðrudan ilgilendirmekte ve bu bölge Türkiye’nin jeopolitik tasarýmlarý ve planlarý içerisinde önemli bir yer tutmaktadýr. Bugün, Ahýska meselesini yeri geldiðinde Gürcistan’a karþý siyasi bir koz olarak elinde tutan Türkiye, Ahýska bölgesinden sürülmüþ olan Türklerin anavatanlarýna geri dönmelerini nihai hedef olarak görmektedir. Türkiye’de faaliyet gösteren dernek ve federasyonlarýn Türkiye tarafýndan ciddiye alýnýp bu organizasyonlarýn muhatap kabul edilmeleri de þüphesiz devletin dýþ politika hedefleriyle doðrudan örtüþmektedir. Bu dernekler Ahýska Türklerinin haklý mücadelesini sonuca erdirmede yardýmcý unsurlar olarak görülmekte ve devlet birimleri tarafýndan ciddiye alýnmaktadýrlar. Ancak yazýnýn baþlarýnda sorduðumuz soruyu bir kez daha tekrarlamamýz gerekmektedir. “Ahýska’ya kim gidecek?”. Ahýskalýlarýn önde gelenlerinin böyle bir kaygýsýnýn olmadýðý yönünde þüpheler artmaktadýr. Eski Sovyet coðrafyasýnda yaþayan Ahýskalýlarýn da 1991 den sonra Ahýska yerine Türkiye ve Amerika’ya göç etmeyi tercih ettikleri gerçeði de göz önüne alýndýðýnda Ahýska’ya kimlerin gerçek anlamda sahip çýkacaðý sorusunun Türkiye tarafýndan sorulmasý gerektiði açýktýr.

Önümüzdeki yýllarda Gürcistan, Ahýskalýlarýn vatanlarýna geri dönmeleri için izin verdiðinde önümüze çýkacak tablo ne yazýk ki endiþe verici bir tablo olacaktýr. Bölgedeki Ermeni varlýðý veya Gürcistan hükümetinin Ahýskalýlarý “Türkleþtirilmiþ Gürcüler” olarak anayurtlarýna kabul edeceðini ifade etmesinin bu tarihi davanýn önünde bir engel olarak görülmemesi gerekir. Sovyet baskýsý altýnda bile asimilasyona uðramamýþ olan bu insanlarýn Ermeni ve Gürcü etkisi altýnda kalarak kimliklerini kaybedeceklerini iddia etmek de bu halka karþý saygýsýzlýk anlamýna gelir. Bugün Ahýska’ya giderek bir ev satýn almak, arazi satýn almak ve oraya yerleþmek gerçek bir davanýn ve yurt sevgisinin göstergeleri olacaktýr. Yoksa her yýl Kasým ayýnda matem yaparak ve aðýtlar yakarak bu davanýn hakký verilemez. Birilerinin –özellikle de Ahýskalýlarýn önde gelenlerinin, dernek yöneticilerinin- gerçek anlamýyla bu davaya kendilerini adamalarý ve Ahýska’ya yerleþmeyi düþünmeleri gerekmektedir.

Türk Lirasýnýn Trajik Geliþimi
 

“Sýfýr atmak çözüm mü?”

CUMHURÝYETÝN ilk yýllarýnda Türk Lirasýnýn karþýtlarýndan hiçbir eksiði yoktu, hatta onlardan biraz daha deðerliydi. Egemenliðimizin simgesi Türk Lirasý yedi haneye muhtaç duruma nasýl düþmüþtü? Olaya tarih perspektifinden kýsaca bir göz atalým:

1946 yýlýna gelindiðinde 1 ABD Dolarý = 1 Lira 30 kuruþ konumundaydý.
Recep Peker baþbakanlýðýndaki CHP iktidarýnýn sürdüðü 7 Eylül 1946 tarihinde Türk Lirasý ilk kez devalüasyon gördü ve dolar karþýsýnda deðeri 2 Lira 80 Kuruþ olarak saptandý.

Ýkinci devalüasyon 1958 yýlýnda ekonomik krizden kurtulma hedefiyle yapýldý. Dolar/Türk Lirasý kuru, 2.80’den 9.- TL’ye yükseldi. Bu %221 oranýnda bir devalüasyonu ifade ediyordu.

10 Aðustos 1970, Adalet Partisi iktidarý sýrasýnda hükümetin kararýyla dolar kuru 9.- TL’den 15.- TL’ye yükseltildi.

1 Mart 1978’de dolarýn TL karþýsýndaki deðeri 19.25 TL’den 25.- TL’ye çýkartýldý.

10 Haziran 1979’da TL’nin deðeri tekrar ayarlanarak kur, 26.50 TL’den 47.10 TL’ye indirildi.

1936 yýlýnda yasalaþýp 1980 yýlýna kadar yürürlükte kalan 17 sayýlý karar; kontrollü kambiyo rejiminin sýký kurallarýný içeriyordu. Ýthalat ve görünmeyen kalemlere ait her bir dolarýn transferi T.C. Merkez Bankasý’nýn iznine tabiydi. Türk vatandaþlarýnýn ceplerinde, kasalarýnda ve banka hesaplarýnda döviz bulundurmalarý yasaktý. Çünkü yasada: “Ülkedeki tüm dövizler Devlete aittir” hükmü vardý. Dolayýsýyla, bireyler ve þirketlerin mülkiyetine sahip olamadýklarý dövizleri yurt-dýþýna transfer etmeleri de doðal olarak mümkün deðildi.

Günümüz iktisatçýlarýnýn eleþtiri yaðmuruna tuttuklarý bu dönemin en önemli özelliði doðal olarak “ Türk Lirasý’nýn mutlak hakimiyeti” idi.
1980’e gelindiðinde, ülke artýk “70 sent’e muhtaç” hale gelmiþti. 24 Ocak 1980 tarihli kararname ile ülkemiz ekonomi tarihinin en kritik kararlarý alýndý. ve Türk Lirasý büyük oranda deðer kaybýyla, dolar karþýsýnda 47.10 Lira’dan 70 Lira’ya indirildi. Ayrýca, 17 sayýlý karar iptal edildi.

Üstelik, sabit kur sistemi terk edilerek, döviz kurlarý günlük olarak ilan edilmeye baþlandý. Artýk Türk Lirasý; Dolar, Mark, Sterlin,.. vesaire paralar karþýsýnda günlük, saatlik, hatta dakikalýk olarak deðiþiyordu.
Bu geliþmeler sonrasýnda, Türk Lirasýnýn yýllar içerisinde nasýl hýrpalandýðýný sene sonu kurlarýný gösteren aþaðýdaki tablo açýkça göstermektedir:


Tablo 1 (TL/$ KURU)

1981 132,30
1982 184,90
1983 280,00
1984 442,50
1985 574,00
1986 754,35
1987 1.014,90
1988 1.815,98
1989 2.311,37
1990 2.927,13
1991 5.059,86
1992 8.569,83
1993 14.350,24


1990 yýlýnda uygulamaya konulan 32 sayýlý kararla ülkemiz mali piyasalarý yol geçen hanýna döndü. Yabancý fonlarýn ülkemize hiçbir kýsýtlamaya tabi olmadan girmesine ve daha da önemlisi, istediði zaman istediði miktarda çýkmasýna izin verildi. Uluslararasý kapital sýcak para adý altýnda hazine bonosu ile döviz kuru arasýndaki farktan yararlanarak, hiç zahmet çekmeden ve batý ülkelerinde hayal bile edilemeyecek karlarla, bir dahaki “volede” tekrar gelmek üzere ülkelerine dönebiliyor.. Bazýlarýna göre bu kadar serbestlik Avrupa, Amerikan normlarýnda bile aþýrý kaçmýþtý.

Bu dönemde dolarizasyon giderek yaygýnlaþýp kurumsallaþma aþamasýna geldi. Yani, Türk Lirasý’ndan kaçarak dolar egemenliðine girdik. Bu baðlamda, devlet ihale bedelleri dolar üzerinden saptandý.

Halkýmýz birikimlerini giderek TL yerine dolar ve markla yapmayý yeðledi. Dövizli çek / senetler çoktandýr ticaret hayatýnýn bir parçasý haline geldi. Kamu iç borçlarýnýn %30’u dövize dönüþtürüldü. Özel sektörde yönetici maaþlarý dolar cinsinde ödendi. Özellikle daha sonra batacak bankalarýn üst düzey yöneticileri maaþlarýný ABD Dolarý üzerinden ,ama, ABD de bile görülmeyecek rakamlarla aldýlar. Türk Lirasý tasarruf birimi ve mübadele aracý olarak geri plana itildi.

1994 Nisan’ýnda patlayan banka krizinde fatura yine sabýkalýya kesildi ve ABD Dolarý 15.000 TL’den önce 38.000 TL’ye yükseldi, daha sonra 25.000 TL’ye geriledi.Bu devalüasyonun önemli farký: öncekilerin hükümet kararlarýna dayanmasý, bunun ise tamamen piyasa dinamikleriyle sürpriz olarak ortaya çýkmasýydý. Ancak Tablo 2’den görüldüðü gibi, Türk Lirasý’nýn yuvarlanýþý yine de durmadý.


Tablo 2 (TL/$ KURU)

1993 14.350
1994 38.687
1995 61.054
1996 108.500
1997 204.750
1998 316.250
1999 538.196
2000 671.765


Aslýnda tek olarak TL çoktan unutulduðundan, adam yerine konulmak için binlercesini bir arada telaffuz etmek gerekiyor. Halbuki Dolarýn “sent”i, Mark’ýn “fenik” i (Euro’ya geçene kadar) bile sapasaðlam yerinde durmaktadýr. Bu arada popüler bir profesör, Lira’ya kendince uygun bir isim bulmuþtu: “Dandik para”.

Þubat 2001’de Türk Ekonomisi büyük bir çöküþ yaþarken, Türk Lirasý yine suçlu bulunarak tenzil-i rütbe (rütbe indirimi) cezasýna çarptýrýldý ve dolar karþýsýnda kademeli olarak 1.700.000 TL’ye kadar düþtükten sonra muhtelif zik-zaklarla þimdiki 1.370.000 – 1.400.000 bandýn yerleþti.Bu seferki devalüasyon yetkililer ve basýndaki destekçilerinin “ asla olmaz “ nidalarý arasýnda geldi.


Tablo 3 (TL/$ KURU)

2001 1,446,900
2002 1,639,900
2003 (Eylül) 1,370,000


Acaba bizde bunlar olurken, yabancý ülkelerde neler oldu? Maalesef, dünyada ismi duyulmuþ hiçbir ülkenin parasý, bizim Liramýz gibi deðersizleþmedi. Ýkinci Dünya Harbi’nden maddi, manevi gücünü yitirmiþ olarak çýkan Ýtalya ve Japonya’nýn paralarý Liret ve Yen karþýsýnda bizim Liramýz daha deðerliydi. Gelin, T.C. Merkez Bankasý’nýn 22 yýl önce, yani 30.12.1981 tarihinde ilan ettiði döviz kurlarýna bir bakalým;

1 Ýtalyan Lireti: 0,11 TL
1 Japon yeni: 0,60 TL

Yani, o tarihte ancak 9 Liret, 1 Türk Lirasý edebiliyordu; 1 Japon Yeni ise, bizim paramýzýn neredeyse yarýsý kadar deðerliydi.

Zaman içerisinde Liret, Avrupa’nýn kuvvetli bir parasý olarak Euro’ya dahil oldu ve bugün bizim paramýzdan yaklaþýk 800 misli daha deðerli halde. 1 Japon Yeni ise, 11.800 küsur Lira ediyor.

Bugün döviz kurlarý listesine baktýðýnýzda, bizim paramýzdan daha ucuzunu görmeniz mümkün deðildir.

Güya ekonomisi bize benzeyen Arjantin’deki son kriz sosyal patlamaya dönüþerek marketler talan edildiðinde, basýnýmýzda bu ülkeyle Türkiye’yi mukayese eder yorumlar yapýlmýþ, açýk veya zýmni olarak yaðmalama olaylarýnýn yaþanmadýðý Türkiye’nin daha iyi durumda olduðu iddia edilebilmiþti. Halbuki, Arjantin’de ortalama milli gelir bizden 3 misli fazla olarak 6-7.000 Dolar düzeyindedir. Ve bu ülke, yaþadýðý bütün sýkýntýlara ve IMF’nin baskýlarýna raðmen, parasýný devalüe etmeyi reddetti. Bugün, 1 pezo = 468.922 TL.

Geçenlerde Maliye bakaný, artýk tasarruf ve mübadele aracý olma özelliði zedelenen Türk Lirasý’ndan 2004 sonunda altý sýfýrýn atýlacaðýný müjdeli bir haber olarak ilan etti. Enflasyonun belinin kýrýldýðý ve diðer ekonomik hedeflerin gerçekleþmek üzere olduðu, geleceðe ait beklentilerin olumluya dönüþtüðü bir ortamda yapýlan sürpriz açýklama için gerçekten uygun bir zaman seçilmiþti. Ýlaveten, belirlenen hedef de doðru bir hedefti, çünkü Lira’nýn zayýflýðý artýk kendi kendini besler durumda. Paramýzýn deðerinde sadece yüzde birlik (%1) bir deðiþimin ifadesi 14.000 TL oluyor. Egemen bir ülke parasýnýn 1.400.000 tanesi (dolara karþý) veya 1.520.000’i (Euro karþýsýnda) yahut da 2.100.000’i (Sterlin karþýsýnda) baþka ülke paralarýnýn sadece 1 tanesi kadar deðer ifade edebiliyor. Buradaki anormalliði görmek için uzman olmaya hiç gerek var mý? Üstelik bu haliyle bile paramýzýn hak etmediði kadar deðerli olduðunu ileri süren çevreler var.

Kýsacasý, hükümetin doðru bir hedef seçtiði aþikardýr. Baþarý için ikinci koþul da operasyon için doðru bir zamanlamada yatmaktadýr.

Kanaatimizce, enflasyonun %10’nun altýna düþmesi beklenmeli ve o zamana kadar bünyesel problemlerin çözümünde mesafe alýnmýþ olmasý gereklidir.

Ancak, ulus ve devlet olarak paramýza yine geçmiþteki gibi sahip çýkarsak (!), ayný filmin geri sarýlýp tekrar oynandýðýný görmekten kurtulamayýz.

SALDIRGANLIK VE DUYGUSAL GELÝÞÝMLE ÝLÝÞKÝSÝ*

D.W.Winnicott


Saldýrganlýkla ilgili bu çalýþmanýn altýnda yatan ana düþünce, eðer toplum bir tehdit altýndaysa, bunun insandaki saldýrganlýktan deðil, bireylerdeki kiþisel saldýrganlýðýn bastýrýlmasýndan kaynaklandýðýdýr.

Saldýrganlýk psikolojisini inceleyen öðrenci þu nedenle ciddi bir zorlukla karþý karþýyadýr: Bütünsel bir psikolojide, çalmakla çalýnmak ayný þeydir ve ikisi de ayný derecede saldýrgandýr. Güçsüz olmak güçlünün güçsüze saldýrmasý kadar saldýrgandýr. Cinayet ile intihar temelde ayný þeydir. Belki de en zoru, sahip olmak tamahkârca elde etmek kadar saldýrgandýr; gerçekten de elde etmek ile sahip olmak psikolojik bir birim oluþturur, biri olmadan öteki eksik kalýr. Elde etme ve sahip olma iyidir veya kötüdür demek deðildir bu.

Bu düþünceler sýkýntý vericidir çünkü geçerli toplumsal kabulün ardýnda gizlenen çözülmelere dikkati çekerler; saldýrganlýðý konu alan bir çalýþmanýn dýþýnda býrakýlamazlar. Ayrýca, fiili saldýrganlýðýn incelenmesi, saldýrganlýðýn altýnda yatan niyetin kökenleri irdeleyen bir çalýþma ile temellendirilmelidir.

Kiþiliðin bütünleþmesinden önce saldýrganlýk vardýr . Bebek rahim içinde tekme atar; buradan, dýþarý çýkmak için tekme attýðý sonucunu çýkartamayýz. Birkaç haftalýk bebek kollarýný oynatýr; buradan, vurmak istediði sonucunu çýkartamayýz. Bebek diþetleriyle meme ucunu çiðner; buradan, yýkmak veya can acýtmak amacý güttünü çýkartamayýz. Baþlangýçta saldýrganlýk etkinlikle neredeyse ayný anlama gelir; kýsmi-iþlevle iliþkilidir.

Çocuk bir kiþi haline geldikçe, bu kýsmi iþlevler onun tarafýndan saldýrganlýk biçiminde düzenlenir. Hasta bir kiþi, kastýný aþan etkinlikler ve saldýrganlýklarda bulunabilir. Kiþiliðin bütünleþmesi belli bir gün, belli bir saatte oluvermez. Gelip gider, hatta bütünleþme iyice gerçekleþtiðinde bile, çevreyle iliþkili beklenmedik talihsiz durumlar sonucunda kaybedilebilir. Bununla birlikte, saðlýkta, eninde sonunda niyetli davranýþa ulaþýlýr. Davranýþ niyetli olduðu ölçüde, saldýrganlýk kastidir. Burada hemen saldýrganlýðýn ana kaynaðý dürtüsel deneyim gündeme gelir. Saldýrganlýk sevginin ilkel ifade biçiminin bir parçasýdýr. Ele alýnan ilk aþk dürtüleri (impulsion) olduðuna göre, oral terimlerle betimlenmesi uygun olur.

Oral erotizm saldýrgan bileþenleri kendinde toplar ve saðlýkta, fiili saldýrganlýklarýn -yani kiþinin niyetli olarak ortaya koyduðu ve etrafýndakiler tarafýndan da saldýrganlýk olarak hissedilen saldýrganlýklarýn- büyük kýsmýnýn temeli oral aþka dayanýr.

Her deneyim hem fizikseldir hem deðildir. Düþünceler bedensel iþlevlere eþlik edip onlarý zenginleþtirir, bedensel iþleyiþ de düþünce oluþumuna (ideation) eþlik edip gerçekleþmesini saðlar. Ayrýca düþünce ve anýlar toplamý ile ilgili olarak þunu söylemek gerekir: Bunlar, bilince ulaþabilenler, sadece bazý þartlarda bilince ulaþabilenler ve tahammül edilemeyen duygulaným yüzünden bilinçdýþýna bastýrýlan ve ulaþýlamayanlar olmak üzere yavaþ yavaþ birbirinden ayrýlýr.

Fiili (actual) saldýrganlýk temasý ile saldýrgan dürtü temasýný birbirine kattýðýmýn farkýndayým. Ancak biri olmadan ötekinin ele alýnamayacaðýna inanýyorum. Soyutlanmýþ bir olgu olarak ele alýnýrsa, hiçbir saldýrganlýk edimi tam anlamýyla anlaþýlamaz ve bir çocuðun herhangi bir edimi incelenirken aþaðýdakiler göz önünde bulundurulmalýdýr:
Kendisine bakým veren eriþkinlerden oluþan çevre içerisindeki çocuk.
Kronolojik ve duygusal yaþýna göre olgun çocuk.
Yaþýna göre olgun olsa da, içinde birincil evreye dek uzanan bütün olgunlaþmamýþlýk derecelerini barýndýran çocuk.
Olgunlaþmamýþ seviyelerde saplanmalarý bulunan hasta bir kiþi olarak çocuk.
Nispeten örgütlenmemiþ bir duygusal seviyede olan ve halen kolayca gerileyip kendiliginden gerileme durumundan çýkabilen çocuk.

Çeþitli Evrelerde Saldýrganlýk
Bireyin yaþamýnýn baþlangýcýndan baþlayabilseydik iyi olurdu ancak bu evreye ait kesin olarak bilemediðimiz þeyler çok fazladýr. Kapsamlý bir çalýþmadan beklentimiz, saldýrganlýðý benlik geliþiminin çeþitli evrelerinde boy gösterdiði biçimiyle betimlesidir:

Ýlk evre........ Bütünleþme öncesi
Kaygý gütmeyen amaç


Ara evre....... Bütünleþme
Kaygý güden amaç
Suçluluk

Bütünsel kiþilik evresi...... Kiþiler arasý iliþkiler
Üçgen iliþki durumlarý vb.
Çatýþma –bilinçli ve bilinçdýþý


Ben burada esas olarak bu temalardan ikincisi olan ara evrenin geliþimini ele almak istiyorum .


Kaygý öncesi evre
Çocuðun kiþi olarak var olduðu ve bir amaç taþýdýðý, fakat bunun sonuçlarýný dert etmediði kuramsal bir kaygýsýzlýk veya insafsýzlýk evresi betimlemek gerekir. Çocuk henüz bu aþamada, uyarýlma esnasýnda tahrip ettiði þey ile uyarýlmalar arasýndaki sakinleþme zamanlarýnda deðer verdiðinin ayný þey olduðunu idrak edemez. Çocuðun uyarýlma halindeki sevgisi anne bedenine hayali saldýrýyý da içerir. Burada saldýrý sevginin bir parçasýdýr .

Bunun bir kýsmýnýn, kiþiliðin sakin ve uyarýlmýþ yönleri arasýdaki bir çözülme biçiminde ortaya çýktýðý görülebilir, bu durumda, genelde iyi ve tatlý olan çocuk ‘tabiatýna aykýrý davranarak', kendini tam sorumlu hissetmeksizin, sevdiði kiþilere saldýrganlýkta bulunur.

Bu duygusal geliþim evresinde saldýrganlýk kaybedilirse, sevme yetisi, yani nesnelerle iliþki kurma yetisi de bir ölçüde kaybedilir.

Kaygý Evresi
Þimdi Melanie Klein'ýn duygusal geliþimde ‘depresif konum' olarak betimlediði evre geliyor. Kendi amacýma uygun olarak bu evreye Kaygý Evresi adýný vereceðim. Kiþinin benlik bütünlüðü anne figürünün kiþiselliðini idrak edecek kadar geliþmiþtir ve bunun son derece önemli bir sonucu olarak, dürtüsel deneyiminin (fiziksel olsun, düþünceleþtirmeye dair (ideational) olsun) sonuçlarýyla ilgili kaygýsý vardýr.

Kaygý evresi beraberinde suçluluk duyma yetisini getirir. Bundan böyle saldýrganlýðýn bir kýsmý, klinik olarak keder veya suçluluk duygusuyla veya sözgelimi kusma gibi, fiziksel bir muadili ile kendini gösterir. Suçluluk, bebeðin uyarýlmýþ iliþkide sevilen kiþiye zarar verdiðini hissetmesiyle baðlantýlýdýr. Saðlýk durumunda bebek suçluluðu taþýyabilir ve böylece (zaman faktörünü de içeren) kiþisel ve canlý bir annenin yardýmýyla, kendi verme, inþa etme ve onarma dürtüsünü keþfetmesi mümkün olur. Bu yolla saldýrganlýðýn büyük kýsmý toplumsal iþlevlere dönüþüp kendini bu þekilde gösterir. Çaresizlik anlarýnda (sözgelimi bir hediyeyi kabul edecek veya onarma çabalarýna tanýklýk edecek kimse bulunmadýðýnda) bu dönüþüm sekteye uðrar ve saldýrganlýk tekrar boy gösterir. Toplumsal etkinliðin doyurucu olmasý için, saldýrganlýkla iliþkili kiþisel bir suçluluk duygusu üzerinde temellendirilmiþ olmasý gerekir.

Öfke
Þimdi sýra yoksunluðun yol açtýðý öfkeye geldi. Her deneyimde bir dereceye kadar kaçýnýlmaz olan yoksunluk, bir dikotomiye yol açar: 1) yoksunluk hissi veren nesnelere karþý masum saldýrgan dürtüler, 2) iyi nesnelere karþý suçluluk üreten saldýrgan dürtüler. Yoksunluk suçluluktan kaçýþ saðlar ve bir savunma mekanizmasý doðurur: sevgi ile nefretin ayrý yollara yönelmesi. Nesnelerin bu þekilde iyi ve kötü olarak bölünmesi gerçekleþirse suçluluk duygusu yatýþýr; buna karþýlýk sevgi, deðerli saldýrganlýk bileþeninden bir miktarýný kaybeder, nefret ise daha bozguncu (disruptive) niteliðe bürünür.


Ýç Dünyanýn Büyümesi
Bundan sonra bebeðin psikolojisi daha karmaþýk bir hal alýr. Bebek artýk sadece kendi dürtülerinin annesi üzerindeki etkisiyle meþgul deðildir, deneyimlerinin sonuçlarýný kendiliði içinde de kaydeder. Dürtülerin doyuma ulaþmasý ona kendini iyi hissettirir ve girdi ve çýktýlarý sadece fiziksel anlamda deðil psikolojik anlamda da algýlar. Ýçi iyi olduðunu hissettiði þeyle dolar, bu da onun hem kendine olan hem de yaþamdan bekleyebileceðini hissettiði þeye olan güvenini tesis eder ve sürdürür. Ayný zamanda öfkeli saldýrýlarýný da hesaba katmak zorundadýr, bu saldýrýlar sonucunda kötü, habis veya zulmedici þeyle dolduðunu hisseder. Bu kötü þeyler veya güçler, onun hissiyatýna göre kendi içinde olduðundan, onun kendisine ve yaþama karþý güveninin temelini teþkil eden iyinin karþýsýnda içerden bir tehdit oluþturur.

Böylece ömür boyu sürecek olan iç dünyasýný idare etme iþine giriþir, ancak bu iþe koyulabilmesi için kendi bedenine iyice yerleþmeli, kendi içi ile dýþarsý, gerçekte olan ile hayalinde olan arasýndaki farký koyabilmelidir. Dýþ dünyayý idare edebilmesi iç dünyasýný idare edebilmesine baðlýdýr.

Son derece karmaþýk bir dizi savunma mekanizmasý geliþtirir. Duygusal geliþimin bu evresine ulaþmýþ çocuktaki saldýrganlýðý anlayabilmek için mutlaka bunlarýn incelenmesi gerekir. Burada ancak insan psikolojisinin bu konuyla iliþkili kýsmýna ait mekanizmalardan bazýlarýný sayabilirim.

Ýlk olarak içedönüklüðün tersine dönmesinden bahsedeceðim, çünkü fiili saldýrganlýðýn önemli ve sýradan bir kaynaðýdýr bu.

Saðlýkta çocuðun ilgisi hem dýþ gerçekliðe hem de iç dünyaya yöneliktir ve bu ikisi arasýnda köprüler vardýr (rüyalar, oyunlar vb). Saðlýksýz durumda çocuk iç dünyasýný öyle düzenleyebilir ki, iyi içerde yoðunlaþýr, kötü ise yansýtýlýr. Artýk çocuk iç dünyasýnda yaþamaktadýr. Ýçedönük olarak nitelenebilir (veya patolojik olarak içedönük).

Patolojik içedönüklüðün iyileþmesi yeniden, böyle bir çocuk için zulmedici figürlerle dolu bir dýþ dünyaya dönmek anlamýna gelir; bu noktada çocuk iyileþme sürecinde muntazaman saldýrganlaþýr . Saldýrgan davranýþýn önemli bir kaynaðýdýr bu. Kendisinden sorumlu olan kiþiler, içedönüklüðü iyileþmekte olan çocuðun bu savunma saldýrýsýyla iyi baþa çýkamadýðý takdirde çocuk tekrar kolayca içedönüklüðe kayar. Hastalýk dýþýnda, bir dereceye kadar her küçük çocuðun yaþamýnda buna rastlanýr, kesinlikle salt kuramsal bir kavram deðildir. Uzun süre kiþisel bir iþte uðraþan kiþi hassaslaþýr.

Unutmayalým ki, çocukken insanlarýn öznel ile nesnel arasýndaki ayrýmý yavaþ yavaþ yapmaya baþladýðý gözlemlenir. Çocuðun iç dünyasýndaki deneyimleri yansýtmasýyla kolayca, hezeyanlý deliliðe benzer bir durum ortaya çýkar. Ýki-üç yaþýndaki saðlýklý çocuk bile genelde gece uyanýr ve kendini onunla paylaþabileceðimiz dýþ dünyada deðil, (bizim bakýþ açýmýzdan) kendi iç dünyasýnda hisseder. Küçük çocuklar gündüz oyun oynarken hezeyana girerler, bizim dünyamýzda gibi görünseler de esas olarak kendi iç dünyalarýnda yaþarlar. Bunun saðlýksýz olmasý þart deðildir fakat böyle bir çocuðu idare ederken, sadece paylaþýlan dýþ dünyaya uygulanabilecek olan mantýkla karþýlaþmayý bekleyemeyiz. Eriþkinlerin büyük kýsmý bile hiçbir zaman güvenilir bir nesnellik yetisine ulaþamaz, öte yandan en güvenilir þekilde nesnel olanlar da çoðu zaman kendi iç dünyalarýnýn zenginliðiyle nispeten temasý kesilmiþ kiþilerdir.

Saldýrgan davranýþý çocuðun kendi iç dünyasýný idare ediþ biçimine göre açýklamaya üç örnek daha vereceðim.

Çocuðun hayalinde (fantasy) iç dünya öncelikle karýnda veya ikincil olarak kafa veya bedenin baþka belirli bir bölgesinde konumlanýr.

Belli bir kiþilik örgütlenmesi derecesine eriþmiþ bir çocuk öyle bir deneyimle karþýlaþýr ki, bununla özdeþleþme yoluyla baþa çýkmak onun gücünü aþar. Örneðin baþka bir sorunla tamamen meþgul olduðu bir sýrada anababasý önünde kavga eder. Deneyimle baþa çýkabilmek için, tamamýný kendi içine alarak idare etme yoluna gider. Denebilir ki, anababanýn kavga anýnda dondurulmuþ bir hali onun içinde yaþamaktadýr ve bundan böyle belli bir miktar enerji içselleþtirilmiþ kötü iliþkinin denetlenmesi için buraya yönlendirilir. Klinik olarak yorgun olur veya çökkünleþir veyahut da fiziksel hastalýða yakalanýr. Bazý anlarda içselleþtirilmiþ kötü iliþki aðýr basar, o zaman çocuk içine kavga eden anababanýn ‘þeytaný girmiþ' gibi davranýr. Çocuðun zorlantýlý þekilde saldýrganlaþtýðýný, kötü, yaramaz, deli gibi (deluded) olduðunu görürüz .

Ya da kavga eden anababayý içselleþtiren çocuk dönem dönem etrafýndaki insanlar arasýnda kavga çýkartýr, böylece dýþardaki gerçek kötülüðü içerideki ‘kötü' þeyin bir yansýmasý olarak kullanýr. Böyle bir durumda hakikaten kavga eden ses ve insan varsanýlarýnýn olduðu delilik anlarý kolayca görülebilir.

Çocuðun iç dünyasýný idare etmesinde ve oradaki selim olduðu düþünülen þeyi koruma çabasýnda bazý anlar vardýr ki, habis etkinin bir parçasýný dýþarý atabilse çocuk herþeyin iyi oacaðýný hisseder. (Günah keçisi fikrinin muadili.)

Klinik olarak kötülüðün dýþarý fýrlatýlmasý dramatize edilebilir (tekmeleme, gaz çýkarma, tükürme vb). Ya da çocuk kazaya yatkýnlaþýr veya intihara teþebbüs eder – içindeki kötüyü yok etmek amacýyla; bütünsel intihar düþlemi, muhakkak çocuðun kötü öðeyi yok edip hayatta kaldýðý durumu içermektedir, fakat hayatta kalamayabilir.

Çocuðun karnýnda (veya kafasýnda vb) hissettiði içsel dünyaya ait görüngülerin idare edilmesi zaman zaman o kadar büyük bir güçlük arzeder ki çocuk top yekün bir denetim getirir – bunun klinik sonucu depresif duygudurumudur. Bu da tahammül edilmez bir içsel ölülüðe yol açar. Tamamlayýcýsý olan manik durumun ortaya çýkmasý beklenmelidir. Bu durumda iç dünyanýn canlýlýðý aðýr basarak çocuðu etkinleþtirir, görünürde dýþsal bir öfke uyaraný olmadýðý halde çocuk klinik olarak þiddetli saldýrganlýk gösterebilir. Bu manik evreler manik savunma olarak adlandýrýlan durumla ayný deðildir, manik savunmada içsel ölülük yapay bir etkinlikle yadsýnýr (depresyona karþý manik savunma olarak adlandýrýlan etkinlik, Klein). Manik savunmanýn klinik sonucu saldýrgan bir patlama deðil, genel endiþeli bir huzursuzluktur (restlessness), hipomanidir; daðýnýklýk, pasaklýlýk (messinesse) ves aþýrý hassasiyetle kendini gösteren hafif bir saldýrganlýk görülür, yapýcý azme rastlanmaz.

Saðlýkta kiþi, saklamaya deðer bulduðu þeyi tehdit eder gibi görünen dýþ güçlere saldýrmak için kullanmak üzere kötülüðü içerde saklayabilir. O zaman saldýrganlýk toplumsal deðer kazanýr.

Bunun deðeri (manik veya hezeyanlý saldýrganlýða kýyasla) nesnelliðin korunmuþ olmasýndan kaynaklanýr ve düþmanla karþýlaþmada harcanan çabadan tasarruf edilebilir. O zaman düþmana saldýrmak için onu sevmek gerekmez.

Özet
Yukarýda belirttiklerim esas olarak saldýrganlýk ile duygusal geliþimin ara evresi diye adlandýrdýðým durum arasýndaki iliþkiyi betimlemektedir. Bu evre, kiþilerarasý iliþkileri ve Oidipus kompleksinin üçgen durumlarýyla bütünsel kiþilik evresinden önce gelir; insafsýzlýk evresinin erken aþamalarý ile niyetlilik öncesi ve kiþilik bütünleþmesi öncesi çaðý takip eder.

Bütünsel kiþilik evresi olarak adlandýrdýðým evreye ait saldýrganlýk, Freud'un kabul gören yapýtý dolayýsýyla bugünkü kuþaða zaten tanýdýk gelmektedir.

Saldýrganlýðýn önemli kaynaklarý insan geliþiminin çok erken evrelerine dayanýr; bunlardan bazýlarýný gelen bölümde ele alacaðýz.


Sorduðumuz soru en basit biçimiyle þudur: Saldýrganlýk sonuç olarak yoksunluðun yarattýðý öfkeden mi kaynaklanýr, yoksa kendine ait bir kökeni mi vardýr?

Cevabý ister istemez gayet karmaþýktýr, ya da günlük analiz uygulamamýzý oluþturan muazzam klinik olgular yýðýný bile isteye kestirip atmak zorunda kalýrýz. Fakat böyle yapacak olursak, aslýnda kasten göz ardý ettiðimiz þeyin farkýnda olmadýðýmýz zannedilebilir.

Uygulamada id'in tam doyumu diye bir þey olamayacaðýna göre, ilkel aþk dürtüsünde her zaman için tepkisel bir saldýrganlýk saptanabileceðini söyleyebiliriz. O zaman daha ince bir araþtýrmaya gerek var mýdýr? Bence var, yoksa karýþýklýk çýkýyor. Özellikle de, ilkel aþk dürtüsünün benlik büyümesinin daha yeni baþladýðý bir evrede yürürlükte olduðu, örneðin bütünleþmenin henüz yerleþik bir olgu haline gelmediði düþünülürse... Sorumluluk alma yetisinin henüz geliþmediði bir sýrada etkin ilkel bir aþk vardýr. Bu çaðda daha insafsýzlýk bile yoktur; merhamet- öncesi çaðdýr bu ve yýkýcýlýk id dürtüsünün bir parçasý ise de, bu yýkýcýlýk ancak id doyumuna baðlý olarak ortaya çýkar. Yýkýcýlýk ancak öfkenin ve dolayýsýyla da misilleme korkusunun varolabilmesi için yeterli benlik bütünleþmesi ve benlik örgütlenmesi gerçekleþtiði takdirde bir benlik sorumluluðu haline gelir. Bununla birlikte erken öfke ve korkuya da rastlanabilir, bu benlik geliþmelerinin saptanmasý mümkün ise de, bunlardan önce kiþide öfkeden bahsedilmesi akla yatkýn deðildir.

Nefret nispeten daha karmaþýktýr ve bu ilk evrelerde varolduðu söylenemez. Dolayýsýyla saldýrganlýðý tepkisel saldýrganlýktan tamamen ayrý incelememiz gerekir. Tepkisel saldýrganlýk, id dürtüsü gerçeklik ilkesi yüzünden amacýna ulaþamadýðý için, dürtünün kaçýnýlmaz sonucu olarak ortaya çýkar.

O halde dürtü merhamet-öncesi çaðda yaþandýðý için çocuðun amacý her ne kadar yýkmak deðilse de, ilkel aþk (id) dürtüsünün yýkýcý bir nitelik taþýdýðýný söylemek yerinde olur.

Bu varsayýmdan çýkarak, ilkel aþk (id) dürtüsündeki yýkýcý öðenin kökenini irdelemek mümkündür.

Meseleleri basitleþtirmek için, deðiþken bir etken olan doðum travmasýný dýþarda býrakýp, normal veya travmatik olmayan doðumu esas alabiliriz. Normalden kastým çocuðun doðumu kendi çabasýnýn bir sonucu gibi hissetmiþ olmasýdýr. Gecikme veya erkene alma gibi durumlar söz konusu deðildir (bkz. s180 [kitaptaki Doðum Anýlarý, Doðum Travmasý ve Endiþe makalesine gönderiyor] ç.n.)

Erken id deneyimleri bebek için yeni bir öðeyi, dürtü buhranlarýný iþin içine katar; bu buhranlarýn bir hazýrlýk dönemi, bir doruðu ve belli miktar doyumu izleyen dönemi vardýr. Bu evrelerin her biri çocuða kendine özgü sorunlar yaþatýr.

Amacýmýz ilk id deneyimlerindeki (tesadüfen yýkýcý olan) saldýrganlýk öðesinin tarih öncesini incelemek. Elimizde, en azýndan fetüs hareketlerinin baþladýðý en erken dönemlere uzanan bazý öðeler -hareket yetisi (motility)- var. Duyular alanýnda buna tekabül eden bir öðeyi de eklemeliyiz kuþkusuz. Rahim-içi yaþama dek uzanan ve bütün bebeklik (ve tüm yaþam) boyunca süregiden hareket yetisi, id deneyiminin kendisinde varolan etkinlikle baðlanabilir (fusion) mi? Bu etkinlik id öðesi olarak mý sýnýflandýrýlmalýdýr, yoksa benlik öðesi olarak mý? Yoksa benlik ile idin farklýlaþmadýðý bir evre olduðunu kabul edip (Hartmann, 1952), hareket yetisini benlik-id farklýlaþmasýndan önce görülmesi temelinde sýnýflandýrmaya çalýþmaktan vazgeçmek daha mý iyi olur?

Her bebek ilkel hareket yetisinin mümkün olduðu kadar çoðunu id deneyimlerine dökmek zorundadýr. Kuþkusuz burada þu gerçek devreye girer: Gerçekliðin getirdiði yoksunluklara çocuðun ihtiyacý vardýr -çünkü id doyumu tam olsaydý ve hiçbir engelle karþýlaþmasaydý bebeðin kökensel hareket yetisi doyuma ulaþamadan kalýrdý (Riviere, 1936).

Her bebeðin kendine ait id deneyimi örüntüsünde, id deneyiminin yüzde x kadarýný ilkel hareket yetisi oluþturur. Dolayýsýyla yüzde (100-x) baþka þekillerde kullanýlmak üzere ayrýlýr –çeþitli bireylerin saldýrganlýk ile ilgili deneyimleri arasýnda büyük farklýlýklar olmasýnýn nedenlerinden biri budur. Ayrýca bir mazoþizm türünün kökeni de budur (bkz ilerde).

Bu hareket yetisi etrafýnda geliþen örüntüleri incelemek faydalý olur (Marty ve Fain, 1955).

Bu örüntülerden birinde, hareket yetisinden dolayý çevre sürekli olarak tekrar tekrar keþfedilir. Birincil nasisizm çerçevesi içinde her deneyim, yeni bireyin merkezden geliþmekte olduðunu vurgular; çevreyle temas bireyin bir deneyimidir (önce farklýlaþmamýþ benlik-id evresinde). Ýkinci örüntüde çevre fetüse (veya bebeðe) baský yapar (impinge) ve bireysel deneyimler yerine baskýya tepkiler ortaya çýkar. Bu durumda bireysel olarak varolabilmenin tek yolu dinlenmeye çekilmektir. O zaman hareket yetisi sadece baskýya tepki olarak yaþanýr.

Aþýrý uçta yer alan üçüncü bir örüntüde bu o kadar abartýlmýþ durumdadýr ki, bireysel deneyim için bir dinlenme yeri bile yoktur, bunun sonucu, birincil narsisistik durumda bireyleþememek olur. O zaman ‘birey' çekirdekten çok kabuðun ve baský yapan çevrenin bir uzantýsý olarak geliþir. Çekirdekten geriye kalan þey dipte saklanmýþtýr; en derinlere giden analizde bile zor bulunur. Böylece birey bulunamamakla varolur. Hakiki kendilik saklanmýþtýr ve biz de klinik olarak, iþlevi bu hakiki kendiliði saklý tutmak olan karmaþýk sahte kendilikle uðraþýrýz. Sahte kendilik elveriþli bir þekilde topluma-uyumlu olabilir, ancak hakiki kendiliðin olmayýþý istikrarsýzlýk yaratýr, toplum sahte kendiliðe hakiki kendilikmiþ gibi kanmadýkça bu istikrarsýzlýk daha da belirginleþir. Hasta bir boþunalýk duygusundan þikayet eder.

Birinci örüntü saðlýklý dediðimiz durumdur. Oluþabilmesi için yeterince iyi anneliðe ve sevginin fiziksel biçimde (ilk baþta olabildiði tek biçimiyle) ifade edilmesine ihtiyaç vardýr. Anne bebeði (rahminde veya kollarýnda) tutar ve sevgi (özdeþleþme) aracýlýðýyla benlik ihtiyaçlarýna nasýl uyum saðlayacaðýný bilir. Bu koþullar altýnda, ve ancak bu koþullar altýnda, birey varolmaya baþlayabilir ve varolmakla da id deneyimlerini yaþamaya baþlayabilir (YOKSA- ve id deneyimlerini yaþayacak þekilde varolmaya baþlayabilir –MÝ?). Azami hareket yetisinin id deneyimlerine katýlmasý için herþey hazýrdýr. Hareket yetisi potansiyelinin yüzde x 'i erotik potansiyelle baðlanmýþ durumdadýr ( x nicelik olarak daha fazladýr). Ancak bu durumda bile hareket yetisi potansiyelinin yüzde (100- x ) kadarý baðlanma örüntüsünün dýþýnda, salt hareket yetisinin kullanýmýna kalýr.

Baðlanmanýn karþý koyma eylemi dýþýnda (yoksunluða tepki dýþýnda) bir deneyime imkân tanýdýðý unutulmamalýdýr. Erotik potansiyelle baðlanmýþ olan kýsým, dürtünün doyuma ulaþmasý yoluyla doyurulur. Tersine, hareket yetisi potansiyelinin baðlanmamýþ yüzde (100- x ) kadarýnýn bir karþýt bulmasý gerekir . Kabaca söylersek, itecek bir þeye ihtiyacý vardýr, yoksa yaþantýya dökülemeden kalýr ve kiþinin kendini iyi hissetmesine karþý tehdit oluþturur. Halbuki, tanýmý gereði saðlýklý birey etrafta uygun karþýtlar aramaktan zevk alýr.

Ýkinci ve üçüncü örüntülerde hareket yetisi potansiyeli sadece çevre baskýsýyla deneyim konusu haline gelir. Saðlýðýn bozulduðu durumdur bu. Kiþinin, az ya da çok, bir karþýtla karþýlaþmasý gerekir ; ancak bu takdirde önemli hareket yetisi kaynaðýna baþvurabilir. Çevre tutarlý biçimde baský uyguladýðý takdirde doyum elde edilir fakat:
Çevre baskýsý sürekli olmalýdýr.
Çevre baskýsýnýn kendine özgü bir örüntüsü olmalýdýr, yoksa kiþi kendisi bir örüntü geliþtiremediði için kargaþalýk hüküm sürer.
Bu baðýmlýlýk demektir, birey kendini bu baðýmlýlýktan kurtaramayabilir.
Geri çekilme, örüntünün temel özelliklerinden biri haline gelir. (Hakiki kendiliðin saklandýðý aþýrý derecesi haricinde; o zaman ilkel savunma olarak geri çekilme bile iþe yaramaz.)

Ýkinci ve üçüncü örüntüler iþin içinde olduðunda, saðlýða yer yoktur ve ana örüntüyü ilk betimlediðim örüntüye çevirmediði müddetçe hiçbir tedavi iþe yaramaz. Bununla birlikte, ikinci ve üçüncü örüntüler doðrultusunda geliþmiþ hastalar analize gelir ve ilk bakýþta, hastanýn hakikaten varolduðuna dair hatalý bir varsayýmdan hareket eden analistin çalýþmasýndan gayet iyi faydalanacakmýþ gibi görünürler.

Bu noktada nevrotik hastadaki dirençlerin olumlu deðeri hakkýnda özel bir yorum getirmek istiyorum. Analiz edilebilir direnç iyi prognoz oluþturur. Dirençlerin olmayýþý, tanýda betimlediðim türden erken örüntülerdeki bir bozukluða iþaret eder.

Bu düþünceler bizi þu sonuca götürür: Sözkonusu sýnýflandýrma yöntemine göre normal olanlar dýþýndaki kiþilerde, erotik potansiyelin hareket yetisi potansiyeliyle daha ileri derecede baðlanmasý analizle mümkün deðildir. Ýlk örüntünün yerleþmediði durumda ancak ikincil bir yoldan, saldýrgan öðelerin ‘erotikleþtirilmesi'yle baðlanma mümkün olur. Burada zorlantýlý sadist eðilimlerin köklerinden birini görürüz, bu eðilimler mazoþizme dönüþebilir. Kiþi ancak yýkýcý ve insafsýz olduðu zaman kendini hakiki hisseder. Kendi baþýna saf hareket yetisinden baþka bir þey olmayan saldýrganlýk ile baðlanacak erotik bir bileþen bulup, diðer bir bireyle bu þekilde etkileþime girerek, bu yolla iliþki kurmaya çalýþýr. Burada erotik potansiyel hareket yetisiyle baðlanýr, halbuki saðlýkta hareket yetisinin erotik potansiyelle baðlandýðýný söylemek daha doðru olur.

Sapkýnlýklarda herhalde iki tür mazoþizm ayýrt edilebilir. Biri kaba bir hareket ihtiyacýnýn erotizasyonu olan sadizmden kaynaklanýr, diðeri ise etkin hareket dürtüsünün edilgin kýsmýnýn doðrudan erotizasyonudur. Ýlk eþin mazoþist ya da sadist olmasýna göre, geliþim bu yollardan birini ya da ötekini tutabilir. Hareket öðelerinin erotik yaþama baðlanmasý nispeten eksik kaldýðýndan, erotik yaþam kaynaklý iliþkiler zayýftýr, bu yüzden de eþleþmenin yarattýðý iliþki daha deðerli olur.

Sahicilik hissi esas olarak hareket yetisi (ve ona tekabül eden duyu) köklerinden gelir ve hareket öðesinin zayýf olduðu erotik deneyimler gerçeklik veya varolma hissini güçlendirmez. Aslýnda bu tür erotik deneyimler tam da onda varolmama hissi yarattýklarý için kiþi bunlardan kaçýnabilir; burada erken dönem örüntüleri ilk betimlediðim çeþitlemeye uymayan kiþilerden bahsediyorum.

Buradan, benlik örgütlenmesi olgunlaþmamýþ dahi olsa, ilk beslenmeden önce pek çok þeyin olup bittiði sonucunu çýkarýyoruz. Hareket yetisi deneyimlerinin toplamý bireyin varolmaya baþlama becerisine katkýda bulunur; ilk özdeþleþmeden sonra da kabuðu býrakýp çekirdek haline gelmesine katkýda bulunur. Yeterince iyi çevre bunu mümkün kýlar. Çevre ancak yeterince iyi ise insan bebeðinin erken dönem psikolojisinden bahsetmenin bir anlamý olabilir, çünkü, çevre yeterince iyi olmadýðý takdirde insan farklýlaþýp, normal psikoloji terimleri dahilinde tartýþabileceðimiz bir özne haline gelmez . Ancak, bireyin varolduðu noktada, artýk farklýlaþmýþ olan benlik ile idin iliþkiyi sürdürmesinin ve gerçeklik ilkesinin etkisinden kaynaklanan güçlüklere raðmen iliþkide kalmasýnýn baþlýca yolu, birincil hareket yetisi potansiyelinin büyük kýsmýnýn erotik potansiyelle baðlanmasýyla kendini gösterir.

Buradan, nesnelerin dýþ niteliði sorununa iliþkin baþka düþünceler çýkar. Bu konu üçüncü bölümde ele alýnmýþtýr.


Psikanalizde, birinin analizinde uzun yol katedilmiþse, analist duygusal geliþimin ilk görüngüleriyle ilgili ayrýcalýklý bir görüþ sahibi olur.

Klinik çalýþmadan çýkarttýðým þu düþünce geçenlerde dikkatimi çekti: Hasta dürtüsel yaþamýn saldýrgan kökenini keþfetmeye giriþtiðinde, analist için bu süreç þu ya da bu þekilde, erotik kökeni keþfetmesinden daha yorucu olmaktadýr.

Burada beni ilgilendiren malzemenin, kafamýzda ‘baðlarýn çözülmesi' (de-fusion) terimiyle baðlantýlandýrýlan malzeme olduðu hemen görülecektir. Saðlýkta saldýrgan ve erotik bileþenlerin baðlandýðýný varsayarýz, ancak baðlanma öncesi döneme ve baðlanma iþine her zaman için özel bir anlam yüklemeyiz. Baðlanmanýn zaten gerçekleþeceðine fazla güveniyor olabiliriz, o zaman bir vaka üzerinden düþünmeyi býrakýnca, boþ tartýþmalar içine giebiliriz.

Baðlanmanýn ciddi bir iþ olduðu, saðlýkta bile tamamlanmadýðý ve büyük miktarlardaki baðlanmamýþ saldýrganlýðýn, sýk sýk analizdeki kiþinin psikopatolojisinde komplikasyona yol açtýðý kabul edilmelidir.

Analizde -eðer hakiki bir analizse- saldýrgan ve erotik bileþenlerin ayrý dýþavurumlarýyla uðraþmalý ve aktarýmda bunlarý baðlamayý baþaramayan hasta adýna her birini ayrý taþýmalýyýz. Baðlama noktasýnda baþarýsýzlýktan kaynaklanan ciddi rahatsýzlýklarda, hastanýn analistle iliþkisi kah saldýrgan kah erotik niteliktedir. Ben de iþte bu baðlamda, bu kýsmi iliþkinin ikinci deðil de birinci türünün analisti yorduðunu öne sürmekteyim.

Bu gözlemden hemen çýkarýlacak sonuç, Ben ile Ben-Olmayan 'ýn oluþtuðu erken evrelerde, saldýrganlýk bileþeninin daha kesin þekilde, bireyi Ben-Olmayan 'a veya dýþarda hissedilen bir nesneye ihtiyaç duymaya yönelttiðidir. Erotik deneyimler, nesne öznel olarak tasavvur edilir veya kiþisel olarak yaratýlýrken, ya da kiþi daha önceki bir tarihin narsisist birincil özdeþleþme durumuna yakýn olduðu sýrada yaþantýlanabilir (?).

Erotik deneyimler, içgüdüsel erotik dürtüyü rahatlatan herhangi bir þey aracýlýðýyla gerçekleþtirebilir; böylece ön-zevk, genel ve bölgesel uyarýmda geriliminin yükselmesi, doruða çýkma ve sönme (veya onun dengi olan durum) meydana gelir; bunu arzunun olmadýðý bir dönem izler (arzuyla yaratýlan öznel nesnenin geçici olarak yokedilmesinden dolayý, kendi baþýna bu da endiþe yaratabilir). Oysa saldýrgan dürtüler bir karþý koyma olmadýðý sürece hiçbir doyurucu deneyim saðlamaz. Karþý koymanýn çevreden, Ben 'den giderek ayýrt edilen Ben-Olmayan 'dan gelmesi gerekir. Erotik deneyim kaslarda ve çabaya katýlan diðer dokularda vardýr, fakat bu erotizm türü, belirli erojen bölgelerle baðlantýlý içgüdüsel erotizmden farklýdýr.

Hastalar (baðlarý az çok çözülmüþ) saldýrgan deneyimleri sahici gibi, (ayný þekilde baðlarý çözülmüþ) erotik deneyimlerden çok daha sahici hissettiklerini söylerler. Her ikisi de hakikidir fakat saldýrgan deneyimlerin verdiði sahicilik hissine daha çok deðer yüklenir. Saldýrganlýðýn bir deneyimin erotik bileþeniyle baðlanmasý o deneyime iliþkin sahicilik hissini artýrýr.

Saldýrgan dürtülerin, dýþ dünyadan bir karþý koyma olmaksýzýn, bir dereceye kadar kendilerine karþýt bulabildikleri doðrudur; normal durumda bunun göstergesi omurganýn doðumöncesi yaþamdan kalma balýksý hareketleridir, normal dýþý durumda ise hasta çocuklarýn yaptýðý (faydasýz) gelgit hareketidir (sallanma veya içerde süregiden görünmez sihirli bir gelgit hareketini ele veren gerilim). Öne sürdüðümüz bu düþüncelere raðmen, normal geliþimde dýþardan gelen karþý koymanýn, saldýrgan dürtüleri geliþtirdiði söylenemez mi acaba?

Normal doðumda karþýlaþýlan karþý koyma, yaþanan deneyime baþýn önde olduðu bir nitelik kazandýrýr. Doðumlar çoðunlukla normal olmayýp büyük komplikasyona yol açsa da, hatta bebek tersten gelse de, yine de büyük çaba göstermek ile karþý koyma-baþýn önde olmasý iliþkisi arasýnda kurulan baðlantýda genel bir geçerlilik var gibidir. Bu görüþ beslenme gayreti içindeki bebekler üzerinde yapýlacak gözlemlerde sýnanabilir –benim kuramýma göre baþlarýna tepeden bir miktar bastýrarak bebeklere yardýmcý olunabilir.

Bu düþünce genellikle þöyle ifade edilir: ‘Ýhtiyaçlarýna mükemmel uyum saðlamanýn bebeðe faydasý olmaz. Bebeðin arzularýna en iyi þekilde uyan anne iyi anne deðildir. Yoksunluk öfke doðurur ve bu da bebeðin deneyimini artýrýr.' Hem doðru hem deðil. Ýki etkeni gözardý ettiði için doðru deðil- biri, teorik olarak baþlangýçta bebeðin mükemmel bir uyuma ve daha sonra uyumun dikkatlice, yavaþ yavaþ bozulmasýna ihtiyacý vardýr; ikincisi, bu sözler deneyimin saldýrgan ve erotik bileþenleri arasýndaki baðlanmanýn gerçekleþmediði durum üzerine düþünmeye imkân vermez, halbuki en azýndan kuramda, baðlarýn çözük olduðu (veya henüz kurulmadýðý) evreyi incelemek gerekir.

Bu sözleri aþaðý yukarý burada alýntýlandýðý þekliyle dile getirenler saldýrganlýðýn yoksunluða karþý bir tepki olduðunu (yani, erotik deneyim esnasýnda, dürtüsel gerilimin yükseldiði uyarýlma evresindeki yoksunluða karþý bir tepki olduðunu) biraz fazla kolayca kabullenmektedirler. Bu tür evrelerde yoksunluðun öfke doðurduðu gayet açýktýr, fakat bizim en erken duygu ve durumlara iliþkin kuramýmýza göre, dürtüsel yoksunlukta öfkeyi mümkün kýlan ve erotik deneyimi deneyim yapan benlik bütünleþmesinden önceki saldýrganlýða hazýrlýklý olmak gerekir.

Her bebeðin erojen bölgelerde bir içgüdü potansiyeline sahip olduðu, bunun biyolojik olduðu ve bu potansiyelin aþaðý yukarý her bebekte ayný olduðu söylenebilir. Oysa tersine saldýrganlýk bileþeni son derece deðiþken olmalýdýr ; biz beslenmenin gecikmesi yüzünden yoksunluk hisseden bebeðin öfkesini gözlemleyinceye kadar, bebeðin saldýrganlýk potansiyelini artýran veya azaltan çok þey olmuþtur. Erotik potansiyele denk düþen saldýrganlýk anlamýnda bir yere varabilmek için, fetüsü durgunluða deðil harekete yönelten dürtülerine, dokularýn canlýlýðýna, kassal erotizmin ilk kanýtýna uzanmamýz gerekir. Bu noktada yaþam gücü gibi bir terime ihtiyacýmýz var.

Kuþkusuz her bir fetüsün yaþam gücü potansiyeli aþaðý yukarý aynýdýr, týpký her bebeðin erotik potansiyelinin olduðu gibi. Sorun þu ki, bebeðin taþýdýðý saldýrganlýk potansiyelinin miktarý karþýlaþtýðý karþý koymanýn miktarýna baðlýdýr. Baþka deyiþle, karþý koyma, yaþam gücünün saldýrganlýk potansiyeline çevrilmesini etkiler. Ayrýca, karþý koymadaki aþýrýlýk da komplikasyonlar yaratarak, saldýrganlýk potansiyeli olan bir bireyin bu potansiyeli erotik bileþenle baðlamasýný imkânsýz hale getirir.

Bu savý daha ileriye götürebilmemiz için, (doðum öncesi) bebeðin yaþam gücünün akýbetini ayrýntýsýyla gözden geçirmemiz gerekir.

Saðlýkta, dürtüleri fetüsün çevreyi keþfetmesini saðlar, çevre hareketin karþýlaþtýðý karþý koymadýr ve hareket esnasýnda duyumsanýr. Bunun sonucu Ben-Olmayan bir dünyanýn ilk tanýnmasý ve Ben 'in erken dönemde tesis edilmesidir (establish). (Uygulamada bunlarýn aþama aþama gerçekleþtiðini, tekrar tekrar gelip gittiðini, bulunup kaybedildiðini tahmin edersiniz.)

Saðlýksýz durumda, bu çok erken evrede baskýyý uygulayan (impinge) çevredir ve yaþam gücü baskýya tepki olarak kullanýlýr –o zaman Ben 'in erken dönemde saðlam þekilde tesis edilmesinin tersi gerçekleþir. Aþýrý uçta, tepkiler hariç dürtüler çok az deneyimlenir, Ben yertesis deilmemiþtir. Bunun yerine, çevre baskýsýna karþý deneyimlenen tepkiye dayalý bir geliþim gözlemleriz; buradan sahte dediðimiz birey ortaya çýkar, sahte diyoruz çünkü kiþisel dürtüselliði yoktur. Bu durumda saldýrgan ve erotik bileþenler baðlanmaz, çünkü erotik deneyimler meydana geldiðinde Ben tesis edilmiþ deðildir. Aslýnda bebek erotik deneyim yönünde baþtan çýkarýldýðý için yaþar; fakat hiç sahici gibi gelmeyen erotik yaþamdan ayrý bir de sýrf saldýrgan olan, karþý koyma deneyimine baðýmlý tepkisel bir yaþam vardýr.

Burada, baðlanmada belli bir yetersizlikle kendini gösteren genel durumu betimleyebilmek için iki aþýrý ucu tartýþmamýz gerekti. Kiþilik üç parçadan oluþur: Ben ve Ben-Olmayan 'ýn açýk þekilde tesis edildiði ve saldýrgan ve erotik öðelerin belli ölçüde baðlandýðý bir hakiki kendilik; erotik deneyimle kolayca baþtan çýkarýlabilen, fakat sonuçta gerçeklik duygusunun kaybedildiði bir kendilik; bütünüyle ve insafsýzca saldýrganlýða terkedilmiþ bir kendilik. Bu saldýrganlýk yýkma hedefi etrafýnda bile örgütlenmemiþtir, fakat kiþi için deðerlidir çünkü bir gerçeklik hissi ve bir iliþki hissi verir, fakat ancak etkin karþý koyma olduðu takdirde veya (ilerde) zulüm olduðu takdirde kendini gösterir. Motivasyonunu benliðin kendiliðindenliðinden alan kiþisel dürtüden kaynaklanmaz.



Kiþi, baðlarý çözülmüþ saf saldýrganlýðý mazoþizme çevirerek saldýrgan ve erotik bileþenlerin sahte bir þekilde baðlanmasýný gerçekleþtirebilir, ancak bunun olabilmesi için güvenilir bir zalim bulunmalýdýr, bu da sadist aþýk olur. Bu þekilde mazoþizm sadizmden önce gelebilir. Oysa duygusal olarak saðlýklý bir insanýn geliþimini izlersek sadizmin mazoþizmden önce geldiðini görürüz. Saðlýkta sadizm baðlanmanýn baþarýlý olduðunu gösterir, mazoþizmin doðrudan doðruya tepkisel saldýrganlýktan geliþtiði ve baðlanmanýn olmadýðý koþullarda böyle deðildir.

Bu düþüncelerden baþlýca þu sonucu çýkarabiliriz: Saldýrganlýk terimini bazen kendiliðindenlik anlamýnda kullandýmýz için karýþýklýk çýkmaktadýr. Dürtüsel hareket uzanýr, karþý koyma ile karþýlaþtýðýnda saldýrganlýk haline gelir. Bu deneyimde gerçeklik vardýr ve yeni doðmuþ bebekte hazýr bekleyen erotik deneyimleri baðlar. Ýddiam þu: Bebeðin sadece doyurucu bir nesneye deðil, bir dýþ nesneye ihtiyaç duymasýna neden olan þey bu dürtüsellik ve onun doðurduðu saldýrganlýktýr .

Bununla birlikte çoðu bebek çevre baskýsýna tepki olarak geliþmiþ muazzam bir saldýrganlýk potansiyeline sahiptir, zulüm bu potansiyeli etkinleþtirir: eðer böyle ise, bebek zulme kucak açar ve zulme tepki olarak kendini sahici hisseder. Fakat bu hatalý bir geliþme biçimi olur çünkü çocuk sürekli, zulme ihtiyaç duyar. Tepkisel potansiyelin miktarý, (hareket yetisi ile erotizmi belirleyen) biyolojik etkenlere baðlý deðildir, erken çevre baskýsýnýn cilvelerine baðlýdýr, dolayýsýyla çoðu zaman annenin psikiyatrik anormalliklerine ve yine onun duygusal ortamýna baðlýdýr.

Olgun, eriþkin bireylerin cinsel iliþkisinde, özgül nesne ihtiyacýnýn salt erotik doyumlarla baðlantýlý olmadýðý doðrudur belki de. Nesneyi seçen ve o an eþin varlýðýna, doyuma ve hayatta kalmaya duyulan ihtiyacý belirleyen þey, dürtüye baðlanmýþ olan saldýrgan veya yýkýcý öðelerdir.






Anna Freud ile sempozyum, Kraliyet Týp Cemiyeti, Psikiyatri Bölümü, 16 Ocak 1950. Anna Freud'un katkýsý için bkz. Psychoanalytic Study of the Child ( Çocuðun Psikanaliz Açýsýndan Ýncelenmesi ), cilt III-IV, s 37.
Þimdi olsa bu düþünceyi hareket yetisiyle (motility) iliþkilendirirdim (bkz. Marty ve Fain, 1955).
Bkz. Sechehaye'nin terimi: ‘Simgesel gerçekleþme'.
Bu metnin II. Bölüm'ünde benlik geliþiminin erken evrelerine iliþkin saldýrganlýk temasýný irdelemeye çalýþýyorum.
Buna ‘çiftdeðerlilik-öncesi' adý verilmiþtir fakat bu terim kýsmi-nesne ile tam nesnenin – meme ile tutan ve bakým verene annenin- bütünleþmesi meselesini hesaba katmaz.
Þimdi olsa ‘iyi ve kötü' yerine yüceltilmiþ ve kötü' demem gerekirdi (1957).
Bu durum Anna Freud'un ‘saldýrganla özdeþleþme' (1937) dediði þeyle iliþkilidir. Melani Klein'ýn çalýþmasý bizi içsel görüngülerin savunma amaçlý tümgüçlü denetimi kavramýyla tanýþtýrdý.

SALDIRGANLIK VE DUYGUSAL GELÝÞÝMLE ÝLÝÞKÝSÝ*

D.W.Winnicott



Saldýrganlýkla ilgili bu çalýþmanýn altýnda yatan ana düþünce, eðer toplum bir tehdit altýndaysa, bunun insandaki saldýrganlýktan deðil, bireylerdeki kiþisel saldýrganlýðýn bastýrýlmasýndan kaynaklandýðýdýr.
Saldýrganlýk psikolojisini inceleyen öðrenci þu nedenle ciddi bir zorlukla karþý karþýyadýr: Bütünsel bir psikolojide, çalmakla çalýnmak ayný þeydir ve ikisi de ayný derecede saldýrgandýr. Güçsüz olmak güçlünün güçsüze saldýrmasý kadar saldýrgandýr. Cinayet ile intihar temelde ayný þeydir. Belki de en zoru, sahip olmak tamahkârca elde etmek kadar saldýrgandýr; gerçekten de elde etmek ile sahip olmak psikolojik bir birim oluþturur, biri olmadan öteki eksik kalýr. Elde etme ve sahip olma iyidir veya kötüdür demek deðildir bu.
Bu düþünceler sýkýntý vericidir çünkü geçerli toplumsal kabulün ardýnda gizlenen çözülmelere dikkati çekerler; saldýrganlýðý konu alan bir çalýþmanýn dýþýnda býrakýlamazlar. Ayrýca, fiili saldýrganlýðýn incelenmesi, saldýrganlýðýn altýnda yatan niyetin kökenleri irdeleyen bir çalýþma ile temellendirilmelidir.
Kiþiliðin bütünleþmesinden önce saldýrganlýk vardýr . Bebek rahim içinde tekme atar; buradan, dýþarý çýkmak için tekme attýðý sonucunu çýkartamayýz. Birkaç haftalýk bebek kollarýný oynatýr; buradan, vurmak istediði sonucunu çýkartamayýz. Bebek diþetleriyle meme ucunu çiðner; buradan, yýkmak veya can acýtmak amacý güttünü çýkartamayýz. Baþlangýçta saldýrganlýk etkinlikle neredeyse ayný anlama gelir; kýsmi-iþlevle iliþkilidir.
Çocuk bir kiþi haline geldikçe, bu kýsmi iþlevler onun tarafýndan saldýrganlýk biçiminde düzenlenir. Hasta bir kiþi, kastýný aþan etkinlikler ve saldýrganlýklarda bulunabilir. Kiþiliðin bütünleþmesi belli bir gün, belli bir saatte oluvermez. Gelip gider, hatta bütünleþme iyice gerçekleþtiðinde bile, çevreyle iliþkili beklenmedik talihsiz durumlar sonucunda kaybedilebilir. Bununla birlikte, saðlýkta, eninde sonunda niyetli davranýþa ulaþýlýr. Davranýþ niyetli olduðu ölçüde, saldýrganlýk kastidir. Burada hemen saldýrganlýðýn ana kaynaðý dürtüsel deneyim gündeme gelir. Saldýrganlýk sevginin ilkel ifade biçiminin bir parçasýdýr. Ele alýnan ilk aþk dürtüleri (impulsion) olduðuna göre, oral terimlerle betimlenmesi uygun olur.
Oral erotizm saldýrgan bileþenleri kendinde toplar ve saðlýkta, fiili saldýrganlýklarýn -yani kiþinin niyetli olarak ortaya koyduðu ve etrafýndakiler tarafýndan da saldýrganlýk olarak hissedilen saldýrganlýklarýn- büyük kýsmýnýn temeli oral aþka dayanýr.
Her deneyim hem fizikseldir hem deðildir. Düþünceler bedensel iþlevlere eþlik edip onlarý zenginleþtirir, bedensel iþleyiþ de düþünce oluþumuna (ideation) eþlik edip gerçekleþmesini saðlar. Ayrýca düþünce ve anýlar toplamý ile ilgili olarak þunu söylemek gerekir: Bunlar, bilince ulaþabilenler, sadece bazý þartlarda bilince ulaþabilenler ve tahammül edilemeyen duygulaným yüzünden bilinçdýþýna bastýrýlan ve ulaþýlamayanlar olmak üzere yavaþ yavaþ birbirinden ayrýlýr.
Fiili (actual) saldýrganlýk temasý ile saldýrgan dürtü temasýný birbirine kattýðýmýn farkýndayým. Ancak biri olmadan ötekinin ele alýnamayacaðýna inanýyorum. Soyutlanmýþ bir olgu olarak ele alýnýrsa, hiçbir saldýrganlýk edimi tam anlamýyla anlaþýlamaz ve bir çocuðun herhangi bir edimi incelenirken aþaðýdakiler göz önünde bulundurulmalýdýr:
Kendisine bakým veren eriþkinlerden oluþan çevre içerisindeki çocuk.
Kronolojik ve duygusal yaþýna göre olgun çocuk.
Yaþýna göre olgun olsa da, içinde birincil evreye dek uzanan bütün olgunlaþmamýþlýk derecelerini barýndýran çocuk.
Olgunlaþmamýþ seviyelerde saplanmalarý bulunan hasta bir kiþi olarak çocuk.
Nispeten örgütlenmemiþ bir duygusal seviyede olan ve halen kolayca gerileyip kendiliginden gerileme durumundan çýkabilen çocuk.
Çeþitli Evrelerde Saldýrganlýk
Bireyin yaþamýnýn baþlangýcýndan baþlayabilseydik iyi olurdu ancak bu evreye ait kesin olarak bilemediðimiz þeyler çok fazladýr. Kapsamlý bir çalýþmadan beklentimiz, saldýrganlýðý benlik geliþiminin çeþitli evrelerinde boy gösterdiði biçimiyle betimlesidir:
Ýlk evre........ Bütünleþme öncesi
Kaygý gütmeyen amaç
Ara evre....... Bütünleþme
Kaygý güden amaç
Suçluluk
Bütünsel kiþilik evresi...... Kiþiler arasý iliþkiler
Üçgen iliþki durumlarý vb.
Çatýþma –bilinçli ve bilinçdýþý
Ben burada esas olarak bu temalardan ikincisi olan ara evrenin geliþimini ele almak istiyorum .

Kaygý öncesi evre
Çocuðun kiþi olarak var olduðu ve bir amaç taþýdýðý, fakat bunun sonuçlarýný dert etmediði kuramsal bir kaygýsýzlýk veya insafsýzlýk evresi betimlemek gerekir. Çocuk henüz bu aþamada, uyarýlma esnasýnda tahrip ettiði þey ile uyarýlmalar arasýndaki sakinleþme zamanlarýnda deðer verdiðinin ayný þey olduðunu idrak edemez. Çocuðun uyarýlma halindeki sevgisi anne bedenine hayali saldýrýyý da içerir. Burada saldýrý sevginin bir parçasýdýr .
Bunun bir kýsmýnýn, kiþiliðin sakin ve uyarýlmýþ yönleri arasýdaki bir çözülme biçiminde ortaya çýktýðý görülebilir, bu durumda, genelde iyi ve tatlý olan çocuk ‘tabiatýna aykýrý davranarak', kendini tam sorumlu hissetmeksizin, sevdiði kiþilere saldýrganlýkta bulunur.
Bu duygusal geliþim evresinde saldýrganlýk kaybedilirse, sevme yetisi, yani nesnelerle iliþki kurma yetisi de bir ölçüde kaybedilir.
Kaygý Evresi
Þimdi Melanie Klein'ýn duygusal geliþimde ‘depresif konum' olarak betimlediði evre geliyor. Kendi amacýma uygun olarak bu evreye Kaygý Evresi adýný vereceðim. Kiþinin benlik bütünlüðü anne figürünün kiþiselliðini idrak edecek kadar geliþmiþtir ve bunun son derece önemli bir sonucu olarak, dürtüsel deneyiminin (fiziksel olsun, düþünceleþtirmeye dair (ideational) olsun) sonuçlarýyla ilgili kaygýsý vardýr.
Kaygý evresi beraberinde suçluluk duyma yetisini getirir. Bundan böyle saldýrganlýðýn bir kýsmý, klinik olarak keder veya suçluluk duygusuyla veya sözgelimi kusma gibi, fiziksel bir muadili ile kendini gösterir. Suçluluk, bebeðin uyarýlmýþ iliþkide sevilen kiþiye zarar verdiðini hissetmesiyle baðlantýlýdýr. Saðlýk durumunda bebek suçluluðu taþýyabilir ve böylece (zaman faktörünü de içeren) kiþisel ve canlý bir annenin yardýmýyla, kendi verme, inþa etme ve onarma dürtüsünü keþfetmesi mümkün olur. Bu yolla saldýrganlýðýn büyük kýsmý toplumsal iþlevlere dönüþüp kendini bu þekilde gösterir. Çaresizlik anlarýnda (sözgelimi bir hediyeyi kabul edecek veya onarma çabalarýna tanýklýk edecek kimse bulunmadýðýnda) bu dönüþüm sekteye uðrar ve saldýrganlýk tekrar boy gösterir. Toplumsal etkinliðin doyurucu olmasý için, saldýrganlýkla iliþkili kiþisel bir suçluluk duygusu üzerinde temellendirilmiþ olmasý gerekir.
Öfke
Þimdi sýra yoksunluðun yol açtýðý öfkeye geldi. Her deneyimde bir dereceye kadar kaçýnýlmaz olan yoksunluk, bir dikotomiye yol açar: 1) yoksunluk hissi veren nesnelere karþý masum saldýrgan dürtüler, 2) iyi nesnelere karþý suçluluk üreten saldýrgan dürtüler. Yoksunluk suçluluktan kaçýþ saðlar ve bir savunma mekanizmasý doðurur: sevgi ile nefretin ayrý yollara yönelmesi. Nesnelerin bu þekilde iyi ve kötü olarak bölünmesi gerçekleþirse suçluluk duygusu yatýþýr; buna karþýlýk sevgi, deðerli saldýrganlýk bileþeninden bir miktarýný kaybeder, nefret ise daha bozguncu (disruptive) niteliðe bürünür.
Ýç Dünyanýn Büyümesi
Bundan sonra bebeðin psikolojisi daha karmaþýk bir hal alýr. Bebek artýk sadece kendi dürtülerinin annesi üzerindeki etkisiyle meþgul deðildir, deneyimlerinin sonuçlarýný kendiliði içinde de kaydeder. Dürtülerin doyuma ulaþmasý ona kendini iyi hissettirir ve girdi ve çýktýlarý sadece fiziksel anlamda deðil psikolojik anlamda da algýlar. Ýçi iyi olduðunu hissettiði þeyle dolar, bu da onun hem kendine olan hem de yaþamdan bekleyebileceðini hissettiði þeye olan güvenini tesis eder ve sürdürür. Ayný zamanda öfkeli saldýrýlarýný da hesaba katmak zorundadýr, bu saldýrýlar sonucunda kötü, habis veya zulmedici þeyle dolduðunu hisseder. Bu kötü þeyler veya güçler, onun hissiyatýna göre kendi içinde olduðundan, onun kendisine ve yaþama karþý güveninin temelini teþkil eden iyinin karþýsýnda içerden bir tehdit oluþturur.
Böylece ömür boyu sürecek olan iç dünyasýný idare etme iþine giriþir, ancak bu iþe koyulabilmesi için kendi bedenine iyice yerleþmeli, kendi içi ile dýþarsý, gerçekte olan ile hayalinde olan arasýndaki farký koyabilmelidir. Dýþ dünyayý idare edebilmesi iç dünyasýný idare edebilmesine baðlýdýr.
Son derece karmaþýk bir dizi savunma mekanizmasý geliþtirir. Duygusal geliþimin bu evresine ulaþmýþ çocuktaki saldýrganlýðý anlayabilmek için mutlaka bunlarýn incelenmesi gerekir. Burada ancak insan psikolojisinin bu konuyla iliþkili kýsmýna ait mekanizmalardan bazýlarýný sayabilirim.
Ýlk olarak içedönüklüðün tersine dönmesinden bahsedeceðim, çünkü fiili saldýrganlýðýn önemli ve sýradan bir kaynaðýdýr bu.
Saðlýkta çocuðun ilgisi hem dýþ gerçekliðe hem de iç dünyaya yöneliktir ve bu ikisi arasýnda köprüler vardýr (rüyalar, oyunlar vb). Saðlýksýz durumda çocuk iç dünyasýný öyle düzenleyebilir ki, iyi içerde yoðunlaþýr, kötü ise yansýtýlýr. Artýk çocuk iç dünyasýnda yaþamaktadýr. Ýçedönük olarak nitelenebilir (veya patolojik olarak içedönük).
Patolojik içedönüklüðün iyileþmesi yeniden, böyle bir çocuk için zulmedici figürlerle dolu bir dýþ dünyaya dönmek anlamýna gelir; bu noktada çocuk iyileþme sürecinde muntazaman saldýrganlaþýr . Saldýrgan davranýþýn önemli bir kaynaðýdýr bu. Kendisinden sorumlu olan kiþiler, içedönüklüðü iyileþmekte olan çocuðun bu savunma saldýrýsýyla iyi baþa çýkamadýðý takdirde çocuk tekrar kolayca içedönüklüðe kayar. Hastalýk dýþýnda, bir dereceye kadar her küçük çocuðun yaþamýnda buna rastlanýr, kesinlikle salt kuramsal bir kavram deðildir. Uzun süre kiþisel bir iþte uðraþan kiþi hassaslaþýr.
Unutmayalým ki, çocukken insanlarýn öznel ile nesnel arasýndaki ayrýmý yavaþ yavaþ yapmaya baþladýðý gözlemlenir. Çocuðun iç dünyasýndaki deneyimleri yansýtmasýyla kolayca, hezeyanlý deliliðe benzer bir durum ortaya çýkar. Ýki-üç yaþýndaki saðlýklý çocuk bile genelde gece uyanýr ve kendini onunla paylaþabileceðimiz dýþ dünyada deðil, (bizim bakýþ açýmýzdan) kendi iç dünyasýnda hisseder. Küçük çocuklar gündüz oyun oynarken hezeyana girerler, bizim dünyamýzda gibi görünseler de esas olarak kendi iç dünyalarýnda yaþarlar. Bunun saðlýksýz olmasý þart deðildir fakat böyle bir çocuðu idare ederken, sadece paylaþýlan dýþ dünyaya uygulanabilecek olan mantýkla karþýlaþmayý bekleyemeyiz. Eriþkinlerin büyük kýsmý bile hiçbir zaman güvenilir bir nesnellik yetisine ulaþamaz, öte yandan en güvenilir þekilde nesnel olanlar da çoðu zaman kendi iç dünyalarýnýn zenginliðiyle nispeten temasý kesilmiþ kiþilerdir.
Saldýrgan davranýþý çocuðun kendi iç dünyasýný idare ediþ biçimine göre açýklamaya üç örnek daha vereceðim.
Çocuðun hayalinde (fantasy) iç dünya öncelikle karýnda veya ikincil olarak kafa veya bedenin baþka belirli bir bölgesinde konumlanýr.
Belli bir kiþilik örgütlenmesi derecesine eriþmiþ bir çocuk öyle bir deneyimle karþýlaþýr ki, bununla özdeþleþme yoluyla baþa çýkmak onun gücünü aþar. Örneðin baþka bir sorunla tamamen meþgul olduðu bir sýrada anababasý önünde kavga eder. Deneyimle baþa çýkabilmek için, tamamýný kendi içine alarak idare etme yoluna gider. Denebilir ki, anababanýn kavga anýnda dondurulmuþ bir hali onun içinde yaþamaktadýr ve bundan böyle belli bir miktar enerji içselleþtirilmiþ kötü iliþkinin denetlenmesi için buraya yönlendirilir. Klinik olarak yorgun olur veya çökkünleþir veyahut da fiziksel hastalýða yakalanýr. Bazý anlarda içselleþtirilmiþ kötü iliþki aðýr basar, o zaman çocuk içine kavga eden anababanýn ‘þeytaný girmiþ' gibi davranýr. Çocuðun zorlantýlý þekilde saldýrganlaþtýðýný, kötü, yaramaz, deli gibi (deluded) olduðunu görürüz .
Ya da kavga eden anababayý içselleþtiren çocuk dönem dönem etrafýndaki insanlar arasýnda kavga çýkartýr, böylece dýþardaki gerçek kötülüðü içerideki ‘kötü' þeyin bir yansýmasý olarak kullanýr. Böyle bir durumda hakikaten kavga eden ses ve insan varsanýlarýnýn olduðu delilik anlarý kolayca görülebilir.
Çocuðun iç dünyasýný idare etmesinde ve oradaki selim olduðu düþünülen þeyi koruma çabasýnda bazý anlar vardýr ki, habis etkinin bir parçasýný dýþarý atabilse çocuk herþeyin iyi oacaðýný hisseder. (Günah keçisi fikrinin muadili.)
Klinik olarak kötülüðün dýþarý fýrlatýlmasý dramatize edilebilir (tekmeleme, gaz çýkarma, tükürme vb). Ya da çocuk kazaya yatkýnlaþýr veya intihara teþebbüs eder – içindeki kötüyü yok etmek amacýyla; bütünsel intihar düþlemi, muhakkak çocuðun kötü öðeyi yok edip hayatta kaldýðý durumu içermektedir, fakat hayatta kalamayabilir.
Çocuðun karnýnda (veya kafasýnda vb) hissettiði içsel dünyaya ait görüngülerin idare edilmesi zaman zaman o kadar büyük bir güçlük arzeder ki çocuk top yekün bir denetim getirir – bunun klinik sonucu depresif duygudurumudur. Bu da tahammül edilmez bir içsel ölülüðe yol açar. Tamamlayýcýsý olan manik durumun ortaya çýkmasý beklenmelidir. Bu durumda iç dünyanýn canlýlýðý aðýr basarak çocuðu etkinleþtirir, görünürde dýþsal bir öfke uyaraný olmadýðý halde çocuk klinik olarak þiddetli saldýrganlýk gösterebilir. Bu manik evreler manik savunma olarak adlandýrýlan durumla ayný deðildir, manik savunmada içsel ölülük yapay bir etkinlikle yadsýnýr (depresyona karþý manik savunma olarak adlandýrýlan etkinlik, Klein). Manik savunmanýn klinik sonucu saldýrgan bir patlama deðil, genel endiþeli bir huzursuzluktur (restlessness), hipomanidir; daðýnýklýk, pasaklýlýk (messinesse) ves aþýrý hassasiyetle kendini gösteren hafif bir saldýrganlýk görülür, yapýcý azme rastlanmaz.
Saðlýkta kiþi, saklamaya deðer bulduðu þeyi tehdit eder gibi görünen dýþ güçlere saldýrmak için kullanmak üzere kötülüðü içerde saklayabilir. O zaman saldýrganlýk toplumsal deðer kazanýr.
Bunun deðeri (manik veya hezeyanlý saldýrganlýða kýyasla) nesnelliðin korunmuþ olmasýndan kaynaklanýr ve düþmanla karþýlaþmada harcanan çabadan tasarruf edilebilir. O zaman düþmana saldýrmak için onu sevmek gerekmez.
Özet
Yukarýda belirttiklerim esas olarak saldýrganlýk ile duygusal geliþimin ara evresi diye adlandýrdýðým durum arasýndaki iliþkiyi betimlemektedir. Bu evre, kiþilerarasý iliþkileri ve Oidipus kompleksinin üçgen durumlarýyla bütünsel kiþilik evresinden önce gelir; insafsýzlýk evresinin erken aþamalarý ile niyetlilik öncesi ve kiþilik bütünleþmesi öncesi çaðý takip eder.
Bütünsel kiþilik evresi olarak adlandýrdýðým evreye ait saldýrganlýk, Freud'un kabul gören yapýtý dolayýsýyla bugünkü kuþaða zaten tanýdýk gelmektedir.
Saldýrganlýðýn önemli kaynaklarý insan geliþiminin çok erken evrelerine dayanýr; bunlardan bazýlarýný gelen bölümde ele alacaðýz.

II

Sorduðumuz soru en basit biçimiyle þudur: Saldýrganlýk sonuç olarak yoksunluðun yarattýðý öfkeden mi kaynaklanýr, yoksa kendine ait bir kökeni mi vardýr?
Cevabý ister istemez gayet karmaþýktýr, ya da günlük analiz uygulamamýzý oluþturan muazzam klinik olgular yýðýný bile isteye kestirip atmak zorunda kalýrýz. Fakat böyle yapacak olursak, aslýnda kasten göz ardý ettiðimiz þeyin farkýnda olmadýðýmýz zannedilebilir.
Uygulamada id'in tam doyumu diye bir þey olamayacaðýna göre, ilkel aþk dürtüsünde her zaman için tepkisel bir saldýrganlýk saptanabileceðini söyleyebiliriz. O zaman daha ince bir araþtýrmaya gerek var mýdýr? Bence var, yoksa karýþýklýk çýkýyor. Özellikle de, ilkel aþk dürtüsünün benlik büyümesinin daha yeni baþladýðý bir evrede yürürlükte olduðu, örneðin bütünleþmenin henüz yerleþik bir olgu haline gelmediði düþünülürse... Sorumluluk alma yetisinin henüz geliþmediði bir sýrada etkin ilkel bir aþk vardýr. Bu çaðda daha insafsýzlýk bile yoktur; merhamet- öncesi çaðdýr bu ve yýkýcýlýk id dürtüsünün bir parçasý ise de, bu yýkýcýlýk ancak id doyumuna baðlý olarak ortaya çýkar. Yýkýcýlýk ancak öfkenin ve dolayýsýyla da misilleme korkusunun varolabilmesi için yeterli benlik bütünleþmesi ve benlik örgütlenmesi gerçekleþtiði takdirde bir benlik sorumluluðu haline gelir. Bununla birlikte erken öfke ve korkuya da rastlanabilir, bu benlik geliþmelerinin saptanmasý mümkün ise de, bunlardan önce kiþide öfkeden bahsedilmesi akla yatkýn deðildir.
Nefret nispeten daha karmaþýktýr ve bu ilk evrelerde varolduðu söylenemez. Dolayýsýyla saldýrganlýðý tepkisel saldýrganlýktan tamamen ayrý incelememiz gerekir. Tepkisel saldýrganlýk, id dürtüsü gerçeklik ilkesi yüzünden amacýna ulaþamadýðý için, dürtünün kaçýnýlmaz sonucu olarak ortaya çýkar.
O halde dürtü merhamet-öncesi çaðda yaþandýðý için çocuðun amacý her ne kadar yýkmak deðilse de, ilkel aþk (id) dürtüsünün yýkýcý bir nitelik taþýdýðýný söylemek yerinde olur.
Bu varsayýmdan çýkarak, ilkel aþk (id) dürtüsündeki yýkýcý öðenin kökenini irdelemek mümkündür.
Meseleleri basitleþtirmek için, deðiþken bir etken olan doðum travmasýný dýþarda býrakýp, normal veya travmatik olmayan doðumu esas alabiliriz. Normalden kastým çocuðun doðumu kendi çabasýnýn bir sonucu gibi hissetmiþ olmasýdýr. Gecikme veya erkene alma gibi durumlar söz konusu deðildir (bkz. s180 [kitaptaki Doðum Anýlarý, Doðum Travmasý ve Endiþe makalesine gönderiyor] ç.n.)
Erken id deneyimleri bebek için yeni bir öðeyi, dürtü buhranlarýný iþin içine katar; bu buhranlarýn bir hazýrlýk dönemi, bir doruðu ve belli miktar doyumu izleyen dönemi vardýr. Bu evrelerin her biri çocuða kendine özgü sorunlar yaþatýr.
Amacýmýz ilk id deneyimlerindeki (tesadüfen yýkýcý olan) saldýrganlýk öðesinin tarih öncesini incelemek. Elimizde, en azýndan fetüs hareketlerinin baþladýðý en erken dönemlere uzanan bazý öðeler -hareket yetisi (motility)- var. Duyular alanýnda buna tekabül eden bir öðeyi de eklemeliyiz kuþkusuz. Rahim-içi yaþama dek uzanan ve bütün bebeklik (ve tüm yaþam) boyunca süregiden hareket yetisi, id deneyiminin kendisinde varolan etkinlikle baðlanabilir (fusion) mi? Bu etkinlik id öðesi olarak mý sýnýflandýrýlmalýdýr, yoksa benlik öðesi olarak mý? Yoksa benlik ile idin farklýlaþmadýðý bir evre olduðunu kabul edip (Hartmann, 1952), hareket yetisini benlik-id farklýlaþmasýndan önce görülmesi temelinde sýnýflandýrmaya çalýþmaktan vazgeçmek daha mý iyi olur?
Her bebek ilkel hareket yetisinin mümkün olduðu kadar çoðunu id deneyimlerine dökmek zorundadýr. Kuþkusuz burada þu gerçek devreye girer: Gerçekliðin getirdiði yoksunluklara çocuðun ihtiyacý vardýr -çünkü id doyumu tam olsaydý ve hiçbir engelle karþýlaþmasaydý bebeðin kökensel hareket yetisi doyuma ulaþamadan kalýrdý (Riviere, 1936).
Her bebeðin kendine ait id deneyimi örüntüsünde, id deneyiminin yüzde x kadarýný ilkel hareket yetisi oluþturur. Dolayýsýyla yüzde (100-x) baþka þekillerde kullanýlmak üzere ayrýlýr –çeþitli bireylerin saldýrganlýk ile ilgili deneyimleri arasýnda büyük farklýlýklar olmasýnýn nedenlerinden biri budur. Ayrýca bir mazoþizm türünün kökeni de budur (bkz ilerde).
Bu hareket yetisi etrafýnda geliþen örüntüleri incelemek faydalý olur (Marty ve Fain, 1955).
Bu örüntülerden birinde, hareket yetisinden dolayý çevre sürekli olarak tekrar tekrar keþfedilir. Birincil nasisizm çerçevesi içinde her deneyim, yeni bireyin merkezden geliþmekte olduðunu vurgular; çevreyle temas bireyin bir deneyimidir (önce farklýlaþmamýþ benlik-id evresinde). Ýkinci örüntüde çevre fetüse (veya bebeðe) baský yapar (impinge) ve bireysel deneyimler yerine baskýya tepkiler ortaya çýkar. Bu durumda bireysel olarak varolabilmenin tek yolu dinlenmeye çekilmektir. O zaman hareket yetisi sadece baskýya tepki olarak yaþanýr.
Aþýrý uçta yer alan üçüncü bir örüntüde bu o kadar abartýlmýþ durumdadýr ki, bireysel deneyim için bir dinlenme yeri bile yoktur, bunun sonucu, birincil narsisistik durumda bireyleþememek olur. O zaman ‘birey' çekirdekten çok kabuðun ve baský yapan çevrenin bir uzantýsý olarak geliþir. Çekirdekten geriye kalan þey dipte saklanmýþtýr; en derinlere giden analizde bile zor bulunur. Böylece birey bulunamamakla varolur. Hakiki kendilik saklanmýþtýr ve biz de klinik olarak, iþlevi bu hakiki kendiliði saklý tutmak olan karmaþýk sahte kendilikle uðraþýrýz. Sahte kendilik elveriþli bir þekilde topluma-uyumlu olabilir, ancak hakiki kendiliðin olmayýþý istikrarsýzlýk yaratýr, toplum sahte kendiliðe hakiki kendilikmiþ gibi kanmadýkça bu istikrarsýzlýk daha da belirginleþir. Hasta bir boþunalýk duygusundan þikayet eder.
Birinci örüntü saðlýklý dediðimiz durumdur. Oluþabilmesi için yeterince iyi anneliðe ve sevginin fiziksel biçimde (ilk baþta olabildiði tek biçimiyle) ifade edilmesine ihtiyaç vardýr. Anne bebeði (rahminde veya kollarýnda) tutar ve sevgi (özdeþleþme) aracýlýðýyla benlik ihtiyaçlarýna nasýl uyum saðlayacaðýný bilir. Bu koþullar altýnda, ve ancak bu koþullar altýnda, birey varolmaya baþlayabilir ve varolmakla da id deneyimlerini yaþamaya baþlayabilir (YOKSA- ve id deneyimlerini yaþayacak þekilde varolmaya baþlayabilir –MÝ?). Azami hareket yetisinin id deneyimlerine katýlmasý için herþey hazýrdýr. Hareket yetisi potansiyelinin yüzde x 'i erotik potansiyelle baðlanmýþ durumdadýr ( x nicelik olarak daha fazladýr). Ancak bu durumda bile hareket yetisi potansiyelinin yüzde (100- x ) kadarý baðlanma örüntüsünün dýþýnda, salt hareket yetisinin kullanýmýna kalýr.
Baðlanmanýn karþý koyma eylemi dýþýnda (yoksunluða tepki dýþýnda) bir deneyime imkân tanýdýðý unutulmamalýdýr. Erotik potansiyelle baðlanmýþ olan kýsým, dürtünün doyuma ulaþmasý yoluyla doyurulur. Tersine, hareket yetisi potansiyelinin baðlanmamýþ yüzde (100- x ) kadarýnýn bir karþýt bulmasý gerekir . Kabaca söylersek, itecek bir þeye ihtiyacý vardýr, yoksa yaþantýya dökülemeden kalýr ve kiþinin kendini iyi hissetmesine karþý tehdit oluþturur. Halbuki, tanýmý gereði saðlýklý birey etrafta uygun karþýtlar aramaktan zevk alýr.
Ýkinci ve üçüncü örüntülerde hareket yetisi potansiyeli sadece çevre baskýsýyla deneyim konusu haline gelir. Saðlýðýn bozulduðu durumdur bu. Kiþinin, az ya da çok, bir karþýtla karþýlaþmasý gerekir ; ancak bu takdirde önemli hareket yetisi kaynaðýna baþvurabilir. Çevre tutarlý biçimde baský uyguladýðý takdirde doyum elde edilir fakat:
Çevre baskýsý sürekli olmalýdýr.
Çevre baskýsýnýn kendine özgü bir örüntüsü olmalýdýr, yoksa kiþi kendisi bir örüntü geliþtiremediði için kargaþalýk hüküm sürer.
Bu baðýmlýlýk demektir, birey kendini bu baðýmlýlýktan kurtaramayabilir.
Geri çekilme, örüntünün temel özelliklerinden biri haline gelir. (Hakiki kendiliðin saklandýðý aþýrý derecesi haricinde; o zaman ilkel savunma olarak geri çekilme bile iþe yaramaz.)
Ýkinci ve üçüncü örüntüler iþin içinde olduðunda, saðlýða yer yoktur ve ana örüntüyü ilk betimlediðim örüntüye çevirmediði müddetçe hiçbir tedavi iþe yaramaz. Bununla birlikte, ikinci ve üçüncü örüntüler doðrultusunda geliþmiþ hastalar analize gelir ve ilk bakýþta, hastanýn hakikaten varolduðuna dair hatalý bir varsayýmdan hareket eden analistin çalýþmasýndan gayet iyi faydalanacakmýþ gibi görünürler.
Bu noktada nevrotik hastadaki dirençlerin olumlu deðeri hakkýnda özel bir yorum getirmek istiyorum. Analiz edilebilir direnç iyi prognoz oluþturur. Dirençlerin olmayýþý, tanýda betimlediðim türden erken örüntülerdeki bir bozukluða iþaret eder.
Bu düþünceler bizi þu sonuca götürür: Sözkonusu sýnýflandýrma yöntemine göre normal olanlar dýþýndaki kiþilerde, erotik potansiyelin hareket yetisi potansiyeliyle daha ileri derecede baðlanmasý analizle mümkün deðildir. Ýlk örüntünün yerleþmediði durumda ancak ikincil bir yoldan, saldýrgan öðelerin ‘erotikleþtirilmesi'yle baðlanma mümkün olur. Burada zorlantýlý sadist eðilimlerin köklerinden birini görürüz, bu eðilimler mazoþizme dönüþebilir. Kiþi ancak yýkýcý ve insafsýz olduðu zaman kendini hakiki hisseder. Kendi baþýna saf hareket yetisinden baþka bir þey olmayan saldýrganlýk ile baðlanacak erotik bir bileþen bulup, diðer bir bireyle bu þekilde etkileþime girerek, bu yolla iliþki kurmaya çalýþýr. Burada erotik potansiyel hareket yetisiyle baðlanýr, halbuki saðlýkta hareket yetisinin erotik potansiyelle baðlandýðýný söylemek daha doðru olur.
Sapkýnlýklarda herhalde iki tür mazoþizm ayýrt edilebilir. Biri kaba bir hareket ihtiyacýnýn erotizasyonu olan sadizmden kaynaklanýr, diðeri ise etkin hareket dürtüsünün edilgin kýsmýnýn doðrudan erotizasyonudur. Ýlk eþin mazoþist ya da sadist olmasýna göre, geliþim bu yollardan birini ya da ötekini tutabilir. Hareket öðelerinin erotik yaþama baðlanmasý nispeten eksik kaldýðýndan, erotik yaþam kaynaklý iliþkiler zayýftýr, bu yüzden de eþleþmenin yarattýðý iliþki daha deðerli olur.
Sahicilik hissi esas olarak hareket yetisi (ve ona tekabül eden duyu) köklerinden gelir ve hareket öðesinin zayýf olduðu erotik deneyimler gerçeklik veya varolma hissini güçlendirmez. Aslýnda bu tür erotik deneyimler tam da onda varolmama hissi yarattýklarý için kiþi bunlardan kaçýnabilir; burada erken dönem örüntüleri ilk betimlediðim çeþitlemeye uymayan kiþilerden bahsediyorum.
Buradan, benlik örgütlenmesi olgunlaþmamýþ dahi olsa, ilk beslenmeden önce pek çok þeyin olup bittiði sonucunu çýkarýyoruz. Hareket yetisi deneyimlerinin toplamý bireyin varolmaya baþlama becerisine katkýda bulunur; ilk özdeþleþmeden sonra da kabuðu býrakýp çekirdek haline gelmesine katkýda bulunur. Yeterince iyi çevre bunu mümkün kýlar. Çevre ancak yeterince iyi ise insan bebeðinin erken dönem psikolojisinden bahsetmenin bir anlamý olabilir, çünkü, çevre yeterince iyi olmadýðý takdirde insan farklýlaþýp, normal psikoloji terimleri dahilinde tartýþabileceðimiz bir özne haline gelmez . Ancak, bireyin varolduðu noktada, artýk farklýlaþmýþ olan benlik ile idin iliþkiyi sürdürmesinin ve gerçeklik ilkesinin etkisinden kaynaklanan güçlüklere raðmen iliþkide kalmasýnýn baþlýca yolu, birincil hareket yetisi potansiyelinin büyük kýsmýnýn erotik potansiyelle baðlanmasýyla kendini gösterir.
Buradan, nesnelerin dýþ niteliði sorununa iliþkin baþka düþünceler çýkar. Bu konu üçüncü bölümde ele alýnmýþtýr.


Psikanalizde, birinin analizinde uzun yol katedilmiþse, analist duygusal geliþimin ilk görüngüleriyle ilgili ayrýcalýklý bir görüþ sahibi olur.

Klinik çalýþmadan çýkarttýðým þu düþünce geçenlerde dikkatimi çekti: Hasta dürtüsel yaþamýn saldýrgan kökenini keþfetmeye giriþtiðinde, analist için bu süreç þu ya da bu þekilde, erotik kökeni keþfetmesinden daha yorucu olmaktadýr.

Burada beni ilgilendiren malzemenin, kafamýzda ‘baðlarýn çözülmesi' (de-fusion) terimiyle baðlantýlandýrýlan malzeme olduðu hemen görülecektir. Saðlýkta saldýrgan ve erotik bileþenlerin baðlandýðýný varsayarýz, ancak baðlanma öncesi döneme ve baðlanma iþine her zaman için özel bir anlam yüklemeyiz. Baðlanmanýn zaten gerçekleþeceðine fazla güveniyor olabiliriz, o zaman bir vaka üzerinden düþünmeyi býrakýnca, boþ tartýþmalar içine giebiliriz.

Baðlanmanýn ciddi bir iþ olduðu, saðlýkta bile tamamlanmadýðý ve büyük miktarlardaki baðlanmamýþ saldýrganlýðýn, sýk sýk analizdeki kiþinin psikopatolojisinde komplikasyona yol açtýðý kabul edilmelidir.

Analizde -eðer hakiki bir analizse- saldýrgan ve erotik bileþenlerin ayrý dýþavurumlarýyla uðraþmalý ve aktarýmda bunlarý baðlamayý baþaramayan hasta adýna her birini ayrý taþýmalýyýz. Baðlama noktasýnda baþarýsýzlýktan kaynaklanan ciddi rahatsýzlýklarda, hastanýn analistle iliþkisi kah saldýrgan kah erotik niteliktedir. Ben de iþte bu baðlamda, bu kýsmi iliþkinin ikinci deðil de birinci türünün analisti yorduðunu öne sürmekteyim.

Bu gözlemden hemen çýkarýlacak sonuç, Ben ile Ben-Olmayan 'ýn oluþtuðu erken evrelerde, saldýrganlýk bileþeninin daha kesin þekilde, bireyi Ben-Olmayan 'a veya dýþarda hissedilen bir nesneye ihtiyaç duymaya yönelttiðidir. Erotik deneyimler, nesne öznel olarak tasavvur edilir veya kiþisel olarak yaratýlýrken, ya da kiþi daha önceki bir tarihin narsisist birincil özdeþleþme durumuna yakýn olduðu sýrada yaþantýlanabilir (?).

Erotik deneyimler, içgüdüsel erotik dürtüyü rahatlatan herhangi bir þey aracýlýðýyla gerçekleþtirebilir; böylece ön-zevk, genel ve bölgesel uyarýmda geriliminin yükselmesi, doruða çýkma ve sönme (veya onun dengi olan durum) meydana gelir; bunu arzunun olmadýðý bir dönem izler (arzuyla yaratýlan öznel nesnenin geçici olarak yokedilmesinden dolayý, kendi baþýna bu da endiþe yaratabilir). Oysa saldýrgan dürtüler bir karþý koyma olmadýðý sürece hiçbir doyurucu deneyim saðlamaz. Karþý koymanýn çevreden, Ben 'den giderek ayýrt edilen Ben-Olmayan 'dan gelmesi gerekir. Erotik deneyim kaslarda ve çabaya katýlan diðer dokularda vardýr, fakat bu erotizm türü, belirli erojen bölgelerle baðlantýlý içgüdüsel erotizmden farklýdýr.

Hastalar (baðlarý az çok çözülmüþ) saldýrgan deneyimleri sahici gibi, (ayný þekilde baðlarý çözülmüþ) erotik deneyimlerden çok daha sahici hissettiklerini söylerler. Her ikisi de hakikidir fakat saldýrgan deneyimlerin verdiði sahicilik hissine daha çok deðer yüklenir. Saldýrganlýðýn bir deneyimin erotik bileþeniyle baðlanmasý o deneyime iliþkin sahicilik hissini artýrýr.

Saldýrgan dürtülerin, dýþ dünyadan bir karþý koyma olmaksýzýn, bir dereceye kadar kendilerine karþýt bulabildikleri doðrudur; normal durumda bunun göstergesi omurganýn doðumöncesi yaþamdan kalma balýksý hareketleridir, normal dýþý durumda ise hasta çocuklarýn yaptýðý (faydasýz) gelgit hareketidir (sallanma veya içerde süregiden görünmez sihirli bir gelgit hareketini ele veren gerilim). Öne sürdüðümüz bu düþüncelere raðmen, normal geliþimde dýþardan gelen karþý koymanýn, saldýrgan dürtüleri geliþtirdiði söylenemez mi acaba?

Normal doðumda karþýlaþýlan karþý koyma, yaþanan deneyime baþýn önde olduðu bir nitelik kazandýrýr. Doðumlar çoðunlukla normal olmayýp büyük komplikasyona yol açsa da, hatta bebek tersten gelse de, yine de büyük çaba göstermek ile karþý koyma-baþýn önde olmasý iliþkisi arasýnda kurulan baðlantýda genel bir geçerlilik var gibidir. Bu görüþ beslenme gayreti içindeki bebekler üzerinde yapýlacak gözlemlerde sýnanabilir –benim kuramýma göre baþlarýna tepeden bir miktar bastýrarak bebeklere yardýmcý olunabilir.

Bu düþünce genellikle þöyle ifade edilir: ‘Ýhtiyaçlarýna mükemmel uyum saðlamanýn bebeðe faydasý olmaz. Bebeðin arzularýna en iyi þekilde uyan anne iyi anne deðildir. Yoksunluk öfke doðurur ve bu da bebeðin deneyimini artýrýr.' Hem doðru hem deðil. Ýki etkeni gözardý ettiði için doðru deðil- biri, teorik olarak baþlangýçta bebeðin mükemmel bir uyuma ve daha sonra uyumun dikkatlice, yavaþ yavaþ bozulmasýna ihtiyacý vardýr; ikincisi, bu sözler deneyimin saldýrgan ve erotik bileþenleri arasýndaki baðlanmanýn gerçekleþmediði durum üzerine düþünmeye imkân vermez, halbuki en azýndan kuramda, baðlarýn çözük olduðu (veya henüz kurulmadýðý) evreyi incelemek gerekir.

Bu sözleri aþaðý yukarý burada alýntýlandýðý þekliyle dile getirenler saldýrganlýðýn yoksunluða karþý bir tepki olduðunu (yani, erotik deneyim esnasýnda, dürtüsel gerilimin yükseldiði uyarýlma evresindeki yoksunluða karþý bir tepki olduðunu) biraz fazla kolayca kabullenmektedirler. Bu tür evrelerde yoksunluðun öfke doðurduðu gayet açýktýr, fakat bizim en erken duygu ve durumlara iliþkin kuramýmýza göre, dürtüsel yoksunlukta öfkeyi mümkün kýlan ve erotik deneyimi deneyim yapan benlik bütünleþmesinden önceki saldýrganlýða hazýrlýklý olmak gerekir.

Her bebeðin erojen bölgelerde bir içgüdü potansiyeline sahip olduðu, bunun biyolojik olduðu ve bu potansiyelin aþaðý yukarý her bebekte ayný olduðu söylenebilir. Oysa tersine saldýrganlýk bileþeni son derece deðiþken olmalýdýr ; biz beslenmenin gecikmesi yüzünden yoksunluk hisseden bebeðin öfkesini gözlemleyinceye kadar, bebeðin saldýrganlýk potansiyelini artýran veya azaltan çok þey olmuþtur. Erotik potansiyele denk düþen saldýrganlýk anlamýnda bir yere varabilmek için, fetüsü durgunluða deðil harekete yönelten dürtülerine, dokularýn canlýlýðýna, kassal erotizmin ilk kanýtýna uzanmamýz gerekir. Bu noktada yaþam gücü gibi bir terime ihtiyacýmýz var.

Kuþkusuz her bir fetüsün yaþam gücü potansiyeli aþaðý yukarý aynýdýr, týpký her bebeðin erotik potansiyelinin olduðu gibi. Sorun þu ki, bebeðin taþýdýðý saldýrganlýk potansiyelinin miktarý karþýlaþtýðý karþý koymanýn miktarýna baðlýdýr. Baþka deyiþle, karþý koyma, yaþam gücünün saldýrganlýk potansiyeline çevrilmesini etkiler. Ayrýca, karþý koymadaki aþýrýlýk da komplikasyonlar yaratarak, saldýrganlýk potansiyeli olan bir bireyin bu potansiyeli erotik bileþenle baðlamasýný imkânsýz hale getirir.

Bu savý daha ileriye götürebilmemiz için, (doðum öncesi) bebeðin yaþam gücünün akýbetini ayrýntýsýyla gözden geçirmemiz gerekir.

Saðlýkta, dürtüleri fetüsün çevreyi keþfetmesini saðlar, çevre hareketin karþýlaþtýðý karþý koymadýr ve hareket esnasýnda duyumsanýr. Bunun sonucu Ben-Olmayan bir dünyanýn ilk tanýnmasý ve Ben 'in erken dönemde tesis edilmesidir (establish). (Uygulamada bunlarýn aþama aþama gerçekleþtiðini, tekrar tekrar gelip gittiðini, bulunup kaybedildiðini tahmin edersiniz.)

Saðlýksýz durumda, bu çok erken evrede baskýyý uygulayan (impinge) çevredir ve yaþam gücü baskýya tepki olarak kullanýlýr –o zaman Ben 'in erken dönemde saðlam þekilde tesis edilmesinin tersi gerçekleþir. Aþýrý uçta, tepkiler hariç dürtüler çok az deneyimlenir, Ben yertesis deilmemiþtir. Bunun yerine, çevre baskýsýna karþý deneyimlenen tepkiye dayalý bir geliþim gözlemleriz; buradan sahte dediðimiz birey ortaya çýkar, sahte diyoruz çünkü kiþisel dürtüselliði yoktur. Bu durumda saldýrgan ve erotik bileþenler baðlanmaz, çünkü erotik deneyimler meydana geldiðinde Ben tesis edilmiþ deðildir. Aslýnda bebek erotik deneyim yönünde baþtan çýkarýldýðý için yaþar; fakat hiç sahici gibi gelmeyen erotik yaþamdan ayrý bir de sýrf saldýrgan olan, karþý koyma deneyimine baðýmlý tepkisel bir yaþam vardýr.

Burada, baðlanmada belli bir yetersizlikle kendini gösteren genel durumu betimleyebilmek için iki aþýrý ucu tartýþmamýz gerekti. Kiþilik üç parçadan oluþur: Ben ve Ben-Olmayan 'ýn açýk þekilde tesis edildiði ve saldýrgan ve erotik öðelerin belli ölçüde baðlandýðý bir hakiki kendilik; erotik deneyimle kolayca baþtan çýkarýlabilen, fakat sonuçta gerçeklik duygusunun kaybedildiði bir kendilik; bütünüyle ve insafsýzca saldýrganlýða terkedilmiþ bir kendilik. Bu saldýrganlýk yýkma hedefi etrafýnda bile örgütlenmemiþtir, fakat kiþi için deðerlidir çünkü bir gerçeklik hissi ve bir iliþki hissi verir, fakat ancak etkin karþý koyma olduðu takdirde veya (ilerde) zulüm olduðu takdirde kendini gösterir. Motivasyonunu benliðin kendiliðindenliðinden alan kiþisel dürtüden kaynaklanmaz.



Kiþi, baðlarý çözülmüþ saf saldýrganlýðý mazoþizme çevirerek saldýrgan ve erotik bileþenlerin sahte bir þekilde baðlanmasýný gerçekleþtirebilir, ancak bunun olabilmesi için güvenilir bir zalim bulunmalýdýr, bu da sadist aþýk olur. Bu þekilde mazoþizm sadizmden önce gelebilir. Oysa duygusal olarak saðlýklý bir insanýn geliþimini izlersek sadizmin mazoþizmden önce geldiðini görürüz. Saðlýkta sadizm baðlanmanýn baþarýlý olduðunu gösterir, mazoþizmin doðrudan doðruya tepkisel saldýrganlýktan geliþtiði ve baðlanmanýn olmadýðý koþullarda böyle deðildir.

Bu düþüncelerden baþlýca þu sonucu çýkarabiliriz: Saldýrganlýk terimini bazen kendiliðindenlik anlamýnda kullandýmýz için karýþýklýk çýkmaktadýr. Dürtüsel hareket uzanýr, karþý koyma ile karþýlaþtýðýnda saldýrganlýk haline gelir. Bu deneyimde gerçeklik vardýr ve yeni doðmuþ bebekte hazýr bekleyen erotik deneyimleri baðlar. Ýddiam þu: Bebeðin sadece doyurucu bir nesneye deðil, bir dýþ nesneye ihtiyaç duymasýna neden olan þey bu dürtüsellik ve onun doðurduðu saldýrganlýktýr .

Bununla birlikte çoðu bebek çevre baskýsýna tepki olarak geliþmiþ muazzam bir saldýrganlýk potansiyeline sahiptir, zulüm bu potansiyeli etkinleþtirir: eðer böyle ise, bebek zulme kucak açar ve zulme tepki olarak kendini sahici hisseder. Fakat bu hatalý bir geliþme biçimi olur çünkü çocuk sürekli, zulme ihtiyaç duyar. Tepkisel potansiyelin miktarý, (hareket yetisi ile erotizmi belirleyen) biyolojik etkenlere baðlý deðildir, erken çevre baskýsýnýn cilvelerine baðlýdýr, dolayýsýyla çoðu zaman annenin psikiyatrik anormalliklerine ve yine onun duygusal ortamýna baðlýdýr.

Olgun, eriþkin bireylerin cinsel iliþkisinde, özgül nesne ihtiyacýnýn salt erotik doyumlarla baðlantýlý olmadýðý doðrudur belki de. Nesneyi seçen ve o an eþin varlýðýna, doyuma ve hayatta kalmaya duyulan ihtiyacý belirleyen þey, dürtüye baðlanmýþ olan saldýrgan veya yýkýcý öðelerdir.
Anna Freud ile sempozyum, Kraliyet Týp Cemiyeti, Psikiyatri Bölümü, 16 Ocak 1950. Anna Freud'un katkýsý için bkz. Psychoanalytic Study of the Child ( Çocuðun Psikanaliz Açýsýndan Ýncelenmesi ), cilt III-IV, s 37.
Þimdi olsa bu düþünceyi hareket yetisiyle (motility) iliþkilendirirdim (bkz. Marty ve Fain, 1955).
Bkz. Sechehaye'nin terimi: ‘Simgesel gerçekleþme'.
Bu metnin II. Bölüm'ünde benlik geliþiminin erken evrelerine iliþkin saldýrganlýk temasýný irdelemeye çalýþýyorum.
Buna ‘çiftdeðerlilik-öncesi' adý verilmiþtir fakat bu terim kýsmi-nesne ile tam nesnenin – meme ile tutan ve bakým verene annenin- bütünleþmesi meselesini hesaba katmaz.
Þimdi olsa ‘iyi ve kötü' yerine yüceltilmiþ ve kötü' demem gerekirdi (1957).
Bu durum Anna Freud'un ‘saldýrganla özdeþleþme' (1937) dediði þeyle iliþkilidir. Melani Klein'ýn çalýþmasý bizi içsel görüngülerin savunma amaçlý tümgüçlü denetimi kavramýyla tanýþtýrdý.

Ýzleniyoruz
 

http://www.istanbulfm.com.tr/img/image_data/haber/guncel/1146477915499.jpg

ABD, Ýsrail, Ýngiltere dünyadaki tüm haberleþmeleri denetliyor.


NEDEN? Uður Dolgun

Hayatta her þeyin bir artýsý ve eksisi var. Bir yandan hýzlý teknolojik geliþmeler, bilgisayarlar, uydular, cep telefonlarý, internet, e-mail hayatýmýzý kolaylaþtýrýrken, bir yandan da bu sistemler yüzünden büyük bir gözetim aðýnýn denetimi içine giriyoruz. Yazdýðýmýz her kelime, neredeyse yaptýðýmýz her hareket, her konuþmamýz, hatta alýþveriþlerimiz, saðlýk kayýtlarýmýz, devletlerin ve bazý þirketlerin özel arþivlerinde birikiyor. Ýstedikleri anda bütün hayatýmýz, kiþiliðimiz, iliþkilerimiz hakkýndaki en mahrem bilgileri bile ortaya çýkarýyorlar. Özellikle son yýllarda dünyayý saran terör korkusu, devletlerin hem birbirlerini hem de bütün insanlarý izlemelerini meþrulaþtýrdý. Türkiye'de de yürürlüðe girecek yeni Terörle Mücadele Yasasý bu büyük gözaltýyý daha da geniþletip meþrulaþtýracak. Bir anlamda herkesi, mahremiyetine girilmiþ bir halde çýrýlçýplak býrakan bu elektronik gözetimin ne boyutlara ulaþtýðýný, nasýl yapýldýðýný, 'Enformasyon Toplumundan Gözetim Toplumuna' ve 'Ýþte Büyük Birader' kitaplarýný yazan Çanakkale 18 Mart Üniversitesi öðretim üyesi Yard. Doç. Uður Dolgun'la konuþtuk.
Kitabýnýzda anlattýðýnýza göre bizi özgürleþtiren bütün o aletler, bilgisayarlar, e-mailler, cep telefonlarý ayný zamanda bizi büyük bir denetimin içine sokuyor.


Gerçekten her haberleþmemiz anýnda kayýtlara geçiyor mu?

Evet her türlü haberleþme anýnda kayýtlara geçiyor. Özellikle 11 Eylül saldýrýlarýndan sonra bütün dünyada özgürlüklerin teröristlere çok fazla imkân tanýdýðý görüþünden hareketle çeþitli anti terör yasalarý çýkarýldý ve kiþilerin sürekli izlenmelerinin yolu daha da açýldý. Mesela Amerika'da, internet üzerinden yapýlan her türlü yazýþmanýn, e-mail'lerin bir yýl süreyle saklanmasý kanunen zorunlu kýlýndý. Ayrýca cep telefonlarýyla yapýlan mesajlaþmalara da istenildiði anda ulaþýlýyor. Çünkü bu yazýþmalar da cep telefonu hizmeti veren þirketlerce saklanýyor.


Kiþi o anda internete baðlý deðilse bile bilgisayarýnda yaptýklarý ve yazdýklarý da izlenebiliyor mu?
Tabii. Bilgisayarlarda 'arka kapýlar', denilen teknolojik olarak zayýf býrakýlmýþ sistemler var. Siz bir kez internete girdiðinizde, Windows sistemi otomatik olarak çalýþýyor ve bu arka kapýlar yoluyla bilgisayarýnýzý ele geçiriyor. Siz ondan sonra bir daha internete girmeseniz bile bilgisayarýnýzda tüm yazdýklarýnýz izlenebiliyor. Ayný þey cep telefonlarý için de geçerli. Dinlenmeyi engellemenin tek yolu pili ayýrmak.
Cep telefonlarý sinyal yaydýðý için bu anlaþýlabilir ama bilgisayarlar sinyal yaymýyor ki, internete baðlý olmadýklarýnda izlenebilsinler.


Bu nasýl mümkün oluyor?
Ýzlenmeniz için internete bir kez girmiþ olmanýz yeterli. Bu baðlantý, bilgisayarýnýzý, diyelim ki bir istihbarat servisinin sistemiyle entegre hale getiriyor. Arka kapýlar yoluyla bilgisayarýnýz sistem tarafýndan ele geçiriliyor ve kendi uygulamalarýný bilgisayarýnýza kuruyor. Sonrasýný da artýk uydular aracýlýðýyla hallediyor. Mahremiyetinizi korumanýn tek yolu çift bilgisayara sahip olmanýz ve internete hiç baðlanmadýðýnýz bilgisayarýnýzda özel yazýlarýnýzý yazmanýz. Rusya, Çin, Fransa, Almanya Microsoft'u devlet dairelerinde ve orduda yasakladý. Baþka sistem kullanacaklar. Devletler kendilerini böyle savunuyor ama vatandaþlar bu kez de Windows yerine baþka bir sistemle gözetlenecekler.


Yeryüzünde milyarlarca cep telefonu, 1 milyar kadar da internet kullanýcýsý var. Bütün bu bilgiler nasýl kaydedilip izlenebiliyor?
Amerika'nýn dünyanýn en geliþmiþ istihbarat örgütü olan NSA diye bir ulusal güvenlik ajansý var. Yabancý diplomatlarý ve askeri ataþeleri dinlemek için kurulmuþtu ama NSA bugün yeryüzünde telefon, faks, bilgisayar, internet dahil her türlü yazýþmayý ve konuþmayý izliyor. Ýsterse sizi de, beni de dinleyebilir. Bunun için Promis ve Echelon sistemlerini kullanýyor. Bu sistemler her gün uydulara 50'den fazla anahtar kelime, kavram yüklüyor. Ýçinde bu kelimelerin geçtiði her türlü konuþma otomatik olarak izlenmeye alýnýyor. Sonra insansý yargýlar yapabilen akýllý bilgisayar sistemleri devreye giriyor ve bu konuþmalarý ayýklýyor. Önemsiz görülenler imha ediliyor. En önemliler analizciler tarafýndan raporlaþtýrýlýp ilgililere sunuluyor. NSA'da her gün 40 ton evrak atýlýyor.


Dünyanýn bütün istihbarat örgütleri, dünyadaki bütün haberleþmeleri kontrol ediyorlar mý?
Amerika, Ýngiltere ve Ýsrail kontrol ediyor. Çünkü uydularla bilgisayarlarý birlikte kullanan Promis ve Echelon sistemini yaratanlar onlar. Diðer ülkelerin istihbarat örgütleri ellerindeki teknoloji yeterli olmadýðý için dünyadaki bütün haberleþmeleri kontrol edemiyor. Öcalan'ýn cep telefonuyla konuþurken yakalanmasý bu sistemlerin kullanýlmasýna örnektir. Echelon ve Promis'te kiþinin konuþmasýný uyduya yüklüyorsunuz. Sonra uydular konuþmalarý uzaydan alýyor ve bilgisayara gönderiyor. Bilgisayar da kiþinin koordinatlarýný saptýyor. Öcalan'ýn da konuþmasý uyduya yüklendi. Sonra sadece telefonla konuþmasý beklendi. Konuþtuðu anda, sistem ses tanýmýný yaptý ve Öcalan'ýn yeri milimetrik saptandý. Dudayev de böyle yakalandý. Rusya Çeçen lideri yakalayamýyordu. ABD, onun yerini cep telefonuyla konuþurken belirledi ve Dudayev telefonla konuþurken füzeyle öldürüldü. Promis ve Echolon programlarýný birlikte geliþtiren MOSSAD ile Amerikan ulusal güvenlik ajansý NSA, bu programlarý dünyanýn diðer istihbarat örgütlerine de satmýþlar.


Bizim istihbarat örgütünde de var mý bu programlar?
Evet var. Rusya, Japonya, Almanya, Türkiye dahil bütün ülkelere, bu programlarýn eski teknolojisi satýldý. Arka kapýlarla da bu ülkelerin istihbarat örgütlerindeki bütün bilgiler Amerika'nýn eline geçti. Amerika, bu yolla diðer ülkelerin istihbarat örgütlerini izledi. O ülkelerin planlarýný, komþu devletlerle iliþkilerini, yöneticilerin konuþmalarýný gözetledi. Amerika ve Ýsrail, yarattýklarý bu programlarla bütün dünyayý izleyebiliyorlar.


Bunlar engellenemiyor mu?
Bunu engelleyecek bir program bulursunuz ama sizin þifreleme programýnýz þifre kýrýcýlar tarafýndan her zaman aþýlýr. Uydular var olduðundan beri her þey, her kiþi çok rahat kontrol ediliyor. Çünkü her türlü yazýþma ve doküman artýk bilgisayarlarda bulunuyor. Bilgisayarlarýn uydularla korelasyonu olduðu için elektronik ortamda her kiþi, her ülke artýk kontrol edilebiliyor. Ülkeler sistemlerini deðiþtirseler bile girilemeyecek bir sistem yok. Pentagon'un sitesine bile girildi.


E-mail'lere dönelim. Gönderdiðimiz bütün e-mail'lerin kayýtlarý bir yerlerde saklý mý?
Tabii ki. Dünyada internet üzerinden yapýlan tüm yazýþmalar, e-mail'ler Amerika'da 'root server' denilen 13 tane kök bilgisayardan geçiyor. Tüm interneti Amerika'daki bu 13 kök bilgisayar yönetiyor. Ayrýca Amerika, 11 Eylül'den sonra getirdiði antiterör yasalarýyla, tüm internet servis saðlayýcýlarýnýn kendilerindeki yazýþmalarý bir yýl süreyle saklamalarýný ve istendiði takdirde bunlarý Emniyet ve istihbarat örgütlerine vermelerini zorunlu kýldý. Yani, bilgisayar üzerinden yapýlan her haberleþme kayýtlara geçiyor ve mahremiyetine bakýlmaksýzýn istenildiðinde de aleyhinize kullanýlýyor. Mesela Türkiye'de de internete servis saðlayýcýlar üzerinden baðlanýyorsunuz. Ne kadar süreyle olduðu bilinmiyor ama bütün yazýþmalar ve e-mailler bunlarda saklý. Hatýrlarsýnýz, üç yýl önce Doðu Perinçek, eski AB Türkiye temsilcisi Karen Fogg'un bazý gazetecilerle yazýþmalarýný deþifre etmiþti. Þunu da söylemek lazým. Eðer kiþi e-mail'lerini özel olarak þifrelemiyorsa...


Ne olur?
Biraz bilgisayar ve internetle uðraþan biri bile, bilgisayar yazýlýmý okuyan üniversite üçüncü sýnýf öðrencisi bile bir baþkasýnýn e-mail'lerine girebilir. Bu, yapýlan bir þey. Ýnsanlarýn mahremiyetine girmek çok basitleþti. Kiþilerin ve þirketlerin mahremiyetine, ülkelerin bilgilerine kolayca tecavüz ediliyor. Türkiye'de bazý þirketler var.


Ne þirketleri bunlar?
Sizin adýnýza rakip þirketin bilgisayarlarýna giriyor ve size bilgileri veriyor. Þirketler için olduðu gibi, kiþiler hakkýnda da böyle bilgi edinebilirsiniz. Günümüz bilgi toplumunun en büyük sorunu kiþilerin mahremiyetine ve özgürlüklerine yönelik tecavüzlerdir. Bu tecavüzü de istihbarat örgütleri, özel þirketler veya kiþiler yapar. Geçenlerde internette bir ilan vardý. Bir Türk þirketi 'Bilgi bankamda 800 bin kiþinin mail adresleri var, bunlarý satýyorum' diyordu. Ýstanbul'da bu iþi yapan 17 þirket var. Ýnternette kiþiler hangi siteleri geziyor. Nerelerde surf yapýyor, internetten ne satýn alýyor artýk bu bilgiler de kiþi profilleri halinde çýkarýlmaya baþlandý. Böylece sizin internette yaptýðýnýz her iþlem, ziyaret ettiðiniz siteye kadar her þey bazý servis saðlayýcýlarca gözetleniyor.


Hangi amaçla gözetleniyor?
Bu bilgiyi ister istihbarat servislerine saðlarsýnýz, ister büyük þirketlere pazarlarsýnýz. Mahremiyetler ve bireysel özgürlükler elektronik gözetimle ortadan kalkýyor. Ticari yaþam ve sanayi dünyasý istihbarat oyununun bir alaný haline geliyor. Amerika'da 11 Eylül'den sonra çýkarýlan antiterör yasalarý þu gerekçeye dayandýrýlmýþtý. 'Þimdi savaþ durumu var. Kiþisel özgürlüklerden, mahremiyetlerden savaþ koþullarýna özgü olarak taviz verilebilir' denildi ve totaliter rejime dönük uygulamalar gündeme geldi. Ýngiltere'de de terör kanunlarý yürürlüðe girdi.


Türkiye'de de yeni bir terörle mücadele kanunu çýkarýlýyor.
Dünyanýn her yerinde ayný. Ýnsanlar terör korkusuyla öyle bir paranoya ortamýna girdiler ki, gözetlenmeye razý oldular. Bunun hukuki altyapýsý antiterör yasalarýyla oluþturuluyor iþte. Zaten Huxley, Orwell gibi kara ütopyacýlarýn söylediði de buydu. Terör insanlarda öyle korku yaratacak ki, insanlar güvenlik kaygýsýyla gözetlenmeyi sonunda olaðan karþýlayacak ve totaliter sistemlere kayýlacak. Bugün dünyanýn en fazla kamerayla donatýlmýþ ülkesi Ýngiltere. Londra'da bir yabancý 'olaðan þüpheli' sayýlarak, günde ortalama 300 kez kameraya alýnýyor.


Amerika'da e-mail'lerin bir yýl saklandýðýný söylediniz. Türkiye'de e-mail'ler nasýl saklanýyor?
Türkiye'de bu konuda bir yasa yok ama sabit veya cep, telefonlarýn hepsi kaydediliyor ve bütün bu kayýtlar saklanýyor. Bir siyasi parti cep telefonu konuþmalarýna dayanýlarak kapatýlmak istenmiþti hatýrlarsanýz. Türkiye'de elektronik gözetim gittikçe yoðunlaþýyor. EMASYA diye bir uygulama var. Artýk her þehirdeki askeri karargâhta istihbarat birimi kuruluyor. Ayrýca Emniyet'in, MÝT'in, askeriyenin ve jandarmanýn da istihbarat birimleri var. Öte yandan derin devlet boyutuna giren bazý özel istihbarat birimleri de var.


Teknolojik ürünlerden yararlanan herkes büyük bir denetim aðýnýn içinde mi bu durumda?
Eðer teknolojiyi kullanýyorsanýz, gözetimin pençesindesiniz. Devletin, istihbarat örgütlerinin, derin devletin, illegal birimlerin, özel þirketlerin, tüketici profili üzerine çalýþan pazarlama þirketlerinin sürekli gözetimi altýndasýnýz. Olay bu kadar net. Türkiye'nin her zaman çeþitli korkularý vardýr. Bu korkular yüzünden bu ülkede belli gruplar, kiþiler sürekli izleniyor ve her yaptýklarý raporlanýyor. Zaten devletlerin her zaman bir ulusal güvenlik kaygýlarý olmuþtur. Zararlý ve tehlikeli gördükleri vatandaþlarýný izlemiþlerdir. Soðuk Savaþ döneminde Amerika'nýn Türkiye'de bilinen 13 üssü vardý. Doðu Bloku çökünce, Amerika bu istasyonlarýn bazýlarýný boþalttý ve buralarda kullandýðý Promis sistemini Türkiye'ye hibe etti. Teknolojisi geride kaldýðý için Türkiye bunu uluslararasý istihbaratta kullanamýyor ama bu sistemle kendi vatandaþýný, telefonlarý, fakslarý, bilgisayarlarý, interneti izliyor.


Ýstihbarat örgütlerinin kullandýðý Promis ve Echelon bilgisayar programlarý tam olarak nedir?
Ýnsanlara ait bilgiler elektronik ortamda farklý yerlerde olur. Diyelim ki sizin nüfus, vergi ve doðalgaz idarelerinde, iþyerinizde kayýtlarýnýz var. Promis, bu farklý ortamlarý ve kiþilere ait bölük pörçük bilgileri bir araya getiriyor, depoluyor ve bunlardan insansý yargýlar çýkarýyor. Mesela hangi evlerde su kullanýmý arttý, hangilerinde azaldý saptýyor ve bundan þu evdeki insan, bu eve geçti gibi sonuçlar çýkarýyor. Ýsrail, Promis'i Filistin'de çok kullandý. Filistinli teröristler eylem için bazý evlerde bir araya geliyorlardý. Ýsrail su kullanýmý artan hanelerde yoðun gözetime gitti. Yani Promis, bir istihbarat servisinin veya devletin sizinle ilgili hangi bilgilere ihtiyacý varsa hepsini saðlýyor. Bilgisayarýnýzda sakladýðýnýz dosyalardan yazýþmalarýnýza, internette gezindiðiniz sitelerden kredi kartýyla alýþveriþlerinize, saðlýk durumunuza, psikolojinize kadar insanýn günlük yaþamýnda akla gelebilecek her þeyi kontrol ediyor. Zaten gözetim toplumu dediðimiz de insanýn gündelik yaþamýndaki rutinlerin bile belli güçlerin eline geçmesidir.


Peki Echelon programý nedir?
En geliþmiþ izleme sistemi olan Echelon'un Türkiye dahil, dünyada birçok ülkede uydu trafiðini izleyen antenleri var. Bu programýn sahipleri,
Amerika, Ýsrail ve Ýngiltere. Uydu-bilgisayar korelasyonu sayesinde görüntü istihbaratý da var bu programda. Uydularla yerini belirlediðiniz kiþinin koordinatlarýyla görüntü alýyorsunuz. Amerikalý kuramcýlar, gece saatinde siyah tenis topunun yerinin bile uydularla saptandýðýný söylüyorlar.


Ellerinde bu kadar geliþmiþ, ürkütücü izleme araçlarý varken Bin Ladin'i nasýl bulamýyorlar?
Bulamamak mümkün deðil. Bulmak istemiyorlar. Red Kit her defasýnda Daltonlarý yakalar ama hiç öldürmez. Çünkü sonraki maceralarda Daltonlara ihtiyacý vardýr. Bugünkü güvenlik sistemin, istihbarat servislerinin devamlýlýðý saðlamak için hep düþmanlara ihtiyaç var. Eðer Bin Ladin güvercinlerle haberleþmiyorsa yerini her zaman bulmak mümkün. Uydular dünyayý izleyen gözler, kulaklar oldu artýk.


Bu 'büyük gözaltý'ndan kurtulmak mümkün mü?
Kiþiler veya sistem, teknolojiyi kullandýðý sürece kurtulmak mümkün deðil. Üstelik teknoloji sürekli ilerlediði ve yeni nesiller de teknolojiye daha baðýmlý yaþadýklarý için bu büyük gözaltý çok daha artacak. Gözetim toplumunda milat 11 Eylül'dür. 11 Eylül'den önceki döneme 'enformasyon-bilgi toplumu' diyorduk. Þimdi 'gözetim toplumu' diyoruz. Terör paranoyasý insanlarýn mahremiyetlerini ve özgürlüklerini yok ederek egemen güçlerin önündeki engelleri kaldýrýyor.

Türkçe Düþünebilmek


Fizik öðretmeni sýnýftan içeri girer:
- Today, I will tell you about Einstein's 'special relativity' theory...
Önceden biraz da olsa kulak dolgunluðu olan öðrenciler büyük ihtimalle Einstein'in büyük buluþlarý olan bir bilim adamý olduðunu bildiðinden konunun fizikle ilgisi olduðunu tahmin etseler de (kulak dolgunluðu olmayanlar için Ýngilizce konuþan kiþinin fizik öðretmeni olmasý bir ipucu olabilir) öðretmenin bir sonraki cümlesi büyük ihtimalle tüm umutlarýný silip atacaktýr.
'Special relativity interrelates space and time in such a way that the speed of light (as well as other constants) is constant, and the theory leads to situations where two observers can disagree over time intervals and distances between events, but without ever disagreeing about what events actually happened.'
Ne yaptýn hocam?
Bu cümle Ýngilizce eðitim veren (ve bununla gurur duyan) Türk orta ve lise öðretim kurumlarýnda fiziðin en temel konularýndan biri olan 'özel görecelik kuramý'ný anlatýrken kullanýlan cümledir. Ya da öyle olmalýdýr, aksi takdirde görecelik kuramýný Ýngilizce olarak Türk öðrencisine anlatmak isteyen bir Türk öðretmenin açýklamasý eksik veya yanlýþ olacaktýr.
Ahmet çaktýrmadan sýra arkadaþýnýn kulaðýna eðilir:
- Mehmet, geçen derste Hasan öðretmen 'general relativity' diye birþey anlatmamýþ mýydý? Bunun bir geneli bir de özeli mi var?
- Oðlum Einstein ünlü bir bilim adamý deðil mi? Adam düþünmüþ iþte. Sen de anlamaya çalýþ.
- Hangisi daha önemli acaba?
- Özeli varsa herhalde geneli o kadar önemli olmasa gerek.
- Boþver zaten bak þurada bir yarým saat daha kaldý, þimdilik dinliyormuþ gibi yapalým, bitsin de teneffüste bahçeye çýkýp top oynayalým.
Einstein Ýngilizce düþünmeye çalýþsaydý...

Almanya'nýn Ulm kentinde doðan ve Alman vatandaþlýðýnýn ardýndan Ýsviçre ve sonunda Amerikan vatandaþlýðýna geçen Einstein'in anadilinin ve orjinal kuramlarýnýn hepsinin Almanca olduðunu biliyoruz.
Ana dilinde düþünebilen ve sorularý yargýlayabilen Einstein buna bir de kendi düþünce ve ufkunu ekleyince ayný konularda çalýþmalar yapan kendi döneminin bilim adamlarýnýn hepsini geçmiþ ve adýný tarihe yazdýrmýþtýr.
Ýngilizce düþünmeye çalýþan bir Einstein bugün tarih sahnesinde silinip gidecek bir bilim adamýndan öteye gidemezdi.
Türkçe bilim dili mi?

Son zamanlarda Türkçenin Ýngilizceyle kýyaslandýðýnda bilime daha yatkýn bir dil olduðu artýk dile getirilebilmektedir. Türkçenin matematikselliði ve eklerin çeþitliliði sayesinde kolaylýkla üretilebilen bilimsel terim ve deyimler, önyargýlar aþýlabilirse rahatlýkla yaygýnlaþabilecektir. Hele, 1550 yýlýnda ortaya çýkmýþ olan (bkz. AnaBritannica, Ýngilizce maddesi) bugünkü Ýngilizce'de, bilimsel terimlerin ancak Latince ve Yunanca eklerin karýþýmý veya sadece kýsaltmalar ile üretilebildiðini de göz önünde bulundurursak bu önyargýyý kýrmamýz daha kýsa sürecektir.
Bilim dilinde Türkçeyi savunmaktan da öte, artýk ilkokul seviyesine kadar inme cüretini göstermiþ Ýngilizce eðitim sistemini üniversiteye kadar olan tüm eðitim kurumlarýndan tamamýyla çýkarmak Milli Eðitim sistemimizin öncelikli görevidir.
Kendi çocuklarýmýza, kendi ana dillerinde yargýlamayý öðretemeyen bir eðitim sistemimiz olduðu sürece uluslararasý ortamlarda baþarýlý bir Türk bilim adamýný izleyebilmek, göðsümüzü kabartarak, gözlerimiz yaþlanarak alkýþlamak hiçbir zaman mümkün olmayacaktýr.
Türkçeyi sadece konuþmaktan öte, çocukluk döneminden itibaren kendi anadilinde kavrayabilen ve yargýlayabilen, kýsacasý Türkçe düþünebilen bir nesil yetiþtiremiyorsak bundan ders almalýyýz.
Bilim kendi rakiplerinizi bilginizle, düþünce biçiminizle, ufkunuzla sindirmektir. Ýngilizce bilim öðrenmeye zorlanmýþ bir Türk genci anadili Ýngilizce olan bir yabancý bilim adamýný nasýl sindirebilir? Çocuklarýmýza Ýngilizce eðitim vermek demek, onlarý daha yolun en baþýnda bilinçaltlarýna 'sindirilmiþ bir toplum bireyi' mesajýný yerleþtirerek kaybetmeye mahkum etmektir.
Peki nasýl olacak?

Dünyanýn baþka hiçbir ülkesinde uygulamasý olmayan Ýngilizce eðitim sistemi Türkiye'deki ilk, orta ve lise kurumlarýndan tamamýyla çýkarýlýr. Öðretmen kendi dilinde daha rahat öðretir. Öðrenci kendi dilinde daha rahat kavrar. Liseden mezun olan her gencimiz Türkçeyi gerçek anlamda 'biliyor' olur. Türkçede düþünebilen yargýlayabilen bir potansiyel beyin olur.
Üniversitede ise öðrenciye Türkçe veya Ýngilizce eðitim þansý sunulur. Üniversite sonrasý yüksek eðitiminde yabancý bir ülkeyi düþünerek Ýngilizce eðitimi yeðleyen öðrenci, konularýn temelini zaten üniversite öncesi anadilinde görmüþ olduðundan, kapasitesini kendi seçimi çerçevesinde geniþletir.
Türkçe eðitim sistemini seçen öðrenci ise, derslerinin yanýsýra güçlendirilmiþ Ýngilizce kurslarýyla Ýngilizcesini geliþtirerek hem ulusal hem de uluslararasý toplantýlarda kendini gösterebilecek kapasiteye ulaþýr, iki dilde de yayýn yazar. Türkiye'de bilim üzerinde Türkçe yayýn sayýsý artar.
Ve belki bu sayede, aradan bin yýl geçmiþ olmasýna raðmen, Ýbn-i Sina, Ali Kuþçu, Ömer Hayyam, El Buruni gibi tarihte önemli çalýþmalarda bulunmuþ Türk bilimadamlarý olarak kabul edilen listelere binlerce yeni genç beyinlerimizi ekleyebilecek bir bilimsel platform yaratýrýz.
'Görecelik Kuramý'ne geri dönecek olursak

Bilim eðitimi dersi sadece Ýngilizce ya da Türkçe olarak sýnýrlanmamalý, zor bir bilgi en basit ama anlaþýlýr hatta mümkünse ilginç þekilde algýlanmalýdýr. Yazýnýn baþýndaki Hasan öðretmenin dersine dönersek...
Fizik öðretmeni derse girer:
- Çocuklar, bugün size izafiyet teorisini, tam Türkçesiyle görecelik kuramýný anlatacaðým.
- Hocam o ne demek?
- Mesela, diyelim ki evdeki yanan sobanýn üzerine oturdunuz, o geçen bir dakika size bir saat gibi gelecektir. Ama diyelim ki, sevdiðiniz bir insanla bir saat beraber vakit geçirdiniz, o bir saat size bir dakika gibi gelecektir. Görecelik kuramýnýn temeli budur. Zaman kiþiye ve konumuna baðlý olarak görecelidir. Bugün dersimizin konusu bu.
Belki görecelik kuramýný tamamýyla bu tümce ile ifade edemeyebiliriz ama zor bir konuya giriþ yapacak ve ilgi uyandýrmak isteyen her öðretmenin benzer ifadeler kullanmasý faydalý olabilir.
Ayný giriþi ingilizce yapmak zorunda kalýrsak:
-If you sit down on a stove...
Ahmet sýra arkadaþýnýn kulaðýna eðilir:
- Mehmet stove ne demek?

Türk olarak bilim ve teknolojide ilerlemek ve baþarýlý bilim adamlarý yetiþtirmek Cumhuriyetimize bir vazife ve borcumuzdur.


Doç. Dr. Serkan Anýlýr - JAXA ve Tokyo Üniversitesi
Doç.Dr. Serkan Anýlýr'ýn, CNNTürk için yazdýðý bilim eðitiminin nasýl olmasý gerektiðine iliþkin yazýdan alýnmýþtýr.

Soros'un Destek Verdiði Üniversiteler


Soros'un Türkiye'de kurduðu Açýk Toplum Enstitüsü'nün direktörü Hakan Altýnay "Bilgi, Boðaziçi ve Sabancý Üniversiteleri'nin, destek verdikleri üniversiteler olduðunu" açýklamýþtý.
Bu üniversitelerden birinde çocuðu okuyan ve ona zarar gelmemesi için isminin açýklanmasýný istemeyen bir baba, bana yazdýðý bir mektupta þöyle feryat ediyor: "Oðlum, bu üniversitede okumaya baþlarken pýrýl pýrýl ve Atatürkçü bir gençti. Ýki yýlda orada beynini öyle yýkadýlar ki, O þimdi bütün ulusal deðerlerimize düþman bir kiþi haline geldi. Soros'la iþbirliði yapan tüm üniversitelerin maskelerini düþürmek gerçek bir vatan hizmetidir."
Sabancý, Boðaziçi ve Bilgi üniversiteleri hakkýnda vereceðim bazý bilgiler, bana mektup yazan babanýn haklý olup olmadýðýný açýklýða kavuþturacaktýr sanýyorum.
Sabancý Üniversitesi'nin açýlýþý ile ilgili beklentisini Soros þöyle açýklamýþtý: "Orta Avrupa Üniversitesi, Doðu Bloku'nun yýkýlmasýnda önemli rol oynadý. Türkiye'de de köklü deðiþim ve reformlar için bu üniversiteye çok iþ düþecektir."
Soros, "Türkiye'nin en iyi ihraç malý ordusudur", "Türkiye, PKK ile siyasi çözüme gitmelidir" sözlerini Sabancý Üniversitesi kürsüsünden söylemiþti.
Yunanistan'ýn sosyal demokrat ana muhalefet partisi PASOK'un Genel Baþkaný ve eski Dýþiþleri Bakaný Yorgo Papaandreu, Sabancý Üniversitesi mezunlarýnýn davetlisi olarak Ýstanbul'da idi. Sabancý Üniversitesi'nin 2004- 2005 Akademik Yýlý Kapanýþ Konferansý'nda "Avrupa Birliði'ne giden yol konulu bir konuþma yapan Papaandreu: "Fener Rum Patrikhanesi, Türkiye'nin AB üyeliðini bütün gücü ile desteklemektedir. Türkiye'nin ekümenik patrikliði kabul etmesi ve Heybeliada'daki ruhban okulunun açýlmasý, AB'ye doðru bir adým olacaktýr" dedi.
Papaandreu konuþmasýndan sonra Prof. Tosun Terzioðlu tarafýndan aðýrlanýrken, kendisine önümüzdeki dönemlerde Sabancý Üniversitesi'nde ders vermesi için teklifte bulunuldu. Papaandreu buna hayýr demedi. (Mehmet Barlas, Sabah Gazetesi, 03.07.2005)
2004 yýlý Haziran ayýnda yine Sabancý Üniversitesi'nin davetlisi olarak gelen Soros: "Eðitim konusundaki projelerim için hükümetle görüþmem uygun olmaz. Ben bu tür çalýþmalar yapan vakfa finansal destek saðlýyorum" demiþtir.
Bilindiði gibi, Açýk Toplum Enstitüsü ismini, Karl Popper'in "Açýk Toplum ve Düþmanlarý" adlý eserinden almýþtýr. Bu eserin çevirmeni Mete Tuncay, 1993 yýlýnda yayýnlanan "II. Cumhuriyet Tartýþmalarý" baþlýklý kitapta þöyle diyordu: "Kürt sorunu, demokratik ve özgürlükçü bir Yakýn Doðu Federasyonu ile çözümlenebilir diye düþünüyorum. Ben Türk- Kürt federasyonuna karþýyým. Ama demin ifade ettiðim büyük yapý içinde sadece Türkiye Kürdistaný deðil, Ýran ve Irak Kürdistaný da birleþik bir birim oluþturabilir."
Mete Tuncay'ýn söyledikleri hakkýnda Serdar Ant þu deðerlendirmeyi yapmýþtýr: (Y. A. R. Müdafaa-i Hukuk Dergisi, 06 / 2005)
"Görüldüðü gibi PKK'nýn daha yeni keþfettiðini(!), bizim ileri görüþlü, 'açýk toplumcu' akademisyenlerimiz 12 yýl önce söylemiþ!..."
"Akademisyenlerimizin öngörülerinde " Balkanlardan, Kafkasya'ya kadarki coðrafya" diye tanýmladýðý alan Soros'un at oynattýðý bölgedir!"
"Soros tarafýndan finanse edilen 'açýk toplum' anlayýþýnýn temel teorik argümanlarýný Türkçe'ye kazandýran kiþi ile, PKK'nýn bugün talep ettiðini 12 yýl önce öneren kiþinin ayný insan olmasý da-herhalde-ilginç bir tesadüftür. Hele bu kiþi bugün Sorosgillerin Türkiye karargahý olan Bilgi Üniversitesi'nin bir bölüm baþkaný ise. Kuruluþundan beri bu üniversitede çeþitli bölümlerin baþkanlýðýný, Fakülte dekanlýðýný yapmýþ ise ve yakýn geçmiþe kadar da 'Türkiye'nin geçmiþi ile barýþmasýný' amaçlayan malum projelerin hemen hemen hepsinin altýnda imzasý olan Tarih Vakfý'nda etkili görevler üstlenmiþ ise ..."
"Bütün bunlar; Soros "baðlantýlarý", "açýk toplum" yolunda yapýlan 'ilmi katkýlar' (!), BOP'un gerçekleþtirmek istedikleri ile örtüþen öngörüler ve PKK stratejileri ile kesiþen yollar."
"Evet bütün bunlar, bu güne kadar açýk açýk yapýlmýþtýr ve hala da açýk açýk yapýlmaktadýr. Çünkü amaç, hedef ülke haline gelen Türkiye'yi 'her türlü dýþ müdahaleye açýk bir toplum' haline getirmektir."
"Soros'cu 'açýk toplum' sevdalýlarýnýn istediði de bundan baþka bir þey deðildir..."
25- 27.05.2005 tarihleri arasýnda üç gün sürecek olan ve gördüðü tepkiler üzerine iptal edilen "Ýmparatorluðun Çöküþ Döneminde Osmanlý Ermenileri: Bilimsel Sorumluluk ve Demokrasi Sorunlarý Konferansý"ný, Bilgi, Sabancý ve Boðaziçi üniversiteleri birlikte düzenlemiþlerdi ve konferans Boðaziçi Üniversitesi'nde yapýlacaktý.
Bu konferansý realize etmeye çalýþanlar arasýnda, Nurculuðu yararlý bir sivil toplum kuruluþu olarak göstermeye çalýþan, Sabancý Üniversitesi'nden Prof. Dr. Þerif Mardin ve "Türklerin Ermenilere karþý soykýrým uyguladýðý" tezini savunan yine Sabancý Üniversitesi'nden Prof. Dr. Halil Berktay da vardý.
Ýptal edilen söz konusu konferans Baþbakan Recep Tayyip Erdoðan'ýn arzusuna uyularak, 23.09.2005 tarihinde yeniden yapýlýyor. (Milliyet, 28.05.2005) Adalet Bakaný Cemil Çiçek, bu konferansý düzenleyen ve destekleyenler için "Bizi arkadan hançerliyorlar" demiþti.
Recep Tayyip Erdoðan'a söylenmesi gerekeni bizden önce söylediði için Cemil Çiçek'e teþekkür borçluyuz.
Açýk Toplum Enstitüsü danýþmanlarýndan Neþe Düzel ile yaptýðý söyleþide, Bilgi Üniversitesi öðretim üyesi Doç. Aykut Kansu, þu incileri yumurtluyordu: (Radikal, 27.06.2005)
"Aslýnda 1923, Ýttihatçýlarýn saðladýðý özgürlüklerden, parlamento üstünlüðünden bir geriye dönüþtür..."
"Atatürk'ün çok sýkýþtýðý anda Meclis'i kapatma fikri var. Karabekir, 'Meclis kapatýlýrsa, ben Ankara'ya gelir Meclis'i açarým' diyor. Atatürk, Meclis'i kapatamýyor..."
"Sosyal ve ekonomik alanda çok muhafazakar ve otoriter görüþleri olan Atatürk'ü modernizm noktasýna getiren Ýttihatçýlarýn kamuoyundaki etkileridir. Atatürk, Ýttihatçý nuhalefeti susturmak ve silahlarýný ellerinden almak için bazý devrimler yaptý..."
YÖK'e en çok üyenin Bilgi Üniversitesi'nden seçilmiþ olmasý; bu üyelerden hepsinin de Kemal Alemdaroðlu'nun görevden alýnmasý doðrultusunda oy kullanmýþ olmasý elbette ki tesadüften ibaret(!)...
Bu yazýma Prof.Dr.Esfender Korkmaz'ýn yazdýklarý ile son vermek istiyorum: (Gözcü, 12.07.2005)
"Biz vakýf üniversiteleri kurarken, Anayasaya takla attýrdýk... Üniversite sahibi olmak isteyenler önce vakýf kurdular... Þimdi bazý vakýf üniversitelerinin yönetimine vakýf tüzel kiþilikleri deðil, vakfý kuran patronlar hakimdir... Bu üniversitelerde mütevelli heyetler de göstermeliktir...
Yaþadýðým bir olay ile bu hususu bizzat test etmek imkaný buldum... Bir profesör arkadaþým, yeni kurulan bir üniversiteye rektör oldu... Bana da 'Mütevelli heyetine girer misin?' diye rica etti... Ben de kabul ettim... Aradan beþ-altý ay geçti, bir sekreter telefon etti... Ýmza için mütevelli heyet karar defterini gönderiyorum... Nereye göndereyim? diye sordu... Ben de 'Mütevelli heyet toplantýsý olmadý ki, karar alýnsýn' dedim... Kendisi. 'patron kararý yazdýrdý' dedi. Hemen istifa dilekçemi gönderdim."

Le Monde'dan Þaþýrtýcý Bir Avrupa Gerçeði: Din Düþüþte Ýman Yükseliþte!
 

FRANSA’NIN dünya aydýnlarýnca dikkatle takip edilen en ciddî fikir ve siyaset gazetesi Le Monde’da, 23 Temmuz 2002 tarihli nüshasýnda dikkate deðer bir araþtýrmanýn sonuçlarý yayýnlandý. Bu konuyla ilgili yazý ise, ilginç bir paradoksa iþaretle, “Avrupa gençliðinde din düþüþte, iman yükseliþte” baþlýðýný taþýyordu.



“Bugünün Avrupalý gençleri neye inanýyor?” sorusunu temel alan bu araþtýrma Arval (Deðerleri Araþtýrma Derneði) adlý kuruluþ tarafýndan yürütülmüþ. Arval, 1981 yýlýndan beri Avrupa Birliðine dahil ülkelerde ilmî araþtýrmalar yapýyor.

Bu derneðin son anketi yakýnlarda yayýnlandý. Le Monde gazetesi iþte bu derneðin verilerine dayanarak 18–29 yaþ arasý gençlerde dine baðlýlýk ile Allah’a ve ahirete iman meselesini deðerlendirdi.

Yirmi yýldan beri (1981, 1990, 1999) yapýlan ‘deðerler’ araþtýrmalarý, Avrupalý gençlerde dinî duygunun giderek artýþ gösterdiðini ortaya koyuyor. Yapýlan kamuoyu incelemeleri, iki farklý durumu gözler önüne seriyor: Öncelikle, Avrupalý gençlerin Hýristiyanlýk dinine uzak durduklarý, Hýristiyanlýða din olarak baðlanmaktan giderek uzaklaþtýklarý gözleniyor. Buna karþýlýk da, Avrupa gençliðinde Allah’a ve âhiret gününe imanýn arttýðý müþahede ediliyor.

Ýngiliz sosyolog Grace Davie tarafýndan ortaya konan ‘aidiyetsiz inanç,’ yani hiçbir dine baðlanmadan Allah’a iman etme ilkesi, Avrupa’da günden güne güçleniyor. Avrupa gençliði, insan aklýna pek yatmayan Hýristiyan inançlarýna sýrt çeviriyor.

Meselâ, Hazreti Ýsa’nýn Allah’ýn oðlu olduðunu kabule yanaþmýyor; Hazreti Âdem ile Havva’nýn yasak meyveyi yemelerinden dolayý iþledikleri günahýn ilk günah þeklinde insanoðullarýnda devam edip geldiðini ve bu ilk günahtan ancak vaftiz edilmek suretiyle kurtulanacaðýný aklý kabul etmiyor; Hazreti Ýsa’nýn bu ilk günahý affettirmek için haça gerildiðine ve bütün insanlýðýn günahýnýn böylece affedildiðine, vaftiz olmayan, yani Hýristiyan olmayan kiþilerde ise bu günahýn devam ettiðine asla inanmýyor.

Buna karþýlýk Avrupalý gençler, bu kâinatýn bir Yaratýcýsý olmasý gerektiðine ve ahiret gününün olacaðýna her geçen gün daha fazla inanýyorlar.

Yapýlan son anketlere göre, Hýristiyanlýða inanmayan ve bu dine baðlanmayan 18 ilâ 29 yaþýndaki gençlerin oraný giderek artýyor. Bundan yirmi sene kadar önce gençlerin yüzde 52’si kendisini Hýristiyan olarak tanýtýrken, bu oran son ankette yüzde 32’ye düþmüþ bulunuyor.

Öte yandan, kendisini ‘dinsiz’ olarak tanýtan bu gençler, “Allah’a ve ahiret gününe inanýyor musunuz?” sorusuna ‘evet’ cevabýný veriyorlar. Yirmi sene kadar önce Allah’a ve ahirete inandýðýný söyleyen gençlerin oraný yüzde 30 civarýnda iken, bu oran son ankette yüzde 45’lere ulaþmýþ bulunuyor.

Avrupalý gençler, Hýristiyanlýðýn akýl ve mantýk kabul etmeyen inanç sisteminden kopuyor ve Hýristiyanlýk dinine yönelmek yerine doðrudan doðruya Allah’a yöneliyorlar. Bu anketleri deðerlendiren Avrupalý sosyologlara göre, ideolojilerin bitiþi, ekonomik krizler, yiyecek maddelerinin tehlike saçmaya baþlamasý ve ekolojik dengenin günden güne bozulmasý gençleri Allah’a inanmaya ve ahiret gününün mutlaka olmasý gerektiði düþüncesine itiyor.

Avrupa ülkelerinde görülen 1960’lý yýllarýn tanrýtanýmazlýðýndan, dini afyon ve geri inanç sayýp imana sýrt çevirmelerden artýk eser kalmayacak gibi... Ne dersiniz, Avrupa gençliði dünyevî putlarýndan, putlaþtýrýlmýþ kiþilerden, put ideoloji ve düþüncelerden, Ýslâmî ifadeyle ‘þirk’ten arýnmýþ bir imana yürüyor olmasýn?

Masonlarýn Kirli Ýþleri








Masonlar, örgüt dýþýna çoðu zaman dine karþý saygýlý ve tüm dinlere ayný mesafede imajýný vermeye çalýþýrlar. Oysa gerçek çok farklýdýr. Masonluðun içyüzünü anlattýðýmýz bu dizimizin son bölümünde bu karanlýk örgütün din ahlakýna karþý vermiþ olduðu savaþý ve bu savaþta izlediði stratejileri inceleyeceðiz.

Günümüzde, topluma yönelik açýklamalarýnda sürekli olarak "toplum yararýna çalýþma", "insanlýk için fedakarlýk" gibi kavramlara vurgu yapan masonluðun içyüzüne bakýldýðýnda, oldukça kirli bir bilanço ortaya çýkmaktadýr. Pek çok ülkede masonluk, karanlýk maddi çýkar iliþkilerinin odaðý durumundadýr. 1980'lerde Ýtalya'yý çalkalayan "P2 Mason Locasý" skandalý, masonluðun bu ülkede mafya ile içiçe olduðunu, loca yöneticilerinin silah kaçakçýlýðý, uyuþturucu ticareti, kara para aklama gibi iþler yürüttüklerini, rakiplerine veya kendilerine "ihanet" edenlere suikastler düzenlettirdiklerini ortaya çýkarmýþtýr. 1992'de Fransa'da gündeme gelen "Büyük Doðu Locasý" skandalýnda, 1995 yýlýnda Ýngiltere'de basýna yansýyan "Ýngiliz Temiz Elleri" operasyonunda, hep mason localarýnýn karanlýk çýkar iliþkileri deþifre olmuþtur. Masonlarýn "hümanist ahlak" kavramý, sadece sözdedir.

Böyle olmasý da kaçýnýlmazdýr, çünkü baþta da belirttiðimiz gibi bir toplumda ahlak gerçekte sadece Ýlahi bir dinin yaþanmasý sayesinde kurulur. Ahlakýn temelinde, insanýn kibirden ve bencillikten kurtulmasý yatmaktadýr. Bunu ise ancak Allah'a karþý olan aczini ve sorumluluðunu bilen insanlar baþarýr. Allah, Kuran'da müminlerin fedakarlýklarýný bildirdikten sonra "Kim nefsinin 'cimri ve bencil tutkularýndan' korunmuþsa, iþte onlar, felah bulanlardýr" (Haþr Suresi, 9) buyurarak, bu gerçek ahlakýn temelini haber vermektedir.

Bu nedenledir ki, Allah'a imanýn ve Allah korkusunun bulunmadýðý bir toplumda, ahlak da bulunmaz. Hiçbir þeyin mutlak bir kýstasý olmadýðý için, insanlar "doðru" ve "yanlýþ" kavramlarýný kendi çýkarlarýna göre tanýmlar ve uygularlar.
Zaten masonluðun din-dýþý hümanist ahlak teorisinin gerçek amacý da, "ahlaklý bir dünya kurmak" deðil, din-dýþý bir dünya kurmaktýr. Bir baþka deyiþle, masonlar, ahlaka çok önem verdikleri için deðil, sadece topluma "din gerekli deðil" telkini verebilmek için hümanist felsefeye sarýlmaktadýrlar.
Masonluk her ne kadar tüm dinlere ve inançlara karþý hoþgörülü olduðunu ileri sürse de, gerçekte Ýlahi dinlere karþý olduðu, bunlarý ortadan kaldýrarak dünyada materyalist felsefeye dayalý bir "insanlýk dini" kurmak istediði kendi kaynaklarýndan anlaþýlmaktadýr.

Örneðin üstad mason Selami Iþýndað'ýn Mason dergisinde yayýnlanan "Olumlu Bilim-Aklýn Engelleri ve Masonluk" adlý makalesinde bu masonik ideal þöyle açýklanýr:“Sonuç olarak þunlarý söylemek istiyorum: Hepimize düþen en büyük insancýl ve masonik görev, olumlu bilim ve akýldan ayrýlmamak, bunun evrimde en iyi ve tek yol olduðunu benimseyerek bu inancýmýzý insanlar arasýnda yaymak, halký olumlu bilimlerle yetiþtirmektir. Ernest Renan'ýn þu sözleri çok önemlidir: 'Ancak halk olumlu bilim ve akýl ile eðitilirse, aydýnlatýlýrsa, dinlerin boþ inançlarý kendi kendine yýkýlýr'."

Ýþte masonluðun nihai hedefi budur: Kendilerince güya "boþ inanç" olarak gördükleri din ahlakýný tamamen yok ederek, "insan" kavramýnýn kutsallaþtýrýldýðý hümanist bir dünya kurmak. Masonlarýn "olumlu bilim" olarak öne sürdükleri, evrim teorisi ve benzeri materyalizm kaynaklý teoriler ise bizzat bilim tarafýndan çürütülmüþtür. Unutmamak gerekir ki, insanlarýn tek kurtuluþu Allah'ýn kendilerine emrettiði gibi, yani din ahlakýna göre yaþamaktýr, bunun dýþýndaki arayýþlar her zaman büyük hüsranla neticelenecektir. Ayna adlý masonik dergide de, din dýþý bir dünya kurmanýn bir "Ülkü Mabedi" olduðu þöyle anlatýlýr:
“Günümüz masonluðu eski masonluðun somut Mabed inþa amacýný kendi deyimleriyle “Ülkü Mabedi” inþa etme þekline dönüþtürmüþtür. Ülkü Mabedi inþasý, masonik ilke ve erdemlerin yayýlýp yerleþmesi sonucu biraraya gelen yetkin insanlarýn yeryüzünde çoðalmasýyla olanaklýdýr.”
Peki masonluk bu amacýna nasýl hizmet etmektedir?

Din Ahlakýna Karþý Savaþta Ýzlenecek Yöntem

Masonik kaynaklarý incelediðimizde, dini özellikle fikri düzeyde, kitle telkini yoluyla yýkmak istediklerini görürüz. Üstad mason Selami Iþýndað'ýn Masonluktan Esinlenmeler adlý kitabýndaki þu pasaj, bu konuda oldukça aydýnlatýcýdýr:
“... Aþýrý özgürlüksüz rejimler bile, din kuruluþunu kaldýrma çabalarýnda baþarý saðlayamamýþlardýr. Hatta bu siyasal yöntemlerin, dinsel boþ inançlardan ve dogmalardan insanlarý kurtararak, toplumu aydýnlýða kavuþturmak eyleminde aþýrýlýða, zor kullanmaya kalkmalarýnýn bir tepkisi olarak kapatmak istedikleri ibadet yerlerinin bugün daha çok dolduðu ve yasaklandýðý için dinsel inançlar ve dogmalarýn daha çok yandaþ bulduðu saptanmýþtýr. Böyle bir gönül ve duygu iþinde yasaklamalarýn ve zor kullanmalarýn bir sonuç vermediðini, bir baþka konuþmamýzda belirtmiþtik. Ýnsanlarý karanlýktan aydýnlýða götürecek tek yol, olumlu bilim, akýl ve bilgelik prensipleridir. Ýnsanlar bu yoldan eðitilirse, dinlerin hümanist ve olumlu yanlarýna saygý duyar, ama boþ inançlarýndan ve dogmalarýndan kendilerini kurtarýrlar.”

Burada ne kastedildiðini iyi analiz etmek gerekir. Iþýndað, dine karþý baský uygulamanýn dindarlarý daha fazla motive edeceðini ve sonuçta dini güçlendireceðini ve bu nedenle, yani dini bu þekilde güçlendirmemek için, masonlarýn dini fikri düzeyde yok etmeleri gerektiðini anlatmaktadýr. Iþýndað'ýn "olumlu bilim, akýl ve bilgelik prensipleri" derken kastettiði kavramlar ise, gerçekte bilim, akýl ve bilgelik deðildir. Sadece, bu sözcüklerle kamufle edilmiþ olan materyalist felsefedir, evrim teorisidir. Iþýndað, bunlarýn topluma yayýlmasý durumunda, "dinlerin sadece hümanist yanlarýna saygý duyulacaðýný", yani Ýlahi dinlerin sadece hümanist felseye uygun görülen kýsýmlarýnýn kalacaðýný anlatmaktadýr. Buna karþýlýk Ýlahi dinlerin temeli olan gerçeklerin reddedileceðini savunmaktadýr ki, bunlar insanýn Allah'ýn kulu olduðunu ortaya koyan temel iman esaslarýdýr.
Kýsacasý, masonlar, dinin özünü oluþturan iman esaslarýný ortadan kaldýrmak (yani Allah'ýn varlýðýný, birliðini, herþeyi O'nun yarattýðýný, insanýn da Allah'a karþý sorumlu olduðu gerçeðini reddettirmek) hedefindedirler. Dini, kendilerince sadece bazý genel ahlaki konularda fikir veren bir "kültürel öge" haline getirmek istemektedirler. Bunu yapmanýn yolu ise, masonlara göre, "olumlu bilim ve akýl" kisvesi altýnda topluma ateizmi empoze etmektir. Nihai hedefleri ise, dini bu "kültürel öge" konumundan da çýkarmak ve tamamen dinsiz bir dünya kurmaktýr.

Masonik Kitle Telkini
Masonluk bu amaç için dünyanýn pek çok ülkesinde var gücüyle çalýþýr. Bazý üniversitelerde, diðer eðitim kurumlarýnda, kimi medya kuruluþlarýnda, sanat ve fikir dünyasýnýn belli çevrelerinde etkin olan masonik örgütlenme, topluma sürekli olarak hümanist felsefeyi yaymaya, dinin temeli olan imani gerçekleri reddettirmeye çalýþýr.

Evrim teorisi, masonlarýn bir numaralý propaganda malzemelerindendir. Bunun yanýnda, Allah'tan ve dinden hiç bahsedilmeyen, sadece insan zevklerine, hýrs ve isteklerine dayanan bir kültür inþa etmek için uðraþýrlar. Bu cahiliye kültürü içinde Allah korkusu, Allah sevgisi, Allah rýzasý, ibadet, ahiret gibi kavramlara yer yoktur. Dahasý bu kavramlar hakkýnda birçok filmde, karikatür ve romanda hep bu gerçek dýþý mesajlara yer verilir.
Masonik Að- Fahri Masonlar
Bu büyük aldatmaca içinde masonlar her zaman lider rolü oynar. Ancak onlarla ayný safta olan daha pek çok farklý grup ve birey vardýr. Masonlar bunlarý da bir anlamda "fahri mason" kabul eder ve kendileriyle müttefik sayarlar. Çünkü ayný hümanist felsefe üzerinde birleþmektedirler. Selami Iþýndað bu konuda þu yorumu yapar:
“(Masonluk) þu gerçeði de benimser: Dýþ evrende öyle bilge insanlar vardýr ki, mason olmadýklarý halde, mason ideolojisini çok iyi benimsemiþlerdir. Çünkü bu ideoloji, bütün anlamýyla insan ve insanlýk ideolojisidir.”

18. ve 19. yüzyýlda siyasi komplolarla, devrimle uðraþan masonluk, 20. yüzyýlda temel misyon olarak kendi felsefesini çeþitli propaganda araçlarý ile toplumlara yayma yolunu seçmiþtir. Masonluðun, materyalizm, hümanizm ve evrim kavramlarýyla özetlenebilecek batýl felsefesi, bilim, sanat, medya, edebiyat, müzik ve her türlü popüler kültür aracýyla kitlelere yayýlmýþtýr. Masonluk bu propaganda sonucunda, ani bir devrimle deðil, uzun vadede Ýlahi dinleri ortadan kaldýrarak tüm insanlýðý kendi felsefesi içinde aþama aþama birleþtirmek istemektedir.
Sessiz ve Derinden
Amerikalý bir mason, masonluðun bu yöntemini þöyle özetler: "Masonluk çalýþmasýný sessiz bir þekilde yürütür fakat bu çalýþma, okyanusa doðru sessiz bir þekilde vuran derin bir nehrin iþleyiþi gibidir."

ABD'nin Georgia eyaletinin "Büyük Üstad" dereceli masonlarýn biri olan J. W. Taylor ise, ayný konuda þu ilginç yorumu yapmaktadýr:
“Eski kavramlarýn terk edilmesi ve yerine yenilerinin yerleþtirilmesi, her zaman dünyanýn ilk olarak dikkatini çeken algýlanabilir sebeplerden kaynaklanmaz, daha çok insanlarýn zihninde uzun yýllardýr iþlev gören prensiplerin bir toplamýdýr. Ancak son anda uygun þartlar oluþur ve elveriþli bir çevre meydana gelir, o zaman gizli olan gerçek hayata aktarýlýr... böylece her insaný büyük bir ortak hedefe doðru teþvik eder ve büyük hedeflere varmak için tüm uluslarý sanki hepsi birer insan gibi hareket ettirir. Ýþte masonluk kurumunun, dünyadaki insanoðlu üzerindeki etkisi bu prensip üzerinde gerçekleþmektedir. Sessiz ve gizli olarak çalýþýr, ama çok yönlü iliþkileri sayesinde toplumun her detayýna ve boþluðuna sýzar; masonluðun eserlerini görenler bu eserlere karþý hayrete düþerler, ama kaynaðýnýn ne olduðunu bilip söyleyemezler. (Harun Yahya, Kabala ve Masonluk)

Chicago Büyük Locasý'nýn yayýnladýðý Voice dergisine göre
ise, "Masonluk sessiz bir þekilde, fakat kesinlikle ve sürekli olarak insan toplumunun harcýný inþa etmektedir". Söz konusu "harç inþasý", masonik felsefenin temelleri olan materyalizm, hümanizm ve Darwinizm'in topluma empoze edilmesiyle gerçekleþmektedir.

Masonluðun bu sessiz ve derinden iþleyen stratejisinin en büyük özelliði, bu stratejide görev alan masonlarýn, bunu masonluk adýna yaptýklarýný hemen hiçbir zaman açýklamamalarýdýr. Farklý kimliklerle, farklý sýfatlarla, farklý makamlarda görev yapar, ama masonluk aracýlýðýyla benimsedikleri ortak bir felsefeyi topluma empoze ederler. Türk localarýnýn büyük üstadlarýndan Halil Mülküs, yýllar önce kendisiyle yapýlan bir röportajda, bu gerçeði þöyle açýklamýþtýr:
“Masonluk, masonluk olarak ortaya çýkýp hiçbir þey yapmaz. Masonluk bireyleri yönlendirir, burada yetiþen bireyler, zikir talimi üretimine katýlan masonlar dýþ alemde bulunduklarý yerlerde, çeþitli seviyelerdeki mesleklerdedirler. Bunlar üniversitelerdedirler, rektördürler, bunlar profesördürler, bunlar devlet adamýdýrlar, bakandýrlar, doktordurlar, hastane baþhekimidirler, avukattýrlar vs. Bulunduklarý yerlerde bu masonluðun talim ettiði fikirleri yaygýn bir biçimde topluma aktarma gayreti içinde olurlar.”

Bu nedenledir ki insanlar, toplumdaki "kitle telkinleri"nin ardýnda organize bir gücün olduðunu fark edemezler. Ýnsanlarý dinden uzaklaþtýrmaya, materyalist, Darwinist hurafelere inanmaya sürükleyen telkinlerin ardýndaki masonik etkiyi göremezler. Oysa masonluk, "sessiz ve derinden", ama çok etkili çalýþmaktadýr.
Sonuç
Oysa masonluðun büyük bir ýsrarla "talim ettiði ve topluma aktarma gayreti içinde olduðu" bu fikirler, birer yanýlgýdan baþka bir þey deðildir. Masonluk, asýrlardýr hiç sorgulamadan baðnaz bir biçimde koruduðu felsefesini, "akýl ve bilim" ambalajý ile süsleyip "talim ettiði ve topluma aktarma gayreti içinde olduðu" sürece, hem kendisini hem de insanlýðý aldatmaktadýr.

“Gevþemeyin, üzülmeyin; eðer (gerçekten) iman etmiþseniz en üstün olan sizlersiniz”.
(Al-i Ýmran Suresi, 139)

Ayette bildirildiði gibi insanlýðýn kurtuluþu, ancak, gerçek yaratýlýþ amacýný anlamasý ve Allah'ýn kendisine öðrettiði üstün Kuran ahlaký ile yaþamasýndadýr.

Hümanizm Ne Demektir?
"Hümanizm" kavramý çoðu insanýn aklýnda olumlu mesajlar çaðrýþtýrýr. "Ýnsan sevgisi", "barýþ", "kardeþlik" gibi. Ancak felsefi anlamda hümanizmin daha da önemli bir anlamý vardýr: Hümanizm, "insanlýk" kavramýný, insanlarýn yegane amaç ve odak noktasý haline getiren bir düþüncedir. Bir baþka deyiþle, insaný, Yaratýcýmýz olan Allah'tan yüz çevirmeye, sadece kendi varlýðý ve benliði ile ilgilenmeye çaðýrýr.

Günümüzün önde gelen hümanist sözcülerinden biri olan Corliss Lamont, The Philosophy of Humanism (Hümanizm Felsefesi) adlý kitabýnda þöyle yazar: Hümanizm, tüm gerçekliðin bizzat doðanýn kendisinden ibaret olduðuna inanýr, evrenin temel materyali, zihin deðil maddedir.... (Hümanizme göre) Doðaüstü varlýklar gerçek deðildir; yani insan düzeyinde, insanlar doðaüstü ve ölümsüz ruhlara sahip deðildirler ve tüm evren düzeyinde, evrenimizin doðaüstü ve sonsuz bir Yaratýcýsý yoktur.

Görüldüðü gibi, hümanizmin temeli doðrudan ateizme ve materyalist felsefeye dayanmaktadýr.

ÞAMANÝZM MESELESÝ Bozkýr Türkleri'nin yani Eski Türkler'in din inançlarý üç noktada toplanýr:

1. Yir-Sub'lar (Yer-Su'lar; doða güçleri).
2. Atalar kültü.
3. Gök Tanrý inancý.

Öncelikle konu abartýlmýþ bir durumdadýr. Türkoloji ile ilgili araþtýrmalar Altay Türkleri arasýnda baþlamýþtýr. Türkoloji araþtýrmalarý baþladýðýnda, Altay Türkleri þamanlýk inancýna baðlý bulunuyorlardý. Bu nedenle sanki Altay Türkleri, saf Eski Türk kültürünün biricik yaþayan temsilcileri gibi kabul edilerek, Eski Türkler'in milli dininin þamanlýk olduðu görüþü zihinlerde egemen olmaða baþlamýþtýr. Fakat konu derinlemesine incelendiðinde iþin doðrusunun bu olmadýðý anlaþýlýr. Bir kere Altay Türkleri, Eski Türk kültürünün bozulmamýþ temsilcileri falan deðillerdir. Altay Türkleri'nin Yaratýlýþ Efsanesi incelendiðinde durum gözler önüne serilir. Altay Türkleri'nin dünyanýn ve insanýn yaratýlýþý ile ilgili rivayetlerinin hiçbiri Türkler'in kendi öz düþüncelerinin ürünü olmayýp, türlü dinlerin etkilerinin karýþmasýndan ortaya çýkmýþ bir tasavvurlar örgüsüdür. Örnek olarak, Altay Türkleri'nin yaratýlýþ efsanelerinde geçen özel adlarýn birkaçý dýþýnda hepsi yabancý kökenlidir: Kuday, Kurbustan, Matmas, Mangdaþire, Maytere...vb. Altay Türkleri'nin din gelenekleri baþta Budacýlýk olmak üzere Hint, Ýran, Yunan ve Yahudi efsaneleri ile Moðol döneminde ortaya çýkan kimi öykülerin içiçe girmesinden oluþmuþtur; bunlara Eski Türk inançlarýndan da bazý kýrýntýlar katýlmýþ olabilir. Benzer bir durum, Yakut Türkleri'nin dini inanç ve efsaneleri için de söz konusudur. Yani Altay ve Yakut Türkleri'nin inançlarýný ve efsanelerini, Eski Türkler'in inanç ve geleneklerinin günümüzde yaþayan bozulmamýþ örnekleri olarak düþünmek son derece yanlýþ olup, böyle bir davranýþ Türk kültürünü dar bir çerçeve içine hapsetme çabasýndan ibarettir. Ne yazýk ki günümüzde Türkler arasýnda bile Altay ve Yakut mitolojilerinin, Türkler'in has gelenekleri olduðu düþüncesi egemendir. Fakat Eski Hun ve Gök-Türk toplumu incelendiðinde durumun böyle olmadýðý anlaþýlmaktadýr. Altay ve Yakut mitolojisinin ürünlerinin köklerine Hun ve Gök-Türk geleneklerinde rastlanmaz. Eðer Altay ve Yakut mitolojisi saf Türk kültürünü temsil etse idi, bu mitolojilerin motiflerinin Hun ve Gök-Türk inançlarýndan kaynaklanmalarý ve bu kaynaklanmanýn da birtakým kanýtlarýnýn olmasý gerekirdi ki böyle bir þey söz konusu deðildir. Bütün bunlara baðlý olarak Altay ve Yakut þamanizmi eski milli Türk kültürünün temel direði deðildir ve Eski Türkler'in milli dinleri de þamanizm falan deðildir.
Türk olsun olmasýn, Orta Asya halklarýnda þamanýn din törenindeki görevi yalnýzca icracýlýktýr. Þaman birçok dini törene de (mesela Tanrý'ya kurban sunma törenine) katýlmaz. Geç devirlerde Türkler arasýnda yayýlan þamanlýk, Türkler'in Gök Tanrý inancýna dokunamamýþtýr. Þamanizm üzerine çeþitli araþtýrmalarý ve incelemeleri bulunan M.Eliade, Ulu Tanrý söz konusu olduðunda þamanlýðýn adeta sýrýttýðýný söyler. Yakut Türkleri'nde Gök Tanrý kavramýnýn karþýlýðý olan Tangara Kayra Han ile de þaman pek meþgul olmaz. Aslýnda þamanizm, bir din deðildir; yalnýzca bir uygulamadýr ve hemen hemen her dinin içinde yaþar. Þaman; ruh, cin, þeytan, peri ve ölülerle uðraþan, hastalara þifa vermeðe çalýþan, ölülerin yaþayanlara zarar vermemesini saðlayan, insanlarýn dert ve dileklerini gök ve yer altýndaki ruhlara ileten kiþidir. Görüldüðü gibi þamanlýðýn nitelikleri din ile deðil büyücülük ile baðdaþýr. Þaman asla ruha aracýsýz olarak müdahale edemez, hastalýk ve talihsizlik söz konusu olmadýðýnda þamana iþ düþmez ve Tanrý ile ilgili uygulama ve ibadetlerde þaman rol almaz.
Þamanlar tarihin her döneminde ve her dinde yer almýþlardýr. Mesela bugünkü Türkiye'de yaþayan ve cinlerle irtibat kurduklarýný söyleyip kendilerine medyum sanýný yakýþtýran kiþiler de aslýnda birer þamandýrlar. Onlar da aynen þamanlar gibi cinleri/kötü ruhlarý insanlardan uzaklaþtýrdýklarýný ya da insanlara musallat ettiklerini söylemektedirler. Bir örnek olarak Medyum Memiþ gösterilebilir. Yani eski þaman tabirinin yerine medyum, ruhçu gibi adlar konmuþ ama uygulamanýn özü ayný kalmýþ durumdadýr.
Anlaþýlacaðý üzere, dinden çok büyü niteliði taþýyan ve esasta bir Bozkýr-Türk inanç sistemi olmayan þamanlýðýn Eski Türkler'in Atalar Kültü, Yir-Sub inançlarý ve Gök Tanrý kavramý ile ilgisi yoktur.
Kimi araþtýrmacýlar, Eski Türkçe'de bulunan ve din adamý anlamýna gelen kam sözcüðü ile þaman sözcüðünün ayný kavramý ifade ettiklerini öne sürseler de, þaman kelimesinin Türkçe bir kelime olmamasýnýn kanýtlanmasýndan sonra bu görüþ geçerliliðini yitirmiþtir. Þaman kelimesi bir Hint dili olan sanskritçedeki sramana sözcüðünden kaynaklanmaktadýr; sramana'nýn anlamý ''dilenci rahip''tir. Bazý araþtýrmacýlar þaman sözcüðünün Mançu dillerinden kaynaklandýðýný ileri sürmektedirler. Ama, bu sözcüðün kaynaðý hangi dil ve kültür olursa olsun kesinlikle öz Türkçe deðildir ve Eski Türkçe'deki kam kelimesi ve kam kelimesinin ifade ettiði kavram ile de bir ilgisi yoktur. Eski Türkçe'deki kam sözcüðü din adamý anlamýna gelmekte olup büyücü þamanlarla herhangi bir ilgisi yoktur.
Þamanlýðýn en büyük özelliði, nüfüz ettiði bölge halkýnýn ruh âlemine bürünme yeteneðidir. Bu yüzden þamanlýk, bütün kültür ve dinlere bulaþmýþtýr. Ama þamanlýk, kendini gizler ve içinde yaþadýðý dinin gelenekleri içinde saklanýr. Þamanlýðýn bu müthiþ uyum ve kendini gizleme yeteneði sonucunda, dinlerin içinde yeni oluþumlar ortaya çýkar. Fakat bu yeni oluþumlar artýk o dinin öz nitelikleri gibi düþünülür. Sonuçta adlar deðiþir ama uygulamalar devam eder ve þamanizm de kamuflaj ve uyum yeteneði sayesinde varlýðýný sürdürür.

Avrupa Birliði Ve Kýbrýs Konusu

1990 sonrasýnda AB Kýbrýs konusunda Rum yanlýsý bir politikaya yöneldi. Kýbrýs Türk tarafýnýn tüm itirazlarýmýza raðmen önce Rum tarafýnýn tüm ada adýna yaptýðý tek yanlý müracaatý kabul etti ve iþleme koydu, sonra Rum tarafýný "tüm adada tek muhatap" kabul ettiðini ilan ederek 1998 de Rum yönetimi ile tüm Kýbrýs adýna üyelik müzakerelerine baþladý. 1999 da Türkiye'ye aday statüsü verilen Helsinki konferansýnda da Rum tarafýnýn tüm ada adýna üyeliði için " çözüm" önþartýný kaldýrdý. Avrupa Birliði daha sonra" bir çözüm olsa da olmasa da Rum yönetimini tüm ada adýna üye" alacaðýný ilan etti. Ocak 2001 tarihinde Türk tarafýnýn insiyatifi ile baþlayan görüþmelerden sonra da AB "çözüm olsun veya olmasýn Güney Kýbrýs'ý, tüm Kýbrýs adýna üye alacaðýz" politikasýna devam etti ve hatta 2002 sonuna kadar da süre verdi. Bu AB politikasý, müzakerelerde Rum tarafýný bir çözüme deðil, çözümsüzlüðe teþvik etmektedir.
Burada birkaç noktanýn vurgulanmasýnda yarar vardýr.
1) AB Türkiye ve Yunanistan' ýn birlikte üye olmadýðý bir birliðe, adada hiçbir sorun olmamýþ olsa bile, 1960 Anlaþmalarýna göre giremez. AB bu þekilde adým atarak 1960 Anlaþmalarýnýn ada üzerinde oluþturduðu kritik Türk-Yunan dengesini ve garantör Türkiye ve Kýbrýs Türk ortaðýn haklarýný da tamamen gözardý etmeye çalýþmaktadýr. AB' nin geniþleme takvimi bunu
gerektiriyor diyerek 1960 anlaþmalarýný hiçe sayarak böyle bir adým atmasý Kýbrýs Türk tarafýnýn hak ve çýkarlarýný tehdit etmektedir.
2) AB öte yandan Kýbrýs Türkleri için ortada büyük bir fýrsat penceresi olduðunu, Kýbrýs sorununun çözülmesi halinde Kýbrýs Türklerinin de AB' ye üye olabileceðini söylemekte, ancak Kýbrýs Türkleri üzerindeki insanlýk dýþý ambargolara ve Rum tarafýný "tüm adada tek muhatap" kabul etmeye devam etmekte, ve bir çözüm olmasa da Rum tarafýný Kýbrýs olarak alacaðýný söylemektedir. Bunun Kýbrýs Türkleri için nasýl bir "fýrsat" olduðunu anlamak zordur.
3) Avrupa Birliði bir taraftan bize çözümde tek þartýn, çözüm sonrasý tüm Kýbrýs'ýn bir tek sesle AB içerisinde temsil edilmesi olduðunu, içte iki taraf arasýnda varýlacak düzenlemelerin AB yi ilgilendirmediðini belirtmekte öte yandan bir çözüm olmasa da Rum tarafýný tüm ada adýna üye yapacaðýný söylemektedir. Bu politika, nasýl bakýlýrsa bakýlsýn sonuçta Rum tarafýnýn parametrelerini bize empoze etmek hedefi gütmektedir. Bunu baþka türlü okumak
imkaný yoktur.
4) Rum tarafý AB üyesi olduktan sonra devamlý olarak AB organlarýnda Yunanistan'la ortak hareket ederek Türk tarafý aleyhine kararlar çýkartmaya ve AB yi harekete geçirmeye çalýþacaktýr. AB içerisinde bir yerine iki Helen devleti Türkiye'ye karþý çýkacaktýr. Rum tarafý bir üyelikten sonra bir AB ülkesinin Türkiye tarafýndan iþgal altýnda bulunduðunu iddia
ederek, hatta bir çatýþma çýkararak AB nin askeri desteðini de almaya çalýþabilecektir. AB'nin bunu da bilmemesine olanak yoktur. Buna raðmen Rum yönetimine her desteði vermektedirler.
5) Hatta daha da ileri gidilmekte ve AB yetkilileri ve bazý üyeler eðer þimdi bir çözüm bulunmazsa ve Rum tarafý sene sonunda AB' ye girerse bundan sonra Kýbrýs Türkünün daha zor þartlara maruz býrakýlacaðýný, izole edileceðini ve daha zor seçeneklerle baþbaþa kalacaðýný ifade etmektedir. Yani þimdi uðradýðýndan daha büyük haksýzlýða uðrayacaðýný söylemektedirler.
AB bu politikasý ile Rum tarafýna çözüm yönünde hiçbir teþvik býrakmamýþtýr.
> Klerides eðer bir çözüm olmasa dahi tüm Kýbrýs adýna AB üyeliðini elde edecekse, ve bu üyelikle Türkiye'nin gelecekteki üyeliðini bile veto edecek duruma gelecekse, Kýbrýs Türk tarafý ile neden ÞIMDI eþitlik temelinde bir anlaþmaya evet desin? Rum tarafý Kýbrýs sorununu kendi açýsýndan çözdüðü düþüncesindedir. Tüm yapmasý gereken müzakere eder gibi görünüp sene sonunda AB ye giderek Kýbrýs Türk tarafýnýn uzlaþmaz olduðunu söyleyip üye olmayý istemesi ve üye alýnmasýdýr. Rum tarafýnýn stratejisi de zaten budur.

Klerides müzakereleri iþte bu AB politikasýnýn desteði ile yürütmektedir. Tüm
adanýn hükümeti olduðu, egemenliðin bu devlette olduðu, bu devleti yok farz etmenin mümkün olmadýðý, kurulacak ortaklýk devletinin ancak bu devletin devamý olacaðý, ve Kýbrýs Türk tarafýnýn egemenliði olamayacaðýný belirtmektedir. Biz ise devletimizin varolduðunu, egemen olduðunu, kurulacak anlaþmada bu devleti de yok farz etmenin mümkün olmadýðýný, Rum tarafýnýn bizim üzerimizde egemenliði olabileceði þeklinde yorumlanabilecek, veya zamanla bu sonucu getirebilecek bir anlaþmayý kabul etmeyeceðimizi ifade ediyoruz. Aþaðýdaki birkaç noktanýn tekrar vurgulanmasý gerekir.
-Türkiye ve KKTC olarak bize düþen görev birlik içerisinde hareket etmek ve adada ancak egemen eþitliðe dayalý bir ortaklýðý kabul edebileceðimizi ve adadaki Türk-Yunan dengesini de muhafazada ýsrarlý olduðumuzu ve üyeliðin ancak çözümden sonra ele
alýnabileceðini vurgulamak ve bunu sonuna kadar savunmaktýr.
- Kýbrýs Türkleri ortaklýk çerçevesinde bir anlaþmaya hazýrdýrlar ve AB nin adanýn Birlik içerisinde tek sesle temsil edilmesi þartýný da karþýlamaya hazýrdýrlar. Bunun için Türk tarafý birçok teklif ileri sürmüþtür.
- Türk tarafýnýn müzakerelerde yapmakta olduðu açýlýmlar yabancý diplomatlar tarafýndan da önemli adýmlar olarak deðerlendirilmektedir. Ancak KKTC içerisinde "biraz daha verelim" "tarih yaklaþýyor, biraz daha esneklik gösterelim" þeklindeki sesler, içte cephenin zayýflamakta olduðu ve biraz baský ile tavizlere evet diyebileceðimiz beklentilerini
artýrmaktadýr. Bu da Türk tarafýnýn yapmakta olduðu açýlýmlarýn küçümsenmesine yol açmakta ve karþý tarafýn beklentilerini artýrmaktadýr. Öte taraftan siyasi yelpazenin neresinde olurlarsa olsunlar Rum parti ve kuruluþlarý Rum yönetiminin tüm Kýbrýs' ýn hükümeti olduðu ve tüm Kýbrýs'a egemenliðini yaymasý gerektiði iddiasýný desteklemektedirler.
- Türkiye' nin ada üzerinde stratejik çýkarlarý vardýr ve garantör ülke olarak Türkiye bu haklarýný korumaya kararlý olduðunu her zaman açýklayagelmiþtir. Adadaki Türk Yunan dengesi Kýbrýs ta bir çözüm için olduðu kadar daha geniþ çerçevede Türk-Yunan iliþkilerinde ve Doðu Akdeniz bölgesindeki istikrar için de gereklidir. AB nin bu dengeyi bozmasý ve Rum tarafýný tüm ada adýna üye almasý gerçekleþirse artýk bundan sonra Kýbrýs konusunda müzakere diye birþey olmayacak, Türk Yunan dengesi bozulacak ve bölgede istikrarsýzlýk kronikleþecektir.
- Kýbrýs'ta bir çözüme varýlmasý için artýk AB de kendi üzerine düþen sorumluluðu görmelidir. Kýbrýs'ta Türk tarafýna devamlý yüklenerek ve Yunan vetosundan korkarak Rum tarafýnýn tüm ada hükümeti olduðu iddiasýný destekleyerek bir çözüme katkýda bulunamayacaklarýný artýk anlamalarý gerekir.

Türk Tarihi Ve Türk Adý

Türkler M.Ö.2000 yýlýndan daha eski çaðlarda,Orta Asya’da Sayan-Altay daðlarýnýn kuzeybatý bölgesinde, Yenisey ýrmaðý boylarýnda yaþýyorlardý. M.Ö.1500’lerde oturduklarý geniþ bölgede Sayan daðlarýndan Altaylar’a ve Tanrý daðlarýna kadar iniyor, batýda Urallar’a kadar uzanýyor, güneyde Balkaþ Gölü’nü, güneybatýda Aral Gölü, Hazar Denizi’ni ve kuzeydoðu bozkýrlarýný içine alýyordu.

M.Ö. 1100 yýllarýndan itibaren Türkler ilk yurtlarýný boþaltarak Altaylar’ a inmiþ,Türkistan’a (Doðu ve Batý Türkistan) yerleþmiþlerdi.M.Ö yedinci yüzyýlda, Ordos,Volga ve Kuzeybatý Asya olmak üzere üç yöne göç yapýlmýþtý: Yakut Türkleri Kuzeydoðu Sibirya’ya göç etmiþti. Onlarla bir süre yaþayan Çuvaþlar ise batýya yönelerek Ural Daðlarý’nýn güneyine indiler.

M.Ö.4. ve 3. yüzyýllarda Türkler hem batýda hem doðuda yoðun olarak göründüler.Ýrtiþ nehrinin batýsýnda ve Hazar çevresinde yaþayanlara Batý Türkleri, doðuda, Ýç Asya’nýn çeþitli yerlerinde ve kuzeybatý Çin’de yaþayanlara ve buralara hakim olanlara Doðu Türkleri denildi.

Türkler yaradýlýþ olarak taþkýn ruhlu,çok hareketlilerdir. Fakat göçlerin asýl sebebi bu özellikleri deðildir.Türk göçlerinin ilk sebebi ekonomiktir. Nüfusun artmasý, anayurt topraklarýnýn büyük hayvan sürülerini otlatmaya yetmez hale gelmesi ve kuraklýklarýn hüküm sürmesi asýl sebeptir. Bu yüzden, hem nüfuslarý az, hem de topraklarý çok verimli olan komþu ülkelere doðru ilerlediler. Baþlangýçta elde ettikleri yeni topraklar hemen hemen ýssýzdý ve bunlara sahip görünenlerde o verimli yerleri öylece býrakmýþlardý.

Bazen Türkler de yabancýlarýn baskýsýna uðruyor ve özellikle bozkýr hayatý yaþayan boylar yurtlarýný terk etmek zorunda kalýyorlardý. Çünkü, yabancý bir devletin idaresinde olmak, baðýmlý yaþamak onlarýn katlanabileceði bir durum deðildi ve hür ve baðýmsýz kalmak Türklerin asýl özelliði idi.

Ýlk büyük Türk Ýmparatorluðu’nu kuran Hunlarýn, Orhun-Selenga ýrmaklarý ile bu ýrmaklarýn batýsýndaki Ötüken ve daha aþaðýda kalan Ordos çevresinde oturduklarýný biliyoruz. Bu bölge, bugünkü Moðolistan’ý ve Kuzey Çin’i içine alýr. Milattan önceki yüzyýllarda baþlayan Hun yayýlmasý, milattan sonra da devam etti. Türkler çað çað çeþitli adlar verdikleri devletlerinin egemenlik sýnýrýný doðuda Büyük Okyanus’a, batýda Avrupa içlerine, kuzeyde Sibirya buzullarýna, güneyde Hindistan içlerine ulaþtýrdýlar. Bu yayýlmanýn ve göçlerin safhalarý ana hatlarý ile þöyledir:

M.S. 2.yüzyýlda Hunlar Orhun bölgesinden Güney Kazakistan bozkýrlarýna ve Türkistan’a,

M.S. 350 yýllarýnda Ak-Hunlar Afganistan ve Kuzey Hindistan’a

374’ten sonraki yýllarda Avrupa’ya,

461-465 yýllarýnda Oðuzlar, Güneybatý Sibirya’dan Güney Rusya’ya ve ayný dönemde Sabar’lar Aral’ýn kuzeyinden Kafkaslar’a ,

6.yüzyýlýn ortasýnda Avarlar, Orta Asya’dan Orta Avrupa’ya

669 yýlýndan itibaren Bolgarlar, Karadeniz’in kuzeyinde Balkanlar’a ve Volga nehri kýyýlarýna,

830’dan itibaren Macarlar ve bazý Türk boylarý Kafkaslar’ýn kuzeyinden Orta Avrupa’ya,

840’tan sonra Uygurlar Orhun bölgesinden Ýç Asya’ya,

10. ve11. yüzyýllar arasýnda Peçenek,Kuman (Kýpçak) ve Oðuzlar’ýn bir kolu olan Uz’lar,Doðu Avrupa’ya ve Balkanlar’a,

10.yüzyýlda Oðuzlar Orhun bölgesinden Seyhun nehri kýyýlarýna ve 11.yüzyýlda Maveraünnehir üzerinden Ýran’a ve Anadolu’ya göç ettiler.Bilindiði gibi Mevaraünnehir Ceyhun ve Seyhun (Amuderya ve Sýrderya) havzalarýný içine alýr.

“Türk” sözü, Türk soyundan olan toplumlarýn genel adý olarak kullanýlmadan önce, Türk dilinde bugünkü anlamýndan baþka, “güç-kuvvet” anlamýna da geliyordu. Eski Uygur metinlerinde “Türk” sözü bazen “Erkler-Türkler” þeklinde kullanýlýyor ve bu cins isim olarak “güç-kuvvet”, sýfat halinde ise “güçlü-kuvvetli” anlamlarýný taþýyordu.

Belgeler, ‘Türk’ sözünün Uygurlar ve Gök Türklerden çok önce de var olduðunu gösteriyor. V.yüzyýla ait Pers yazýlarýnda Turanlýlardan, yani Türklerden, ‘Türk’ diye söz ediliyordu. VI. yüzyýla ait bir Bizans kaydýnda ise Hun Türklerine Hunlarýn dilinden alýnmýþ sýfatla ‘Türk Hun’ (kuvvetli Hun) denilmiþtir.VI. yüzyýla ait Çin kaynaklarýnda ‘Türk’ sözü, Türk milletinin adý olarak geçmektedir.

Hunlarýn devrinde “Türk” sözünün bugünkü anlamýný karþýlayan kelime “Hun”, (daha doðrusu Kun) idi. Büyük Hun Ýmparatorluðu’nun egemenliði altýnda bulunan Türk boylarý da bu adý,yani Kun adýný almýþlardý. Onlara da kýsa bir süre Türk Kun (kuvvetli Hun) denmiþtir. “Türk” sözü bazen “olgun,bilgili” anlamlarýnda da kullanýlmýþtýr.Oðuz Destanýnýn Uygurca anlatýmýnda Oðuz Han’ýn danýþmanýndan “Uluð Türk” diye söz edilir.

“Türk” kelimesi Türk milletinin ve Türk devletinin resmi adý olarak ilk defa Gök-Türk Ýmparatorluðu olarak kullanýlmýþtýr. Daha sonra bu imparatorluða baðlý ama kendi kabile adlarý ile anýlan diðer Türklerin ortak adý olmuþtur.

“Türk” kelimesi en eski zamanlarda “ Törük” þeklinde söyleniyordu. Zamanla "Türük”, en sonunda da “ Türk” þeklini almýþtýr. Gök-Türk anýtlarýnda hem “Türük”, hem de “Türk” þeklinde yazýlmýþtýr.

Ruhban Okulu Neden Açýlmamalý?


Heybeli Ada Ruhban Okulu 1971'de "Özel Yüksek Okullarýn Kapatýlmasý" hakkýndaki kanun yürürlüðe girince, Milli Eðitim Bakanlýðý'nca kapatýldý. 1884'te Patrikhane'ye baðlý bir lise olarak açýlan Heybeli Ada Ruhban Okulu 1951'de Patrik Athinagoras tarafýndan ruhban yetiþtirmesi için özel yüksek okula dönüþtürüldü.
Bugüne kadar Yunanistan'daki Yunan kamuoyu, Amerika'daki üç milyon Ortodoks Hýristiyan Rum'un oluþturduðu kamuoyu, bugün de Patrik Varthelemeos Ruhban Okulu'nun yeniden faaliyete geçirilmesi için Türkiye'ye baský uygulanmasý için vargüçleriyle çalýþmaktadýrlar.
Ýstanbul Patriði ve Yunanistan neden Heybeli Ada Ruhban Okulu'nun açýlmasýný istemektedir? Bu sorunun cevabý okulun kuruluþ amacýnda þöyle ifade edilmiþtir; "Ýstanbul'daki Fener Patrikhanesi'ne din adamý yetiþtirmek için..." ilk bakýþta amaç sadece Ýstanbul'daki Patrikhane'ye din adamý yetiÞtirmek olmasýna raðmen, esas amaç bütün Dünya Ortodokslarýna üst düzeyde kiliselerde görev alacak Türk düþmaný ruhban yetiþtirmektir.
Ayrýca önemle belirtmeliyiz ki, dünya ve Türk kamuoyunun yakýndan tanýdýðý Türk düþmaný Kýbrýs Papazý Makarios ve eski Kuzey-Güney Amerika Baþpiskoposu Yakovos'un Amerika'daki Türkiye aleyhine Lobicilik faaliyetlerini düþününüz. Bugünkü Ýstanbul Patriði Varthelemeos'ta bu okulda yetiþmiþlerdir. Varthelemeos Türk kamuoyundan gizlemeye çalýþtýðý "dünya Ortodokslarý'nýn Ruhani lideri-ekumeniklik" sözde sýfatýyla gittiði ülkelerde siyasi içerikli konuþmalar yaparken, 1994 yýlýnda Avrupa Parlamentosu'nda bir temsilcilik açma teþebbüsünde de bulunmuþtur. Fener Patriði Varthelemeos seyahatlerini Yunan devletinin kendisine tahsis ettiði "sarý zemin üzerine siyah renkli çift baþlý Bizans kartalý" yerleþtirilen Yunanistan Olimpik Hava Yollarý'na ait uçaklarla gerçekleþtirmektedir. Yine "din, çevre ve Karadeniz tehlikede" adlý sempozyum çerçevesinde 28 Eylül 1997 tarihinde Selanik'te Varthelemeos devlet töreniyle Yunanistan Cumhurbaþkaný Stefanopulos tarafýndan "devlet baþkaný" gibi karþýlandý ve Bizans bayraðý yine her yerdeydi.

Yunanistan'da Bizans Ýmparatoru Koltuðunu vekaleten Patrikhane'nin temsil ettiði varsayýlarak, Varthelemeos devlet töreni ile karþýlanmaktadýr, Yunan ETl, ET3 televizyonlarý patrik Vartheleýýýeos'un bu ziyaretini naklen verdi. Selanik'e Varthelemeo~ ile beraber sýrasýyla Sýrbistan, Arnavutluk, Romanya, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan kiliselerinin patrikleri de geldi. Yunanistan tarafýndan Varthelemeos'a Eleftherios Venizelos gemisi tahsis edildi. Uzülerek izlemekteyiz ki, bu giriþimlerinde patriðe iþ adamý Rahmi Koç'ta destek vermektedir. 1 Ocak 1997 tarihli Milliyet gazetesinde öðrendiðimize göre, "Koç, Selanik'e yatýrým hazýrlýðýnda"dýr.
Türkiye'deki hükümet ve kamuoyu sanki Ruhban okulu'nun açýlabileceði izlenimini vermektedir. Türk basýnýndan, kamuoyundan ve en önemlisi de 28 Aralýk 1997 tarihli Hürriyet'ten öðrendiðimize göre, Dýþiþlerinin hükümete verdiði tavsiyelerden de Ruhban okulu'nun açýlmamasý için herhangi bir tavsiyenin ve itirazýn yapýlmamasý düþündürücüdür.

Oysa Lozan Barýþ andlaþmasýnda Ýstanbul Rumlarý icin sayýlan haklardan Batý Trakya Müslüman Türkleri'ni de yararlanacaðý 45. maddede garanti altýna alýnmýþtýr.
Batý Trakya'da Ruhban Okulu ayarýnda bir okul açýlmadan ve Batý Trakya Türklerinin Okullarýna tamamen Yunanlý öðretmenler tarafindan öðretmen yetiþtiren Selannik Özel Pedagoji Akademisi KAPATILMADAN, Ruhban Okulu'nun açýlmasýna izin VERÝLMEMELÝDÝR.

Geçmiþte Yunanistan'ýn, yeniden NATO'ya kabul edilmesinde, Karadeniz Ekonomik Ýþbirliði'ne tam üyeliðinde ve Karadeniz Ekonomik Ýþbirliði Bankasý'nýn Selanik'e gitmesindeki gibi elimizdeki kozlarý hiçbir kazaným elde etmeden lütfen çýkarmayalým.
Eðer patrikhane din adamý sýkýntýsý çekmekte ise, Batý Trakyada hem din adamý hem öðretmen sýkýntýsý cekilmektedir. Batý Trakyada bu sýkýntýlarý önlemek için Ruhban okulu ayarýnda bir okulu Gümülcine'ye açmak gerekmektedir.Bu gerçekleþmeksizin Ruhban okulunun açýlmasý Batý Trakya Türklerini Yine üzecektir.

Batý Trakya'ya vize alamadýklarý için Türkiye'den Diyanet Ýþlerinden din adamý gidemezken, Yunan Gümrük kapýsýndan geri çevrilirken,(Bkz.22 Mart 1991 tarihli ve 639 sayýlý ÝLERÝ Gazetesi,Gümülcine)Türkiye'ye her sýnýftan Yunanlý ve din adamý gelerek patrikhanede ayin yapabilmekte ve bu ayinleride Yunan televizyonlarý naklen vermektedir.Ayný hoþgörüyü Yunanlýlar acaba gösterir mi?Batý Trakya'dan Türk televizyonlarý böyle bir canlý yayýn veya camilerden böyle bir canlý yayýn yapýlabilir mi? Yunanistan izin verir mi? Cevabýmýz kesinlikle izin vermez olacaktýr.Batý Trakya'ya ziyaret vizesi dahi vermeyen, Türk televizyonlarýna camiden veya baþka bir yerden nakle yayýn izni hiç verir mi? Ýstanbul'daki patrikhane bir Türk kurumudur ve Türk yasalarýna tabidir.Heybeli Ada Ruhban Okulu "açýlmazsa Patrikhane Türk vatandaþý din adamý yokluðundan kapanýr".Ýstanbul'daki Patrikhane kapanmamalýdýr, çünkü kapanýrsa, kontrol edemeyiz ve dýþarýda aleyhimize faliyet gösterirler" iddialarý ve gerekçeleri patrikhane sevenleri tarafýndan ileri sürülmektedir.

Oysa patrikhane bir Türk kurumu olarak ve Türk yasalarýna baðlý olmasýna raðmen geçmiþte de, bugünde Türk Devletinin menfaatleri aleyhinde faaliyette bulunmakta ve bizde seyirci kalmaktayýz. Bu konuda örnekler çok, ancak sadece iki örnek vermekle yetinecegiz. Ýlk örneðimiz eski tarihlerden ve Amerika'daki Türk alehtarlýðý Lobiciliðin baþý olan ve herkesin tanýdýðý Yakovos'tur.Yakovos Türk vatandaþý Ýstanbul Rum'u olup, Ýstanbul Patriði Athenagoras tarafýndan Amerika Mitropolitikliðine atanmýþtýr. Amerika'da Türkiye aleyhine faaliyetlerde bulunmuþtur.Türk vatandýþlýðýndan çýkarýlmýþ ancak faaliyetlerine devam etmiþtir.Turgut Özal, Yakovos'un Türkiye'ye gelebilmesi için izin çýkarmýþtýr.Yakovos hala Türk aleyhtarý faaliyetlerine Amerika Birleþik Devletlerin'de devam etmektedir.Ýkinci örneðimiz Kardak krizinde Yunan Bayraðýný Ýkizce adalarýna, Kilimli (Kalimnos) papazýnýn diktiðini televizyonlardan defalarca izledik.Kilimli Adasý,Oniki Adalar'a baðlý küçük bir adadýr.Oniki Adalar Mitropoliti ile Kuzey-Güney Amerika Baþpiskoposunu Ýstanbul Patriði tayin etmektedir.Yani Oniki Ada ve Amerika Birleþik Devletleri Papazlarý Ýstanbul Patriðine Baðlý olup, Atina'daki Serafim'e baðlý deðildir.
Atina'daki kilise baðýmsýz(aktokefal)'dýr.Yani Ýstanbul'daki patriðe baðlý deðildir. Hatta Ýstanbul Patriðiyle aralarý þimdilik açýktýr.Atina'daki Serafim'le Patriðin arasýnýn açýk olmasý, Yunanistan'ýn, Yunan idaresinin Fener Patriði'nin bütün dünya Ortodoks Hristiyanlarýnýn baþý, ekumenik olmasýný istemiyor alamýna gelmemektedir. Bu kanaatimizce þimdilik bir iç cekiþmedir.Zamaný gelince ve Serafim'in görevi sona erince iç çekiþmelere de,Yunanistan Atina kiliselerinin baðýmsýzlýðýda bitecektir diye düþünmekteyiz. Böylece asýl amaç ve hedefleri, bütün dünya Ortodoks Hýristiyanlarýnýn dini lideri olma rüyalarý da Atina kilisesinin baðýmsýzlýgýný da ortadan kaldýrarak gerçekleþtirecektir. Zira Ýskeçe metropoliti, Ýskeçe'de yeni inþa edilen Metropolitliðin açýlýþ törenine Ýstanbul Patriðini davet etti ve patrik bu davet üzerine 30 Eylül 1997 tarihinde Ýskeçeye giderek açýlýþý bizzat yaptý.Bu arada Yunan devletinin laik olmadýðýný, dinin Ortodoks Hýristiyan olduðunu belirtmeden ve Ýskeçe'de,Gümülcine'de cami inþaasý,tamiri için izinlerin Ýskeçe ve Gümülcine Mitropolitleri tarafýndan verildiðinide belirtmeden geçmemeliyim.
Lozan Barýþ görüþmelerinde Türkiye patrikhanenin kapatýlmasýný istemiþtir. Ancak Yunanistan'ýn ve konferansa katýlan diðer ülkelerin itirazlarýyla karþýlaþmýþtýr. Tüm çabalara raðmen patrikhanenin kapatýlmasý saðlanamamýþtýr. Eðer bugün Heybeli Ada Ruhban Okulu açýlmazsa patrikhane papazsýz kalacaksa veya kapanacaksa bu bizi Türkiye olarak ilgilendirmemeli Lozan Barýþ Antlaþmasý'na göre, Ýstanbul'daki patrikhane sadece Istanbul il sýnýrlarý içerisindeki Rum cemaatinin ruhani lideridir. Ýstanbul'daki Rum cemaatinin iki-üç bin kiþi civarýnda olduðu Yunanlýlar ve Rumlar tarafýndan iddia edilmektedir. Bu da Ýstanbul'daki patriðin ve kiliselerinin cemaatsiz olduðu anlamýna gelir. Ýstanbul Rumlarý bir yandan iki-üç bin kiþi kaldýklarýný, cemaatlerinin kalmadýðýný iddia ederken, diðer taraftan da Ruhban Okulu'nun açýlmasýný istemektedirler. Ýþte bu düþündürücüdür. 1923 Lozan Barýþ Antlaþmasý'yla Türkiye'den cemaatleri gitmiþ olmasýna raðmen bugün hala Bergama, Efes ve diðer bazý bölgelerin Metropolitlerinin Istanbul'da Patrikhane'de görevlerinin baþýnda bulunmalarý da ayrýca düþündürücüdür.
Ýstanbul Patriði Varthelemeos, Ruhban Okulu'nun açýlnýasýný gündeme getirdiði Amerika Birleþik Devletleri gezisinde Yunanlýlara Yunanca olarak yaptýðý konuþmasýnda Yunan ETl televizyonunda aynen þunlarý söyledi: "Dün (24 Ekim 1997) tarihinde Washington'da Beyaz Saray'da ve Kongre'de genç Yunanlýlarla karþýlaþtým, gördüm ve kendileriyle gurur duydum."
Ýstanbul Patriði'nin konuþmalarýndan, hal ve hareketlerinden iki amacý olduðu sonucunu çýkartmayýz: a- Bilgilendirme, b- Uyarma ve bu taktiklerle ekumeniklik propagandasýný yapma imkaný bulmaktadýr. Yine bu vesileyle, Ýstanbul Patriði amacýna ulaþmak için önümüzdeki günlerde dünya gündeminde kalabilmek için çaðýmýzýn önemli sorunlarýda olan iþsizlik, uyuþturucu ve AIDS konularýnda çalýþmalar, sempozyumlar yapacaktýr.
Sonuç:
Ýki-üç bin kiþi kaldýklarýný, kiliselerinin cemaatsiz kaldýðýný iddia eden patrik bir yandan da Ruhban Okulu'nu açmaya çalýþmaktadýr. Cemaat yoksa bu okula ne gerek var? Okulun öðrencileri kimler olacaktýr?
Batý Trakya'da cemaat olmasýna, okullara ihtiyaç olmasýna raðmen, örneðin; anaokullarýna, ilköðretim okullarýna, Liselere ve özel yabancý dil kurs okullarýna ihtiyaç olmasýna raðmen, Eðitim Fakültelerinden formasyon derslerini alarak mezun olan öðretmenler olmasýna raðmen, Yunan idaresi tarafýndan Batý Trakya Türkü olduklarý için kendilerine çalýþma izni, okul açma izni verilmemekte, tarlada çalýþmak zorunda býrakýlmaktadýrlar. Lozan Antlaþmasý'na göre sadece Ýstanbul Rumlarýnýn dini lideri olmasý ve siyaset yapmamasý gereken patrik, Türkiye sýnýrlarý dýþýna çýkýnca hem siyaset yapmakta hem de "ekumenik" olduðunu iddia etmektedir.
Ruhban Okulu eðer açýlacalsa, Batý Trakya'daki Eðitim, Müftülükler sorunu gündeme getirilmeli ve en önemlsi de Selanik Ozel Pedagoji Akademisi Kapatýlmadan, Heybeli Ada Ruhban Okulu'nun açýlmasý sözü dahi aðza alýnmamalýdýr. Eðer Selannik Ozel Pedagoji Akademisi kapatýlýrsa Heybeli Ada Ruhban Okulu ayarýnda Gümülcine'ye bir okul açýlmadan, Ruhban Okulu kesinlikle açýlmamalýdýr.
Müftülükler konusuna gelince, Türkiye ile Yunanistan arasýnda yapýlan antlaþmalara ve Yunanistan'ýn çýkardýðý 1920 tarihli 2345 sayýlý yasaya raðmen hala Yunanistan'da müftüler ve baþmüftü seçimi yapýlmadý, özellikle baþmüftü seçiminin yapýlmamasýnýn sebebi de kanaatimizce tamamen Ýstanbul Patriði'nin karþýlýðý olmasýdýr. Bu noktada hareket ederek, eðer Ruhban Okulu açýlmazsa, patrikhane kapanacaksa, andlaþmalara raðmen Yunan idaresi tarafýndan müftülük seçimi, yýllardan beri de baþmüftü seçimi yaptýrýlmadýðý, Batý Trakya Müslüman Türklerinin hakký olan baþmüftü engellendiði için, bizde Ruhban Okulu'nun açýlmasýný engellemeliyiz. Bu fýrsatý kaçýrmamalýyýz. Lozan'da da Yüce Atatürk'ümüzün amacý patrikhaneyi kapatmak deðil miydi? Böylece Atatürk'ümüzün amacýda da gerçekleþmiþ olur.

ABD,Aleni Bir Düþman Haline Gelmiþtir!

Ülkesini seven, bu vatanýn hakiki evlatlarý “Büyük ve Güçlü Türkiye” arzusu ile yaþýyor. Ülkemizin topraklarýnda, sahip olduðumuz zenginliklerimizde, kolumuzun uzandýðý coðrafyalarda gözü olanlar ise zayýf ve hatta parçalanmýþ bir Türkiye istiyor. Ýkinci saftaki düþman yýllar yýlý sinsice memleketi, zihnimizi, düþünce yeteneklerimizi esir aldýðý, içimizden bazýlarýný satýn aldýðý, kendi dininden ve ideolojisinden olanlarý desteklemek suretiyle ülkemiz üzerinde söz sahibi olmalarýný saðladýðý için güçlü ve etkili saldýrýlar düzenliyor.

Bu saldýrýlarýn etkili olmasýnda dýþardan ayarlý basýnýn büyük vebali ve suçu bulunmaktadýr. Dikkat etmiþseniz basýnýn ülkemiz üzerindeki tahribatýný defaatle dile getirmeye çalýþýyoruz. Gerçekten basýn ülkemize çok büyük zararlar vermektedir. Bilim-kurgu filimlerinde robotlaþmýþ ve tek merkezden yönetilen insanlar topluluðu ve bu prangayý kýrmaya çalýþan bir avuç insanýn mücadelesini birçok defalar seyretmiþsinizdir. Halihazýrda ülkemizde yaþananlar bilim kurgu filimlerini aratmayacak düzeydedir. Toplumun bütün tepki mekanizmalarý köreltilmekte, halk sahte gündemlerle meþgul edilmekte, düzenli bir þekilde yanlýþ bilgilendirme yöntemleri (dezenformasyon) uygulanmaktadýr.

“Yýllardan beri gündeme getirilenler bizim gündemimiz deðildir. Þu an içinde bulunduðumuz en büyük tehlike, neslimizin zihinsel olarak yetiþtirilmeyip, amaçsýz bir yöne doðru götürülmesidir. Bu medya, sinema ve bilgi sektöründeki ürünlerle yapýlmaktadýr. Böylece neslimiz ve halkýmýz tehdit edilecektir. Amacý ise toplumun menfeat gruplarý tarafýndan yönetilmesidir. Ancak bizler öncü olarak insanlarý olumsuzluklara karþý aydýnlatmalý ve yurtseverlik dinamizmini güçlendirmeliyiz.

...Ülke aþkýyla yanan insanlarýmýz var. Menfeat gücü ise çok acýmasýz elinizde olaný da almak istiyor. Bu menfeat gücünün dýþ baðlantýlarýný da ortaya çýkarmalýyýz. Vakit henüz geç deðil. Türkiye genelinde bizim gibi örgütlenenlerin hepsi bir gün bir araya gelecek ve halk için çalýþacaktýr.” (Sadettin Tantan, bkz. Hakikat, Þubat 2001)

Türkiye’deki ekonomik, siyasi, sosyolojik geliþmeler, yakýn coðrafyamýzdaki askeri geliþmeler birbirinden baðýmsýz ve hasbelkader karþýlaþtýðýmýz meseleler deðildir.

Ülkemizi saran bu çemberi yarabilmek için doðru insanlara ve doðru hedeflere destek vermek zorundayýz.

Herþeyden önce unutulmamalýdýr ki, Türkiye’yi hedef alan faaliyetlerin kaynaðý ABD’dir, ABD’ye Kýbrýs’ta taþeronluk yapan AB’dir. Soðuk Savaþ döneminin “Ortak düþman, ortak çýkar” devri sona ermiþtir. Artýk, farklý çýkarlar vardýr, hatta çýkar çatýþmasý mevcuttur. Türkiye’nin Kuzey Irak’ta ABD ile, Kýbrýs’ta AB ile yaþadýðý sürtüþmelerin sýcak çatýþmaya dönüþme riski dahi bulunmaktadýr.

Türkiye’nin toprak bütünlüðünü ve ulusal çýkarlarýný hedef alan askerî tehditler, ekonomik varlýklarýmýzý, tarým, enerji ve maden kaynaklarýmýzý hedef alan IMF merkezli ekonomik tehditler, bu iki tehdide karþý iç direniþi kýrmak ve hatta emir-komuta hiyerarþisi ile çalýþacak hükümet dizayn etmeye yönelik siyasi tehditler okyanus ötesinde planlanýyor, burnumuzun dibinde, memleketimizin içinde icraata dökülmeye çalýþýlýyor. Üstelik Türkiye’nin sosyolojik zaaflarý gerektiði zaman kullanýlmak üzere hazýrlanan bir saatli bomba gibi yedekte bekletilmekte, kaþýmak suretiyle tahrip gücü yükseltilmektedir.

Bütün bu gerçekler göstermektedir ki ABD alenî bir düþman haline gelmiþtir. Bu satýrlar kin ve nefret gibi basireti baðlayýcý duygularla kaleme alýnmýþ deðildir. ABD’nin küresel hedefleri, Ortadoðu’da yapmak istedikleri iyi etüd edildiði zaman “Büyük ve Güçlü Türkiye” hedefine yönelmiþ bir kimsenin ABD ile anlaþabilmesi mümkün deðildir.

Nitekim ABD’nin Türk siyasetine müdahaleleri ve Derviþ’in faaliyetleri tetkik edildiðinde þu gerçekle karþýlaþýlmaktadýr:

ABD için mühim olan Ortadoðu hedeflerinde kendisine destek verecek, bu mümkün olmasza köstek olmayacak bir hükümet kurulmasýdýr. Bundan daha önemlisi kim gelirse gelsin IMF programý mutlaka uygulanmaya devam edilmelidir. Zira meþhur IMF muhalifi Stiglitz’in de dediði gibi Türkiye hayret edilecek þekilde IMF’yle iliþkiye girdiði halde IMF’nin zararlý etkilerinden korunmayý becerebilmiþ tek ülkedir. Arjantin, Meksika gibi ülkelerde olduðu gibi bankacýlýk sektörü henüz tamamen yabancý sermayenin eline geçmemiþtir, Telekom, THY gibi kuruluþlarýn özelleþtirilmesi olmazsa olmaz diye dayatýlalý beri uzun zaman geçmiþ olmasýna raðmen hala bu kuruluþlar özelleþtirilememiþtir. Madencilik sektöründe birçok tavizler verilmesine raðmen Bor madenlerinin özelleþtirilmesi de gayesine ulaþamamýþtýr.

Bor deyip geçmemek lazýmdýr. Bor hakkýnda yazýlar okuyanlar onun ne kadar önemli bir maden olduðunu, sanayinin tuzu mesabesinde olduðunu biliyorlar. Ýlk defa 1974 yýlýnda ortaya atýlan hidrojen enerjisi fikri günümüzde artýk uygulamaya baþlanmýþ bir yöntemdir. 2075 yýlýnda organik (petrol-doðalgaz) kaynaklarýn tamamen terkedilip hidrojen enerjisine geçileceði tahmin edilmektedir. Hidrojen sudan elde edilmektedir. Ancak suyun elektrolizi masraflý bir yöntemdir. En basit ve en ucuz yolu ise bor madeninden elde etmektir. Dünya Bor rezervinin %63’ü Türkiye’dedir.

“Kýbrýs’ta, AGSK’da, Kuzey Irak’ta tavýr koyan Türkiye, bu hareketleri ile canavarýn diþ gýcýrtýlarýnýn çoðalmasýna sebep oluyor. Görünürdeki direniþlerimizin haricinde ...Bor madenlerini satmaya razý olmayýþýmýz gibi görünmez sebepler de var. Hazar havzasýnda 4 trilyon dolar deðerindeki petrolü o bölgedeki bütün ülkeler paylaþýyor. Dönen dolaplar ortada. Türkiye tek baþýna 500 milyar dolarlýk (kimine göre 2 trilyon dolar) bor rezervine sahip. Üstelik petrol yeni alternatifler sebebiyle yavaþ yavaþ önemini kaybederken, suyun ve borun stratejik deðeri gün geçtikçe artýyor. Merhum Raif Karadað yukarýda bahsi geçen kitabýnýn önsözüne þu cümlelerle baþlamýþ: ‘Dünyada her þey, ama akla gelebilen her þey, ham madde kaynaklarýna baðlýdýr. Harb ve Sulh, ham madde kaynaklarý üzerinde ve bu kaynaklarýn bulunduðu sahalar civarýnda cereyan eden gizli ve korkunç birtakým mücadelelerin eseridir.’” (Hakikat, Haziran 2001, sh: 42)

Bu gerekçeler göstermektedir ki ABD’nin dostumuz olmasý veya bizim iyiliðimizi düþünmesi mümkün deðildir. Bunu Türk ordusunun generalleri son on yýllýk süreç içerisinde gayet iyi anlamýþlardýr. (Bilindiði gibi emekli Gen. Kurmay Bþk. Doðan Güreþ geçtiðimiz günlerde ABD helikopterlerinin kendi zamanýnda PKK’ya yardým ettiðini açýkladý.) Bu sebeple ABD’nin AB destekli taarruzlarýnýn dile getirilmeyen önemli bir hedefi TSK’dýr. Nitekim kimi yazarlar ittifak tartýþmalarýna “Sivil ittifak” ismini takmýþlardýr.

Bu anlatýlanlar göstermektedir ki, Türkiye sevdalýsý bir siyasinin ABD ile yakýn olmasý, IMF programýna sadakat beyan etmesi mümkün deðildir. Aksi halde “Türkiye sevdasý” iddiasý boþtur. Aldatmacadýr. Hem kendisini hem halký aldatanlar bize daha fazla vakit kaybettirmesinler.

Ýktidardan aðzý yanan halk AKP’den medet ummaktadýr. Ancak þu haliyle AKP’nin diðer partilerden bir farký yoktur. Erdoðan ABD gezisinde CSIS’teki konuþmasýnda “ABD’nin küresel sorumluluklarýný meþru gördüðünü” beyan etmiþti.

Dolayýsý ile hiçbir siyasetçiye bel baðlamaya gelmez. Hele gönül baðlamaya hiç gelmez. Zaten Türkiye’deki siyaset artýk iflah olmaz þekilde bozulmuþtur. Siyaset tam bir “Devlet imkanlarýndan menfaatlenme çarký” haline gelmiþtir.

Memleketin durumu öyle bir noktaya gelmiþtir ki her an her þey beklenebilir. Her türlü duruma hazýrlýklý olmalýdýr. Fitne ve karýþýklýk zamanlarýnda dikkat edilmesi gereken bir hususu Muhterem Ömer Öngüt bize þu þekilde ikaz etmektedir:

““Bir takým fitneler olacaktýr. O fitnelerde oturan ayakta durandan, ayakta duran yürüyenden, yürüyen koþandan daha hayýrlýdýr. Kim o fitnelererin baþýnda dikilirse, fitneler onu yýkar. Her kim o fitneler zamanýnda sýðýnacak bir yer bulursa, hemen oraya sýðýnsýn.” (Müslim)

Bir çok fitneler zuhur edecek, ediyor da.

Memlekette herhangi bir karýþýklýk çýktýðýnda siz uzak durun, o ateþin içine girmeyin. Çok þeyler gelecek. O ateþ bölücülük ateþidir, harp ateþidir, halkýn birbirine düþme ateþidir. Onun için böyle bir þey olduðunda kenarda durun.”


Internet mi, Ýnternet mi ?


Biliþim, sürekli geliþen ve deðiþim yaþayan yeni bir teknoloji. Bu yeni teknolojiyle birlikte hayatýmýzda, çalýþma tarzýmýzda deðiþiklikler olurken, dilimiz de bu teknolojiden etkilenmeye baþladý. Gündelik hayatta kullandýðýmýz biliþim terimlerinden kimileri dilimize giriyor, yerleþiyor. Biliþim teknolojisinde üretici olmayan hemen her toplumda bu sorun yaþanýyor. Biliþim terimlerinin Ýngilizceden dilimize olduðu gibi girmesi, Türkçenin son yýllarda yaþadýðý sorunun bir baþka boyutudur. Çoklu ortam, fare, yonga, tarayýcý, yazýcý gibi Türkçe veya Türkçeleþmiþ sözlerden oluþan terimler yerleþmiþ olmasýna raðmen, multimedya, mause, çip (veya chip), scanner, printer terimlerinin kullanýlmasý, hatta bilgisayar gibi çok güzel ve yerleþmiþ bir söz varken kimi zaman computer sözünün kullanýlmasý, özentiden baþka bir þey deðildir. Sorunun bir baþka boyutu imlâmýzla ilgili... Yabancý terimlerin ve sözlerin aldýðý ekler yabancý okunuþlarla birleþince ilginç biçimler ortaya çýkýyor:
... en egzotik kayýt programlarý için bile güncellemeler ve patch’ler bulunduran çok ilginç sitelerden biri. (CHIP, Temmuz 2001, s. 28)
PDA’lerin (Personel Digital Assistant-Kiþisel Dijital Yardýmcý) gittikçe yaygýnlaþtýðý kesin ve kullanýþlýlýk konusunda da oldukça yol aldýlar. (PC Life, Eylül 2001)
Sihirbaz sayesinde server’ýn rolünü istediðimiz þekle çevirebiliyoruz. (PC Magazine Türkiye, Aðustos 2000, s. 128)
Alýntý sözlerin özgün imlâlarýyla yazýlýp, özgün biçimleriyle okunmalarý, Türkçenin imlâ ve söyleyiþ özelliklerine aykýrýlýklar göstermektedir. Yukarýdaki örneklerde görüldüðü gibi kesme iþareti kullanýlarak yazýlan bu tür sözler, hem imlâmýzý hem de söyleyiþimizi yabancýlaþtýrmaktadýr: Patch’ler, PDA’lerin, server’ýn biçimlerinde yazýlan sözleri petçler, pidieylerin, sörvýrýn biçimlerinde söylemek Türkçenin kurallarýný zorlamaktýr.
Bu konuyu bir baþka yazýmýzda ele alacaðýmýzý belirterek, son zamanlarda bilgisayar dergilerinde, firmalarýn tanýtým kitapçýklarýnda internet sözünün giderek Internet biçiminde yazýlýþýnýn yaygýnlaþmasýna deðinmek istiyoruz. Ýnternet sözü için önerilen Türkçe karþýlýklar ne yazýk ki tutulmadý. Prof. Dr. Oktay Sinanoðlu internet sözüne örütbað karþýlýðýný önermiþti. Keþke bilgisayar gibi, bu söz de zamanýnda yaygýnlaþsaydý. O zaman ne yazýlýþla ne de söyleyiþle ilgili bir sorun yaþanýrdý. Ýnternet sözü bir anda dilimize girdi. Bu sözün yazýlýþýndaki farklý tutumlar karmaþaya yol açtý. TDK Ýmlâ Kýlavuzu’nda bu sözün yazýlýþý internet biçimindedir. Küçük harfle yazýldýðý için bu söz genel ad olarak kabul edilmiþtir. Bilgisayar dergilerinin çoðunda ise bu sözün Internet biçiminde yazýldýðý görülmektedir:
Internet’e Kýymayýn Efendiler. (PC Magazine Türkiye, Haziran 1999, s. 166)
Internet Kafe Kurulumu (PC Net, Haziran 2000, s. 247)
Microsoft Internet’in Hakimi Oluyor (PC Magazine Türkiye, Aðustos 2000, s. 40)
Türkçede ý ve i harfleri ayrý ses deðerlerine sahiptir. Oysa Ýngilizcede ý harfi bulunmamaktadýr. Küçük olarak Ýngilizcede i biçiminde yazýlan harf, büyük olarak I biçiminde yazýlýr. Harfin büyük yazýlýþýnda noktanýn kullanýlmamasý geleneði çok eskidir. Aslýnda bu harf, Eski Sami, Grek, Unkial, Eski Slav yazýlarýnda küçük harf olarak da noktasýz yazýlýrdý. Daha sonralarý, el yazýsýnda bu harfin söz içinde ve sonunda bitiþik yazýlýþýnda yaþanan karýþýklýklar (özellikle m, n, u harflerinin bacaklarýyla karýþmasý yüzünden) üzerine, harfi ayýrt etmek amacýyla üzerine nokta konulmaya baþladý. Ancak, söz baþýnda harfin yazýlýþýnda herhangi bir karýþýklýk yaþanmadýðý için nokta kullanýlmadý. Týpký Arap alfabesinde harflerin söz baþýnda, söz içinde ve söz sonunda yazýlýþýnda olduðu gibi, Lâtin yazýsýnda i harfinin söz baþýnda yazýlýþý ile söz içinde ve söz sonunda yazýlýþý arasýnda farklýlýk ortaya çýktý. Þu hâlde batý dillerinde alfabede ý / i ayrýmý yoktur. Tek bir harfin, söz baþýnda ve söz içinde farklý yazýlýþ biçimleri söz konusudur. Yukarýda da deðindiðimiz gibi, dilimizde ise ý ve i birer ayrý harftir; ayrý ayrý sesleri karþýlarlar. Bu nedenle, Türkçede bu sözün Internet biçiminde yazýlmasý, bu harfin ayrý bir ses deðeri olduðu düþüncesini uyandýrýr. Herkesin batý dillerindeki i harfinin yazýlýþ özelliðini ve bu özelliðin tarihçesini bilmesini bekleyemeyiz. Türkçede söyleniþi internet olarak yaygýnlaþan bu sözü, internet biçiminde yazmalýyýz.
Bu durum batý dillerinin imlâsýnýn dilimize etkisine bir örnektir. Týpký TIR kýsaltmasýnýn yazýlýþý gibi... Aslýnda TIR biçimindeki kýsaltmada da kullanýlan harf /i/ sesini karþýlamaktadýr. Ama bu kýsaltma dilimizde yazýldýðý gibi okunduðu için fazla dikkat çekmedi. TIR biçiminde yazýlan kýsaltmayý yine yazýldýðý gibi TIR olarak söylüyoruz. Ama internet öyle deðil... Ýnternet biçiminde söylenilen sözü Internet olarak yazmak dilde yeni bir karmaþa yaratmaktýr.
Bu tür sözlerin yazýlýþýnda Türkçedeki ý / i ayrýmýný daima göz önünde bulundurmamýz gerekir. Bu konu, daha önce de Ýbsen adýnýn ansiklopedilerde yazýlýþý ve alfabetik sýralamada yer alýþý bakýmýndan da gündeme gelmiþti. Þiar Yalçýn, Ýbsen adýnýn Ibsen olarak yazýlýp I maddesinde veriliþini haklý olarak eleþtirmiþti. Þimdi benzer durum internet sözü için de geçerlidir. Bu söze bir karþýlýk yaygýnlaþtýrýlamadýðýna göre, yediden yetmiþe herkesin internet dediði ve bu þekilde yazdýðý sözü, cümle baþýnda veya özel ad olarak kullanýrken Ýnternet biçiminde yazmamýz gerekir.
Kaynak: Prof. Dr. Þükrü Halûk AKALIN

Geçtiðimiz günlerde Çin'de bulunan bir grup fosil, dünya medyasýnda evrim teorisi lehine bir delil olarak yansýtýldý. Pekin'deki Omurgalýlar Paleontolojii ve Paleoantropolojisi Enstitüsü yetkileri tarafýndan yapýlan açýklamada, bulunan altý fosilden birinin, "dört kanatlý bir dino-kuþa" ait olduðu ve bu soyu tükenmiþ canlýnýn uçabildiði ileri sürülmüþtü. Darwinist medya kuruluþlarý, daha önce defalarca gündeme getirdikleri ancak her seferinde farklý delillerle çürüyen "kuþlar dinozorlardan evrimleþti" tezinin böylece bir kez daha propagandasýna giriþtiler.
Oysaki böyle bir propaganda yapabilmelerine imkan tanýyacak bir durum yoktur. Çünkü ne bulunan yeni "dört kanatlý bir dino-kuþ" fosili, ne de bir baþka bilimsel bulgu, "kuþlarýn evrimi" iddiasýna kanýt oluþturmamaktadýr.
Yeni Fosil, Archaeopteryx'ten 20 milyon yýl daha genç
Paleontoloji hakkýnda biraz bir þey bilen hemen herkes, Archaeopteryx ismini duymuþtur. Tüm zamanlarýn belki de en ünlü fosili olan bu canlý, bundan 150 milyon yýl önce yaþamýþ bir kuþtur. Archaeopteryx'in en önemli özelliði ise, bilinen en eski kuþ olmasýdýr. Archaeopteryx'ten önce yaþadýðý bilinen, fosili bulunmuþ baþka hiç bir kuþ yoktur. (1)
Archaeopteryx'in bir diðer çarpýcý özelliði, tam anlamýyla bir kuþ olmasýdýr: Günümüz uçucu kuþlarýnýn aynýsý olan asimetrik tüyleri, kusursuz kanat yapýsý, günümüz kuþlarýnda olduðu gibi hafif ve içi boþ olan iskelet yapýsý; uçuþ kaslarýný destekleyen göðüs kemiði ve diðer pek çok özelliði, bilim adamlarýný Archaeopteryx'in oldukça baþarýlý bir þekilde uçan bir kuþ olduðuna ikna etmiþ durumdadýr. (2)
Archaeopteryx'in günümüz kuþlarýnda görülmeyen iki özelliði ise gagasýndaki diþler ve kanatlarýndaki pençelerdir. Bu iki özellik nedeniyle kuþ, 19. yüzyýldan bu yana evrimciler tarafýndan "yarý sürüngen" bir canlý olarak gösterilmek istenmiþtir. Oysaki bu özellikler canlýnýn sürüngenlerle bir iliþkisi olduðu anlamýna gelmez. Araþtýrmalar günümüz kuþlarýndan Hoatzin'in de kanatlarýnda pençeler bulunduðunu ortaya çýkarmýþtýr. Archaeopteryx'in diþlerinin ise sadece bu türe özgü olmadýðý, tarihte "diþli kuþlar" olarak tanýmlanabilecek baþka türlerin de yaþadýðý, baþka fosil bulgularýndan anlaþýlmaktadýr. (3)
Tüm bunlar nedeniyle, Archaeopteryx'i "ilkel kuþ" olarak tanýmlayan evrimci tezin yanlýþ olduðu, canlýnýn günümüz kuþlarýna çok benzediði artýk bilim adamlarýnca kabul görmektedir. Bu konudaki en önde gelen otoritelerden biri olan Kansas Üniversitesi profesörü Alan Feduccia'nýn belirttiði gibi "Archaeopteryx'in çeþitli anatomik özelliklerini inceleyen yeni araþtýrmacýlarýn pek çoðu, bu canlýnýn daha önce hayal edilenden çok daha kuþ-benzeri olduðunu göstermiþtir". Archaeopteryx hakkýnda yürütülmüþ olan Darwinist propaganda ise yanlýþtýr; yine Feduccia'ya göre "Archaeopteryx'in theropod dinozorlara olan benzerliði çok büyük ölçüde abartýlmýþtýr." (4)
Kýsacasý, Archaeopteryx, günümüz kuþlarýna çok benzeyen, onlar gibi uçabilen, bilinen en eski kuþtur. Ve tam 150 milyon yýl yaþýndadýr.
Evrimcilerin Yaþ Sorunu
Archaeopteryx bize önemli bir gerçeði gösterir:
Kuþlar bundan 150 milyon yýl önce de zaten vardýlar. Zaten uçuyorlardý. Eðer evrimciler "kuþlarýn atasý" olarak bir takým adaylar öne sürmek istiyorlarsa, bunlarýn 150 milyon yýldan da yaþlý olmalarý gerekir.
Sözünü ettiðimiz gerçek, þu anda dünya medyasýnda sürdürülmekte olan "dört kanatlý dino-kuþ" furyasýnýn son derece yüzeysel ve hatalý olduðu göstermeye yeter. Çünkü "kuþlarýn ilkel atasý" olarak gösterilmek istenen ve adýna Microraptor gui verilen fosil 130 milyon yýl yaþýndadýr. Yani Archaeopteryx'ten 20 milyon yýl daha gençtir. Kuþkusuz, bir fosilin, kendisinden 20 milyon yýl önce zaten uçucu kuþlar var iken, "kuþlarýn ilkel atasý" olarak gösterilmesi, tümüyle saçmadýr.
Aslýnda bu "yaþ sorunu", kuþlarýn atasý olarak ileri sürülen tüm diðer sözde "dino-kuþ" fosilleri için geçerlidir. Kuþlarýn dinozorlardan evrimleþtiklerini öne süren evrimciler, kuþlarýn atasýný iki ayak üzerinde yürüyen theropod dinozorlarý olarak belirlemektedirler. Oysa theropod dinozorlar, fosil kayýtlarýnda hep Archaeopteryx'ten sonra ortaya çýkarlar. (5) Bu büyük çeliþki, evrimciler tarafýndan hep ört-bas edilir. Microraptor gui hakkýndaki haberlerde de ayný ört-bas çabasý dikkat çekmektedir: Bu fosilin 130 milyon yýl yaþýndaki "ilkel bir kuþ" olduðunu iddia eden evrimci gazete ve dergilerin hiç biri, bundan 20 milyon yýl önce dünya göklerinde Archaeopteryx'in zaten kusursuzca süzüldüðünü belirtmemiþ, bu can alýcý gerçeði tamamen göz ardý etmiþlerdir.
Microraptor gui
Peki bu yeni "dört kanatlý dinozor", yani Microraptor gui gerçekten nedir?
Bu soruya cevap vermek için vakit çok erken. Elde edilen fosil hakkýnda daha pek çok araþtýrma yapýlacak ve belki de bunlar fosil hakkýndaki görüþleri tamamen deðiþtirebilecek. Nitekim 1990'larýn baþlarýndan bu yana ileri sürülen "dino-kuþ" fosillerinin birer yanýlgý olduðu bir bir ortaya çýkmýþtý. Söz konusu "tüylü dinozor"lardan birinin, yani Archaeoraptor'un, bir fosil sahtekarlýðý olduðu ortaya çýktý. Diðer fosiller üzerindeki detaylý incelemeler, "tüy" olarak gösterilen yapýlarýn kolajen fiberleri olduðunu gösterdi. (6) Feduccia'nýn belirttiði gibi "pek çok dinozor, hiç bir kanýtý olmamasýna raðmen, aerodinamik ve tam uyumlu tüylerle kaplý gibi gösterildi" (7) Bu nedenle Feducia 1999 basýmý kitabýnda bu konuda þu yorumu yapmýþtý: "Sonuçta, çeþitli bölgelerden iyi korunmuþ derilere sahip pek çok dinozor mumyasý bilinmesine raðmen, þimdiye kadar hiç bir tüylü dinozor bulunmamýþtýr." (8)
Dolayýsýyla Microraptor gui'nin ne olduðu konusunda bir yargýya varýrken, evrimcilerin söz konusu spekülatif ve önyargýlý yaklaþýmýný hatýrda tutmak gerekiyor. Bu canlý, þu anda medyada yayýnlanan rekonstrüksiyon çizimlerde gösterildiðinden çok daha farklý bir anatomiye sahip olabilir.
Eðer Microraptor gui hakkýndaki mevcut çýkarýmlar doðru olsa bile, bunun evrim teorisine kazandýrdýðý bir þey yoktur. Doða tarihi boyunca çok geniþ bir biyolojik yelpaze içinde onmilyonlarca farklý türün yaþadýðý ve çoðunun soyu tükendiði bilinen bir gerçektir. Günümüzdeki kanatlý memeli yarasa gibi, geçmiþte de kanatlý sürüngenler (pterosaurlar) yaþamýþtýr. Pek çok farklý deniz sürüngeni (örneðin ichthyosaurlar) yaþamýþ ve soylarý tükenmiþtir. Ancak tüm bu zengin canlý yelpazesinin çarpýcý yönü, farklý özellikteki canlýlarýn veya anatomik yapýlarýn aniden ve daha ilkel formlarý olmadan yeryüzüne çýkmalarýdýr. Örneðin kuþ tüyleri sözkonusu olduðunda, bunlarýn sahip olduklarý tüm kompleks ve özgün yapýlarýyla, bir anda Archaeopteryx'te belirdiklerini görürüz. Ýlkel kuþ tüyleri yoktur. Ýlkel uçuþ da yoktur. Ýlkel kuþ akciðeri, zaten bu akciðerin indirgenemez kompleks yapýsý nedeniyle imkansýzdýr. (9)
Kýsacasý fosil bulgularý, canlýlarýn evrimle deðil yaratýlýþla yeryüzüne çýktýklarý gerçeðini desteklemeye devam etmektedir. Dino-kuþ furyalarýnýn bu gerçeði deðiþtirme þansý yoktur.
.
Dipnotlar
1- 225 milyon yýl yaþýndaki Protoavis adý verilen bir fosilin "en eski kuþ" olduðu yönünde bir iddia var olsa da, bu yaygýn kabul gören bir kez deðildir. http://www.harunyahya.org/resim_menu/uparrow.gif
2- Ayrýntýlý bilgi için bkz. Harun Yahya, Hayatýn Gerçek Kökeni, Ýstanbul, 2000 http://www.harunyahya.org/resim_menu/uparrow.gif
3- Örneðin 130 milyon yýl yaþýndaki Liaoningornis'in de gagasýnda diþleri vardýr. ("Old Bird", Discover, 21 Mart 1997) http://www.harunyahya.org/resim_menu/uparrow.gif
4- Alan Feduccia, The Origin and Evolution of Birds, Yale University Press, 1999, p. 81 http://www.harunyahya.org/resim_menu/uparrow.gif
5- Jonathan Wells, Icons of Evolution, Regnery Publishing, 2000, s, 117 http://www.harunyahya.org/resim_menu/uparrow.gif
6- Ann Gibbons, "Plucking the Feathered Dinosaur", Science, volume 278, Number 5341 Issue of 14 Nov 1997, pp. 1229 - 1230 http://www.harunyahya.org/resim_menu/uparrow.gif
7- Alan Feduccia, The Origin and Evolution of Birds, Yale University Press, 1999, p. 130 http://www.harunyahya.org/resim_menu/uparrow.gif
8- Alan Feduccia, The Origin and Evolution of Birds, Yale University Press, 1999, p. 132 http://www.harunyahya.org/resim_menu/uparrow.gif
9- Ayrýntýlý bilgi için bkz. Harun Yahya, Hayatýn Gerçek Kökeni, Ýstanbul, 2000http://www.harunyahya.org/resim_menu/uparrow.gif

TÜRKÇENÝN ANADÝL OLARAK DÜNYADAKÝ YERÝ

Sovyetler Birliði'nde, Aðustos 1991'deki baþarýsýz darbe giriþimini izleyen aylarda, bu devleti oluþturan cumhuriyetler sýrayla baðýmsýzlýklarýný elde edince gözlerimiz öncelikle Kafkasya ve Orta Asya'daki Türk Cumhuriyetleri'ne çevrildi. Çünkü, artýk bu ülkelerle siyasi, ekonomik ve kültürel alanlarda iliþki kurarken söz konusu olan sýnýrlamalar büyük ölçüde ortadan kalkmýþtý. Bu nedenledir ki, bazý genel pürüzler nedeniyle doðan gecikmeler hesaba katýlmazsa, artýk düzenli olarak Türk Cumhuriyetleri'nin Devlet Baþkanlarý, Baþbakanlarý ve hükümet temsilcileri biraraya geliyor ve çeþitli alanlarda iþbirliði olanaklarý yaratmaya çalýþýyor, en azýndan iliþkileri geliþtiriyorlar. Buna ek olarak da düzenli aralýklarla dil kongreleri düzenlenmeye baþlanmýþ bulunmaktadýr. Bu kongrelerde ana amaç, öncelikle bir ortak alf****** en kýsa zamanda oluþturulmasý, Türkçenin bütün lehçelerini kapsayan geniþ bir Türkçe sözlüðün hazýrlanmasý, ortak bir dil oluþturulmasý için gerekli altyapý koþullarýnýn incelenmesi ve bunlarýn oluþturulmasý olarak özetlenebilir. Bu yazýda, Türkçenin çeþitli lehçe ve þiveleri ile bunlarý "anadil" olarak konuþan Türk devletleri, özerk cumhuriyetleri ve topluluklarý konu edilecek, ayrýca bu lehçe ve þivelerin yaklaþýk kaç kiþi tarafýndan konuþulduðuna, bu topluluklarýn aðýrlýklý olarak nerelerde yaþadýklarýna yer verilecektir.
Türkçenin lehçeleri ve yayýldýklarý coðrafya
Burada, (biri dýþýnda) tüm Türk topluluklarýnýn kendi dillerini yani Türkçenin lehçelerini ve þivelerini anadil olarak konuþtuklarý kabulu kesinlikle yanlýþ olmayacaktýr. Ýkinci dil olarak ise, geçmiþte veya günümüzde de baðýmlý bulunduklarý devletlerin resmi dilini konuþmaktadýrlar. Bunlar içinden en önemlileri Rusça, Çince, Farsça, Bulgarca ve Ukraynaca'dýr. Kuþkusuz bu dillere ayrýca Arapça, Yunanca ile 1960'dan sonra Türklerin isçi olarak yabancý ülkere göçü sonucu öðrendikleri diller olan Almanca, Hollandaca Fransizca ve Ýngilizce de eklenebilir.
Anadolu Türkçesi
Anadolu Türkçesi, Türk dilleri içinde Oðuz dilleri grubunda yer alýr. Toplam nüfuslarý 60 milyona yaklaþan ve Anadolu, Trakya, Kuzey Kýbrýs'ta (Kýbrýs'taki Türk nüfusu yaklaþýk 140 bindir) yaþayan Anadolu Türkleri tarafýndan konuþulan bu dil, Türk lehçeleri arasýnda en büyük grubu oluþturur. Ayrýca bu lehçe, þu Türk azýnlýklarýnýn da ana dilini oluþturmaktadýr:

Türk Azýnlýklar Nüfus
Bulgaristan Türk azýnlýðý 750.000
Batý Trakya Türkleri (Yunanistan) 140.000
Makedonya Türk azýnlýðý 66.000
Ýrak Türkmenleri 300.000
Baþta Almanya (1.920.000) olmak üzere
Hollanda (250.000)
Fransa (240.000)
Belçika (85.000)
Ýngiltere (65.000)
ve Danimarka'ya (37.000)
1960'li yýllarýn baþýndan itibaren göç etmiþ Türkler 2.600.000
Azeri Türkçesi
Anadolu Türkçesine yakýnlýðý ile bilinen Azeri Türkçesi de Oðuz dil grubundadýr. "Azeri Türkleri"nin toplam nüfusu yaklaþýk 23 milyon kadardýr ve Azerilerin ancak 6,5 milyon kadarý Azerbaycan Cumhuriyeti'nde yaþarken yaklaþýk 16 milyon Azeri, Ýran Ýslam Cumhuriyeti'nin kuzeyinde (Güney Azerbaycan), 330 bini Gürcistan'da ve 110 bini Ermenistan'da yaþamaktadýr.
Özbek Türkçesi
Dilleri Karluk grubunda yer alan "Özbek Türkleri"nin büyük çoðunluðu Özbekistan Cumhuriyeti'nde (16,2 milyon) yaþamaktadýr. Baþta Tacikistan (1,5 milyon) olmak üzere Kazakistan, Kýrgýzistan, Türkmenistan ve Afganistan'da yaklaþýk 3 milyon Özbek bulunmaktadýr.
Kazak Türkçesi
Kazakça, Türk dillerinin Kýpçak grubunda yer alýr. "Kazak Türkleri"nin büyük bölümü Kazakistan'da yaþarken, komþu cumhuriyetlerde de (özellikle Türkmenisten, Moðolistan) Kazak azýnlýklara rastlanýr ve toplam nüfuslarý 9 milyonu aþar.
Kýrgýz Türkçesi
Kýrgýz dili, Kýrgýz-Kýpçak grubunda yer alýr ve bu dili konuþan Kýrgýzlarýn sayýsý, diðer komþu cumhuriyetlerde yaþayanlarla birlikte 4 milyonu bulur.
Türkmence
Türkmenistan Cumhuriyeti'nde bugün 3 milyon, diðer bölgelerde de (Ýran, Ýrak, Afganistan) yine yaklaþýk 3 milyon Türkmen yaþamaktadýr. Dilleri Oðuz grubunda yer alýr ve Anadolu Türkçesine çok yakýn nitelikler taþýr.
Tatarca
"Tatar Türkleri"nin 2 milyonu Rusya Devleti'nin içinde (Moskova'nýn yaklaþýk 750 km güneydoðusunda) Tataristan Özerk Cumhuriyeti'nde (Kazan Tatarlarý) yaþarken, 1,1 milyon Tatar yine Rusya içindeki Baþkurdistan Özerk Cumhuriyeti'nde, 350 bini Kazakistan'da ve 300 bini ise Kýrým Yarýmadasý'nda (Kýrým Tatarlarý) yerleþmiþtir. Dilleri Kýpçak grubundandýr.
Baskurt Türkçesi
Günümüzde Baþkurdistan Özerk Cumhuriyeti'nde (Moskava'nýn yaklaþýk 1.250 km Güneydoðusu'nda 1milyon, diðer bölgelerde ise 1,6 milyon Baþkurt Türkü yaþamaktadýr. Dilleri Kýpçak grubunda yer alýr.
Karakalpak Türkçesi
Dilleri Kýpçak grubunda yer alan Karakalpak Türkleri, Özbekistan'da (Aral Gölü'nün güneyinde) Karakalpak Özerk Cumhuriyeti'inde yaþarlar; nüfuslarý 500 bin civarýndadýr.
Çuvaþ Türkçesi
Çuvaþistan Özerk Cumhuriyeti'nde (Moskova'nýn yaklaþýk 600 km güneydoðusunda, Tataristan Özerk Cumhuriyeti'nin kuzeybatýsýnda) 950 bin civarýnda Çuvaþ Türkü yaþamaktadýr.
Sors Türkçesi
Kültür ve dil yönüyle Hakas ve "Altay Türkleri"ne çok yakýn olan Sors Türkleri Rusya'nýn Kemerowo bölgesinde (Alma-Ata'nýn yaklaþýk 1.750 km kuzeydoðusunda) yaþarlar; sayýlarý 17.000 dolayýndadýr.
Altay Türkçesi
Altay (Oyrat) dili Kýrgýz-Kýpçak grubunda yer alýr. Bu dili konuþan 60 bin Altay Türkü Altay Özerk Cumhuriyeti'nde (Rusya Cumhuriyeti'nde Kemerowo'nin güneyinde, Moðolistan sýnýrýnda) yaþarken 70 bini ise diðer bölgelere yerleþmiþtir.
Uygur Türkçesi
Türklerin ilk yazýlý eserlerinde kullanýlan Uygurca, Karluk dil grubunda yer alýr. Bu lehçeyi konuþan yaklaþýk 16 milyon Uygur Türkü (bazý kaynaklara göre 20-23 milyon) günümüzde Batý Çin'de (Doðu Türkistan'da), çok azý ise Rusya'da yaþamaktadýr.
Gagavuz (Gökoðuz) Türkçesi
Dilleri Oðuz dil grubunda yer alan dolayýsýyla Anadolu Türkçesine çok yakýn olan Gagavuz Türkleri Moldavya'nýn güneyinde 1991 yýlýnda kurulan Gagavuz Özerk Cumhuriyeti'nde yaþamaktadýrlar; nüfuslarý yaklaþýk 160 bindir. Ayrýca Balkanlar'da ve Rusya'nýn çesitli bölgelerinde daðýlmýþ küçük topluluklara da rastlanýr.
Stavropol Türkçesi
Türkmence ve Nogay diline çok yakýn olan bu dil, bölgeye göç etmiþ Türkmenler tarafýndan konuþulmaktadýr.
Kumuk Türkçesi
Kumuk Türkçesi Kýpçak grubundan olmakla birlikte Anadolu, Azeri ve Karaçay dillerine yakýnlýk da gösterir. Toplam nüfuslarý 300 bin kadar olan "Kumuk Türkleri"nin yaklaþýk 250 bini Daðýstan bölgesinde (Kuzeydoðu Kafkasya'da) yaþamaktadýr.
Karaçay Türkçesi
Karaçay dili Kýpçak grubundan olup, Karaçay-Çerkes Özerk Cumhuriyeti'nde (Gürcistan'in 200 km kuzeyinde) yaþamakta olan yaklaþýk 160 bin Karaçaylý tarafýndan konuþulmaktadýr.
Balkar (Malkar) Türkçesi
Dilleri hemen hemen Karaçay Türkçesi ile ayný olan Balkar Türkleri Gürcistan'nýn kuzeyinde, bu ülkeye komþu olan Balkar Özerk Cumhuriyeti'nde yaþamaktadýr; sayýlarý 85 bin civarýndadýr.
Karaim Türkçesi
Kýpçak dil grubuna ait Karaim dili bugün çok az Karaim Türkü tarafýndan konuþulmaktadýr. Bunlar, Ukrayna'nýn batýsý, Litvanya ve Polanya'da yaþamaktadýr.
Hakas Türkçesi
Hakas Türkçesi Kýrgýz dil grubuna çok yakýn olup, Hakas Özerk Cumhuriyeti'nde yaþayan yaklaþýk 80 bin Hakas Türkü tarafýndan konuþulmaktadýr.
Nogay Türkçesi
Nogay Türkleri, Stavropol ve Daðýstan Bölgesi, Çeçen-Ýngus Cumhuriyeti ve de Karaçay-Çerkes bölgesinde daðýnýk
olarak yaþamaktadýrlar. Dilleri Kýpçak grubunda yer alan "Nogaylar"ýn sayýsý 75 bin dolayýndadýr.
Tuva Türkçesi
Yaklaþýk sayýlarý 220 bin tahmin edilen "Tuva Türkleri"nin 200 bini Tannu-Tuva Halk Cumhuriyeti'nde (Moðolistan'nýn kuzey sýnýrýna komþu bölgede) yaþamaktadýr.
Yakut (Saka) Türkçesi
Moðolcanýn etkisi ile hayli deðiþikliðe uðrayan Yakut dili, tahmini sayýlarý 400 bin olan ve büyük çoðunluðu Yakut Özerk Cumhuriyeti'nde (Çin sýnýrýna 1.250 km uzaklýktaki Doðu Sibirya'da) yaþayan Yakut Türkü tarafýndan konuþulmaktadýr.
Kaskay Türkçesi
Anadolu ve Azeri Türkçesine çok yakýn bir Türkçe ile konuþan Kaskay Türkleri, Hasme Türkleri ile birlikte Ýran'ýn güneyinde yaþarlar; sayýlarý 700 bin dolayýndadýr.
Ahiska (Mesketi, Meset) Türkçesi
Dilleri Oðuz grubunda yer alan Ahiska Türkleri günümüzde daðýnýk olarak Özbekistan, Kýrgýzýstan, Azerbaycan ve Türkiye'de yaþamaktadýrlar. Sayýlarý 200 bin civarýndadýr.
Sonuç
VI. Yüzyilin ikinci yarýsýndan sonra kuzeye, güneye ve önemli ölçüde de batý yönüne göçe baþlayan Türk kavimleri, XV. Yüzyýlýn ortalarýnda bugünkü Bulgaristan sýnýrýna ulaþtýlar. 1960'li yillarýn baþýnda Orta Avrupa'ya yönelen iþçi göçünü, bu göçün devamý olarak nitelendiren bazý yazarlar da görüyoruz. Bu göçler sýrasinda sahip olunan özgün kültür, etkileniþim içinde bulunan diðer kültürlerle zenginleþmiþ, ancak anadil olarak konuþulan Türkçe korunmuþ ve böylelikle dil çok geniþ kýta parçalarýna yayýlmýþtýr. Birleþmis Milletler'in 1990 yýlýna ait istatistiklerine göre Türkçe, 165 milyon dolayýnda kiþi tarafýndan anadil olarak konuþulmaktaydý. Böylelikle dilimiz Çince, Hintçe, Ýngilizce ve Ýspanyolcanýn arkasýndan en büyük (yaygýn) dil karakterine sahiptir. Nüfus artýþýnýn ortalama % 1,5 olduðu varsayýlýrsa bu sayýnýn artýk 180 milyona yaklaþmasý gerekir. Çincenin, Çin ve Tayvan dýþýnda Güneydoðu Asya ülkelerindeki Çin azýnlýk tarafýndan konuþulduðu, Hintçenin yalnýzca Hint Yarýmadasý'nda yayýldýðý düþünülürse, Türkçe, Ýspanyolca ve Ýngilizce gibi dünyada geniþ coðrafyaya yayýlmýþ diller arasýnda yer alýr. Bunlardan Ýngilizce, Büyük Britanya dýþýnda, Kuzey Amerika kýtasýnda, Güney Afrika Cumhuriyeti'nde (Ýngiliz kökenliler tarafýndan) ve Avustralya'da anadil olarak konuþulmaktadýr. Ýspanyolca, Ýspanya dýþýnda Orta (ABD'nin güneyi dahil) ve Güney Amerika'da (Brezilya dýþýnda) yayýlmýþtýr. Türkçenin ise Rusya Federasyonu'nun Pasifik kýyýlarýndan baþlayýp, Orta Asya, Kafkasya, Anadolu ve Trakya'yý aþýp Orta ve Batý Avrupa'daki Türklerle, ayrýca az sayýda da olsa Kuzey Amerika'ya göç etmiþ Türkler tarafýndan anadil olarak konuþulmakta olduðunu, böylelikle Afrika kýtasý ve Güney Asya dýþýnda (deðiþik yoðunluklarda) tüm Kuzey Yarýmküre'ye yayýldýðýný görüyoruz.

Oysa ben sana neler adamýþtým
Büyütüldüðümüz batý masallarý prensle, prensesin (erkek ve kadýnýn) kavuþmasýný "çatýþmasýz" ve uyumlu bir deneyim gibi sunar. Çocuksu imgelem diþi ve eril prensibin -kadýnýn ve erkeðin- bir araya geliþini içsel her türlü gerilimden arýnmýþ bir bütünleþme gibi deneyimler, kadýnýn ve erkeðin ruhsal ve masalsý bir gizle perdelenen bedensel "bütünleþmesi" sanki birbirinden farklý ama birbirinin dolayýmýyla bütünlenen iki ayrý varlýðýn dansý gibi resmedilir. Bu çocuksu imgelemin ve insanlýðýn "çocuksu" yanýnýn fantezisidir büyük bir olasýlýkla. Oysa, doðu masallarý içinde yaþadýðýmýz gerçekliði ne kadar da iyi resmeder. Aþk, kadýnýn ve erkeðin, diþil ve eril prensibin kavuþmasýndaki imkansýzlýðý anlatýr. Aþk bir arayýþ ve yýkým süreci olarak betimlenir. Aþk, olabildiðince içsel bir deneyimdir doðu masallarýnda, kahramanýn imgeleminde doðan, onu gerçek hayatýn patikalarýnda "münzevi" eden, "ben"liðin yýkýmýný hýzlandýran, egoyu parçalayan, gerçeklik hissini elinden alan, aþkýn "nesne"siyle olan bütün baðlarý kesen ve ruhsal bir dönüþümü þekillendiren bir deneyim. Doðu masallarýnda anlatýlan "olgun" aþktýr aslýnda, çünkü asla naif deðildir.
Masalsý olandan/fanteziden gerçekliðe geçtiðimiz alan bu çerçevede doðu masallarýnýn temalarýna son derece yakýndýr. Yetiþkin hayatýn "masalsýlýktan" arýnmýþ çýplak gerçekliði bizi, solipsistik evrenlerinde kendi fantezilerini deneyimleyen kadýnýn ve erkeðin "trajik" çatýþmasýna taþýr. Modern yaþamýn bütün göstergelerine bakýldýðýnda, kadýnýn ve erkeðin iki ayrý fantezi dünyasý olduðunu görmek hiçte zor deðildir. Yaþam bu fantezilerin uzlaþmazlýðýndan doðan bir gerilim üzerine kuruludur. Aþk, belki de bu gerilimi en derinden deneyimlendiðimiz andýr. Aþkýn belki de bu kadar hayal kýrýklýðý yaratmasý, bu oranda derin narsisistik kýrýlmalara yol açmasý kurgusal olanla, "gerçek" olan arasýndaki bu uzlaþmaz mesafeden kaynaklanmaktadýr, çünkü "fantezi" onu deneyimleyen kiþi için o oranda gerçektir, ve reel hayatýn göstergelerinden çok daha derin bir kaynaktan, bilinçdýþýndan beslenmektedir.
Bizi aþkta harekete geçiren bütün temalar bilinçdýþý bir kaynaktan beslenir. Aþkýn bu oranda kontrol edilemez bir deneyim olmasýný açýklayan da budur. Aþk, istemli bir seçim, kontrol edilebilen, engellenebilen, ertelenebilen bir deneyim deðildir. Aþk bir seçim deðildir, bu anlamda bilincin alanýnda yer almaz. Aþk içine düþülen, bizi merkezine doðru çeken, benliði hakimiyetine alan bilinçdýþý bir süreçtir. Aþkýn bir hastalýk olarak tanýmlanmasýnýn altýnda yatan da budur. Aþk aynen bir hastalýk gibi, beklenmedik bir zamanda, þiddette ve formda gelir, bedeni ve ruhu hakimiyeti altýna alýr, bizi bitkin düþürür, egonun gücünü, savunma mekanizmalarýmýzý -gündelik hayat içinde ayakta kalmak için geliþtirdiðimiz binlerce küçük oyunumuzu- elimizden alýr. Aþkla beraber regrese oluruz. Yetiþkin kimliðimiz dikiþlerinden sökülür, bütünlüðü zedelenir, rasyonel yanýmýz sendeler, eski akýllý, bütünlüklü, yetiþkin kiþi deðilizdir artýk. Ýrrasyonel, çocuksu ve paramparçayýzdýr. Aþkýn paradoksu da burada yatar, aþka bütünleþ(/n)mek arzusuyla gireriz ve bu süreçte bütünlüðümüzü ve sürekliliðimizi kaybederiz. Çünkü aþkta ve aþk dolayýmýyla bütünleþmek mümkün deðildir. Aþk ve benlik iliþkisine bu yönüyle de bakýldýðýnda, doðu masallarýnda resmedilenle ne kadar iyi örtüþtüðünü gözlemlemek mümkündür. Doðu masallarý “aþkta yaþanan deneyimi” –batý masallarýnýn aksine- benliðin parçalanmasý olarak tasvir eder. Batý masallarýnda diþinin ve erilin bütünleþmesini tasvir eden nihai sona oranla, doðu masallarý benliðin çözülmesini içeren sancýlý bir süreçtir.
Mutlu Aþk Yoktur
Aragon
Aþkta bütünleþmeyi imkansýz kýlan þey nedir? Psikanalitik kuramýn gücü, aþk denen olguyu (yangýný/hastalýðý/uzlaþmaz deneyimi/yýkým sürecini/þiirlerin, edebiyatýn, masallarýn alanýnda tasvir edilen o sarsýcý deneyimi) bütün karmaþasý, irrasyonelitesi, gerçek üstü diliyle deþifre edebilmesinden ve anlaþýlýr kýlmasýndan gelmektedir. Evet, aþk bir hastalýktýr, gündelik yaþamý, algýyý, deneyimleri, rutinleri parçalayan, ayaðýmýzýn altýndaki topraðý erozyona uðratan, rasyonel yanýmýzýn "tutulmasýna" yol açan, bizi sendeleten, algý kapýlarýmýzý açan, hayal gücümüzü, spontan, çýlgýn ve toplum dýþý yanýmýzý katalize eden, rüyalarýmýzý, bilinç dýþýnýn dehlizlerini hakimiyeti altýna alan bir hastalýk... Evet, bir tür büyü, tutulma...ve psikanalizin gücü bilimin rasyonel paradigmasýnýn algý kapýlarýndan dahi geçemeyen o "yakýcý", "ölümcül" deneyimin derinliklerine inebilme gücünden ve yetisinden geçmektedir.
Aþkýn Ýmkansýzlýðýna Psikanalitik Bir Bakýþ
Yetiþkin kadýn ve erkek cinselliðinin temellerini oluþturan ödipal dönem cinselliðinin ilk uyanýþý sürecidir. Oysa kýz ve erkek çocuðu, ödipal süreci bütün yetiþkin cinselliðe damgasýný vuracak biçimde “farklý” biçimlerde deneyimler. Cinselliðin uyanýþý, cinsel kimliðin þekillenmesi ile paralel bir süreçtir. Bu uyanýþ ve “oluþum” sürecinde her iki cinsin gerçekleþtirmek zorunda kaldýðý geliþimsel aþamalar ve deneyimlediði korkular birbirinden son derece farklýdýr. Kýz çocuðunun toplumsal cinsiyet kimliðinin oluþumu - anne ile süreklilik, anne "gibi" oluþ, anneyle "özdeþ"leþme üzerine kuruludur. Kýz çocuðu, anneyle doðumda baþlayan “birlik” duygusunu devam ettirmek, anneyle deneyimlediði özdeþim sürecini sürdürmek zorundadýr. Kýz çocuðu diþi olmanýn anne gibi olmak olduðunu öðrenir. Bu çerçevede kýz çocuðunun geliþimsel “ödevi” erkek çocuðuna oranla son derece kolaydýr çünkü anne son derece yakýndan bildiði, dokunduðu, kokladýðý, taklit ettiði, birlik duygusunu en yakýndan deneyimleyegeldiði “öteki”dir. Kýz çocuðu anneyle özdeþim dolayýmýyla diþil bir cinsiyet kimliðini oluþturur. Özdeþim dolayýmýyla kurulan diþil cinsiyet kimliði kýz çocuklarýnda iliþkisel benliðin temellerini atar. Ýliþkisel benlik, kýz çocuklarýnýn (ve daha sonra kadýnlarýn) benliklerini iliþki dolayýmýyla tanýmlamalarý anlamýna gelir. Bu çerçevede kýz çocuðu için kendisi/benliði ötekinden kopuk bir “entite” deðildir. Kýz çocuðu kendi benliðini bir “devamlýlýk” içinde deneyimler.
Peki, kýz çocuðunun ödipal süreçte yüzleþmek ve baþa çýkmak zorunda kaldýðý zorluklar ve bu çerçevede oluþan korkular nelerdir? Bu süreçte kýz çocuðununda oluþan iki temel korku söz konusudur. Birincisi kýz çocuðunun babayý erotik nesne olarak seçmesi ve bu çerçevede anneyle oluþan rekabet dolayýsýyla annenin sevgisinin kaybetme korkusu. Özellikle Ethel S.Person kýz çocuðu için, en temel sevgi kaynaðý ve bakým saðlayan “öteki”yle/anneyle rekabete girmenin kýz çocuðu için ne kadar kaygý yaratýcý bir süreç olduðunu dile getirir. Kýz çocuðu özdeþim nesnesi anneyle rekabete girerken, tamamen muhtaç olduðu annenin sevgisini ve bakýmýný kaybetme riskini de yaþamaktadýr (bu olgu ileride göreceðimiz biçimde kadýnlarýn diðer kadýnlarla açýk bir biçimde rekabete girme korkularýnýn temelini de açýklar. Anneyle özdeþim dolayýmýyla þekillenen iliþkisel benlik açýktan açýða rekabet yerine, üstü örtük bir rekabet biçimini þekillendirir.)
Babayý erotik nesne olarak seçme süreci baþka bir korkuyu da beraberinde getirmektedir: baba tarafýndan zedelenme korkusu. Küçük kýz çocuðu, baba ve kendisi arasýndaki cinsel organ farký dolayýsýyla cinsel organlarýnýn zarar görmesinden korkar. Özellikle Karen Horney, kadýnlarýn tecavüz ile ilgili korkularýn temelini ödipal süreçte kýz çocuðu ve baba arasýndaki bu “eþitsizliðe” baðlar.
Oysa, erkek çocuðunun geliþimsel süreci, kýz çocuðuna oranla son derece zorludur. Erkek çocuðunda, cinsiyet kimliðinin oluþumu iki aþamalý bir süreci içerir: anneden ve "içsel" olan kadýnlýktan ayrýþma/kopuþ, ilk özdeþim figürü anneyi "olumsuzlama" ve babayla özdeþleþme. Kýz çocuðunun devamlýlýk üzerine kurulu sürecine oranla, erkek çocuðu kopuþ ve olumsuzlamayla baþlayan ve yeni bir özdeþim süreciyle sonlanan ikili bir süreç yaþamak zorundadýr. Bu sürecin zorluðunu anlamak için -sanýrým- sadece çevremize bakmamýz yeterlidir. Erkeklerde evrensel olarak gözlemlediðimiz diþiliðe/kadýnlýða regrese olma/gerileme korkusu, diþil olanýn aþaðýlanmasý/dýþlanmasý, erkeklerin içsel diþil yanlarýna karþý duyduklarý korku, kadýnlar tarafýndan yutulma ve anneye gerileme korkularýnýn kökenleri, bu geliþimsel sürecin zorluklarýnda yatar. Aslýnda bu zorlu geliþimsel süreç bütün misojin erkek kültürünün ve þiþkin machismo kültürünün temellerini de açýklayacak güçtedir.
Bu geliþimsel süreçte erkek çocuðunun yüzleþmek zorunda olduðu içsel deneyimler ve bu çerçevede geliþen korkular en az kýz çocuðunun ki kadar þiddetli ama o oranda da farklýdýr. Erkek çocuðu anneyi arzulama ve bu çerçevede babayla oluþan rekabet sürecinde baba tarafýndan cezalandýrýlma korkusu yaþar. Devasa bedeniyle baba, annesini arzulayan küçük erkek çocuðunu zedeleyecek güçtedir. Bu evrensel ve (bilinçdýþý) iðdiþ edilme korkusunun temellerini atan korkudur.
Son dönem analistler, bu süreçte erkek çocuðunun deneyimlediði narsisistik yaralanmanýn da altýný çizer: erkek çocuðunun, babanýn cinsel gücünün yanýnda hissettiði yetersizlik duygusu. Kýz çocuðunun babanýn devasa bedeniyle imgeleminde karþýlaþtýðýnda yaþadýðý zedelenme/yaralanma korkusunun yerini erkek çocuk da derin bir yetersizlik duygusu alýr. Babanýn anneye haz vermeye muktedir “eril cinselliðine” oranla erkek çocuðunun “küçüklüðü ve yetersizliði”. Evrensel penis kýskançlýðý olgusunun temellerini atan da budur.
Ayrýca, erkek çocuðu bu süreçte anne tarafýndan cinsel bir nesne olarak reddedilme deneyimini de yaþar. Annenin erotik nesnesi oðlu deðildir. Rekabette öne çýkan kiþi babadýr ve erkeklerde cinsel nesneyi kaybetme korkusunun temellerini atan tam da bu korkudur.
Ergenlik dönemi her iki cins için çocuklukta baþlayan izleklerin ayrýmýný daha da pekiþtirecek güçtedir. Ergenlikte her iki cins hem bedensel farklar, hem de toplumsal cinsiyet kimliklerinin çocukluktaki kökleri dolayýsýyla daha da farklý iki sürece girer. Erkek çocuklarý kolaylýkla uyarýlabilen bir cinsel doðaya sahiptir. Erkek cinsel uyarýmýnýn görünür ve ayný oranda istemden yarý baðýmsýz cinsel doðasý, erkek cinselliðine damgasýný vurur. Ergenlik sürecinde erkek kontrolü dýþýnda kolaylýkla uyarýlan ve “görünür” olan bir cinselliðin uyanýþýný gözlemler. Yine bu süreçte erkekler için cinsel performansýn “iliþki”nin önüne geçtiðini gözlemleriz. Bu haz için iliþkiyi feda etme eðiliminin (cinselliðin ve iliþkinin yalýtýlmasý) kökenlerini ödipal süreçte erkek çocuklarýnýn yaþamakta olduklarý zorlu süreçte bulmak mümkündür. Erkek olma sürecinde, anneden ayrýlmak için anneyi olumsuzlamak zorunda kalan erkek çocuðu, cinsel nesneye duyulan arzuyu, ayrýþma ile koþut olarak algýlar. Bu da cinsel nesneyle iliþkisel bir birlik deneyimini zorlaþtýrýr (hatta imkansýz kýlar). Ýliþkisel birlik, zaten anneye gerilemeye, anne tarafýndan yutulmayý ve diþiliðe (diþi evreye) geri dönüþü çaðrýþtýracak kadar güçlü bir deneyimdir. Ve erkek çocuðu için cinsellik, iliþkiden yalýtýlýr. Bu bize erkeklerin ergenlikten itibaren karþý cinsi “insancýl” bütün yönlerinden ayrýþtýrarak, sadece bir cinsel nesne olarak algýlayabilmelerin de kökenlerini de açýklayabilir.
Ayrýca bu dönemde, erkek çocuðunun geliþimsel süreçte anneyle yaþamýþ olduðu hayal kýrýklarýyla baðlantýlý olarak geliþtirdiði sadistik fantezilerin doðuþunu da gözlemlemek mümkündür. Karþý cinse karþý geliþtirilen bütün sadistik fantezilerin kökenini erkek çocuðunun annesiyle iliþkide deneyimlediði narsisistik kýrýlmalara baðlamak mümkündür. Öfkeye dönüþen narsisistik kýrýlmalar ödip öncesi dönemin yutucu annesi, anal dönemin cezalandýrýcý annesi, ödipal dönemin reddeden annesinin izlerini taþýyabilir.
Oysa, ergen kýz son derece faklý bir izlekte ilerlemektedir. Çeþitli yazarlarýn ve hatta Freud’un yazýlarýnda karþýlýk bulacak þekilde “kadýnlýðýn gizemi” olarak nitelendirilecek kadýn cinselliðinin ergenlikteki görünümü, erkek çocuklarýnýn tam zýttýdýr. Kýzlar, ergenlikte kendileri için dahi gizem taþýyan bir cinsellikle yüzleþirler. Kadýn cinsel uyarýlma ve hazzýnýn görünmez doðasý ve kadýn cinselliðinin erkeklere oranla görece zor uyanan doðasý, diþil cinselliði kýz çocuklarý içinde gizemli bir sis perdesi ardýnda saklar. Kadýn toplumsal cinsiyet kimliðinin iliþkiyi cinsel hazzýn önüne yerleþtiren yapýsý da kýz çocuklarýný cinselliði sadece bedensel bir haz olarak keþfetme eðilimde olan erkeklere oranla iliþkinin koruyucularý haline getirir. Person özellikle ergen kýzlarýn ödipal süreçte anneyi kaybetme korkularýndan kaynaklanan bir biçimde kopmadan/ayrýþmadan/yalnýzlaþmadan korkarak iliþki adýna hazzý feda etme eðiliminde olduklarýný dile getirir.
Hazzýn peþindeki ergen erkek ve iliþki peþindeki ergen kýz çocuðu yetiþkinlik sürecinin eþiðindedir. Karþýmýzda pornografik imgelemde karikatürize formlarda yansýmalarýný bulan yetiþkin erkek cinselliði ve aþk romanlarý ve “pembe” dizilerde karþýlýðýný bulan kadýn cinselliðinin uzlaþmaz yapýsý belirir. Pornografik imgelemde karþýmýza çýkan ve erkeðin kolektif bilinçdýþýnýn dinamiklerini yansýtan performans odaklý ve o oranda iliþkiden arýnmýþ/yalýtýlmýþ bir cinsellik durmaktadýr. Performans korkularý ile güdülenen ve iliþki tarafýndan yutulma kaygýlarýna karþý güçlü bir yalýtmayla þekillenen bu eril cinsellik, diþil göze son derece mekanik görünmektedir. Oysa, psikanalitik bakýþ açýsý bize bu mekanik, performans odaklý ve yalýtýlmýþ cinselliðin gerisindeki “erkek çocuðunu” gösterir. Anneye/diþiye/diþiliðe gerilemekten korkan, babanýn “gücü” karþýsýnda yetersizlik yaþayan, baba tarafýndan cezalandýrýlmaktan korkan erkek çocuðunu.
Person, ayný zamanda erkeklerin eþ zamanlý çok eþli (ama o oranda da birbirlerinden haberdar olmayan partnerlerle) iliþkilerinin kökenini ödipal süreçte erotik nesneyi kaybetme korkusuna (ve reel deneyimine) baðlar. Bu ayný zamanda pornografik imgelemde, merkezdeki erkeði çevreleyen erotik “nesne”lerin “çok”luðunu da açýklayan bir olgudur. “Nesne”lerin çokluðu, kaybetme korkusuna karþý bir kalkan görevi görür.
Yetiþkin erkek cinselliðinde gözlemlenebilecek sadistik öðelerin kökenlerini anne çocuk iliþkilerinin deðiþik dönemlerinde bulmak mümkündür. Daha öncede belirtildiði biçimde sadistik formlarda ifadesini bulabilecek narsisistik kýrýlmalar ödip öncesi dönemin yutucu annesi, anal dönemin cezalandýrýcý annesi, ödipal dönemin reddeden annesinin izlerini taþýyabilir.
Oysa, yetiþkin kadýn cinselliði ödipal dönemde temellendiði biçimiyle iliþki odaklý bir cinsellik olarak karþýmýza çýkar. Kadýn cinselliðinin iliþkiyi cinsel hazzýn önüne koyma eðilimdeki yapýsý, iliþkiyi kaybetme korkusuyla beraber cinsel hazzý feda etme eðilimi, cinsellik ve iliþkiyi bir bütün olarak algýlama eðiliminin altýnda anneyle özdeþleþen, babaya duyduðu haz ve anneye karþý yaþadýðý rekabet sonucunda anneyi kaybetme korkularý yaþayan küçük kýz çocuðu yatmaktadýr. Kýz çocuðu için cinsellik ve iliþki bir bütündür, cinsel arzu sevdiði ötekiyi kaybetme riskini taþýr (Person kýz çocuðunun anneye karþý duyduðu bu korkunun daha sonra karþý cinse aktarýldýðýný dile getirir) ve ayný zamanda cinsellik baba tarafýndan zedelenme/incitilme riskini de içinde barýndýrýr. Yetiþkin kadýnlarda patolojik formlarda görülen cinsel mazoþizmin kökenlerini ödipal dönemde yaþanan aþýrý suçluluk duygularýna ve baba tarafýndan cinsel olarak cezalandýrýlma/incitilme korkularýna baðlamak mümkündür. (Horney özellikle aile içinde reel anlamda varolan ve kadýna/anneye yönelik þiddetin kýz çocuðunun ödipal dönemde cinselliði saldýrgan bir olgu olarak kodlamasýný saðladýðýný düþünür.)
Bu çerçevede psikanaliz bize diþi ve eril cinsel geliþim öykülerinin ironik zýtlýðýný anlatýr.
Son Söz
Love reveals a repeated fury
Pablo Neruda
Neruda, aþkýn bitmek tükenmek bilmeyen, sonsuz bir döngüyle ve güçle kendini üreten doðasýný dile getirir. Her aþkýn, öfkeyle, þehvetle, heyecanla þekillenen (ve kendini yeniden yeniden üreten) fýrtýnasýnýn kendisini giz perdesinin ardýndan belli ediþini...Psikanaliz ise bu fýrtýnanýn gücünün/ sertliðinin/ kontrol edilemezliðinin/ hýrçýnlýðýnýn/ yýkýcýlýðýnýn köklerini açýklayan bilinçdýþý süreçleri keþfetme sürecinde yol gösterir bize. Oysa ve yine de bilgi bizi teselli etmez...fýrtýnayý dindirmeye gücü yetmez...Yine ve yeniden þair/þiir bize hatýrlatýr... “Mutlu Aþk Yoktur”...

Hýrsýn Arttýðý an, Felaketin Yaklaþtýðý Andýr
 

“Ýnsan kuvvetli iken güçsüze karþý vermediði savaþý kendi güç kaybedip güçsüz kuvvetlendiði zaman nasýl kazanabilir?”
Sophokles


ÝNSAN FARKINA VARMAZ. Pençelerini zevkin etine saplamýþ uçuruma giderken, hâlâ özgürlük þarkýlarý söyler. Ýhtiras göze çekince perdeyi, insan hiç düþünmeden kendini günahlarýn içine atar, fenalýðýn karanlýðýnda yürür sonra da oradan çýkmak için uðraþýr ama, alýþkanlýklarý kurtulabilmesi için ona adým attýrmaz. Ve insan bir girdaba itilircesine, tekrar günahlarýna döner.

Bir akbabanýn, Niyagara Þelalesi’ne giden bir ýrmak üzerinde bir cesedi yiyerek yüzdüðü görüldü. Kuþ tehlike noktasýna geldiði zaman kanatlarýný açarak havalanabileceðini sanýyordu. Fakat o noktaya geldiðinde, her ne kadar kanatlarýný açtýysa da cesedin içine hýrsla batmýþ olan týrnaklarýný çýkaramayýp akýntýya kapýlýp gitti.

Ýnsanýn aldanýþý da buna benzer. Fena alýþkanlýklarýnýn kurbaný olan bir kimse de ayný þekilde “benim için endiþelenmeyin. Ben onu istediðim zaman, derhal býrakabilirim” der. Fakat bunu gerçekleþtirmek için ayaða kalkmak istediði zaman kendinde bu gücü bulamaz; var olduðunu zannettiði gücün olmadýðýný görür.

Ýhtiyacýmýz, demokrasi kültürü...
 

Yeniden siyasî üslubun sertleþtiði, diyalog ve uzlaþmanýn neredeyse unutulduðu bir çatýþma dönemine girdik. Beklentiler, hesaplaþmalar, hazýmsýzlýklar, kündeye getirme hýrslarý, burundan solumalar her yaný sarmak üzere.

Böyle dönemlerin içinden daha önce de geçtik ve hep birlikte acýlar yaþadýk.
Asýl acý veren ise bu yaþadýklarýmýza raðmen çýkýþ yolunu hâlâ bulamayýþýmýz. Halbuki çýkýþ yolu belli: Özgürlükçü, katýlýmcý, eþitlikçi ve çoðulcu yapýsýyla hukukun üstünlüðüne yaslanan demokrasi... Bunun için de gerekli olan, demokrasi kültürü. Ýþte o da bizde yok.
Demokrasi kültürünün mayasý da, hoþgörüyü, diyaloðu ve uzlaþmayý esas almak.
Yani tartýþmayý ve paylaþmayý bilmek. Tartýþma, ileri demokrasilerde vardýr, baþkalarýyla birlikte çalýþma ve paylaþma da demokrat insanlarýn iþidir.
Özgürce tartýþabilirseniz fikir üretebilir, toplumsal dinamiklere lazým olan enerjiyi saðlayabilirsiniz. Tartýþma ise “öteki”ni kabullenmek, dinlemek, onun konumuna saygýlý olabilmek ile mümkündür. Bunun için farklýlýklara tahammül deðil, farklýlýklarý zenginlik kabul etmek gerekir. Bu bir anlayýþ, felsefe, mantalite ve demokrasi terbiyesi, tutarlýlýðý meselesidir. Birinci þartý da samimiyettir. Gýllýgýþsýz olmayý gerektirir. (Yeni nesiller bilmeyebilir, gizli kin, gizli amaç gütmeme demek.) Bu manada demokrasiyi özümsemiþ gerçekten demokrat insanlar ancak özlenen toplumsal mutabakatý saðlayabilirler.
Sayýn Sezer’in ve Sayýn Demirel’in körüklediði tartýþmalar elbette bu mutabakatý zorlaþtýrýyor. Onlara cevap sadedinde söylenenler meseleyi kördüðüm haline getiriyor. Buradan arzuladýðýmýz sonuç çýkmaz ki. Kördüðümün nasýl çözüldüðü de belli... Demokrat kimliðin en bariz vasfý, baþkalarýný suçlama yerine dönüp aynaya bakabilmektir. Kendini sorgulayabilmektir, kendini aþabilmektir. Demokrat ruhlu aktörlerden oluþmayan bir siyasî yapýda, bütün kurumlar ve kurallar mevcut olsa da sadece bir “oyun” seyredilebilir.
Ýhtiyacýmýz olan demokrasi kültürüdür. Bu kültür evvel emirde halkýn talep ve deðerlerinin kaale alýnmasýný kabule dayanýr. Halkýn inancý, deðerleri, tarihten tevarüs ettiði dinamikleri, hiçbir zaman potansiyel bir “rejim” tehlikesi kabul edilemez. Edenler ya bir oyunun parçasýdýr ya da “bürokratik oligarþi”nin devamýna çalýþan “görevliler”dir. Çaðý okuyamayan, Türkiye’nin ve dünyanýn gerçeklerini göremeyen, “doðru”nun sadece kendi anlayýþ ve yorumundan ibaret olduðunu zanneden ve dayatmayý, kaba kuvveti, terörü, þiddeti yegâne yol bilen fanatikler ise bu görevlilere malzeme taþýmaktan baþka bir iþe yaramazlar.
Ýhtiyacýmýz olan demokrasi kültürüdür. Bu sadece yönetenler için deðil, özellikle ve bilhassa toplumun fertleri için böyledir. Demokrasi katledilirken kös dinleyen bir toplum, baþýna geleceklere de rýza gösteriyor demektir. Eðitim, insanýmýza sorumluluklarýný yerine getirme ahlâký verirken, kendi haklarýna sahip çýkma cesaretini de vermelidir. Demokrasiyi hiç hazmedememiþlerin, deðiþik bahanelerle hadlerini aþýp demokrasinin baþýna darbe indirdikleri toplumlarda, bu kaba kuvvet temsilcilerine karþý, demokrasi kültüründen mahrum yetiþtirilen nesillerin yapabileceði hiçbir þey yoktur. Yaþadýklarýmýz gösteriyor ki, milletimiz “demokrasi yokuþu”nu, hem de hiç beklemediði tepelerle karþýlaþarak týrmanmaya devam ediyor. Sorumlu mevkilerde bulunanlardan siyasetçilere, düþünce ve fikir adamlarýndan köþe yazarlarýna kadar herkesin tavýr, üslûp ve davranýþlarýný yeniden gözden geçirmesi gerekiyor. Ama önce hýrs, kin ve nefretlerimizi terk etmeliyiz...

Yaþar Tunagür Hocam
 

Yaþar Tunagür Hoca, liseden sonra tapu-kadastro okuyup, tabir-i caizse laik bir eðitim gördü. Þahsi gayretiyle Arapça ve Farsça öðrendi. Batý dillerine aþina oldu. Müftülük, vaizlik yaptý.

Diyanet Ýþleri baþkan yardýmcýlýðýna kadar yükseldi. Konuþmalarýyla dinleyenleri tesiri altýna aldý. Aklýný ve kültürünü Ýslam'a hizmette kullandý. Kýsacasý hayatýný Ýslam'a vakfetti. Demek ki bir insanýn tahsili ne olursa olsun, o þahýs Ýslamiyet'i öðrenip anlayabilir, laik eðitimle dinî eðitimi bütünleþtirebilir. Her insan yaratýlanlara bakýp, yarataný anlayabilir. Ben Yaþar Hocam'ý böyle tanýdým, böyle dinledim. Ben kendimi onun talebesi kabul ederdim.
Yaþar Hocam þimdi vefat etti, dünya hayatýndan ahiret hayatýna geçti, maddi âlemden ruhani âleme geçti. Ýnþallah onun makamý cennettir. Yaþar Hocam'ýn vefatý beni çok üzdü. Sonra birdenbire kendime sordum: “Yaþar Hocam cennete gidecek diye mi ben üzülüyorum?” Ýrademi aþan bir ýstýrapla gözümden yaþlar dökülse de, aklým ve kalbim diyor ki: “Çok þükür Yaþar Hocam yaþlýlýðýn verdiði sýkýntýlardan, hayatýn zorluklarýndan kurtuldu. Allah onu huzuruna aldý. Hayatý veren de alan da Allah'týr. Allah'ýn verdiklerine de aldýklarýna da razýyýz.”
Biz Yaþar Hoca'yý gönlümüzde yaþatmýyor, dualarýmýzda yaþatýyoruz. Her aklýma geliþinde ona dua ediyorum. Yaþar Hocam huzuru Rahman’da yaþarken, Fethullah Gülen Hocaefendi'ye de Allah, uzun ömür versin, sýhhat, afiyet versin.
Bu dünya öyle acip bir âlem ki bir taraftan akýn akýn çocuklar dünyaya geliyor, diðer taraftan akýn akýn insanlar ahirete göçüyor. Necip Fazýl'ýn bir þiirinden, bir parça okumadan edemeyeceðim...
Sonsuzluk kervaný, peþinizde ben
Üç ayakla seken topal köpeðim,
Bastýðýnýz yeri, taþ taþ öpeyim,
Bir kýrýntý yeter kereminizden,
Sonsuzluk kervaný, peþinizde ben...
Necip Fazýl'ýn Sonsuzluk Kervaný dediði, peygamberler, evliyalar, asfiyalar, âlimlerdir. Necip Fazýl, üstün bir tevazuyla “Peþinizde seken topal köpeðim.” diyor. Allah ona da rahmet etsin. O bizim sultanýmýzdý. Yaþar Tunagür sultanýmýzdý. Dualarýmýz onlarla beraber.
Sema Hastanesi'ne saðlýk kontrolüne gitmiþtim. Yaþar Hocam da o hastanede yatýyordu. Yaþar Hocam'ý görmeye gittim, beni görünce aðladý... Yaþar Hocam, Sema Hastanesi'nden saadet-i ebediyyeye uçarken, ben þifa bekliyorum. Þafi-i Mutlak Allah'týr.
Geçmiþ yýllarda Ömer Nasuhi Bilmen Hocaefendi'yi ziyarete gitmiþtim. Yerde bir yatak, kendisi yataða oturmuþ, yorgana sarýlmýþ, yazýyordu. Buyurdu ki: “Þu tefsiri bitirip, öyle öleyim. Duam budur.” Gerçekten de Ömer Nasuhi Bilmen Hoca, meþhur tefsirini bitirip, öyle vefat etti. Ýslam âlimleri son nefeslerine kadar ilimle meþgul olmuþlar. Her Müslüman, Ýslamiyet'i öðrenmeye, anlamaya, yaþamaya mecburdur. Ýslamiyet'in asýrlarca devam etmesinin sýrrý budur.
Yaþar Hocam saadeti ebediyeye gitti diye sevinelim... Allah mekânýný cennet etsin. BÝZ
Cennet ve cehennem, Sýrat, Arafat,
Saadet, selamet, ýstýrap, afat,
Hepsi nokta nokta serpilmiþ gerçek
Biz mahlukun, Halýk'ýna gidecek
Yola revan olmak için lebaleb
Sarýldýk Kur'an'a, Peygamber'e hep.
Kah sürünüp, kah yürüyüp gideriz.
Aðlayan da bizler, gülen de biziz.
Korkumuz Sultan'a muti olmamak.
Kesrette yaþayýp, vahdet bulmamak
Kitap bir, rehber bir, yol bir, hedef bir!
Mal, mülk, mevki, þöhret gayeden uzak
Bunlar hem vasýta, hem de bir tuzak
Bütün vasýtayý tevcih ederiz.
Hayra kullanýrýz, Hakk'a gideriz.
En büyük saltanat Kur'an'a hizmet
Mertlikte kaide, yalnýz nedamet.
Bütün yollarý bir yola râm ettik.
Biz vahdetten gayrisini gam ettik.
Güvendik Allah'a, O bize yeter
Faniye güvenmek serapmýþ meðer.
Ne dünya ne Ahret gayedir bize
Bir katreydik saldýk onu denize.
Gayeyi can, c***** da can ettik.
Hakk'ý gaye, Kur'an'ý sultan ettik.

DÝLDE, FÝKÝRDE, ÝÞTE BÝRLÝK (Gaspýralý ve Türkistan )


Ulu Özbek þairi Aliþir Nevaî'nin 550. ve meþhur Kýrým tatar eðitimcisi Ýsmail Gaspýralý'nýn 140. doðum yýl dönümleri, 1991 yýlýnda dünya çapýnda kutlandý.

Aliþir Nevaî'nin 550. doðum yýldönümü arefesinde Romanya'da yaþayan soydaþlarýmýzdan Karadeniz gazetesini aldým. Anavatandan uzakta, muhacerette yaþayan soydaþlarýmýz, Romanya'da vuku bulan müsbet geliþmeler sonucu ayda bir çýkarmaya baþladýklarý gazetelerine Karadeniz adýný vermiþler ve manevî babamýz Ýsmail Gaspýralý'nýn çýkardýðý "Tercüman” gazetesinin geleneklerini devam ettirmek maksadýyla, Türk dünyasýnýn bu büyük hocasýnýn "Dilde, fikirde, iþte birlik" düsturunu gazetelerine þiar etmiþler.

Gazeteyi görünce, meþhur Özbek þairi Muhammed Salih'in, 18 Ocak 1991 tarihinde "Yaþ Leninçi" gazetesinde çýkan "Millî Gurur" isimli makalesinde þu satýrlarý hatýrladým :

"XIX. asrýn sonlarýnda,Türk boylarý arasýnda bir uzaklaþma ve bu uzaklaþmanýn önünü almak için de bir hareket baþladý. Bu hareketin baþýnda, Kýrýmlý büyük mütefekkir Ýsmail Gaspýralý vardý. Onun "Dilde, fikirde, iþte birlik" düsturu, bizim Münevver Kari, Mahmudhoca Beyhudî, Abdurauf Fýrat, Çolpan gibi büyüklerimizin faaliyetlerini de etkilemiþti."

Ýþte bu fikirler, bu büyük insanýmýzýn doðum gününün resmî olarak ilk defa kutlandýðý bu yýlda, beni, onun Türkistan halklarýna yönelik faaliyetleri konusunda yazmaða davet etti. Gaspýralý'nýn, milletine, bütün Türk boylarýna karþý sýnýrsýz bir sevgisi vardý. O, bütün bilgisini, kabiliyetini ve tecrübesini milletine vakfetmiþti. Bilhassa, büyük bir emek sarfettiði gazetecilik sahasýnda büyük bir mütefekkirdi. Bütün Türk boylarý, özellikle emekçi kesim, onun gazetecilik sahasýndaki hizmetlerine büyük bir deðer vermiþ ve daha saðlýðýnda onu millet atasý gibi büyük bir paye ile þereflendirmiþti. Türk boylarý arasýndan hiç kimse, o güne kadar böyle bir onur payesi kazanmamýþtý.

Gaspýralý, bütün Türk boylarýyla olduðu gibi Orta Asya'da yaþayan Türk boylarýyla da sýký bir alaka içindeydi: zira, "Tercüman” gazetesi Türkistan'da yaygýn þeklinde okunmaktaydý. Gaspýralý'nýn bu ülkedeki takipçileri sürekli artý. Bügün, bütün halk tarafýndan tanýnan Sadreddin Aynî, Behbudî, Fýtrat, Hamza gibi edipler onun "yeni eðitim" (Usul-i cedid) usulünün Türkistan mekteplerinde en gayretli uygulayýcýlarýydýlar.

Eski okullarýn aðýr olan "okuma sistemi"ne göre daha kolay olan "anlatma" esasýna dayalý ilk okulu Bahçesaray'da açan Gaspýralý, bu metodun Kazan, Ufa, Orenburg, Taþkent, Semerkand ve Buhara gibi þehirlerde yaygýnlaþmasýna ve buralarda da böyle okullarýn açýlmasýna öncülük etmiþtir. Gaspýralý, bu maksatla Türkistan'a gelmiþ; Mahmudhoca Behbudî ve Abdulla Þekurî gibi eðitimcilerle görüþmüþ, Özbek, Tacik, ve Tatar çocuklarý için yeni, modern okullar açýlmasý konusunda teþvik ve destekte bulunmuþtur. Bu görüþmede hazýr bulunan meþhur Özbek-Tacik edibi Sadreddin Aynî, bu konuda þunlarý yazýyor:

"Tatar cemaatinin önderlerinden Ýsmail Gaspýralý Bey, 1908 yýlýnýn yazýnda Buhara'ya geldi. Tabiîdir ki, Ýsmail Bey, her yerde yaptýðý gibi, Buhara'da da okul meselesini ortaya attý ve bu meseleyi görüþmek üzere Buhara eðitimcilerinden birkaç kiþiyi saraya çaðýrdý. Bu görüþmede Molla Nizam'ýn evinde faaliyet gösteren okul için Çarlýk idaresinden uygun bir yer istenmesi ve okulun Tatarlar ve Buharalýlara da teþmil edilerek resmîleþtirilmesi kararý alýndý. Toplantýda bulunanlar okulun adýnýn "Ýsmailiyye" olmasýný teklif ettiler. Ancak, Ýsmail Bey bu teklifi hoþ karþýlamadý ve (okulun adýný) “- Emir Muzafferüddin'in adýna izafeten "Muzafferiyye" koymak daha uygundur” dedi. (Onun hizmetleri) sadece bu kadar deðil: Rusya'da rusça ve türkçe olarak neþredilen ilk büyük gazete olan "Tercüman” gazetesini o neþretti ve bu gazetede, Çarlýk Rusyasý sýnýrlarý içerisinde kalan mazlum müslüman milletlerin eski tarihleri, Birunî, Ýbn Sina, Farabî, Uluð Bey, Nevaî gibi büyük ilim ve edebiyat dehalarý ve onlarýn dünya kültür tarihindeki yerleri hakkýnda pek çok yazýlar yazdý."

Gaspýralý, gazetesinde, ortaçaðlarda büyük þahsiyetler yetiþtirmiþ Türkistan gibi büyük bir ülkenin son asýrlarda cehalet ve hurafeler kýskacýnda inkýraza yuvarlanmasý, buralarda güçlü olan feodal ve emperyalistlerin zulümleri, ülkede yeni yeni baþlayan uyanýþ hareketi, yeni eðitim ve edebiyat uðrunda yürütülen mücadele ve müslüman kadýnlarýn haklarýný koruma konularýnda tesirli makaleler yazmýþtýr. Gaspýralý, zaten Türkistan'da defalarca bulunmuþ ve burada edindiði izlenimleri "Buhara ve Bahçesaray", "Bahçesaray'dan Taþkent'e" (1893), "Türkistan'ýn Yeni Tarihi" (1905), "Buhara'da Neler Gördüm" (1908), "Türkistan'dan Mektup" gibi makalelerinde okuyucularýna aktarmýþtýr.Türkistan'daki Usul-i Cedid okullarý onun tesiri ile kurulmuþtur. Mahmud Hoca Behbudî, Tevellâ, Abdulla Evlanî, Sadreddin Aynî, Hamza ve diðerleri, "Tercüman” gazetesinin Türkistan'daki ilk okuyucularý ve takipçileri idiler. Türkistan Vilayetining Gazeti, Sada-yý Türkistan, Sada-yý Fergana gazeteleri ve Ayna dergisinde, “Tercüman”'dan iktibas edilen haber ve makaleler muntazam olarak basýlýyordu.

Taþkent cedidçilerinin atasý sayýlan Münevver Kari, Sovyet Özbekistan'ý gazetesinin 7 Haziran 1927 tarihli sayýsýnda bu akýmý, devamlý yaygýnlaþtýðý bir sýrada, karalayarak þöyle yazmýþtý:

"Cedid okullarýný açanlar eski okul, medrese ve dindarlarýn yetiþtirdiði ediplerdi. Onlar yalnýz Ý. Gaspýralý'nýn Bahçesaray'da çýkan gazetesini okudular ve okulu bu suretle mektebin ne olduðunu çok iyi anlayarak kitaplar getirdiler."

Rusya Müslümanlarýnýn dünyasýnda yüz veren bu sosyal-manevî geliþmede Gaspýralý'nýn hizmeti hakikaten gayet büyüktür. O, Rusya müslümanlarýnýn hayatýnda yeni bir hadise olan, Usul-i Cedid'in temelini atýp "Tercüman” gazetesi ile Türkçe matbuatý baþlatmýþtýr. Geçen asrýn sonlarýnda, deðil Rusya, Türkistan ve hatta Hive, Buhara emirliklerinde, Usul-i Cedid'in duyulmadýðý bir köy bulmak çok zordu.

Misyoner N. P. Ostroumov'un müdürü bulunduðu Taþkent Öðretmen Okulu'nda 30 Aðustos 1882 tarihinde, "Rus olmayanlarýn, müslümanlarýn eðitimlerini hangi prensipler üzerine kurmak gerekir?" konulu bir toplantý oldu. Bu toplantýda, Türkistan genel valisi A. K. Abramov'un baþkanlýðýnda imparatorluk askerî idaresinin temsilcileri ve ruhbanlar da hazýr bulunmuþlardý. Tarih ve coðrafya öðretmeni M. A. Miropiyev toplantýda bir teblið sunmuþ ve "Gaspýralý'nýn, bu tasarýsýn kabul etmek, yok olmak üzere olan müslümanlarý diriltmek, yani baðrýmýzda yýlan beslemek olur. Müslümanlarýn eðitimlerinin temelinde, Ýslamý bozmak, dinî gayreti tamamen yok etmek, dolayýsýyla onlarý ruslaþtýrmak olmalýdýr." (Turkestanskiy Sbornik, cilt; 361, s.; 144) mülahazasýnda bulunmuþtu.

Kafkas Öðretmen Okulu'nun müdürü olan Semyonov, Gaspýralý'nýn tasarýsýný destekleyenlerden son derece rahatsýz olmaktaydý. Taþkent Öðretmen Okulu, 15 yýl boyunca yerli halký kendisine çekemediði için zor duruma düþmüþ ve "Bizim vazifemiz, yerlileri, okulumuzu sevmeye, saymaya ve ona inan maya mecbur etmektir. Bu bakýmdan, Ýngilizlerin, bu sahada Hindistan'da yaptýklarý bize örnek olmalýdýr." demek zorunda kalmýþtý.

Gaspýralý, 1892 yýlýnda müslüman okullarýnýn ilyatý (?) tasarýsýyla Türkistan genel valisi Rozenbakh'a müracat etti. Vali, projeyi inceleme ve rapor yazma iþini N. P. Ostroumov ile V. P. Nalivkin'e havale etti. Bu ikili tabiî ki projeyi reddedip "Kabul edilemez!" raporunu verdiler. Ostroumov, Gaspýralý'nýn yaptýðý iþleri, Avrupa medeniyetinin zenginliklerinden, kendi millî benliðini korumak için faydalanma þeklinde deðerlendirmiþ ve bundan hoþlanmamýþ; Gaspýralý'nýn tesirinin Türkistan'ý da tutmasýndan korktuðunu söylemiþti. Kýsacasý, Rozenbakh, tasarýnýn "akim býrakýlmasý" kararýný verdi. (A. V. Pyaskovskiy, 'Revolyutsiya v Turkestane', 1905-1907. yýllar Moskova,. 1958, s. 99).

Gaspýralý 1893'te Taþkent'e geldi. Semerkand, Buhara gibi þehirlerde bulundu. Ancak, Türkistan askerî idaresi olsun, Buhara Emirliði olsun onun "Usûl-i cedid"ini pek hoþ karþýlamadýlar. Ýþler sarpa sardý. Taþkent'teki çalýþmalardan bir netice çýkmadý. Yalnýzca Semerkand'da bir okul açabildi. Ama Gaspýralý yolundan dönmedi. Türk boylarý arasýnda "hocalarýn hocasý" ve çocuklarýn sevgilisi olarak kaldý.

Amma bütün bunlara raðmen Gaspýralý'nýn taraftarlarý Türkistan'da sürekli arttý. Sadreddin Aynî meþhur Hatýrat'ýn da þunlarý yazýyor:

"Rus-Japon harbi baþlamýþtý. Buhara'ya arada bir gelen "Tercüman” gazetesi bu savaþ sebebiyle daha sýk ve daha çok gelmeðe baþladý." (Eserler, 1963, cilt I, s. 200).

Prof. B. Velihocayev, Özbekistan Edebiyatý ve San'atý gazetesinde, 4 Kasým l988 tarihinde basýlan "Aynî Telkininde Fýtrat" isimli makalesinde þöyle ilginç bir vakayý anlatmaktadýr: "Abdurauf Fýtrat 1911 yýlý baharýnda Buhara emirinin zulmünden kaçarak, Ýran yoluyla Ýstanbul'a gider. Orada okur; ve bir eser yazar. Münakaþa isimli bu eserde cedid meselesi hakkýndaki fikirlerini beyan eder. Ýstanbul'da "Buhara Maarif-Talim Cemiyeti" adýnda resmî ve legal bir cemiyet kurulur ve bu cemiyet, adýna uygun olarak Buhara ve Türkistan maarifinin geliþmesinde önemli bir rol oynar. Rusya'nýn muhtelif Ýslam memleketlerinden gelen gençler de bu cemiyetin çalýþmalarýna katýlýrlar. Abdurauf Fýtrat cemiyetin kurucularýndan biridir. Fýtrat burada Ýsmail Gaspýralý'nýn "Darü'r-rahat Müslümanlarý" eserini farsçaya çevirir ve bu çeviri, Buhara'da gençler tarafýndan kurulan "Kitabhane-i Ma'rifet" cemiyetinin saðladýðý para ile neþredilir."Burada ilginç olan, geleceðin dünyaca meþhur türkologu Kýrýmlý genç Bekir Çobanzade'nin de ayný yýllarda, yani 1912-1914 yýllarý arasýnda Ýstanbul'da tahsilde bulunmasýdýr. Çobanzade, burada Fýtrat'la tanýþýp dost olmuþ ve bu dostluk bir ömür boyu devam etmiþtir. Kýrýmlý talebelerin en genci olan Çobanzade, Fýtrat'ýn dikkatini çeker. Fýtrat, sohbetlerinden birinde, Ýstanbul'a tahsile giden Türkistanlý gençler arasýnda Hamza'nýn da bulunduðunu bildirmektedir. Rusya'dan gelen gençler "Dilde, fikirde, iþte birlik" düsturu altýnda konuþmakta ve Türk boylarýnýn birleþmesini isteyen "Millet atasý" Gaspýralý 'nýn yolundan yürümektedirler. 1914 yýlýnda Fýtrat Buhara'ya, Hamza Hokand'a, Çobanzade ise Kýrým'a doðru yola çýkarlar. Onlar Ýsmail Gaspýralý Bey' in vefat haberini yolda öðrenirler.

Gaspýralý'yý en çok ilgilendiren dahilerden biri Aliþir Nevaî olup; Gaspýralý bu meþhur þairin eserlerinin Türkistan'da geniþ kitlelere ulaþmasýnda büyük bir hizmet görmüþtür.

Kýrým tatarlarý, bu büyük þairin eserleriyle tanýþmaya bir kaç asýr önceden baþlamýþlardý. Süreli bir yayýn organý çýkarma hazýrlýðýnda bulunan Ý. Gaspýralý, Nevaî'nin bazý eserlerini Kýrým Tatarcasýna aktarmýþtýr. Þairin en önemli eserlerinden biri sayýlan Muhakemetü'l-Lugateyn bu çalýþmalardan biri olarak 1882 yýlýnda Bahçesaray'da basýlmýþtý. 1940'lý yýllarda Leningrad Üniversitesi'nde hoca olarak çalýþan Zedla Aksakov'un, "Sovet Edebiyatý" dergisinin 1941 yýlý Þubat sayýsýnda basýlan makalesinde kaydedildiði gibi Kýrým Tatarlarý bu eseri hüsn-i kabulle karþýlamýþlardýr.

Ý. Gaspýralý, 1895 yýlýnda Bahçesaray þehrinde, meþhur eserlerinden biri olan "Türkistan Ulemasý"ný neþrettirdi. Gaspýralý, bir zamanlar elden ele dolaþmakta olan bu eserinde Orta Asya'nýn meþhur simalarý Ýbni Sina, Farabî, Birunî Nevaî ve Babür hakkýndaki düþüncelerini belirtmekte ve bu þahýslarýn dünyanýn tekakkisinde oynadýklarý role iþaret etmektedir.

Edip ve gazeteci Gaspýralý sýk sýk Türkistan konusunu iþler. Meþhur eserlerinden biri olan Darü'r-rahat Müslümanlarý romanýnýn baþ kahramaný Taþkentli Molla Abbas'týr; edip kahramanýnýn Ýspanya seyahatinde onu bir Fransýz turist olarak gösterir. Hace-i Sibyan ders kitabindaki "Ýki Ulu Þair" baþlýklý makalesinde de öðrencileri Puþkin ve Nevaî'nin eserleriyle tanýþtýrýr.

Ortak bir edebî dil oluþturmak maksadýyla usanmadan çalýþan Gaspýralý, Aliþir Nevai'nin Türk þivelerinin inkiþafýndaki rolüne büyük bir deðer verir. Gaspýralý, "Tercüman” gazetesinin l908 yýlý 5. sayýsýnda çýkan makalesinde edebî dil hakkýnda fikirlerini þöyle beyan ediyor:

"Eðitimi Denetleme Dairesi"nin tarifini yanlýþ buluyoruz; zira, onlar "halkýn anadili milletin edebî dilidir" diyorlar. Bizim eski edebî dilimizin bir ucu Aliþir Nevaî'nin dili ise, bütün þivelerin iþtirakiyle oluþacak yeni dilimiz de onun ikinci bir ucudur. "Eðitimi Denetleme Dairesi" burada büyük bir yanlýþ yapýyor. Bu yanlýþlýðý, Petersburg'da dili iyi bilmeyenler yapsalar belki afvedilebilir; ama Bahçesaray, Bakû, Orenburg, Kazan vb. yerlerde böyle bir hata afvedilmek þöyle dursun tam bir cinayettir."

Tuvgan Til ve Milliy Maarif (Anadili ve Milli Eðitim) isimli makalesinde ise bu fikrini devam ettirerek þunlarý yazýyor :

" Tarih gösteriyor ki, daha Rusya'da eðitim öðretimin, mekteplerin olmadýðý zamanlarda, Türk boylarý arasýnda ilim ve fenn inkiþaf etmiþ; Türk boylarý, Aliþir Nevaî, Fuzulî gibi dünya çapýnda büyük yazarlar, þairler, Ýbni Sina gibi dünyaca tanýnmýþ filozof-alimler, bilimin muhtelif sahalarýnda engin bilgiye sahip, kabiliyetli uzmanlar yetiþtirmiþlerdi. Bunu, bundan bin yýl önce yazýlmýþ binlerce ilmî ve edebî eser de isbat etmektedir.

Ýbni Sina ve Aliþir Nevaî devirlerinde türk milletinde yüksek bir maneviyat, hýzlý bir büyüme, bilim ve edebiyatta misilsiz bir geliþme ve bir coþku vardý. Lakin sonralarý, bu millet, çeþitli düþmanlar tarafýndan, her yönden þiddetli hücumlara, amansýz maðlubiyetlere uðratýldý; bütün geliþme ve büyümesi durdu; bilim ve edebiyatta geriledi; boylarý-oymaklarý dört bir tarafa daðýtýldý. En fenasý da bu daðýlmýþ boylar-oymaklar güçlü milletlerin baský ve tesiri altýnda kaldýlar. Atalarýnýn, büyük zorluklarla, uzun bir zaman sürecinde elde ettiði kazançlarý hemen hemen yok olup mazide kaldý. Millet, asýrlarca devam eden bir durgunluk ve cehalet uyukusuna daldý. Türk boylarýnýn bir kýsmý arap tesirine kapýlýp arap dili, ruh ve düþüncesiyle yaþadý; Azerbaycan türk leri, fars þiiri ve fars ruhuyla zevk alýr oldular; Kuzey türkleri yani tatarlar ise ruslarla karýþýp rus tesirine kapýlarak yaþamaða mecbur oldular."

Türkistan'da faaliyet gösteren misyonerlerden biri, Tuzemnaya Gazeta (Mahalli gazeti)nýn redaktörü N. P. Ostroumov Kuran ve Tekakkiyat adlý kitabýnda (Taþkent, 1903) Gaspýralý'nýn faaliyetlerine geniþ bir yer ayýrýr: "Gaspýralý, müslüman okullarýný eski arap seviyesine yükseltmek niyetini asla gizlemez; o, tatarlar için özel hayýr kurumlarý, halk kütüp haneleri, iþ yerleri açýlmasýný yürekten selamlar ; tatar temsilleri, bediî eserleri hakkýnda müsbet fikirler bildirir, ama tatarlarýn ruslar tarafýndan asimile edilmelerine asla razý olmaz" diye yazar, Ostroumov. Bu fikirler, misyonerlerin Gaspýralý'nýn Türk eðitim ve kültürü sahasýndaki çalýþmalarýndan hoþlanmadýklarýný açýkça göstermektedir. Bu vakýayý, Türkistan'ýn 1916-1917 yýllarý arasýndaki genel valisi Ý. Kurapatkin'in günlüðünde yer alan þu satýrlar da doðrulamaktadýr : " Biz elli yýl boyunca yerli halký ilerlemelerin dýþýnda, okullarýndan ve rus hayatýndan uzakta tuttuk."
Basýn, Türk boylarýnýn bu dahi þahsiyetinin hayatý, eðitim faaliyetleri ve vakitsiz ölümü hakkýnda yazýlar, mersi yeler yayýmlamýþtý. Bu yazýlarda Gaspýralý 'nýn Rusya müslümanlarýna, hususen Türkistan maarif ve matbuatýna ettiði unutulmaz hizmetler anýlmaktaydý. Gaspýralý'nýn vakitsiz ölümü Türkistan aydýnlarýnýn kalbini þiddetli bir matem ateþi ile yakmýþtý.

"Millet atasý"nýn vefatý hakkýnda ilk olarak Azerbaycan'ýn sevilen evladý Neriman Nerimanov, Türkistanlý cedidçilerin önderi Mahmudhoca Behbudî, Özbek edebiyatýnýn görkemli temsilcisi Hamza ve sýrasýyla diðerleri duygularýný beyan ettiler.

Mahmudhoca Behbudî, Ayna dergisinin 1914 yýlý 49. sayýsýnda basýlmýþ olan "Ýsmail Bey Hazretlerinen Suhbet" (Ýsmail Bey Hazretleriyle Sohbet) isimli makalesinde, Gaspýralý ile Ýstanbul'da yaptýðý görüþmelerden bahs ederek, onun hatýrasý önünde eðildiðini yazmaktaydý: "Ah! üstadýmýzý kaybettik... Kim bilir, belki de o uykudadýr, rüya alemindedir. Bundan sonra üstadýmýzýn ruhuyla sohbet ederiz."

Hamza'nýn, 1988-89 arasýnda Fen neþriyatýnca yayýmlanan 5 ciltlik eserler toplamýnda onun Sada-i Fergana gazetesinin 22 Eylül 1914 tarihli sayýsýnda Gaspýralý'nýn vefatý dolayýsýyla çýkan "Yevmü'l-vefat" isimli taziyesi ve gazetenin 28 Eylül 1914 tarihli sayýsýnda yer alan "Mersiye"si dikkati çekmektedir. Taziye þu cümlelerle baþlýyor :

"Bari yer yüzünde Tatarlargagine has imes belki bütün ehl-i Ýslamge beraber te'sir kýlgen fürkat vechideligden matemlik bir kün yetdi, desek de, merhum ve maðfur Ýsmail Bek atamýznýn yevmü'l-vefatý künüdür.

Özünü insan ikenliðini hakiki köz bile körgenden beri bütün Rusiya müsülmanlarý arasige maarif deñizini akuzmak ve taþ-zarlarný sebze-zar etmek muradide karþudagi "sedd" bolgan ba'zý nifak, gaflet ve cehalet kebi hesapsýz tizilgen eñ zor kette taðlarný yalguz özü Ferhat kebi ictihat ve gayret tiþesi bile bozup tekiz kýlgan zat da bu merhum ve magfur Ýsmail Bek hazretleri idi..."

[... Dünyada ayrýlýktan kaynaklanan ve sadece Tatarlarý deðil, bütün Ýslam alemini ayný þekilde etkileyen bir matem günü varsa, bu, merhum ve magfur Ýsmail Bey babamýzýn vefat ettiði gündür.

Kendisinin bir insan olduðunu kalp gözü ile gördüðünden beri, eðitim denizini Rusya müslümanlarý arasýna akýtmak ve onlarýn taþlýk (çorak) sahalarýný bir çimenliðe çevirme arzusunun karþýsýndaki engelleri, gaflet ve cehalet daðlarýný cesaret ve gayret balyozu ile, Ferhat gibi bir baþýna, dümdüz eden de magfur Ýsmail Bey hazretleri idi... ]

Taziye þu yanýk satýrlarla bitiyor:

[Ýlahâ, illa tebarek ve teala bu atamýznýñ hakýna barça müsülman balalarýnýñ duasý hayrlarýn kabul etüp pâk ruhunu cennetü'l-firdevsge mihman edüp evlatlarýga sabr-i cemil ve ecr-i azim ata eylesün."

[Ýlahi! Bu mübarek ve muhterem babamýzýn hatýrasý hürmetine bütün müslüman çocuklarýn hayýr dualarýný kabul et! Pâk ruhunu cennet bahçelerinde müsafir eyle! Geride kalanlara sabýr ve takat ver! ] *

Þairin "Mersiye"si ise, yaklaþýk 75 yýl kitaplarýna alýnmadý. Bu mersiyeyi, þair Rýza Fazýl ricamýz üzerine ana dilimize aktardý. **

M E R S Ý Y E
Vah, kara kün tüþdü kaydan, bað ü bostandan cüda,
Bi-sabr dilden, çare koldan, dahr-i Lokmandan cüda,
Nur közden, tab ü tenden, derd ü dermandan cüda,
Tir yaydan, sayd candan, sine kalkandan cüda,
Gonça gülden, gül tikenden, sebze reyhandan cüda,
Niþe bostandan, sedefler abr ü neysandan cüda,
Ah, millet yetdi bu dem kaygulýk, gamlýk zaman,
Tegdi agzýñge helaket taþý, imdi tola kan,
Dad kýl, devr-ý felekden, batdý hurþid-i cehan,
Matem eyle, aðlasun ahvaliñe her ins ü can,
Kök sarý uçdu Mesiha cismler candan cüda,
Ya'ni, tekrar-i terakki murð-i þeb-handan cüda,
Bade-i daniþ töküldü, telh oldu ayþ u kâm,
Keçe bitmey, kündüz ötmey, kaytadan sübh oldu þam
Gevher-i metleb uþaldý tapmayýn kýymet tamam,
Söz-i hicran birle kaldý yar u dost u has u âm.
Boldu zulmet keçes i þem-i þebistandan cüda,
Ya'ni, daniþ kiþti zar boldu dehkandan cüda,
Ey felek, çarhýñ bozulsun, dad destiñden seni
Héç kiþi olmasa abad destiñden seni,
Tapmasa héç kes aman, feryad destiñden seni,
Barça ilm olgusu berbad destiñden seni,
Yok ilkden bolmagan maksud dermandan cüda,
Asman mah-pâresinden arzu rahþandan cüda.
Körmedüñ dünyada millet derdiden baþka huzur,
Tapdý kýble-i mevt emraziñni esrar-i zuhur,
Hidmetiñ hakký yaðsun kabr-i ecdadiñge nur,
Ecrler eylep eta cabren cemilen ol gafur,
Kýlmasýn hakýñda evladýñný ihsandan cüda,
Ya'ni, daim hidmetiñni neyr u irfandan cüda.
Ah, bolduñ týðsýz milletge kurban, elveda!
Bargah-i Hakga kýldýñ tuhfeni can, elveda
Ravza-i Ahmed'ge olduñ ruh-i mihman, elveda
Ta kýyamet bahr-ý rahmet senge, tufan, elveda
Olmasundaim mezarýñ nur-i Rahman'dan cüda,
Olmagýl hergiz bihiþtde hur ý gýlmandan cüda.
Yukarýda verilen bu dokunaklý taziyeden sonra Neriman Nerimanov'un 20 Eylül 1914 tarihinde Basiret gazetesinde neþredilen taziyesindeki þu sözler oldukça anlamladýr: "Ancak, ben burada iki yol göstermek isterdim: Birincisi; Ýsmail Bey'in millete ettiði hizmetleri, mükemmel bir surette, anlamlý kelimelerle yazarak bunu her tarafa daðýtmak. Ýkincisi; Ýsmail Bey'in Bahçesaray'daki mezarýna bir taþ dikip, bu taþa þu sözleri yazmak: "Millet, senin gibi bir kahramaný unutacak olursa, kendi kendini yok etmeðe çalýþýyor demektir."

Ancak, vefa borcunun bu þekilde ödenmesini önleyen bazý engeller ortaya çýktý. Yirminci asrýn baþlarýnda, halký cehaletten kurtarmaya, onu aydýnlýk bir yola çýkarmaya çalýþan ve bunun yolunu da eðitimde bulan Ýsmail Bey'in ideallerini benimsemiþ aydýnlarýn faaliyetleri devrimden hemen sonraki yýllarda yanlýþ deðerlendirildi. Okullardaki eðitimi Usul-i Cedid yani modern tarzda kurmak isteyenler "burjuva ideolojisinin yardakçýlarý" olmakla suçlandýlar. Edebiyatta bu yolu tercih edenler "burjuva edebiyatçýlarý" damgasýný yediler. Daha sonra da "Ceditçi" damgasýný taþýyan edebiyatçýlara "milletçi" (:ýrkçý, faþist! B. Orak) suçunu isnad etmek çok kolay oldu. Böylece de "þahsý putlaþtýrma" devri kurbanlarýnýn listesi tamamlandý. Gerçi, otuzlu yýllarda, hakikat ve adalet, "cedidizm"in burjuva ideolojisi m******* taþýmadýðý, "kapýtalizmin geliþmesi için çalýþanlar"ýn aslýnda parlak bir gelecek için çalýþtýklarýný gösterdi, ama biraz sonra baþlayan savaþ Ý. Gaspýralý'nýn milletinin ana yurdundan sürülmesine sebeb oldu. Öz evladýnýn mezarýna bir baþ taþý dikmekten bile mahrum býrakýlan millet, aradan yaklaþýk elli yýl geçtikten sonra ancak vatanýna dönmeðe baþladý. Büyük milletimizin, adý yaklaþýk altmýþ yýldýr tarih kitaplarýndan silinen atasýnýn mezarýna inþallah, artýk bir baþ taþý dikilir, onun daha henüz gün yüzü görmemiþ eserleri mirasçýlarýna iade edilir.

Eminim ki, bütün Türk boylarý, böyle mutlu günleri bizimle birlikte kutlarlar; öz atalarýna saygý gösterirler. Gaspýralý'nýn Türkistan'daki faaliyetleri hakkýnda ilk çalýþmalarý yapan ve bu merasimde bunlarý bize sunan görkemli Özbek alimleri Salih Kasýmov, Begali Kasýmov, Þerali Turdýyev ve deðerlerinin isimleri de hürmete anýlýr.

Ulu atamýzýn vasiyeti olan "Dilde, fikirde, iþte birlik" düsturuyla, halklarýmýzý birleþtirme yolunda; inþallah büyük kazançlar elde ederiz.


</SPAN>
</SPAN>

Problem nasýl çözülür?
 

Bir problem çözmek için kullanabileceðimiz yeni bir yöntem var sanýrým. Bu yöntemin aþamalarý bir 'Hedef Belirlemek', hedefimizle ilgili 'Bilgi Toplamak', hedefimizle ilgili insanlarla 'Empati Kurmak', bu insanlarý amacýmýza doðru 'Harekete Geçiricileri Bulmak', 'Alternatif Senaryolar Planlamak' ve 'Sistemi Uygulamak' olarak sýralanabilir.

Diyelim ki, hedefimiz, belirli bir maðazadan beðendiðimiz bir çift ayakkabýyý almak ve onu üzerindeki fiyattan daha ucuza almak istiyoruz. Daha sonra bu hedefle ilgili bir araþtýrma yapýyoruz ve ayakkabýnýn üç ayrý maðazada ayný fiyata, 50 YTL'ye satýldýðýný görüyoruz. Bundan sonra bu maðazalardan biri ile kýran kýrana bir pazarlýk yapýyoruz ve ayakkabýnýn fiyatýný 40 YTL'ye indirtiyoruz. Ancak biz ayakkabýyý bundan da ucuza, mümkünse 38 YTL'ye indirmek istiyoruz. Ayakkabýyý 40 YTL'ye vermeye razý olan dükkandan düþünmek için bir saat kadar süre istiyoruz ve bu teklifi geçerli kýlmalarý için bunu dükkanýn kartýnýn arkasýna yazmalarýný istiyoruz. Daha sonra ayakkabýnýn modeli ve indirimli fiyatý olan kart ile diðer maðazalardan birine gidiyor ve oradan da ayakkabýyý indirimli almak istiyoruz. Ancak onlarýn da en çok indiði fiyat 40 YTL oluyor. Ardýndan cebimizdeki kartý çýkarýyor ve diyoruz ki: “Neden sizden alayým, A maðazasý da bu fiyata veriyor.” Ancak bu maðazadaki satýcý kararlý çýkýyor ve biz üçüncü maðazaya gidiyoruz. Yine ayný þeyler yaþanýyor. Pazarlýðýn sonucunda onlar da 40 YTL'ye iniyorlar ve biz kartý yeniden çýkartýyoruz. Bu sefer, onlara 37 YTL'ye inecek olurlarsa alacaðýmýzý söylüyoruz. Onlar en çok 1 YTL ineriz, 39 yaparýz diyorlar ve biz ýsrar ediyor ve ayakkabýyý 38 YTL'ye alýyoruz.
Þimdi yukarýdaki örneði analiz edelim: Hedef 38 YTL'ye bir ayakkabý almak.
Problem çözmenin bilgi toplama aþamasý, ayakkabýnýn satýldýðý maðazalarý bulmaktýr.
Maðazadaki satýcýlar hangi þartlar altýnda bu ayakkabýyý 40 YTL'nin altýna düþmeyi düþünürler sorusu, maðazadaki satýcýyla empati kurma aþamasýdýr. Ýnsanlarý yazýlar, sözlerden daha çok harekete geçiriyorlar. Bir satýcýya “Ya þu dükkânda bu kadara veriyorlar” deseniz, sözünüze itibar etmiyorlar; ama o dükkânýn kartýný gösterirseniz harekete geçiyorlar. Herkesin harekete geçiricisi farklýdýr; ama bu örnekte yazýlý kart dükkân sahibini harekete geçiriyor. Problem çözmenin senaryo planlama aþamasý, iþler planladýðý gibi gitmeyecek olursa ne yapýlacaðýný içerir. Ýkinci dükkândaki satýcý kartý görmesine raðmen indirim yapmayýnca farklý bir üçüncü dükkâna gitmek farklý bir senaryoya sahip olmaktýr. O durumda baþka müzakere teknikleri de devreye sokulabilirdi. Bütün bunlarý planlamanýn tamamý ise problemi çözmek için bir sistem kurmaktýr.
Baþka bir örnek daha verelim. Ancak bu sefer analizi size kalsýn. Arzu, çalýþtýðý Rus þirketindeki iþinden ayrýlmýþ ve yurda dönmüþtür ve iþ aramaktadýr. Kendine çalýþmak için bir þirket seçer. Modarana isimli þirket özel bir kumaþ üretmektedir. Arzu, bu þirket ve ürettiði kumaþ hakkýnda bilgi toplar. Yerli yabancý sektör dergilerini okur ve bir Rus dergisinde Modarana'nýn ürettiði kumaþýn Rusya'da þu sýra çok popüler olduðunu öðrenir. Buna raðmen Modarana'nýn Rusya'ya hiç ihracatý olmadýðýný da ihracatçý birliklerinden tespit eder. Arzu, “Benim gibi Rusça bilen ve Rus pazarýnda deneyimli birini almalarý için, Modarana'nýn yöneticilerini ne harekete geçirir diye kendi kendine sorar. Ardýndan Modarana'nýn ürettiði cinsten kumaþlarý Rusya'da satýn alan bir Rus þirketine bu kumaþlarýn Modarana'da çok uygun koþullarda satýldýðýný ve Modarana'nýn e-posta adresini bildirir. Ruslar, Rusça bir e-posta atarlar Modarana'ya. Ayný gün Arzu da Modarana'ya iþ baþvurusu yapar. Yöneticiler, daha iþ görüþmesi sýrasýnda Ruslara bir teklif yazdýrýrlar Arzu'ya. Daha sonraki görüþmelerde koþullarda anlaþan iki þirket ticarete baþlarlar. Modarana'da Arzu'yu iþe alarak onun Rusça ve Rus piyasa bilgisinden yararlanýrlar.

YORUM SÝZLERÝN
 

http://www.zaman.com.tr/2006/05/07/vedud.jpg


Geçen yýl New York’ta Saint John Katedrali’nde kýldýrdýðý cuma namazýndan sonra dünya gündemini sarsan Amerikalý “kadýn imam” Tempo Dergisi’nin bir organizasyonu ile birkaç gündür Türkiye’de.

Tempo’dan sevgili Ebru Timur, Virginia Commonwealth Üniversitesi Ýslam Araþtýrmalar Kürsüsü Öðretim Üyesi Prof. Dr. Emine Vedud’la özel bir röportaj yapma teklifini getirdiðinde memnuniyetle kabul ettim. Cuma günü Yeditepe Üniversitesi’nde vereceði konferans sonrasýnda kendisine soru yöneltebilmem için bir saatlik bir zaman ayrýldýðý için deðiþik kategorilerde iki sayfalýk bir soru listesi hazýrladým. Sadece örtü ve namaza deðil, Amerika ölçeðinde din-devlet iliþkilerine de eðilmek istedim. Kendisinin bir bilim insaný, bir aktivist, bir anne, bir kadýn, bir Müslüman olarak portresini çizmeye niyetlendim.

Vedud, ne yazýk ki Yeditepeli öðrencilerin pek ilgisini çekmemiþti, Ýnan Kýraç Salonu’nda birkaç öðrenci vardý sadece, çok sayýda öðretim görevlisinin dýþýnda medya tam kadro oradaydý. Emine Haným içeri girdiðinde bazý öðretim üyeleri kendi aralarýnda, pembe soket çorap, dümdüz, boyasýz siyah ayakkabý, çiçekli fistan üstü hýrka, biri bone niyetine takýlmýþ iç içe iki eþarptan oluþan kýyafetini çok beðendiklerini söylediler birbirlerine.
Konferans sonrasý panele geçildi. Ýlk soru bir erkek öðretim üyesinden geldi. Emine Haným, “Kadýnlarýn özgürleþtirilmesini baþýnýzdaki örtüyle nasýl savunabiliyorsunuz?” sorusuna tepki gösterdi ve örtülerini birer birer çýkarýp, Afrikalý atalarý gibi ince ince örülmüþ siyah saçlarýný ortaya serdi ve haziruna “Cennet ve cehennem arasýnda 45 inçlik bu bez parçasýný mý görüyorsunuz? Aþýn bunlarý artýk.” dedi. Vedud’un bu jesti baþta Mütevelli Heyeti Baþkaný Bedrettin Dalan olmak üzere bütün öðretim görevlilerince coþkuyla alkýþlandý. Ben içimden,





“Anlamadýlar espriyi, kadýn onlarý protesto ediyor, onlar kendisini alkýþlýyorlar.” diye düþünürken bilim heyeti kendisine teþekkürler yaðdýrdý.

“Atatürk burada olsa ne kadar mutlu olurdu.” dediler. Fakat sevinçleri uzun sürmedi. Vedud, yeterince görüntü alýndýðýna kanaat getirince örtülerinden birini yeniden baðladý. Yanýnda oturduðum kadýn öðretim üyeleri “Aaa, oldu mu þimdi, niye kapatýyorsun tekrar?” diye vahvahlandýlar.

Vedud ayný hareketi öðle yemeði sýrasýnda da yapmýþ. Ýki gündür onu izleyen foto muhabirleri onun durmadan aç-kapa yaptýðýný, bunu bir þov haline getirdiðini söylediler. Vedud, konferansta geçmiþte dört yýl boyunca yüzünü de örttüðünü, örtüsünü evine yabancý erkek misafirler geldiði zaman da taktýðýný belirtti. Benden önce CNN Türk’e çarþýya pazara giderken baþýný açtýðýný ifade etmiþ, geçen yýl Tempo’ya verdiði röportajda ise þöyle demiþti:

“Evde türban takmýyorum. Zengin biri olsaydým ve yanýmda erkek çalýþanlar olsaydý, onlarýn yanýnda da takmazdým. Eskiden çok muhafazakârdým. Akademisyen olduktan sonra muhafazakârlýðý býraktým.”

Olabilir, bence hiçbir mahzur yok. Belki bir süre sonra þu an muhafaza ettiði baþka þeyleri de býrakacaktýr. Mesela bir gün baþörtüsünü tamamen çýkaracaktýr. Hatta, baþý açýk olarak bir cemaate imamlýk yaparken göreceðizdir onu. Her durumda amenna. Kafa karýþýklýðý herkesin hakkýdýr. Seçim özgürlüðüne tamamen inanmýþ, seçimini örtüsüzlükten yana koyan biriyim. Örtünmenin dinî bir zorunluluk olmadýðýna inanan Emine Haným’ý bu düþüncesi yüzünden eleþtirecek de deðilim. Ama örtü, dinî bir zorunluluk olarak kabul edilsin ya da edilmesin bir kadýnýn Müslüman olduðunun simgesidir. Bu, baþý açýklarýn Müslüman olmadýðýný göstermiyor elbette; ama eðer bir kadýn kendini “ilerici, feminist Müslüman’ým” diye kodluyorsa, dinde reformun öncüsü olarak konuþuyor, açýkça “cinsiyet cihadý yapýyorum” diyorsa, bu cihad “ilerici olmayan, geleneksel Müslümanlara” karþý açýldýðýna göre, en azýndan sözüne kulak verilmesi için onlar gibi görünmek zorunda. Yani o simgeye teknik olarak ihtiyacý var. Ha! Örtü öyle zengin bir simge ki, ara sýra da “þekle takýlmayýn, öze gelin” babýndan þov yapma fýrsatý veriyor insana.
Kur’an’ýn ruhuna aykýrý bir þekilde dinin, kadýn aleyhine yorumlandýðý bir gerçektir ve erkeklerin de hayrýna mücadele edilesi bir durumdur. Ancak bu konuda bir liderin peþine takýlacaksam, onda önce tutarlýlýk ve samimiyet ararým. “Aþýn bunlarý aþýn” diye kahramanca bir eda ile örtüsünü açtýðýnda “Bravo, iþte budur” diye alkýþlanýrken zevkten dört köþe olup bu alkýþlarý kabul edeceðine iki damla gözyaþý dökseydi ve “Durun, alkýþlamayýn. Bu hüzün verici bir an. Bana örtümü açtýran þey, sizin dar görüþlülüðünüz. Ben bu siyah-beyaz mantýðý yýkmak için açtým baþýmý” diyebilseydi daha inandýrýcý olurdu. Oysa ne yaptý cinsiyet cihadcýsý Vedud? Baþýný açabilme özgürlüðünü yaþayabildiði Türkiye’ye davet edilmekten duyduðu memnuniyeti ifade ederken gözleri nemlendi, dudaklarý titredi. Foto muhabirleri gözü yaþlý kadýn imam fotoðrafýný atlamamak için sahnenin önüne doluþtu. Ne yazýk ki imamýn yaþlarý, gözpýnarlarýnda hapis kalmýþtý, dýþarý salýnamadý.
Madem 14 asýr sonra gelen bir kadýn imamdýr, madem feminist bir liderdir, dininin aþkýna kadýnlara adalet peþindedir, flaþlar birbiri ardýnca patlarken “Seçimleri baþlarýný kapatmaktan yana olan Türk hemcinslerime üniversitede bilim yapmayý yasaklayan anlayýþýn beni derin bir þekilde yaraladýðýný hatýrlamanýzý isterim. Benim þu anda baþýmý açmam, sizleri memnun etmek için deðil, seçim özgürlüðünün kutsallýðýný vurgulamak içindi. Baþým kapalý olduðu halde bana bu kürsüden seslenme ayrýcalýðý tanýdýnýz. Bu beni bir yandan sevindiriyor, ama bir yandan da eziyor. Cihadýný yaptýðým cins ayrýmcýlýðýnýn terk edileceði umudunu korumak istiyorum” diye konuþabilseydi, Müslüman oluþunda rolü olduðunu açýkladýðý Martin Luther King’in ünlü “Bir rüyam var” baþlýklý nutkundan bir alýntý yapabilseydi, önce aslýný okuyup ardýndan baþ örtme özgürlüðü kýsýtlanan ülkelere özgü bazý deðiþikliklerle yeniden ifade etseydi, deseydi ki mesela:
“Þu anýn getirdiði güçlük ve engellere raðmen bir rüyam var benim. Gün gelecek insanlýk ayaða kalkýp kendi inancýný gerçek anlamda yaþayacak. Gün gelecek örtülüler ve örtüsüzler kardeþlik sofrasýnda birlikte oturacaklar. O zaman adaletsizliðin ve baskýlarýn sýcaðýyla çölleþmiþ her ülke bir özgürlük ve adalet vahasýna dönüþecek. Bir rüyam var. Bir gün kadýnlar örtüleriyle deðil karakterlerine göre deðerlendirilecek bir dünyada yaþayacaklar. Örtülülerle örtüsüzler el ele yürüyecekler. Ahenksiz baðýrtýlarý bu inanç sayesinde bir kardeþlik senfonisine dönüþtüreceðiz...” Demedi. Caný sað olsun. Röportaja geçtik. Bu duygularýmý ifade ettim. Beni bir kere daha kanattý: “Ne yapsaydým daha fazla? Göbek dansý mý? Gerçi onu da yapmayý seviyorum. Mýsýr’da öðrenmiþtim.”
Bunu söyledikten sonra bu konularý tartýþmanýn bir yararý olmadýðýný, çok yorulduðunu, devam etmek istemediðini belirterek elimi sýktý ve arkasýný dönüp uzaklaþtý. Ýçim yangýn yerine döndü. Örtünün dýþýnda soramadýðým sorulara kana kana yanamadým. Onun kiþisel yorumlarýnýn ABD hükümetlerinin bütün Ýslam ülkelerinde görmeyi istediði anlayýþla hangi noktalarda ayrýþtýðý, ABD bütün dünyaya reform servisi yaparken, onun cihad projesinin medeniyetler çatýþmasýnýn bir parçasý olmamasý için ne tedbir aldýðý, tarihe ilk kadýn imam olarak geçmeden önce, meydan okuyuþunun sembollerini seçmede aceleci davranýp davranmadýðý, bir Protestan kilisesinde, kameralar önünde imamet yapmanýn bir þov olarak algýlanýp samimiyetine gölge düþebileceðini öngörüp göremediði, bir bilim insaný olarak bambaþka bir kiþilik kumaþý isteyen imamlýða heves ediþini “davet ettiler, kýramadým” diyerek nasýl izah edebildiði, Ýslam’ýn deðiþtirmeyi, esnetmeyi düþündüðü baþka kurallarý olup olmadýðý, Kur’an’a erkek bakýþýný reddederken karþýsýna kadýn bakýþý koymasýnýn ayný ölçüde tehlikeli bir yaklaþým olabileceðini düþünüp düþünmediði, “Kur’an’daki kadýn sesini arýyorum” derken ruhun cinsiyetinin olmadýðýný soramamýþým ne gam!. Hiç deðilse bana göbek dansý yapmak zorunda kalmadý. Böylece Vedud’un 400 yýl önce köle olarak ABD’ye getirilen atalarýnýn ruhunu da taciz etmemiþ oldum.


Boþ salona konuþtu

Prof. Dr. Emine Vedud’un önceki gün Yeditepe Üniversitesi’nde verdiði konferans ilgi görmedi. Mütevelli heyet baþkanlýðýný Bedrettin Dalan’ýn yaptýðý Yeditepe Üniversitesi’ndeki ‘Ýslam’da kadýn ve reform’ konulu konferans öðrencilerin dikkatini çekmedi. 1500 kiþilik salonda Amerikalý ‘kadýn imamý’ yaklaþýk 80 kiþi dinledi. Vedud’u dinlemeye gelenlerin çoðu Yeditepe’deki öðretim görevlileri ve medya mensuplarýydý. Konferansta katýlýmcýlarýn sorularýný cevaplayan Vedud, ‘Baþýnýzdaki baþörtüsü ile kadýnýn özgürlüðünü nasýl deðerlendiriyorsunuz?’ þeklindeki soruya baþörtüsünü çýkararak cevap verdi. Vedud “Cennet ile cehennem arasýnda 45 cm’lik bu bezi mi görüyorsunuz. Aþýn bunlarý artýk aþýn!” diye tepkide bulundu.

Baþörtüsünü çýkarmak benim için bir mesele deðil

Babanýz Metodist bir papazdý. Müslüman olmaya karar verdiðinizde onunla bir çatýþma yaþadýnýz mý?
Babam ilk ruhani öðretmenim. Ben babamýn bir kadýn vücudunda oturmuþ þekliyim. Babam bana “Anlayabildiðin kadar gerçeði yaþa.” derdi. 14 yaþýndayken eðitim nedeniyle ailemden ayrýldým. Babamdan daha fazla eðitim gördüm, dünyanýn deðiþik yerlerindeki çok deðiþik dinî uygulamalarý öðrenme fýrsatý buldum. 1972 yýlý þükran günü Müslüman oldum. (19 yaþýnda) Babam iki yýl sonra öldü. Son iki yýlýný çok hasta geçirdiði için onunla bu konuda derin felsefi tartýþmalara giremedim. Babamýn benim hakkýmda nasýl bir anlayýþla öldüðünü bilemiyorum, en azýndan Allah’a inandýðýmý biliyordu.
Ailenizde sizin dýþýnýzda Müslümanlýðý seçen oldu mu?
Hayýr. Hâlâ da aileme çok yakýným.
Eþiniz ve çocuklarýnýz ne iþle meþguller?
Kendi isteðimle iki kez boþandým. Son otuz yýlýmý iki evliliðimden doðan çocuklarýma hasretmiþ durumdayým. Beþ çocuðum var. Yetiþkin durumda ve mükemmel insanlar. Þanslýlar ki Ýslam’ýn onlar için bir seçenek olduðunu biliyorlar ve kendi bilinçleriyle seçtiler zaten.
Biraz evvel sizi dinlerken içim acýdý. Sizin dýþýnýzda hiçbir Türk bilim kadýný, örtüsüyle bu kürsüye çýkamazdý. Sizin dinlenebilmeniz de baþlarýn açýk olmasý þartýna baðlýydý. Öðrenci ve öðretim üyesi olmadýklarý halde sizi dinlemeye gelen insanlarýn baþörtüleri açtýrýldý. Konuþmanýzda adalete bu kadar vurgu yaparken, bu adaletsizliðe de dikkat çekmenizi, büyük bir jestle “aþýn bunu” diyerek baþýnýzý açtýðýnýzda alkýþlanýrken “Alkýþlarýnýz beni hüzünlendirdi” demenizi bekledim.
Sizi hayal kýrýklýðýna uðrattýðým için üzgünüm. Örtüyü kendi seçimimle taktýðýmý vurguladýðýmý zannediyorum. Baþörtüsü takmayan insanlarla bazý konularda hemfikir olmayabiliriz; ama baþka konularda hemfikir olabiliriz.
Baþörtüsünün bir seçim olduðuna ben de inanýyorum. Ama cinsiyet, din ve eþitsizlikler üzerine çalýþan ve yaptýðý hareketler, yazdýðý kitaplarla, “ilerici Ýslam’ýn” sembolü olmuþ bir kadýndan, üniversitelerdeki kapanma yasaðýna deðinmesini beklemese miydim?
Ýnsanlarýn benden ne beklediðini bilmiyorum. Tutumumu örtüyü hem takarak hem de çýkararak gösterdim. Baþka ne yapmamý bekliyorsunuz, göbek mi atayým? Aslýnda göbek atmak da hoþuma gidiyor, Mýsýr’da öðrendim bunu.
Baþýnýzý bazen açýp bazen kapamanýz psikolojik olarak sizi nasýl etkiliyor, kimlik bunalýmý yaþýyor musunuz?
Otuz yýldýr uyguladýðým þey baþörtümü daima takmak, evin içinde bile. Bir erkek misafir geldiði zaman bile takmak. Halk arasýna çýktýðýmda da baþörtümü takarým. Ýnsanlara baþörtüsünün kendi seçimim olduðunu anlattýðým halde, anlamadýklarýný görünce, esnek davranmaya, gerektiðinde çýkarmaya baþladým. Kendimi hissettiðim rahatlýk derecesine göre baþörtümü takýyorum ya da açýyorum. Bu paradoksun getirdiði þizofreniden tamamen uzaklaþýp tam bir uyum seviyesine gelmiþ durumdayým.
Bugün kürsüden önce, öðle yemeðinde de baþýnýzý açtýnýz...
Çünkü rektör dahil olmak üzere Türkiye’de herkes büyük bir obsesyon içinde. Onu aþmak yani bunu takmanýn benim için çok büyük bir mesele olmadýðýný anlatmak için açtým.
Demin ‘Göbek dansý mý yapsaydým?’ dediniz. Göbek dansý yapmanýza gerek yoktu. Þunu diyebilirdiniz: Karþýmda seçimleri benim gibi baþlarýný örtmek olan insanlarý da görmek isterdim. Tek bir cümle yeterdi, bu adaletsizliðin farkýnda olduðunuzu gösteren...
Orada örtülü iki kadýn vardý.
Öyle mi? Ben görmedim. Kural olarak üniversitenin kapýsýndan içeri öðrencinin annesi bile olsa örtülü giremez. Bu tartýþmayla bir yere varamayýz. Çok yoruldum. Devam etmeyeceðim...

Meluncular Ve Bil


Son bir kaç yýldýr “Meluncan’larýn” ismini duymayan kalmamýþtýr. Hani þu Amerika’da ki soydaþlarýmýz. Zaman zaman onlarla ilgili gazetelerde yayýnlanan yazýlar okumakta veya haber bültenlerinde seyretmekteyiz. Türkiye’ye ziyaretlere gelirler, Amerika’da her sene düzenlenen “Türk Gününde” aktiv olarak yer alýrlar, hatta Meluncan’larýn liderliðini yapan Dr. Brent Kenndy ismini atalarýnýn ismi doðrultusunda “Nabi Bülen Egeli” olarak deðiþtirmeyi düþündüðünü belirtir. Yada Meluncanlarýn Türk olduklarýný ispat edebilmek için, dünyanýn en büyük film þirketlerinden olan Van Der Kloot, 1995 senesinde “Unutulan Insanlar” isimli bir filmin çekimlerine baþlar.
Geçtiðimiz günlerde Türkiye’de yayýnlanmakta olan günlük-siyasi gazete olan “Ortadoðu” da yer alan bir habere göre Meluncanlarýn ve Amerikan Kýzýlderili Federasyonu’nun “Türk Asamblesine” üye olabilmek için müracaat ettikleri ve bu müracaatýn kabul edildiði, buna görede Meluncanlar ve Amerikan Kýzýlderilileri Federasyonu’na mensup Kýzýlderili kabilelerinin bundan böyle Türk Halklarýnýn birer mensubu olarak muamele görecekleri belirtilmiþti.
Isterseniz bu güne kadar Meluncanlar hakkýnda bilgi edinememiþ olanlar için kýsaca onlarýn tarihlerine bir göz atalým: Virginia Üniversitesi Rektör yardýmcýsý ve Kitle iletiþim uzmaný Dr. Brent Kennedy’in önderlik ettiði, kendini Meluncanlar olarak tanýtan Amerikalýlarýn köklerini araþtýrma öykülerinin tarihi 10 yýl öncesine dayanýyor. Dr. Kennedy’in 10 yýl önce hastalanmasý sonucu yapýlan kan testlerinde Akdeniz Hummasý baþta olmak üzere, Akdeniz bölgesine has bir çok hastalýk taþýdýðýný öðrenir. Amerika dýþýna hiç çýkmamýþ olan Kennedy bu hususta ilmi araþtýrmalar yapmaya baþlar ve yaptýðý bu araþtýrmalarýn sonuçlarýný “ Meluncanlar, Gururlu bir Milletin diriliþi ve Amerika’da Etnik bir temizliðin söylenmemiþ hikayesi” kitabýnda toplar.
Sayýlarý yaklaþýk 1 milyonu bulan Meluncan’larýn “Osmanlý Levendlerinin torunlarý olduklarý” tezlerinin tarihi dayanaklarý Ingiliz Tarihçi David Hukluyt’un araþtýrmalarýna dayanýyor. Buna göre 1500-1600 yýllarýnda Portekizliler, Akdeniz’de bulunan Osmanlý donanmasýnda ki levendleri esir alýrlar, Brezilya’daki kolonilerine gönderirler. Bir Ingiliz Amrali olan Sir Francis Drake onlarý kolonilerden kurtarýr ve gemisine alýr. Gemi Virginia açýklarýndaki Roanake adasýna uðrar. Buradaki Ingilizler gemiyle ülkelerine geri dönmek isteyince Amiral Drake, Ingilizlere yer açmak amacýyla onlarýn sayýsý kadar Osmanlý Levendini gemiden indirerek bu adada býrakýr. Adada kalan Osnalý Levendleri Kuzey Carolina sahillerine çýkarlar. Oranýn yerlisi olan “çeroki” ve Powhatan” adlý Kýzýlderili kabilelerinin kýzlarýyla evlenirler. Böylece Meluncanlarýn ilk kuþak nesilleri dünyay gelirler. Meluncanlar Amerika’nýn güney doðu taraflarýnda Tenessee, Georgia, Güney ve Kuzey Caroline, Virginia, Kentucky, ve Appalachians daðlarýnýn eteklerinde yaþarlar.
Meluncanlar’ýn isminin kökü Melun-Can’dýr. Kendilerini atalarýnýn yurtlarýndan ayrý kaldýklarý için lanetlenmiþ kabul ederler. Melun Osmanlýca’da”Tanrýnýn lanetlediði kiþi” anlamýna gelir. Buna göre Meluncanlarýn isimlerinin kökeninin Osmanlýca olduðunu söylemek hiçde yanlýþ olmaz. 200’den fazla Meluncan üzerinde yapýlan DNA testlerine göre, bunlarýn Türk, ýrak veya Kýbrýs kökenli olmalarý çok yüksek bir ihtimaldir. Meluncan’lar erkek çocuklarýný sünnet ediyorlar. Meluncan’larýn folkloru’da Türke has özellikler içermektedir. Halk danslarýnda Türklerin’kine benzer figürler göze çarpmaktadýr. Bunun yanýsýra dokuduklarý battaniye, kilim ve halýlarýný süsleyen desenlerde bizimkilerle benzerlik arzetmektedir. Meluncanlar hiç bir kiliseye mensup deðiller. Ancak geçmiþlerinde günde beþ vakit kýbleye dönerek ibadet ettikleri bilinmektedir.
Meluncanlar arasýnda en ünlülerinin baþýnda köleliðe karþý mücadelesi ile tanýnan; ABD’nin 16. Baþkaný Abraham Lincoln gelir. Bunun yanýsýra 1960’lý yýllarýn en büyük müzik devlerinden Elvis Presley’in de bir Meluncan olduðu biliniyor... Amerika Birleþik Devletlerinin Senatosunda, her fýrsatta Türk ve Türkiye aleyhtarý faaliyetlerde bulunan Rum ve Ermeni lobileri karþýsýnda “Meluncanlar” da Türkiye lehine faaliyet gösteren bir doðal lobi olarak çalýþabilecek kapasite, nüfüs ve etkinliðe sahiptirler. Ancak biraz yakýn ilgi ve alaka gerekmektedir. Özellikle Amerika Birleþik Devletlerinde yaþamakta olan Türk vatandaþlarýmýzla daha yakýn irtibat halinde olmalarý saðlanmalýdýr.
Ya bizler, Avrupa Türkleri, bugün sayýlarý 5 milyona varan ve Avrupa’nýn deðiþik ülkelerinde, deðiþik statülerde ikamet eden insanlar; bizler, Meluncanlarýn atalarý olan Osmanlý levend’lerinden kat kat þanslýyýz. Içinde bulunduðumuz çað’ýn bilgisayar çaðý olmasý, telekomunikasyon hizmetlerinin baþ döndürücü bir süratle, sürekli yenilenmesi, bütün Avrupa ülkelerinden, Türkiye yani anavatanýmýzla, gerek Türk televizyonlarý, gerekse Türk gazeteleri vasýtasýyla diyaloðumuzun canlý olmasý, teknolojinin imkanlarý sayesinde Avrupa’nýn en uç köþesinden Türkiye’nin hemen hemen her yerine hava yolu baðlantýlarý ile üç veya dört saat içerisinde ulaþabilme imkaný bizler için þüphesiz iyi bir avantajdýr. Oysa bir düþünün bundan 500 yüzyýl önce bu tür imkanlarýn hayal bile edilemediði çaðlarda, vatan’ýndan uzak diyarlarda, gurbet ellerinde kalan veya kalmak zorunda olan insanlarýmýzýn çektiði sýkýntýlar ne derece büyüktü, mevcudiyetlerini devam ettirebilme mücadeleleri hemen hemen imkansýzdý.
Bizler bugün onlarla kýyaslanamayacak ölçüde þanslý olmamýza raðmen ve Anavatandan ayrýlalý daha 35 yýlýn geçmiþ olmasýna raðmen deðiþik bir takým sýkýntýlar baþgöstermiþ durumdadýr. Gereken önlemler alýnmadýðý takdirdede bu sýkýntýlar katlanarak çoðalacaktýr. Hepimizin çevremizden tanýdýðý almanlaþmýþ, fransýzlaþmýþ, ingilizleþmiþ, bulgarlaþmýþ, yunanlaþmýþ gibi birçok “leþmiþ”, laþmýþ” eki takabileceðimiz tanýdýklarýmýz vardýr. Yada bir düþünün; Anadolu’nun baðrýndan Avrupa’nýn üç deðiþik ülkesine çalýþmak amacýyla baba ocaðýndan ayrýlan üç kardeþin çocuklarý; bu çocuklara aile gereken Türklük þuurunu ve Islam kültürünü vermemiþ ise, en mühimi çocuklar Türkce’yi bilmiyorlarsa ve yýllar sonra köyde, büyükleri ile bir araya geldiklerinde ortaya çýkabilecek manzara ne kadar yürekler acýsý olurdu... Üç tane birbirine yabancý amca çocuðu... Tarih, kendi öz benliðine sahip olamamýþ milletlerin hezimet öyküleri ile doludur. Bizler Avrupa Türklüðünü oluþturan, deðiþik ülkelerde, deðiþik zamanlardan beri ve deðiþik statülerde yaþayan Türkler olarak bu tarih vesikalarýný - týpký “Meluncan” larýn öyküsü gibi - ibretle okumalýyýz. Okumalýyýz ki, kendimize ve kendimizden sonra gelecek olan nesillere sahip çýkabilelim. Tarihin tozlu sayfalarýnda birer “Melun Can” olarak deðilde “Mesud Can” olarak hayýrla anýlalým. Tanrý Türkü Korusun.

Aydýnlara duyurulur
 

Terörle mücadelenin bir sýrrý var. Uzmanlar çok þey bilir, vurdulu kýrdýlý iþlerle uðraþmanýn özel eðitimini almýþlardýr, vs. Ama, her mücadele, sadece “masa baþýnda” da deðil, “hem masa baþýnda, hem de baþýný iki elinin arasýna alma konumunda” düþünebileceðiniz temel deðerlendirmelerle kazanýlýr.

Bir sýrrý var, dedik. O sýr þudur: Çýbanlarý neþterleyeceksiniz ama, vücudu mengeneye almayacaksýnýz. Meþruiyet þuuru pýrýl pýrýl ýþýyacak. Halbuki hep tersi cazip ve kolay gelir. Sýký disiplin, sýký yönlendirme, genel daraltma; iþleri kolaylaþtýran bir metotmuþ gibi görünür. Hiç doðru deðildir.
Vücudu mengeneye alan tedbirler, vücuttaki çýbanlarýn lehine iþler. Direnç gücünü azaltýr. Çýbanlarý oluþturan mikro organizmalara suç ortaklarý ve yardýmcýlar üretir. Normal hastalýklarda da öyle deðil midir? Bir gripal enfeksiyon, zatürreye bile yol açabilir. Onu grip virüsü yapmaz yapamaz, direnç zayýfladýðý için diðer mikroplar da aktif ve etkili hale gelir, baþka hastalýklar da ortaya çýkabilir.
Vücudu hoþ tutacaksýnýz. O çýbanlarýn en büyük þikayetçisi o vücuttur zaten. Üstelik, o çýbanlarý ve enfeksiyon odaklarýný da yok edecek olan da o vücuttur. “Plasebo” testini bilir misiniz? Bazý hastalara... Terörle mücadele, en etkili mahiyetiyle, demokrasi içinde gerçekleþtirilebilir. Peki niçin öyle olamadý? Çünkü, mesela, 12 Mart’la sonuçlanan terör safhasýnda, “meþru iktidarýn emrindeki ordu ile terörü tasfiye” fikri aydýnlarýn kafasýna girmedi. Asker, “bu iktidarla bu olmaz” kanaatine varmakta haklýydý. Aydýnlarýn mesajý, görüþü, telkini öyleydi çünkü. Sadece darbeden yana olanlarý deðil, asýl “bu iktidarla olmaz, ordu iktidardaki partiye alet edilmiþ olur” diyen sözde demokratlarý kastediyorum.
Sonra ne oldu? 12 Mart yönetimi, devirdiði meþru iktidarýn, kendini zaafa uðratmasý akýbetiyle karþýlaþtý. 12 Mart’ýn baþbakaný Nihat Erim “þerefli bir iþ içinde deðilim” demek zorunda kaldý. 12 Mart Yönetimi gibi bir yönetim, her yerde örfi idare uygulasa bile, aslen gevþek yönetim olarak kalma zaafýndan kurtulamaz. “Meþru iktidarý devirmek” gayr-i meþru bir iþtir. Onun gölgesinde, onun hatýrasýna ve imajýna raðmen; baþka türlü gayr-i meþru iþlerin önlenmesi çok zor bir haldir. Sadece 12 Mart’la deðil, 12 Eylül’le sonuçlanan terör olaylarýnda da ayný durum geçerli olmuþtur. Ve tedbirler, “vücudu mengeneye alma” tercihinin bütün zaaflarýný daima taþýmýþtýr.
... Dreyfus hikayelerini geçelim. Ben eylem aydýncýlýðýný gülünç bulurum. Bildiriler, yürüyüþler, “aydýn çocukluðu”dur. Sözü bugüne getirmeden bu husus açýklanamaz. Öyle yapacaðým: Bugün, çok deðil, benim seçeceðim 5-6 yazar yazýlarýnda ortak aklýn 5-6 cümlesine yer verse, 5-6 gün yer verse; inanýn ki terörün beli kýrýlýr. Bu bir türlü olmuyor, olamýyor. “Asker her þeye karýþmasýn” þikayeti çok dile getirilir. Ama, “her þey askere býrakýlmasýn, bütün sorumluluk askere havale edilmesin” diyen yoktur. Olmamýþtýr hiç. Demokratik þuur, demokratik kültür, demokratik sorumluluk, demokratik cesaret, demokratik sabýr, demokratik ufuk, demokratik disiplin, demokratik tepki, demokratik itidal; bunlarýn hiçbiri olmayacak, ama “demokratikleþme” lakýrdýlarýndan geçilmeyecek! 12 Eylül öncesinde bir müftü arkadaþýmla konuþuyoruz... Aynen þöyle dediðini hatýrlýyorum: “Polis bölünmüþ Pol-Der Pol-Bir; öðretmenler bölünmüþ TÖS-Töb-Der, yüksek yargý mensuplarý sokaklarda yürüyüþ yapýyor; üniversite, üniversite olmaktan çýkmýþ; basýn ateþe benzin döküyor, siyaset karþýlýklý suçlamalarla, kavgalarla kokuþmuþ, her gün 10-15 kiþi öldürülüyor ve masanýn üstünde iþte bütün gazeteler var, açýp bakalým, bir tek insaflý yorum bulabilir miyiz? Bunu söyledim diye militarist diyecekler, ama ordu’dan baþka ayakta durabilen kurum kaldý mý? Nereye gittiðimiz belli deðil mi? Meclis bir cumhurbaþkaný seçemiyor. Hiç kimse kendi nefsinin hesabýndan vazgeçmiyor. Nefsimize dokunmasýnlar da ne olursa olsun, inadý içindeler. Nereye gittiðimiz apaçýk ortada. Ve tabii, böyle gecenin seherinden de hayýr umulmaz. Sonrasý da karanlýk...” ... Meþruiyetçilik, bütün düþünceleri, bütün metotlarý baðlar. Altýný çizin: Meþruiyet ihlali’nin zarureti yoktur; cevazlarýn her türlüsü meþruiyete tabidir. Gayr-i meþru cevaz, meþruiyet ihlalinin en belalýsýdýr. (Canlý bomba gibi) ifrat sapmalarý da tefrit sapmalarý da gayr-i meþrudur. 12 Eylül’den önce siyasi iktidar meþruiyetini hukuken kaybetmemiþti; ama uygulanan ve yaþanan demokrasi türü, meþruiyet sýnýrlarýnýn içinde deðildi. Terörü ve benzeri musibetleri, meþruiyet þuuruna ve sorumluluðuna sahip demokrasi’ler önler. Aydýnlara duyurulur. Öncelikle onlara.

Baþarýnýn vazgeçilmez þartý: ISRAR
 

Baþarýnýn vazgeçilmez þartý: ISRAR



Her baþarý yolculuðunun, ayný anda korunmasý gereken iki temel boyutu vardýr: Ýstemek ve eylem. Ýstersiniz ve yaparsýnýz; arzularsýnýz ve yapmanýza izin verilir. Baþarmak istiyorsanýz, hem arzuda, hem de eylemde ýsrar etmeyi alýþkanlýk haline getirebilmelisiniz.


Gerçekten isteyen, istemekten býkmaz ve Peygamberimizin(asm) “Acele etmediði sürece her birinizin duasýna icabet olunur. Ancak þöyle diyerek acele edenler var: “Ben dua ettim, duam kabul olmadý”1, “Allah ýsrarla dua edenleri sever”2 þeklindeki uyarýlarýný dikkate alýr.


Bir gün istemekten býktýðýnýz þey, aslýnda istediðiniz þey deðildir. Gerçekten yaþamak isteyen, tüm ümitlerini kaybettiðinde bile istemeye devam eder. Gerçekten aç olan insan yiyecek aramaktan býkamaz.


Ýki türlü istersiniz: Birincisi inançla, heyecanla, içten ve zevkle; diðeri þüpheyle, güvensizlikle, býkkýnlýk, çöküntü veya ilgisizlik halinde. Ýkinci yolda ilerleyiþ yoktur; gerçekten istemediðinizi elde etmeye hazýr deðilsiniz. Sizin bile inanmadýðýnýza, kaderinizin Yaratýcýnýn inanmasýný nasýl beklersiniz? Almaya hazýr olmadýðýnýz, size verilmeye hazýr deðildir.


En coþku uyandýrýcý vermek, en muhtaç olana vermektir. Kimse en içten isteyenden daha muhtaç olamaz. En çok muhtaç olanýn isteði, ayda veya haftada bir aklýna gelmez. Onu her an ruhunun bir köþesinde yanan ateþ olarak canlý tutar. Öyle bir düzeye gelir ki, hayatý tamamen arzularýnýn penceresinden görür. Çok susamýþsanýz, bir avuç topraðý bile sýkýp suyunu içmek istersiniz.


Sevmekten ve sevgi duygusuyla kalbinizi sürekli aydýnlatmaktan usanmayýn, ona ne kadar kötülük yaparsanýz yapýn, hala size iyilik yapmak isteyen bir Kudretin sanatýsýnýz. Vermekten býkmayandan istemekten býkmak, insan vicdanýný sýzlatýr. Size her sabah Güneþi veren, bazý özel isteklerinizi henüz vermemiþse, üzerinize düþeni yeterince yapmamýþ olmalýsýnýz.


En büyüðü verecek kadar cömert olan, en küçüðü hala vermemiþse, vermek istemediðinden deðildir. En zor iþi baþarmýþsanýz, en kolay iþi baþaramayacaðýnýzý nasýl iddia edersiniz?


Ýstemekten býkýyorsanýz, istediðiniz deðerli deðildir veya deðerinin ne kadar büyük olduðunun farkýnda deðilsinizdir. Onu iyice araþtýrýn, ona yüksek deðerler baðlayýn; isteklerinizin yeniden canlandýðýný göreceksiniz.

Israrý baþarmak istiyorsak, þu anda yaptýðýmýz iþlere odaklanmalý, bilincimize içinde bulunduðu saniyeleri yaþatmalýyýz.


Çabalarýmýzýn sonucu bize çabalama heyecaný verir; ama þu anda yaptýklarýmýzdan kopup sonuçlara odaklandýðýmýzda ilerleyiþimiz durur. Zengin olma hayali zenginlik yolunda çalýþmayý unutturabilir. Dikkat nereye saplanmýþsa, eylem oraya yönelik olacaktýr. Merdivenin bir sonraki basamaðýna adým atabilmeniz için oraya bakmalýsýnýz, merdivenin zirvesine deðil. Týrmanýrken sadece zirveyi gören, ilk adýmda yuvarlanacaktýr.


Dünya, Cennet deðil. “Elma” dediðinizde pencerenizden kýrmýzý bir elma uzatýlmayacak. Eðer istiyorsanýz size verilecek; ama, onun yokluktan varlýða uzanan bir yolu ve yolculuðu var. Bu yýl size yedireceði meyvelerin çekirdeðini, Yaratýcý yýllar önce topraða ekmiþti.


Nice insan kendilerine sunulacak baþarýlar yola çýkarýldýktan ve tam kapýsýnýn eþiðine geldikten sonra, “artýk istemiyorum,” demiþ ve o baþarýlar, getirenlerin hüzünlü olarak geri dönmelerine þahitlik etmiþtir. Cumhurbaþkaný kapýnýza gelmiþ, dilenci sanýp geri göndermiþsiniz. Dünyada hikmet hâkimdir ve hikmet sabretmektir: Yalnýzca bir saniye daha fazla sabreden birinci olacaktýr. Sonuçlar heyecanýn dostu, ama sabrýn düþmanýdýr. Heyecana da, sabra da muhtaçsanýz, þimdi yaptýðýnýz her þeyi muhteþem geleceðinizle bir arada düþünmelisiniz.


Þu tuzaða hep düþüyoruz: Sevdiðimizi hayal etmenin zevkine dalarak, ona kavuþmanýn çileli çýrpýnýþýndan kaçýyoruz. Hayalde kavuþmanýn zevkini, kavuþma yolculuðunun çilesine tercih edenler, kavuþamazlar. Sonra da, günahsýz geceleri, ümitsizce aðlayan kýrýk kalplerle doldururlar.


Bir sýnavý, seçimi veya yarýþmayý kazanmak için çalýþmak heyecan verir. Ama kazanacaðýnýz þeyin büyüklüðünü hayal ettiðinizde aldýðýnýz zevk, ona ulaþma sabrýnýzý taþýracaktýr. Sabrýn zorlanmasý zaferin, taþmasý ise yenilginin habercisidir. Eðer Cenneti görseydiniz, dünyadan nefret eder, hemen þimdi ölüp oraya gitmek isterdiniz; oysa oraya gitmenin yolu, yaþamak ve orayý kazandýracak iþler yapmaktýr.


Bazýlarý bugün bir þiir yazdýklarýnda, bir ay sonra mesajlarýný dünyaya ulaþtýrabilmiþ bir þair olmayý hayal ediyorlar. Ama, bunun için yarýn ve ertesi gün de bir þiir yazmalarý gerektiðini unutuyorlar.


Ýplik kadar ince ve býçak kadar keskin bir dengeden söz ediyorum. Sonuçlarýnýz büyük olmayacaksa veya ne kadar büyük sonuçlar elde edeceðinizi hayal edemiyorsanýz, çalýþma heyecaný duymayacaksýnýz. Öte yandan, kazanacaklarýnýzýn büyüklüðü sizi þimdiki iþlerinizden ve arzularýnýzdan kopardýðýnda, çabalamayý terk edersiniz. Cennet sevdasý yüzünden, çalýþmayý terk edip daðlara kaçan, maðaralara gizlenen insanlar yaþadý. Sýnav heyecaný yüzünden çoðu öðrenci çalýþamaz hale geldi.


Sonuçlarýmýzý bilelim ve onlarý beynimizde çok iyi canlandýralým, bizi heyecanlandýrmalarýna, sabrýmýzý zorlamalarýna izin verelim; ama onlarýn gerçekleþmesini yaratýcýmýza býrakalým. Bize düþen buðdayý ekmek, çapalamak ve imkanýmýz varsa sulamaktýr. Baþaklarý biz yaratmayacaðýz. Her þeyi yaptýðýmýz halde, bir kuraklýk veya felaket, emeklerimizi heba edebilir. Çok iyi hazýrlandýðýmýz halde, sýnav günü geçirdiðimiz bir hastalýk yüzünden kaybedebiliriz.


Ýnsan acelecidir; þimdi bir milyar kazandýracak iþi, on yýl sonra 1 trilyon kazandýracak iþten daha deðerli görüyor. Diktiðiniz aðacýn bir yýl sonra meyve vermesini beklemeye hakkýnýz var; ama vermediðinde onu terk etmeye hakkýnýz yok. Daha geç gelen, daha deðerlidir. Daha zor olan daha sevgilidir. Büyük aþklardan bu dersi almadýnýz mý?


Hedefe ulaþtýran tek kural, ilerlemekte sürekliliktir. Kýsa dinlenme aralýklarý dýþýnda duraklamayýn; duraklamak durmanýn ilk biçimidir. Karýnca hýzýyla bile yürüseniz, dünyayý dolaþmanýz mümkündür.


Mikroskopla görebildiðimiz bakteriler o kadar hýzlý çoðalýrlar ki, Yaratýcýnýn koyduðu düzen sayesinde topraða dönüþmeselerdi, bir yýl içinde yer yüzündeki tüm karalarý 5 metre yüksekliðinde bakteri kaplayacaktý. Küçümsediðiniz küçüklerin aslýnda tüm büyüklerin ta kendileri olduðunu keþfedin.


Peygamberimizin(asm) “Allah katýnda amellerin en sevimlisi, az da olsa devamlý olandýr”3 sözü üzerinde düþünelim. Her gün bir saat çalýþan insan, dün ve yarýn 24 saat çalýþýp, bugünü boþ geçiren insandan çok daha kazançlýdýr. Baþarý, az da olsa devamlý yapýlan iþte gizlidir. Eðer ürettiðimiz bir sanat varsa, lütfen onunla ilgilenmediðimiz bir gün yaþamayalým.


Devamlýlýk, ihtiyaç duyulduðu kadar ve ihtiyaç duyulan aralýklarla yapmaktýr. Gücünüzü toplayýp merdivenin zirvesine birden sýçrayamazsýnýz. Devamlýlýk, biriktirip birden harcamak deðildir. Aðacýnýzýn ihtiyaç duyduðu “yýlda bir ton suyu” bir günde verip bir yýl boyu onu susuz býrakýrsanýz, kurutursunuz. Geleceðinizin akýþý, bugününüzün akýþý gibi istikrarlý ve adým adým olacak.


Eylemlerinizin eser üretmesini istiyorsanýz, az da olsa devamlý yapýn. Günde hiç olmazsa beþ defa, neleri elde etmek istediðinizi hatýrlayýn; onlar için her gün bir milim de olsa ilerleyin. Günde bir defa bile istemeyen insanlar, istediklerini sanýyorlar. Dua edip etmediklerini sorduðunuzda, geçen yýl kurduklarý hayallerini hatýrlýyorlar. Bir gün yapmazsanýz, bu bir hafta yapmamanýza, bu bir ay, bu bir yýl ve bu da bir ömür hatýrlayamamanýza neden olacaktýr. Hayat böyle deðil midir? Bir gün televizyon seyrettiniz ve bu bir ömür seyrettirdi size. Bir ömür sigara içenler, bunu bir gün sigara içmelerine borçludurlar.


Merhum Zübeyir Gündüzalp’in “Nefis Muhasebesi” isimli kitabýný bir yýl boyunca cebimde taþýdým ve yazdýklarýný ruhumun bir parçasý haline getirinceye kadar her gün okudum. Eyleme dönüþmeyen bilgi deðersizdir; sürekli hatýrladýðý bilgi insaný þah damarýndan yakalar ve gerekirse zor kullanarak eyleme, harekete, çalýþmaya sürükler.


Bir düþünce insaný coþku durumuna sokuyor. Fakat insan bu düþüncenin birkaç dakika sonra bilincinden çýkýp gitmesine izin veriyor. Üstelik yerine karamsarlýðý, çöküntüyü koyuyor. Sizi coþturan bir düþünceyi papaðan gibi içinizden tekrar etseniz ne olur?

Her baþarýmý, “odaðýmdan sapmamaya” borçluyum. Bir gün saparsam, ona geri dönmem günler alýyor. Geceleri uyumadan önce, yapmak istediklerim gözlerimin önünden geçer. Bazen öylesine heyecanlanýrým ki, çöken göz kapaklarým açýlýverir ve çalýþmaya geri dönerim. Size heyecan veren bir söz, bir dua, vücudunuzu emanet edeceðiniz gecenin baþýnda kalbinizden geçmezse, ruhunuzun elektriklenmesini beklemeyin.

Dinç Bilgin’e kulak verirken
 

Eski medya patronu Dinç Bilgin’in tarihî itiraflarýný bir köþeye kaydetmek; arada bir de olsa bu ibretâmiz açýklamalarý hatýrlamak gerekiyor.

Kanal 7’de Nazlý Ilýcak’a konuk olan Bilgin, medyanýn kamu ihalelerine haksýz bir þekilde girmesinden bankacýlýk yapmalarýna, medya savaþlarýnýn perde arkasýndaki yanlýþlarýndan hükümet yýkmak için bir araya gelmelerine kadar pek çok konuda samimi itiraflarda bulundu. En çarpýcý kýsým, medya-asker iliþkisinin deþifre edildiði 28 Þubat dönemine dairdi. Yakýn tarihimize ‘Andýç Vak’asý’ diye geçen olayda bazý gazetecilerin nasýl suçlandýðýný, 28 Þubat’ýn muktedir komutanlarýna nasýl boyun eðildiðini anlattý Bilgin. Komutanlardan gelen haberlere bugün bile medyanýn farklý gözle baktýðýný anlatan eski medya patronu “Gazeteyi kurarken cesur olan kadro daha sonra baþka alanda faaliyete baþlayýnca bütün ayarý kaçtý ve çok farklý haberler yapýlmaya baþlandý.” diyor.
“28 Þubat’ýn kalemleri zan altýnda”
Hafta boyunca Dinç Bilgin’in söyledikleri tartýþýldý. Herkes bir þeyler yazdý, söyledi. Yeni Þafak Gazetesi, cumartesi nüshasýnda Bilgin’in açýklamalarýný manþet yaptý. “28 Þubat’ýn kalemleri zan altýnda” baþlýðýyla sunulan haberin spotunda “Sabah Grubu’nun eski sahibi Dinç Bilgin’in 28 Þubat sürecindeki asker-medya iliþkilerini açýklamasý, ‘yalan haber ve yazýlarý’ ‘servise’ koyan dönemin yazar ve yöneticilerinin gazeteciliðinin sorgulanmasýna neden oldu” deniyor. Haklýlar. Bilgin’in açýklamalarý doðrultusunda “kendini sorgulamasý” gerekenler var. Bir dönem darbeci subaylardan emir alarak gazetecilik yapanlarýn bir baþka dönemde de benzer þeyleri yapmayacaðýný kim garanti edebilir?
Aslýnda Dinç Bey’in söyledikleri, 28 Þubat’ýn askerî üssü haline gelen Sabah’tan yükselen ilk ciddi ve samimi itiraf deðil. Daha önce de Sabah’ýn eski Genel Yayýn Yönetmeni Ergun Babahan, Nuriye Akman’a röportaj vermiþ, aydýn dürüstlüðü içinde itiraflarda bulunmuþtu. “Ölçü kaçtý 28 Þubat’ta. Öyle kaçtý ki, sonuçta biz kendi arkadaþlarýmýzý birinci sayfadan haber yaptýk.” diyen Babahan, “Þimdi ayný dönemlerden bir daha geçmeyiz; ama geçersek bu hatalarý yapmam diye düþünüyorum.” cümlesini de sözlerine eklemiþ; bir anlamda -kendi namýna da olsa- demokrat bir söz vermiþti.
Babahan’dan biraz daha geriye gidilince eski Sabah yazarý Can Ataklý’nýn tarihî itirafý da çýkar karþýmýza. “28 Þubat’ta birçok haberi paþalar yazdýrdý” diyecek kadar yürekli konuþmuþtu Ataklý. Üstelik somut olaylarý, o olaylarda aktif rol alan paþalarý ve onlarýn gazete yönetimine yaptýðý baskýlarý nakletmiþti. Herkes biliyor; 28 Þubat döneminde asker-medya yandaþlýðý ile yapýlan operasyonda sadece Sabah kullanýlmadý; pek çok gazete ya itaat altýna alýndý veya korku havasý verilerek sindirildi. Sonuçta herkes kaybetti; medya, siyaset, asker…
Dinç Bilgin’in itiraflarýnýn düðüm noktasý andýç hadisesi. Daha önceki itiraflarda da söz gelip hep andýca dayanmýþtý. Cengiz Çandar, M. Ali Birand, Mehmet Altan gibi gazetecilerin alenen maðdur edildiði hadiseyi unutmak mümkün deðil kuþkusuz. Çünkü düzmece belgeler ve yok edici baskýlar sonunda gazetecilerin medyatik infazýna karar verilmiþ ve bilmecburiye bu iþ gazete ve televizyon yayýn yöneticilerine düþmüþtü. Gerçekten de vahim bir olay. O günleri acý acý hatýrlayan Dinç Bey nedense Ali Kýrca’yý örnek veriyor. “Normaldir, o dönemin en etkili enkýrmeni oydu” denebilir; ancak o kadar basit de deðil. Çünkü Bilgin, komutanlardan gelen haberler karþýsýnda gazete ve televizyonun durumunu anlatýrken “Ali Kýrca böyle bir haber geldiðinde bir anda ciddileþir ve farklý bir ifade ile bu haberleri sunar.” diyor.
Hatalardan çýkarýlmasý gereken dersler
Gerçekten de öyle. Ali Kýrca’nýn “bastýðý düðme” sadece meslektaþlarýna yönelik deðildi. Mesela o günlerde Fethullah Gülen’i linç kampanyasýný da bazý askeri yetkililer tezgahlamýþtý. Cýmbýzlanmýþ cümleler, anlam bütünlüðü ve muhataplarýndan koparýlmýþ görüntüler psikolojik harp uzmanlarý tarafýndan hazýrlanmýþtý. Ve operasyon eski Sabah Gazetesi ile atv adlý kanal kullanýlarak yapýlmýþtý. Yani Fethullah Gülen de andýçlanmýþtý. Kaderin cilvesine bakýn ki mahkemenin gecikmiþ beraat kararý da geçen hafta açýklandý, atv ve Sabah’ýn eski patronunun itirafý da.
Þimdi Yeni Þafak “zan altýnda” kalanlardan bahsediyor. A güzel kardeþim, þu ana kadar yapýlan itiraflar daha buzdaðýnýn görünen kýsmý. Daha neler var anlatýlmasý gereken, daha neler... Çevik Bir’in baþkanlýk ettiði yayýn toplantýsýný mý anlatsýn birileri, orada eski tüfek devrimci bir gazelhanýn o dönemde takýndýðý demokrasi havariliðini bir kenara iterek “Paþam” diye baþlayýp “kurtarýcý”sýný ayakta alkýþlamasýný mý... Belki de geriye doðru yapýlan aþýrý sondajlarýn hiçbir faydasý yok. Olan oldu bir kere. Hatalardan ders çýkarýlsýn yeter. Benzer bir durumda medya dimdik durabilsin kafi. Hükümet kurmak da, hükümet yýkmak da bizim (medyanýn) görevi deðil. Askerin de, bürokrasinin de, iþ dünyasýnýn da böyle bir görevi yok. Halk, en büyük hakemdir demokrasilerde. Hem halka, hem demokrasiye güvenmek varken kendimizi madara etmenin, tarih huzurunda rezil rüsva olmanýn bir anlamý var mý? Dinç Bilgin’e kulak verirken biraz da bunlarý düþünmek gerekiyor galiba.


Ýrtica haberlerinde artýþýn bir sebebi olmalý http://www.zaman.com.tr/2006/05/08/irtica.jpg
Görünen o ki irtica kelimesi yeniden tedavüle girdi. Epey bir zamandýr gündemden düþen, yerini AB kriterlerine, insan haklarýna, ekonomik atýlýmlara, siyasî istikrara býrakan irtica kelimesi bir kere daha “hortlama” maharetini gösterdi. Hikaye uzun. Ne zaman sancýlý bir döneme girilse, irtica kelimesi rücu’ eder aramýza.
Merak bu ya; son aylardaki irtica temasýnýn gerçekten bir artýþ kaybedip etmediðini anlamak istedim. Bu konularda uzman bir þirkete baþvurdum. “Bana 2005’in ilk günlerinden nisanýn son gününe kadar yapýlan irtica haber ve yorumlarýný derleyebilir misiniz?” diye sordum. Maksadým belli. Belki de irtica haberlerindeki artýþ benim zihnî bir yanýlgýmdý. Bununla yüzleþmem gerekiyordu. Baþvuru yaptýðým þirket teklifime sýcak baktý ve hemen iþe koyuldu. Bu çalýþmanýn özünü küçük bir istatistik ile kamuoyunun takdirlerine býrakýyorum. Ve soruyorum: Nasýl oluyor da ocakta 187 irtica haberi yapýlmýþken bu rakam þubatta 237’ye, martta 321’e, nisanda 858’e çýkýyor? Bu âmûdî yükseliþi kim ayarlýyor? Gazete sütunlarýna yansýyan bu yükseliþ, sokaktaki insanýn tansiyonunu mu yansýtýyor; yoksa zoraki bir durumla mý karþý karþýyayýz? Sokaktaki vatandaþýn “irtica kaygýsý” dört ay içinde yaklaþýk dört misli artmýþsa, Türkiye’de yapýlan gazetecilik de, bu gazetecilik doðrultusunda hazýrlanan bu haberler de doðrudur. Ancak durum bu kadar vahim deðilse, dört ayda dört kat artan irtica haberlerini medya bir kere daha düþünmeli. Bu gündemi gazetelere sakýz yapan odaklar, bazý hezeyanlara cevap vermeyi de mecbur kýlýyor. Geçmiþte yapýlan irtica kampanyalarý Türkiye’ye büyük zarar verdi. Dinç Bilgin’in birkaç gün önce Nazlý Ilýcak’a söyledikleri bile yeterince ibret dersi veriyor. Gazeteci dediðin ayný hatayý elli kere yapmaz, geçmiþten ders çýkarýr. Ýrtica meselesine bir de bu açýdan bakmakta fayda var.

Görüþü Anayasa Ýle Baðdaþmýyor
 

Görüþü Anayasa ile baðdaþmýyor


http://www.istanbulfm.com.tr/img/image_data/haber/guncel/1146803204746.jpgYargýtay, emekli Tümgeneral Osman Özbek’in Baþbakanlýk Müsteþarý Ömer Dinçer’e 4 bin YTL tazminat ödemesi kararýný bozdu. Oybirliðiyle alýnan Yargýtay kararýnda, Özbek’in de eleþtirdiði Dinçer’in görüþlerinin Anayasa’daki ’deðiþtirilemez ve deðiþtirilmesi teklif dahi edilemez’ nitelikteki hükümleriyle baðdaþmadýðý vurgulandý.
Yargýtay, emekli Tümgeneral Osman Özbek’in, Baþbakanlýk Müsteþarý Ömer Dinçer’e, ’kiþilik haklarýna saldýrýda bulunduðu’ gerekçesiyle tazminat ödemesine iliþkin mahkeme kararýný bozarken çarpýcý gerekçelere yer verdi. Yargýtay kararýnda, "Davacý, Anayasa ile baðdaþmayan görüþler savunduðuna göre eleþtirilere de katlanmak durumundadýr" denildi. Yargýtay’ýn, Müsteþar Dinçer’e, "Devletin bir numaralý memuru Þeyhülislam gibi konuþuyor. Fetva veriyor" sözlerini suç olarak görmeyen kararýný deðerlendiren Emekli Tümgeneral Özbek, Hürriyet’e þunlarý söyledi: "Adalet yerini buldu. Bu sözleri söyleyen cumhuriyetimiz ve ülkemiz için bunlarý düþünen kim olursa olsun, böyle bir makamda oturamaz" diye konuþtu.
4 BÝN YTL TAZMÝNAT
Dinçer, 1995’te bir sempozyumda cumhuriyet rejimine iliþkin yaptýðý konuþmaya atfen, bir televizyon kanalýnda konuþan Özbek’e, 20 bin YTL’lik manevi tazminat davasý açtý. Ankara 13. Asliye Hukuk Mahkemesi Dinçer’in davasýný kýsmen kabul etti ve Özbek’i yasal faizi ile birlikte 4 bin YTL manevi tazminat ödemeye mahkum etti.
OYBÝRLÝÐÝYLE BOZULDU
Özbek’in temyiz baþvurusunu görüþen Yargýtay 4. Hukuk Dairesi, mahkeme kararýný oybirliði ile bozdu. 2 sayfalýk kararda, davalý Özbek’in delilleri arasýnda bulunan ’Bilgi ve Hikmet Dergisi’nin 1995’te basýlan 12. sayýsýnda Dinçer’in bir sempozyumda yaptýðý konuþmanýn yayýmlandýðý ve þu görüþleri savunduðu kaydedildi:
"Cumhuriyet ilkesinin zayýfladýðý ve iþlevini kaybettiðini görüyoruz. Halk için ve halk adýna yönetim diye tarif edilen cumhuriyet kavramýnýn artýk bizim için çok fazla bir mana ifade etmediðini söylememiz de mümkündür. Türkiye’de cumhuriyet ilkesinin yerini katýlýmcý bir yönetime devretmesi gerektiði ve nihayet laiklik ilkesinin yerinin Ýslam ile bütünleþmesinin gerekli olduðu kanaatini taþýyorum. Böylece TC’nin baþlangýçta ortaya koyduðu bütün temel ilkelerin laiklik, cumhuriyet ve milliyetçilik gibi birçok temel ilkenin yerine daha çok katýlýmcý daha adem-i merkezi, daha Müslüman bir yapýya devretmesi sorumluluðu ve artýk bunun zamanýnýn geldiði düþüncesini taþýyorum."
SÖZLER ELEÞTÝRÝ
Dinçer’in yaptýðý bu konuþmada ileri sürdüðü bu görüþlerinin, TC Anayasasý’nda yer alan ’deðiþtirilemez ve deðiþtirilmesi teklif dahi edilemez’ nitelikteki hükümleri ile baðdaþmadýðý vurgulandý. Kararda, "Davalýnýn söylediði sözler eleþtiri kapsamýnda, düþünce açýklamasý niteliðindedir" denildi.
Dinçer, ’karar düzeltme’ isteminde bulunabilecek. Bu 4. Hukuk Dairesi’nce görülecek.
’Þeyhülislam gibi fetva veriyor’ demiþti
ANKARA 13. Mahkemesi’nin kararýna göre, Dinçer’in, Özbek’e, manevi tazminat davasý açmasýna neden olan ve 22 Ocak 2004’te bir televizyon kanalýnýn ana haber bülteninde canlý yayýnda söylediði sözler þöyle: "...Bakýnýz Baþbakanlýk Müsteþarý devletin bir numaralý memuru, Þeyhülislam gibi konuþuyor. Benim bakýþýmla sizin bakýþýnýzla T.C. vatandaþlarý onu Þeyhülislam gibi görüyor. Fetva veriyor. Ýlk verdiði fetva þudur; ’TC yavaþ yavaþ Ýslamlaþacaktýr. Cumhuriyet devrini tamamlamýþtýr ve AKP iktidarý yeni baþlayan bu mücadelenin ilk mücadelesini vermektedir’ diyor. Bu müsteþar veya bu Þeyhülislam orada oturabilir mi? Baþbakan’ýn kendisine danýþman olarak seçtiði insan iki gündür gazetelerde diyor ki; ’Devlet önemli deðildir. Ümmet önemlidir. Ne demek yani. Türkiye Cumhuriyeti’ni yýkacak mýsýnýz.?"

Sovyetler Birliði’nin Çöküþü ve Yeni Rusya Çeçen Mücadeles


Sovyetlerin YýkýlýþýDoðu Avrupa’da 1989 ve Rusya'da 1991 yýlýnda komünizmin çöküþünün basit bir rejim deðiþikliðinin ötesinde kapsamlý ve çok önemli sonuçlarý olmuþtur. 1985 yýlýnda yönetime gelen Gorbaçov 70 yýl süren merkeziyetci idareye son vermek, Sovyetleri federasyon sistemine dönüþtürmek ve birtakým reformlar yapmak için Glasnost ve Perestroyka'yý gündeme getirmiþti. Bu içten içe baðýmsýzlýk ateþiyle yanýp tutuþan fakat sovyet yönetimine karþý gelemeyeceðini gördüðü için sesini çýkartmayan halklarýn öfke ve huzursuzluklarýnýn gün yüzüne çýkarttý. Gorbaçov'un amacý uzun vadede Sosyetler Birliði'nin daðýlmasýný önlemekti. Fakat sonuçhiç de öyle olmadý ve 1989'a gelindiðinde artýk Sovyetler Birliði, birliði oluþturan devletler üzerindeki hakimiyetini kaybediyordu, bazý devletler baðýmsýzlýklarýný ilan etmeye baþlamýþlardý. 6 yýl süren reformlarýn ardýndan 1991 yýlýnýn sonunda Sovyetler Birliði resmen daðýldý.
Baðýmsýz Çeçenistan
Bu durum Çeçenler'i cesaretlendirdi. Kasým 1990'da Çeçen-Inguþ Yüksek Meclisi Çeçenistan'ýn egemenliðini ilan etti. 21 Ekim 1991 yýlýnda Çeçenistan'da parlemento ve Cumhurbaþkanlýðý seçimleri yapýldý ve oylarýn %85'ini alan Cevher Dudayev Cumhurbaþkaný oldu. Bu durum yeni bir mücadelenin baþlamasý demekti.
Ruslar kendi topraklarý kabul ettikleri bu bölgede yeni bir devletin kurulmuþ olmasýný kabul etmemiþlerdi. Dolayýsýyla bu kararýn ardýndan bölgede olaðanüstü hal ilan edildi ve bölgeye asker gönderildi. Bir süre sonra bu askerleri geri çekmek zorunda kalsalar da Ruslar’ýn, bölge üzerindeki hakimiyetlerinden vazgeçmeye niyetleri yoktu.
1994 yaz aylarýnda Çeçenistan'da Rusya'nýn desteðini alan ya da bizzat onlarýn örgütlediði muhalifler, Dudayev yönetimine karþý silahlý mücadeleye giriþtiler. Muhaliflerin oluþturduðu geçici Yüksek Konsey, açýkça olmasa bile, Rusya tarafýndan Çeçenistan'ýn yasal hükümeti kabul edilmiþti.
Bu dönemde Dudayev Yönetimine karþý muhale-fetin giriþtiði saldýrýlarda Rus askerleri de bulunuyordu. Bu, Rusya'nýn Çeçenistan'a müdahale edeceðinin ilk önemli iþaretiydi. Çalýþmalar devam ederken Rus Hükümeti güya taraflar arasýnda ki mücadeleyi bitirmek için 26 Kasým 1994'de yaptýðý açýklamayla taraflarý 48 saat içinde silahlarýný býrakmaya çaðýrdý. Aksi takdirde Çeçenistan'da olaðanüstü hal ilan edilecek ve askerî operasyon baþlatacaktý. 11 Aralýk 1994 tarihinde de Rus askerleri Çeçenistan'a girdi.
Burada dikkati çeken önemli bir nokta; Rusya'nýn 1991-1994 arasýnda Çeçenistan'ý unutmuþ gözükmesiydi. Zira bu dönemde ne Çeçenlerin baðýmsýzlýðýnýkabul ettiler, ne de buna açýkça karþý çýktýlar. Baðýmsýzlýklarýna razý olamazdýlar; çünkü bu durum Rusya'nýn kendi topraðý olduðunu iddia ettiði diðer bölge halklarýnýn da ayný yöndeki isteklerini kamçýlayarak, açýlan kapýdan diðerleri de geçecekti. Karþý koyma durumunda da deðildiler. Zira iç dinamikler henüz saðlam zemine oturmamýþtý ve adeta geçmiþin artýklarýný temizlemekle meþguldüler. Ayrýca böyle zayýf bir dönemde giriþilecek askeri müdahele Batýnýn tepkisini çekeçek, Batý Dudayev'i bir baðýmsýzlýk savaþcýsý olarak kabul edecekti. Bu ve benzeri nedenlerle Ruslar daha uygun bir zaman kollamayý tercih ettiler.
Bunu için de öncelikle Çeçen halkýný birbirine düþürmeye çalýþtýlar ve nisbi de olsa bunda baþarýlý oldular.
Ikinci olarak; 1994 yýlý boyunca sürdürdüðü siyasi ve diplomatik giriþimlerde Rusya, Eski Sovyet coðrafyasýnýn tek yönlendirici gücü olduðunu Batýya ve Amerika'ya kabul ettirdi. Batýlý Devletler ve Amerika Rusya'daki reformlarýn baþarýlý olmasýný, serbest pazar ekonomisi ve demokrasinin oturmasýný çok önemsiyorlardý. (Çünkü bu þekilde Batý ve Amerika bu bölgeye daha rahat girebilecek ve bu pazardan istifade edebilecekti.) Dolayýsýyla reform yanlýsý olarak ortaya çýkan Yeltsin'i sarsacak, siyasi otoritesini zayýflatacak hiçbir oluþuma Batýnýn ve Amerika'nýn izin vermesi mümkün deðildi.
Rusya'nýn Çeçenistan'ý Iþgali (1994)
Böyle bir diplomatik baþarýyla kendini saðlama alan Rusya artýk unuttuklarýný hatýrlayabilirdi. Ve öylede oldu. Baðýmsýzlýk ilanýnýn üzerinden üç yýl geçtikten sonra Rusya Çeçenistan'ý bir bahaneyle iþgal etti. Moskova Çeçenistan'a birkaç saat içinde geri dönebileceði hayaliyle saldýrmýþtý. Ancak hiçte bekledikleri gibi olmadý ve yüz yýllardýr savaþ meydanlarýnda destan yazmaya alýþmýþ bu millet, onlara hiç de kolay yem olmayacaðýný gösterdi.
Çeçenler, Ruslar karþýsýnda yýlmadan direnirken Ruslar da savaþ meydanýnda gösteremedikleri varlýklarýný sivil halký yok ederek ortaya koymaya çalýþtýlar. Tarih, 20. Asýrda bir kez daha tekerrür ediyor ve bu mazlum halk yeniden Ruslarýn acýmasýz, zalimane tavýrlarýna maruz kalýyordu. Yine baþlarýna bomba yaðýyor, yine vatanlarýný terk etmek zorunda kalýyorlardý. Yardýmcýlarý ise herþeyin sahibi olan Allah'tý. Sonuçta bu bir avuç insan Rusya'yý,dünyanýn bu süper gücünü, tanklarý, toplarý, uçaklarý, füzeleri ve daha bir çok maddi güç göstergesi aletleriyle maðrur Rusya'yý dize getirmeyi baþardýlar.
Yaklaþýk iki yýl süren savaþýn ardýndan Moskova kendine göre hazýrlýksýz giriþtiði bu mücadeleyi birazda Rusya'daki baþkanlýk seçimleri nedeniyle bitirmek istedi. Çeçenler’le Mayýs 1996'da ateþkes antlaþmasý, Haziran 1996'da da barýþ antlaþmasý imzalandý. Fakat bu geçici idi. Rusya'nýn maksadý hem bu savaþtaki hatalarýný düzetmek, hem de bir sonraki mücadeleye daha iyi hazýrlanmaktý. Zaten yapýlan antlaþmada da Çeçenistan'ýn siyasi ve hukuki durumuna deðinilmemeþti.
Ve Bugün (1999)
Aðustos ayý baþlarýnda Kafkasya da yeni bir hareketlilik baþladý. Çeçenistan'da savaþýn ardýndan bir yýl baþkanlýk yapan, ardýndan istifa edip muhalefete geçen, ayný zamanda Çeçenistan Þurasý'nýn baþý Þamil Basayev, Daðýstan'ýn baðýmsýzlýðý için mücadele etmek üzere kendine baðlý bir gurup Çeçen ve Daðýstanlý mücahitle Daðýstan'ýn Rus yanlýsý yönetimine karþý harekete geçti. Daðýstan'daki Rus askeri birlikleri bu harekete karþý koydu. 1996 yýlýndan itibaren genel olarak sakin günler geçiren Kafkasya yeniden ýsýnmaya baþlamýþtý. Rusya Baþbakaný Stapaþin, endiþesi "Rusya Daðýstan'ý kaybedebilir" diyerek ortaya koyuyordu. Mücahitlerin oluþturduðu Çeçen-Daðýstan Islam Þurasý 10 Aðustos'ta Baðýmsýz Daðýstan Islam Devletini ilan etti. Ayný gün Yeltsin Daðýstan’a müdahale kararýný onaylýyor bu kararýn ardýndan Ruslar önce Daðýstan'a ardýndan da Çeçenistan'a saldýrýyorlardý. Eylül ayýndan itibaren savaþ tamamen Çeçenistan'a kaydý.
Ruslar bu kez savaþa daha iyi hazýrlandýklarý düþüncesindeydiler. Yeltsin'in ifadesiyle "1994-1996 döneminde yapýlan yanlýþlýklar bu kez tekrarlanmayacaktý" , 100 binin üzerinde bir orduyla Çeçenistan'a giren Rus askerlerî uçaklarýnýn havadan, füzelerin karadan saðladýðý desteðe raðmen savaþçý Çeçenler karþýsýnda çok önemli bir baþarý kazandýklarýný söylemek zordur. Daðlara ve ormanlýk alanlara sýðýnan Çeçen askerler, Ruslarla birebir mücadeleye hazýrlanmaktadýrlar. Bu ara giriþilen birebir mücadelerde de Çeçenler galip gelmektedir. Ruslar mücahitlere karþý önemli bir baþarý elde edemeyince savunmasýz halký kendilerine hedef seçtiler. Kadýn, çocuk, yaþlý demeden halkýn üzerine ölüm kusmaktadýrlar.
Iþlerine geldiðinde insan haklarýndan gem vuran Batý ve Amerika ise Rusya ile olan çýkar iliþkileri nedeniyle bu acýmasýz saldýrýlara karþý hiçbir önemli giriþimde bulunmamaktadýr. Islam dünyasýnýn kayýtsýzlýðý ise utanç verici boyutlardadýr. Zira Devlet Baþkaný Aslan Mashadov Islam Ülkeleri'nin bu vurdum duymazlýðý nedeniyle Padan yardým isteme durumunda kalmýþ ve bunu da utanarak ancak mecburen yaptýðýný ifade etmiþti. Çeçenler'le hem din hem de etnik baðý bulunan Türk Dünyasý'nýn ve özellikle de Türkiye'nin tavrý Çeçenleri daha fazla yaralamaktadýr. Türkiye, Çeçenleri Rusya'nýn isteðiyle terörist kabul etmiþ ve onlarla terörizme karþý ortak mücadele antlaþmasý imzalamýþtýr. Yönetimlerin bu kayýtsýzlýðý yanýnda müslüman halklar da Çeçenlere Vahhabiler, Üsame b. Ladin yardým ediyor, Çeçenler Rusya içinde en önemli mafya hareketlerini kontrol ediyor gibi çeþitli kampanyalara aldanýp 1994'te ki tavrýnýn aksine Çeçenistan'ý yalnýz býrakmýþtýr.


Çeçenistan Iþgalinin Sebepleri
Çeçenistan mücadelesi Ruslar için her bakýmdan önem arz eden bir mücadeledir. Çeçenistan iþgalinin Ruslar için ekonomik ve stratejik hedefleri mevcuttur:
a.)17 milyon kilometre karelik yüzölçümü ve 150 milyonluk nüfusuyla eski Sovyetlerin gerçek mirasçýsý olan Rusya, ayrý milletlerden oluþan 16 muhtar cumhuriyet ve 6 özerk bölgeyi içerisinde barýndýrmaktadýr. Bunlardan pek çoðu baðýmsýzlýk için sýraya girmiþler, adeta fýrsat kollamaktadýrlar. Çeçenistan bir anlamda bunlara öncülük etmektedir. Tataristan, Baþkürdistan, Komi Cumhuriyeti ve Tunan Bölgesi içindeki Ruslar fýrsat kollayanlardan birkaçýdýr. Petrol vb. zengin yeraltý kaynaklarýna sahip bu topraklarýn da baðýmsýzlýk mücadelesine giriþmesi Rusya'nýn tamamen parçalanmasýna neden olacaktýr. Bu açýdan çeçenistan Rusya için önemli bir kale, önemli bir mevzidir. Burada yenik düþmesi diðer 16 cumhuriyeti ve 6 özerk bölgeyi yitirmesi anlamýný taþýr. Rusya için ölüm kalým mücadelesine denk olan bu durum onlarýn tarihi, ayý fügürlerine, canavarca tavýr ortaya koymalarýna neden olmuþtur.
b.)Çeçenistan'ýn petrolün iþlenmesi ve ticaretindeki rolü bu iþgalin ikinci nedeniydi. Bu bölge geçmiþ dönemlerde Avrupa'nýn en önemli petrol üreticisi sayýlýyordu. Moskova'nýn bu hususla ilgili kýzdýðý bir baþka nokta; Çeçen petrolünün Rus istatistiklerine girmeden diðer bölgelere ulaþtýrýlmasýydý. Bu Moskova'nýn kendine baðlý otonom bölgeler üzerinde kurmaya çalýþtýðý ekonomik otoritenin sarsýlmasý anlamýný taþýyordu.
c.)Bir baþka ekonomik neden de Hazar petrollerinden Rusya'nýn pay alma isteðiydi. Avrupa Orta Doðuya olan enerji baðýmlýlýðýný azaltmak için hazar petrollerinin bir boru hattýyla Batýya ulaþtýrýlmasý arzusundaydý. Bu hattýn geçeçeði güzergahý belirleyecek temel ölçü istikrardý. Rusya bu petrolden pay alabilmek için hattýn Kafkasya'nýn Kuzeyinden geçerek Karadeniz kýyýsýndaki Novorossik limanýna ulaþmasýný istiyordu. Belirtilen bu bölgede Çeçenler yaþýyordu.
d.)Çeçnistan önemli Tren ve karayolu baðlantýlarý üzerinde idi. Kafkasya'nýn çeþitli bölgelerin, Trans-Kafkasya ve Güneydoðu Avrupa'ya baðlanan tek ulaþým hattý Çeçenistan üzerinden geçiyordu. Ayrýca yine bu hat bölgeyi Daðýstan, Azerbaycan ve Iran'a baðlýyordu. Rusya bu denli stratejik öneme sahip bölgenin kontrolünden çýkmasýna razýolamazdý. Çünkü bu Rusya'nýn hem bölge ülkeleri üzerindeki hakimiyetini azaltacak, hem de Avrupa'ya olan kapýsýný kapatýp onu kendi iç huzursuzluklarýyla ba baþa býrakacaktý.
Bunlarýn dýþýnda Rusya'nýn iki bahanesi vardýr:
1.Çeçnistan güya çeþitli mafya ve suç örgütlerinin merkezi durumundadýr. Çeçenler zaman zaman Moskova'nýn merkezinde dahi önemli saldýrýlar gerçekleþtirebil-mektedirler. Hatta Ruslar bunu bir propagandaya dönüþtürerek bununla dünyayý ve daha ötesi Çeçenlerle kan ve din baðý olanlarý (Türk ve Müslümanlarý) ne yazýk ki- oyalayabilmektedir.
2.Güya bu bölge fundamentalist akýmlarýn merkezi durumundadýr. Aleyhlerine gördükleri her hareketi bir þekilde mahkum etme becerisine sahip olanlarýn son iddialarýndan biri de budur. Kimine Þii, kimine Vahhabi, kimine de bir baþka þey...Yeter ki Müslümanlar arasýnda farklýlýklar meydana getirilebilsin ve birbirlerine destek çýkmalarý engellensin. Bu günlerde devam eden savaþta geçmiþe nazaran Müslümanlarýn duyarsýzlýklarýný Ruslar, bu propagandalarýna borçludurlar. Acý olan bu tür propagandalarýn Müslümanlar arasýnda makes bulmasýdýr.
Bütün bunlar Rusya'nýn bu bölgeden vazgeçmeyeceðini, bu gün sürdürdükleri acýmasýz savaþý kazanamayýp geri dönmek zorunda kalsalar bile:- inþaallah öyle de olacak- bölgeyi rahat býrakmayacaklarýný göstermektedir.
Allah Çeçen Mücahitlerinin yardýmcýsý olsun, onlara Ruslar karþýsýnda galip gelmeyi nasip eylesin diyoruz.

Cepheleþme sendromu
 

Önceki gün eski kitaplar arasýnda dolaþýrken Peyami Safa’nýn þu cümlesine rastladým: “Türkiye’de irticanýn ilmî tarifi yapýlmamýþtýr.”

1959’da yazýlan bu satýrlarý hafif bir tebessümle karþýlamak zorunda kaldým ve kendi kendime “Ýlahi Peyami! 45 yýl önce söylediðin bir cümleyi Türkiye Büyük Millet Meclisi Baþkaný söyledi diye kýyametler kopuyor.”
Pazar günkü Yeni Þafak, Demirel ile ilgili büyükçe bir kupür kullanmýþtý. 1987’de Cumhuriyet’e konuþan Süleyman Bey’in röportaj baþlýðý aynen þöyle: “Laikliði tarif etmek lazým”. Mülakat metnine dalýnca karþýnýza þu cümleler de çýkýyor: “Anayasa’nýn hiçbir yerinde tarif edilmiyor. Laiklik sadece Ceza Kanunu’nun 163. maddesinde bir cümle ile geçiliyor. Her askerî müdahale öncesinde ‘laiklik çiðneniyor’ ve irtica gerekçeleri vardýr.” Demirel’in bugün söylediði ile dün söylediði arasýnda ne kadar büyük fark var. Belki de bu yüzden yýllar geçiyor, bir arpa boyu mesafe alýnamýyor.
Pazartesi günleri neþredilen Zamanüstü Yazýlar’ý takip ediyorsunuzdur. Bundan kýrk yýl, altmýþ yýl, seksen yýl öncesinde kaleme alýnmýþ yazýlar yayýnlanýyor. Bu makaleleri okuyunca bazý konularda mesafe alýnamadýðýný görüyor, üzülüyorsunuz. O kadar çok þey deðiþti ki dünyada. Fikirler eskidi, ideolojiler çürüdü, onlarýn yerini yeni düþünceler aldý. Ne var ki bizde bazý problemler bir türlü çözülemiyor. Kördüðüm olmuþ mevzulara bakýldýðýnda ümitsizlik ve karamsarlýk çöküyor ruhlarýmýza. “Demek deðiþen bir þey yok” tespitinden “Demek hiç bir þey deðiþmeyecek” kehanetine ulaþmak da mümkün. Aslýnda kangren olmuþ konulara yeniden dönüldükçe bambaþka bir duyguya kapýlmak gerekiyor. Onca deðiþim ve oluþuma raðmen sembolik kavgalarýn ülkenin ufkunu karartmasý, aklý baþýnda insanlar için bir ibret vesikasýdýr; umutsuzluk vesilesi deðil.
Türk insanýnýn gayretini; himmetini, cesaretini takdir etmek; en azýndan hakkýný teslim etmek gerekiyor. Çünkü o, olumsuz þartlara raðmen, kendi iç dinamizmiyle ayakta kalmýþtýr hep. Statüko her þeyi çekilmez hale getirdiði halde ticarette, siyasette, sanatta, kültürde o hep kendine mahsus bir sezgi ile yeni mecralar açmýþtýr. Basiret ve firasetiyle hep itidal yolunu seçmiþ ve sosyal barýþý korumayý onca tahrike raðmen baþarmýþtýr insanýmýz. Halkýn defalarca geçtiði çetin sýnavdan aydýnlarýn geçememesi düþündürücü. Önyargý ve þartlanmýþlýk, Türk entelektüelinin iliklerine kadar iþlemiþ. Bazý kimseler, en olumlu icraatlarý bile mariz bir cepheleþme içgüdüsüyle göðüslemeyi düþünüyor. O yüzden mesafe alýnamýyor.
Dün bir gazetede ilginç bir haber vardý: “Kutlu Doðum’dan sonra Mutlu Doðum” baþlýðýyla verilen habere göre Kadýköy Belediyesi, 15-21 Mayýs tarihleri arasýný “Mutlu Doðum Haftasý” olarak kutlayacakmýþ. Gazetenin verdiði bilgilere göre Atatürk’ün 1881’de doðduðu bilinse bile, doðum günü bilinmiyormuþ. Bunun üzerine Kadýköy Belediye Baþkaný Selami Öztürk, 19 Mayýs’ý Atatürk’ün doðum günü ilan etmiþ ve “Kutlu Doðum Haftasý”ndan ilham almýþ.
Atatürk’ün doðum günü münasebetiyle etkinlik düzenlemeyi anlamak mümkün de, Atatürk’ü Hz. Muhammed’in karþýsýna alýrcasýna ya da nübüvvet gibi Ýlahi bir makamla eþdeðer görmeyi çaðrýþtýrýrcasýna kutlama yapmayý anlamak mümkün deðil. Eðer Sayýn Baþkan, Atatürk-Hz. Muhammed karþýlaþtýrmasý ya da benzeþtirmesi yapanlarýn kendilerini ve Atatürkçülüðü ne kadar zor durumda býraktýðýný bilseydi böyle bir hamle yapmanýn riskini de görmüþ olurdu. Halk irfanýnýn topuklarýna kadar eriþebilseler, Atatürk’ün tarihî yerini de, Hz. Muhammed’in saygýnlýðýný da halk vicdanýnda görecek ve yanlýþ anlamalara neden olacak bir iþe giriþmeyeceklerdi. Bir yandan halk kendini yeniliyor, deðiþiyor ve bütün bu deðiþim içinde kültürel kimliðini koruyor. Diðer yandan bazýlarý da kadim yanlýþlarý daha da kördüðüm haline getirecek semboller üzerinden buyurgan yollar açmaya gayret ediyor. Bu ülkenin aydýnlarý cepheleþme sendromundan kurtulamazsa bir gün görecekler ki halk kendilerini bir hayli geride býrakmýþ. Belki de bu þekilde çözülecek bazý temel sorunlar; yani pratik çözümler teorik kavgalarý bitirecek, yeni bir sentez çýkacak ortaya.

Küskünler toplumu
 

Ne çok küskün insan var bu toplumda, ne kadar sýk küsüyoruz birbirimize. Büyümemiþ çocuklarýz, sað elimizin iþaret ve orta parmaklarý dolanmýþ birbirine; ha bire bozuþuyoruz birileriyle.

Sadece duygusal dünyamýzý deðil, zihinsel dünyamýzý da ikiye ayýrýyoruz: “sevdiklerim” ve “sevmediklerim”. Futbol takýmý tutar gibi tutuyoruz sanat ve fikir dünyasýnýn simalarýný: doðuþtan fanatik olmaya ahdetmiþiz bir kere. En “entelektüel meseleler”de dahi, temel ölçütümüz duygularýmýz. Eserden ziyade kiþilere odaklanýrýz. Ya topyekûn sahiplenir, ya büsbütün reddederiz. Eleþtirilerimizde de, beðenilerimizde de alabildiðine fanatik, her daim partizanýz. Bu sebeptendir ki, bir yazarý þahsen sevmeyip gene de yazdýklarýný büyük bir keyifle okuyabileceðimiz ihtimaline tamamen kapalý algýlarýmýz. Yazýsýný beðenmek için illa da o insaný sevmek zorunda mýyýz?
Yahut tam tersine. Belki de kiþiliði böyle iyi, þöyle güzel de bir edebiyatçýnýn, lakin yazdýklarý hitap etmeyecek bize. Olamaz mý? Ya da hakikat belki de daha karmaþýk. Belki de ayný yazarýn bir kitabýný çok çok beðenip de bir sonrakinden tad almamak mümkün, derken bir baþka yapýtýný tekrar beðenmek... Yazar ile yazýyý, sanat ile sanatçýyý birbirinden ayýrt edebilmeli. Keza bir sanatçýnýn farklý farklý ürünlerini de deðiþken ölçütlerle deðerlendirebilmeli. % 100 beðeni ile % 100 reddiye arasýnda gidip gelmek zorunda deðiliz. Þahýs ile eseri birbirinden ayýramadýðýmýz için eleþtiriyi þahsa yöneltilmiþ bir hakaret gibi algýlamaktayýz. Bu edebiyatta da böyle, siyasette de böyle, akademide de böyle...
Boston’daki ilk günlerim. Üniversitede ilk bölüm toplantýma katýlýyorum. Ellerimizde kova boyutunda kahve fincanlarý, önümüzde yýðýlý programlar; öðretim üyeleri bir sonraki dönem verilecek dersleri tartýþýyorlar. Çok geçmeden çetin tartýþmalar alevleniyor, alabildiðine keskin fikir ayrýlýklarý. Derken iki öðretim üyesi bariz biçimde ters düþüyor birbirine. Birinin vermek istediði dersi beriki tamamen gereksiz görüyor. Eleþtiren akademisyen, söz konusu dersin niye açýlmamasý gerektiðini anlatabilmek için alýyor sazý eline, son beþ yýlda verilen benzer dersleri irdeleyip, meslektaþýna baþka bir ders açmasýný öneriyor en nihayetinde. Öteki sinirleniyor. Açacaðý dersin gerek öðrenciler gerekse kurum için önemini ispatlamaya giriþiyor.
Tansiyon yükseledursun ben kenarda merakla bekliyorum. “Herhalde çýkýþta kapýda birbirlerinin boðazýna sarýlýr yumruklaþýr bunlar, ardýndan aylarca birbirleriyle konuþmaz, diðer öðretim üyelerini, hatta öðrencileri ve asistanlarý da kendi kamplarýna çekmeye çalýþýrlar. Vah yazýk, amip gibi bölünür þimdi bu bölüm. Daha bir beþ sene toparlanamaz artýk...” Bunlarý geçiriyorum aklýmdan; çünkü böyle yürür iþler Türkiye’deki akademik toplantýlarda. Ne var ki, toplantý tamamlandýðýnda, daha az evvel kýran kýrana tartýþan iki akademisyenin þakalaþarak birbirlerinin kollarýna girdiklerini görüyorum þaþkýnlýkla. Hep beraber öðle yemeðine çýkýyoruz. Hayret, kimse kimseye küsmemiþ. Fikirlerini beðenmemek ile þahsa saldýrý bir tutulmamýþ. Bu Hýdrellez’de Hýzýr’dan dileðim: Kiþi ile eseri birbirinden ayýrabilen, eleþtiriyi böylesine þahsileþtirmeyen ve “yazar odaklý” deðil “yazý odaklý” olabilen bir edebiyat ortamýna kavuþmak...

Çeliþki ‘demokrat zihniyet’in karakteri midir?
 

Çok iddialý bir havada ve insanlýðýn kadim problemlerine ebedî çözümler bulmuþ ve tarihi noktalamýþ üslubuyla savunulan “demokrat zihniyet”in ne saðlam felsefî temellerinin ne de pratik iþlerliði olan önermelerinin bulunduðu, üzerinde biraz düþününce kolayca anlaþýlýyor.

Bir süredir tarafý olduðum “liberallik ve demokratlýk” polemiðinin eski yazýlarýný topluca okuyanlar bunu hemen fark edecektir. “Demokrat zihniyet” denilen þeyin bir fikir omurgasý olmadýðý için, tahrip edici eleþtiriler ya görmezden gelinerek geçiþtirilmekte ve yeni tezler ileri sürülmekte veya çok sýkýþýnca dolaylý itiraflar yapýlmaktadýr. Bir ideoloji olmadýðýný gösterdiðim “demokrat zihniyet”in, þimdi, bir felsefî pozisyon teþkil ettiði ve bir ahlâk ve toplum teorisine sahip olduðu iddia edilmektedir. Baþkalarýna cömertçe yöneltilen “relativizm” suçlamasý ise iflas etmiþtir. “Demokrat zihniyet”in mutlak relativizme dayandýðýna iþaret etmem üzerine, bu gerçek, mecburen, demokratik zihniyetin relativizminin epistemolojik deðil “ontolojik relativizm” olduðunu söylemek suretiyle kabul ve itiraf edilmiþtir.
Siyaset felsefesinde, bir pozisyon, bazý temel beþeri problemler ve durumlar hakkýnda söylenecek, iyi temellendirilmiþ, öncülleri belli, açýlýmlarý tahmin edilebilir veya mantýk yürütmeyle çýkarýlabilir, hayatýn testine tabi tutulmuþ, tatmin edici derecede iç tutarlýlýða sahip fikirler demetidir. Kimseyi üzmek istemem; ama ben, bu “demokrat zihniyet”te böyle bir öz görmedim, göremiyorum. Gördüðüm, bir felsefî pozisyon deðil, yalnýzca, çeþitli felsefî pozisyonlardan bir ölçüde etkilenmiþ, zayýf spekülasyonlardýr. Etkilenilen kaynaklar arasýnda kolektivizm, post-modernizm, kurucu rasyonalizm, nihilizme varan mutlak relativizm ve kimilerini dehþete düþürebilecek de olsa, geniþ anlamda liberal düþünce geleneði bulunmaktadýr. Söylemin üslubunun maðrur ve insanlýðýn felsefî birikimine kafa tutar olmasý, onu zayýflýktan kurtaramamaktadýr.
Demokrat zihniyetin çeliþkileri...
Þimdi, bu zihniyete itibar edersek, her þey özneldir, biz neyin doðru veya yanlýþ olduðunu bilemeyiz. Bütün insanlar ve bütün zamanlar için doðrular yoktur. Doðrular hem zamana ve mekana, hem toplumsal ortama, hem de kafamýzdaki kategorilere baðlýdýr. Bazý þeylerin varlýðýnýn kafamýzdaki düþünce kategorilerine baðlý olduðu doðrudur. Mesela, bana göre artý-deðer diye bir þeyin olmamasýna karþýlýk Marksistler için artý-deðer temel beþeri gerçekliklerden biridir. Hayek, The Sensory Order’da ve baþka yerlerde bunun uzun açýklamalarýný yapar. Bu yüzden, makul bir relativizm savunulabilir bir pozisyondur. Ancak, yukarýda özetlediðim görüþ mutlak relativizmdir. Neyin doðru neyin yanlýþ olduðunu bilemezsek, her þey göreli ise, “demokrat zihniyet”in tek tutamaðý olan konuþma, birbirini anlamaya çalýþma ve müzakereye de ihtiyaç yoktur. Bunlarla uðraþmak, boþuna zaman öldürmek olacaktýr. Zira, göreliliðin ortadan kalkma ihtimali yoktur.
Bereket versin, insanlar, hiçbir alanda hiçbir zaman doðruyu bulamama ve dolayýsýyla deðer yaratamama durumunda deðildir. Hayat ve içinde yaþadýðýmýz toplumlar bunun böyle olmadýðýný göstermektedir. Ýnsanlar, insan doðasýndan, insani hayattan, tecrübeden ve akýl ve mantýktan yararlanarak doðrulara ulaþabilirler ve bu doðrular bütün zamanlar ve mekanlar ve insanlarýn tamamý veya büyük ekseriyeti için doðru olabilir. Baþka türlü olsaydý hayat ya gayri mümkün olurdu veya bugünkü gibi olmazdý.
Örnek verelim: “Herkes kendi vücudunun sahibidir” þeklinde bir önerme geliþtirsek ve bunun her zaman ve her insan için doðru olduðunu söylesek, bu hata mý olur? Herkes kendi vücudunun sahibi deðil midir? Yahut, gelecekte bir zamanda, insanlarýn, bir þahsýn vücudunun o þahsýn kendisinin deðil baþkasý olduðunu kabul etmeleri mümkün müdür? Büyük liberal filozof Lord Acton, “Ýktidar yozlaþmaya meyillidir, mutlak iktidar mutlaka yozlaþýr.” demiþtir. Bunu genel bir düstur olarak kabul etsek yanlýþ mý yapmýþ oluruz? Ýktidarýn mutlaka sýnýrlanmasý gerektiði her zaman ve dönem için doðru deðil midir? Görüldüðü gibi, bazý ilkelerin-deðerlerin doðru olduðuna inanmak, kendi baþýna yanlýþ ve zararlý olmak mecburiyetinde deðildir.
“Demokrat zihniyet”, her þeyin öznel olduðunu söylerken, farkýnda olmadan, kendi altýný oymaktadýr. Bu, kimi post-modernistlerin ve daha eskilerde Alman Tarihçi Okulu’nun da düþtüðü bir hatadýr. Her þey öznelse, o zaman, “demokrat zihniyet”in, “her þeyin öznel olduðu, hiçbir þeyin doðru veya yanlýþ olduðunun söylenemeyeceði” önermesi de öznel olmak zorundadýr. Bu durumda öznel olup olmamak bir fikir tartýþmasýnda fazla bir þey ifade etmez. Yani, “demokrat zihniyet”in temel argümaný çöker.
“Demokrat zihniyet”in sayfalar dolusu spekülasyonunun biraz olsun somut, ele avuca gelir tek unsuru katýlýma yapýlan vurgudur. Ýnsanlar bilhassa kendilerini ilgilendiren kararlarýn alýmýna katýlma hakkýna sahip olmalýdýr. Eyvallah. Buna hangi aklý baþýnda insanýn itirazý olabilir? Ancak, katýlýmý yeni bir icatmýþ veya özgül bir felsefî pozisyona denk düþüyormuþ gibi sununca iþ deðiþir. Siyaset felsefesinde birçok akým, görüþ, filozof, yönetimin rýzaya dayanmasý, etkinlik vs. gibi gerekçelerle katýlýmý savunmuþtur. Katýlým, demokrasi teorisinin de esas parçalarýndandýr. Katýlýmý reddeden bir demokratik sistem taraftarý görülmemiþtir. Yani, katýlým ne tek bir felsefî pozisyona mahsus bir olgudur, ne de tarihte hiç gerçekleþmemiþ, sadece gelecekte aramamýz gereken bir þeydir.
“Demokrat zihniyet”in þark kurnazlýðý, “demokrat zihniyet” denen þeyi savunmayan pek çok kiþi ve akýmýn da benimsediði demokrat ve demokratlýk kavramlarýný adeta mülkiyeti altýna almak istemesidir. Ancak, demokrasi, 2500 yýldýr bildiðimiz, çeþitli yönleriyle tartýþtýðýmýz, uyguladýðýmýz, övdüðümüz, eleþtirdiðimiz bir yönetim biçimidir, bir kimsenin veya tek baþýna bir akýmýn malý deðildir. Çaðdaþ demokrasiler liberal demokrasiler olmasýna raðmen liberaller dahi demokrasinin her þeyinin liberalizmin icadý veya ürünü olduðunu ileri sürmemektedir.
Ayrýca, bir yöntemi bir öz zannetme hatasý kaya gibi yerinde durmaktadýr. Katýlým bir yöntemdir; tek baþýna bize muhtevanýn ne olmasý gerektiði veya ne olacaðý hakkýnda bir þey söylemez. “Demokrat zihniyet”in katýlýmý -yani bir yöntemi, katýlmamanýn tersini- önemsediðini anladýk ve de takdir ettik, ancak bu zihniyetin temel beþerî problemler konusunda nerede durduðunu öðrenme þerefine henüz nail olamadýk.
Tartýþmaya veda etmeli miyiz?
“Demokrat zihniyet”lilere þunu da söylemem lâzým: Sizin, katýlým vurgusu yaparak tartýþmayý bitirdiðiniz yer, bir klasik liberalin tam da tartýþmanýn baþladýðýný düþüneceði yerdir. Bu katýlým meselesi, hele de sizin kastettiðiniz anlamda, problemlerle doludur. Katýlýmýn öznesi kimdir; bireyler mi, gruplar mý? Gruplarsa, onlar bireyi temsil hakkýný nasýl almakta ve ne tür bir temsil yetkisine sahip olmaktadýr? Grup katýlýmýna dayanan bir sisteme ne kadar demokrasi denebilir? Bireylerse, siyaset ve iktisat teorisinin meþhur Arrow teoreminin iþaret ettiði sorun nasýl halledilecektir? Arrow, bireysel tercihlerden anlamlý sosyal tercihler çýkmayabileceðini matematiksel olarak ispatlamýþtýr. Katýldýk ve bireysel tercihler yaptýk ama anlamlý, dolayýsýyla operasyonel tercihler çýkmadý, ne olacak? Bu durumda, kararlar, mecburen, çoðunluk kararý olmayacak mý? Çoðunluðun yanlýþ ve azýnlýða-azýnlýklara zarar verici kararlarýný ve bunlara dayanan pratikleri nasýl, hangi deðerlere, ilkelere ve kurumlara dayanarak önleyeceðiz? Hangi kararlar katýlýmla alýnacak? Bireyin hayatýný ilgilendiren her þey katýlýma konu yapýlacak mý? Yapýlýrsa bireyin özel alaný baþkalarýnca iþgal edilmiþ olmayacak mý?
“Demokrat zihniyet”i açýklama çabalarý yoðunlaþtýkça çeliþkiler ve çýkmazlar gözden kaçýrýlamaz hâle gelmektedir. “Demokrat zihniyet”in sözüm ona ahlâk ve toplum tasavvurlarý da, bazý kýsmî doðrular taþýmakla birlikte, aðýrlýklý olarak, çeliþkiler, yanýlgýlar ve çýkmazlarla doludur. Bunlarý da ayrýntýlý bir tahlille sergilemek mümkündür. Mahçupyan’ýn temelsiz eleþtirilerinin klasik liberal düþünceyi savunan biri olarak beni cevap vermeye sevk etmesinde tuhaf bir taraf göremiyorum. Asýl tuhaflýk kendisinin, mücadele edilmesi gereken ve her gün canýmýzý acýtan baskýcý fikirlerle ve bunlarýn yansýmalarýyla uðraþmak yerine liberalizmi hedef haline getirmesidir. Benim yaptýðým, bir çeþit, fikir alanýnda nefsi müdafaadýr. Tartýþmada sinirlenmiþ filan da deðilim, sadece, ciddiye aldýðým muhatabýmýn usulüne uygun bir tartýþmaya yanaþmamasýndan üzüntü duymaktayým Liberal düþüncenin büyük bir çeþitlilik barýndýrdýðý açýktýr. Ben klasik liberal geleneðe yakýn duran, metodolojik bireycilik, Ýskoç Aydýnlanmasý ve Avusturya Ýktisat Okulu’ndan etkilenmiþ bir liberalim. Baþkalarý baþka kaynaklardan etkilenmiþ olabilir ve buna baðlý olarak ayný konularda farklý fikirler savunabilir. Mesela, Amerikan liberalleri bu konularda çok daha farklý görüþlere sahiptir. Nitekim Mahçupyan’ýn Þükrü Hanioðlu’nun bir yazýsýna atýfla yaptýðý sekülerizm eleþtirileri daha ziyade Amerikan liberallerini ilgilendirmektedir. Okuyucularýn bu tartýþmadan fayda saðladýðý kanaatindeyim. Ben de bu vesileyle bazý fikirlerimi gözden geçirdim. Bu konularý gazete köþelerinde çözmek mümkün deðil. Bu yüzden, belki de, tartýþmayý akademik platformlara kaydýrmalý ve yüz yüze tartýþmalýyýz. Usulüne uygun olduðu sürece tartýþmadan dönenin kaþýðý kýrýlsýn...

Dürüstlük Meziyet Oldu
 

Ýnsanlýk tarihinde doðruluk düz bir çizgi gibi seyretmemiþ, sinüzoidal bir eðri çizmiþtir. Doðruluðun yükseldiði dönemlerin arkasýndan eðrinin yükseldiði dönemler gelmiþtir. Günümüzde modernizmin ahlâkýn güncelliðini kaldýrmasý sonucu yalan prim yapan bir konuma oturdu. Üçkaðýtçýlýða açýkgözlülük denildiði, rüþvet yemeyen memura enayi gözüyle bakýldýðý toplumsal kabul toplum bilimcilerini düþündürmelidir.



Eski Yunan medeniyetinde Ispartalýlar “Yakalanmadýkça hýrsýzlýk yapabilirsin” kuralýný benimsemiþlerdi. Günümüzde böyle düþünen insanlarýn gittikçe çoðalmasý toplumsal onay görmesi ilginçtir. “Sözünde durmak, yalan söylememek, baþkasýnýn hakkýna saygý göstermek” gibi semavî deðerler bütün kutsal kitaplarýn öngörüleridir. Fareli Köyün Kavalcýsý, Kýrmýzý Þapkalý Kýz, Pamuk Prenses gibi çocuk hikayeleri bu deðerleri topluma benimsetme çabasýndadýr. Batý dünyasý bu deðerlere doðu dünyasýndan daha çok sahip çýkmaktadýr. Ýþ hayatýnda, ticarî ahlâkta, aile içi yaþantýda kabul ve onay görmektedir. Ancak bu deðerlerden uzaklaþma bizim toplumumuzda olduðu gibi batý toplumunda da göze çarpar nitelik kazandý. Ahlâkî yozlaþmanýn durdurulmamasý gelecek nesilleri tehdit etmektedir.



NORVEÇ ÖRNEÐÝ


Norveç, nüfusu 4.5 milyon olan refah düzeyi çok yüksek bir ülke. Ýki kiþiye bir otomobil düþüyor. 1996 yýlýnda bütçesi %7 fazlalýk vermiþ. Yýlda kitap satýþý 4.5 milyon adet. Günlük toplam gazete tirajý 3 milyon gibi yüksek bir rakam. Yani Türkiye’ye eþit. Fakat insanlar mutlu deðil. Her 100 aileden 50’si boþanma yaþamýþ. Doðan çocuklarýn %52’si evlilik dýþý. Adi suçlar artmýþ; cinayetler, uyuþturucu kullanýmý gittikçe artýyor. Ýnsanlar zengin ama mutlu deðil. Çare olarak Norveç Meclisi “Manevî Deðerler Komitesi” kuruyor. Papaz kökenli bir baþkan seçiyor.


Bu veriler sadece Norveç’te deðil bütün Batýda dikkati çekiyor. Batý medeniyetleri bu noktaya nasýl geldi? Batýlý insan maddî alanda büyük baþarýlar kazandý. Madde ve teknoloji imparatorluðu kuruldu. Madde ve teknoloji bir amaç gibi sunuldu. Ýnsanlar hayatlarýnda hedef ve menfaat olarak maddî zenginlikleri amaçladýlar.



DESCARTES’IN ROLÜ


Batýnýn bu noktaya gelmesinde Descartes’ýn düþünceyi dogmalaþtýrmasý ve Pozitivizm’i ideoloji yapmasýnýn önemli rolü vardýr. Bu filozof, düþünce ile duygunun arasýný açtý ve duygusal yaþantýyý akýl dýþý ilân ederek reddedilmesini istedi. Düþüncenin ürünü olan maddî baþarý ve teknoloji kutsallaþtý.


Akýl insanoðluna has çok kýymetli bir âlettir. Ýnsanýn daha az insan, daha çok insan olmasý daha az akýllý, daha çok akýllý olmasý ile paralel deðildir. Madde ve teknolojinin bizatihi özelliði tarafsýzlýðýdýr. Ýnsaný yüceltmeye veya canavarlaþtýrmaya hizmet edebilir. Yumurtasýný piþirmek için kasabayý yakan Neron, kendi ýrkýný yüceltmek için diðer ýrklarý yutan Hitler, Batý medeniyetinin acý meyveleri deðil midir? “Kuvvet istilânýn haklý sebebidir” sözü Hitler’in inandýðý bir yalandý.



DUYGUSAL ZEKA KAVRAMI


Son yýllarda EQ (Emotional Quation)’nun insan baþarýsýnda IQ (Intelligence Quation) kadar önemli olduðu üzerinde durulmaktadýr. Daha doðrusu EQ kavramý yeni keþfedildi. Kiþinin mantýkî zeka katsayýsýnýn yüksek olmasý, baþarýsýnda yeterli olmadýðý, o kiþinin duygusal zeka katsayýsýnýn da yüksek olmasýnýn gerekli olduðu üzerinde durulmaktadýr. Böylece o kiþi, kiþiler arasý iliþkilerde insanlarý daha çok etkileyebilmekte, ikna gücü artmaktadýr.


Kýsaca, Batý medeniyeti deneme-yanýlma metodu ile Amerika’yý yeniden keþfetti. Akýl gücü ve gönül gücünün beraberliðinde yürümeye yöneldi. “Doðruya sadece akýlla gidilir” sözü koca bir yalan olarak önümüzde sýrýtmaya baþladý.



BENCÝLLÝK YALAN ÝLÝÞKÝSÝ


Yalanýn psikoloji kitaplarýnda bir tarifi vardýr. “Bencil bir takým sonuçlar elde etmek için bilerek ve isteyerek karþýsýndakini aldatmak”. Günümüz medeniyetinde bencillikle bireysellik karýþtýrýldý. Ýnsanlar özgür ve baðýmsýz olmak isterken sadece kendisi için çalýþan bireyler ortaya çýktý. Kendi çýkarýný büyük topluluðun çýkarýndan önde tutan insan kendini dürüst olmak mecburiyetinde hissetmemeye baþladý. Çünkü dürüst olmak ona bir þey kazandýrmýyor, iþini zorlaþtýrýyordu.



DÜRÜSTLÜK YARATILIÞTAN DEÐÝLDÝR


Ýnsanoðlu doðduðunda sonsuz iyi, sonsuz kötü olmaya açýk olarak doðar. Ergenlik dönemi kadar ailesinin ve toplumun daha sonrada kendi tercihlerine göre doðrular ve eðriler arasýnda yolunu çizer. Dürüst bireyler için dürüstlüðün öðretilmesi gerekmektedir. Yaratýlýþtan melek gibi masum insan hayat karþýsýnda kendi haline býrakýlýrsa, bilinç altýndaki saldýrganlýk, bencillik, cinsellik gibi dürtülerin etkisi ile canavarlaþýr. Bu nedenle anne ve babaya büyük sorumluluklar düþmektedir.



DÜRÜSTLÜÐÜN ÇEÞÝTLERÝ


Maddede dürüstlük: Baþkasýnýn hakkýna saygý duymak. Duyguda Dürüstlük: Açýk, samimi ve doðru olmak. Sözelde dürüstlük: Doðruyu söylemeyi baþarmak. Davranýþda dürüstlük: Baþkalarýný aldatmamak.



ÇOCUK NEDEN YALAN SÖYLER


7 yaþýna kadar çocukta gerçeklik duygusu geliþmemiþtir. Anne çocuða “Bu senin deðil, alma” dediðinde çocuk anlamaz, boþ boþ bakar. Çünkü mülkiyet duygusu geliþmemiþtir. Her þeyin kendisine ait olacaðýný düþünür, doðuþtan ben merkezcidir. Hatta hýrsýzlýk her çocuðun geçtiði bir süreçtir. Kalem, silgi, para gibi herþeyi daha çok sahip olma duygusu ile toplar.


Anne ve babanýn rolü burada önemlidir. Yalanýn, hýrsýzlýðýn yanlýþ olduðu çocuða öðretilmelidir. Vazoyu kýran çocuk elinde vazo parçalarý varken ben kýrmadým diyebilir. Annenin aþýrý tepkisi veya ilgisizliði çocuðun bu konudaki deðerlerini oluþturacaktýr.


Çocuk taktir edilmek, ilgi ve þefkat beklentisi için yalan söyleyebilir. Cezadan kurtulmak veya suçu saklamak için, eleþtiriden kaçmak için, olduðu gibi deðil büyüklerin istediði gibi görünmek için yalan söyleyebilir. Bazý çocuklarda çocuksu düþmanlýk, kýskançlýk duygusu da yalan söyletebilir. Çocuðun yanlýþ ana-baba tutumlarýna karþý tek silahý genelde yalan söyleme olmakta; yalan davranýþ kalýbý huy haline gelmektedir.


Bir gün büyük suç iþleyen gencin idamýna karar verilir. Ýdam sehpasýnda gence son isteði sorulur. O da annesinin dilini öpmek istediðini söyler. Anne çaðýrýlýr. Genç annesinin dilini öperken ýsýrýr. Sonra þöyle der: “Bana küçükken yalan söylemeyi öðrettin, ben de böyle oldum”.


Çocuðuna iþine yarayacaðý zaman yalan söyleyebileceði düþüncesini öðreten ve gösteren anne-baba çocuðun geleceðini þekillendirmiþ olmaktadýr. Yalaný teþvik eden aile durumuna düþmemek amaç olmalýdýr.



ÇOCUK TAKLÝT-TEKRAR YÖNTEMÝ ÝLE ÖÐRENÝR:


Sinemaya giden ana-baba diþ hekimine gidiyorum derse, kapý çaldýðýnda evvela çocuðuna yok dedirtirse o çocuk doðru bir genç olamaz.


Ahmet Bey 6 ve 7 yaþlarýnda iki oðlu ile bir giþeden geçiyorlar. 6 yaþýndaki çocuklar ücretsiz. Baba giþe memuruna çocuðunun birinin yedi yaþýnda olduðunu söyleyip ödemesini yapýyor. Giþe memuru “Siz söylemeseydiniz ben yaþlarýný bilemezdim” diyor. Baba “Ama onlar zaten biliyorlar” cevabýný veriyor.


Yukarýdaki örnek doðruluðun vaaz veya konferans þeklinde anlatýlmasý deðil, yaþayarak, örnek olma dili ile anlatýlmasý gerektiði mesajýný vermektedir.


Ayþe evde oynarken tabaðý kýrdý. Annesine karþý savunma olarak ben kýrmadým diyordu. Ama kýrdýðý her halinden belliydi. Anne “Bak kýzým bu tabaðý sen kýrmýþsýn, belli oluyor, ama þunu bil; doðru olmak, gerçekleri söylemek tabaktan daha önemlidir” der. Böylece çocuða doðruluðun erdemi örnek dili ile anlatýlmýþ olur.


“Doðrulardan aç, eðrilerden tok görmedim” gibi deðerli sözler, yalancýya insanlarýn güvenmemesi gibi kötü sonuçlar çocuðun bilinç altýna iþlenmelidir.

Görüldüðü gibi doðruluk, dürüstlük herkeste olmasý gereken özellikler ama öyle azaldý ki “Ne dürüst insan” diye parmakla göstermeye baþladýk.