1 ek Eklem Bacaklılar Vikipedi, özgür ansiklopedi Altşubeler ve Sınıflar
Morfolojileri Vücutları; baş (caput veya cephalo), göğüs (thorax) ve karın (abdomen) olmak üzere üç bölgeden meydana gelir. Her bölge çeşitli sayıda segmentten (parçadan) ibarettir. Vücudun her bir segmenti esnek bir deriyle birbirine bağlanmıştır. Vücut yüzeyi, sert bir madde olan kitinden meydana gelen bir dış iskeletle örtülüdür. Kitin, dış epitelin salgısıdır ve hayvanların büyümesi için zaman zaman değiştirilerek atılır. Ekstremiteler (bacak, kanat, duyarga ve ağız parçaları gibi hareket edebilen çıkıntılar) daima eklemli parçalardan meydana gelmiştir. Sindirim sistemi ön, orta ve arka barsak olmak üzere üç bölümden ve bunların çeşitli kalınlıktaki kısımlarından meydana gelir. Kan dolaşımı açıktır. Kan oksijen taşımayıp, besin maddeleri, artık maddeler ve hormonları taşır. Dolaşım sistemi, sırtta bir yürek ve ana damardan meydana gelir. Bazılarında sırt damarından kollar da çıkar. Sinir sistemi, birbirine bağlantısı bulunan gonglion adı verilen boğumlardan ibarettir. Ayrı eşeylidirler. Karada, havada ve suda yaşarlar. İnce derililer vücut yüzeyiyle, sudakiler solungaçla, karadakiler de trakealarla (borular sistemi) solunum yaparlar. Yaklaşık 700.000 - 1.000.000 kadar türü bulunmaktadır. x |
Eklem Bacaklılar Eklem Bacaklılar Eklembacaklılar hayvanlar âleminin en kalabalık grubudur. Bugüne kadar, karada ve suda yaşayan 1 milyon dolayında eklembacaklı türü saptanmıştır; bu da yaşayan bütün hayvanların yüzde 75'ini oluşturur. Eklembacaklılar bölümünün (filumunun) bilimsel adı olan, Yunanca kökenli Arthropo-da sözcüğü de gene "eklem bacaklı" anlamına gelir. Gerçekten de bu hayvanların yürümeye, yüzmeye ve beslenmeye yardımcı olan bacakları birbirine eklemlenmiş parçalardan oluşur. Eklembacaklıların ortak özelliklerinden biri de gövdelerinin bölütlü (parçalı) ve üstünün sert bir dış iskeletle örtülü olmasıdır. Böcekler ve örümcekler gibi karada yaşayan eklembacaklılarda hayvanı dış etkilerden koruyan, vücuda destek olan ve su kaybını engelleyen bu dış iskelet yengeç ve ıstakoz gibi su eklembacaklılarında kalın bir kabuğa dönüşmüştür. Büyümeyi büyük ölçüde engelleyen bu vücut örtüsü deri ya da kabuk değiştirme yoluyla sürekli yenilenir. Eklembacaklıların başlıca üyeleri, bu bölümdeki türlerin yüzde 90'ını oluşturan böcekler; yengeç, ıstakoz ve tespihböceği gibi kabuklular; örümcekleri, akrepleri, kene ve akarları içeren örümceğimsiler; çıyan ve kırkayak gibi çokayaklılar olmak üzere dört sınıfta toplanır. Böcekler, örümceğimsiler ve çokayaklılar daha çok karada, kabukluların büyük bölümü de tuzlu ve tatlı sularda yaşar. Çok eskiçağlardan beri soylarını sürdüren ve yeryüzünün her yerindeki çok değişik ortamlara uyum sağlamış olan eklembacaklıların yaşam savaşındaki başarısı büyük ölçüde boyutlarının küçüklüğüne bağlanır. İri hayvanların giremediği toprak ve bitki örtüsünün altında gizlenerek yaşamaları saldırganlardan korunmalarında önemli bir etkendir. Üstelik üreme hızları oldukça yüksektir. Ayrıca böceklerin uçma yeteneği ve gelişmiş duyu organları, örümcek, akrep ve çıyanların zehirleri de düşmanlarından korunmalarına yardımcı olur. Böylesine kalabalık bir grubun üyeleri doğayı ve insan yaşamını kuşkusuz hem olumlu, hem olumsuz yönden etkiler. Örneğin böcekler pek çok bitkinin tozlaşmasına yardımcı olarak bitkiler âleminin sürekliliğini sağlar. Bazı eklembacaklılar organik maddeleri ayrıştırarak toprağın verimini artırır. Denizde yaşayan kabuklular ise öbür deniz hayvanlarının ve insanların beslenmesinde önemli rol oynar. Buna karşılık eklembacaklıların bir bölümü tarla ve depolardaki ürünlere dadanan en önemli tarım zararhlarındandır. Asalak yaşayan türler ise birçok bulaşıcı hastalığın mikrobunu taşıdıkları için insan, hayvan ve bitki sağlığı açısından büyük bir tehlike sayılır. Kaynak: MsXLabs.org & Temel Britannica |
Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi & MsXLabs.org Eklem Bacaklılar Sölomluların bir dalı (Arthropoda). Vücutları dış boğumlarla birbirinden ayrılmış bölütlerden meydana gelmiştir. Bu bölütler gruplaşarak üç vücut bölgesi oluştururlar: Baş, göğüs, karın. Baş ve göğüs bölütleri genellikle birbirleriyle kaynaşmışlardır. Karın bölütleri ise ayrı ayrıdırlar. Eklembacaklıların en önemli özelliklerinden birisi, adından da anlaşılacağı gibi, eklemli organlarının varlığıdır. Bunlar sayıları belirli ve eklemlerle birbirine bağlı parçalardan yapılmışlardır ve yine eklemlerle vücuda bağlıdırlar. Bu organların başta olanları ağız parçaları, antenler, göğüste olanları ise bacaklar ve kanatlardır. Eklembacaklıların derileri, ince ya da kalın olabilen bir kutikula ile kaplıdır. Kimilerinin kutikulası, içinde kalsiyum tuzlarının birikmesiyle katı bir zırh hâlini alır. Kutikula büyümeye elverişli olmadığından, bütün eklembacaklılar zaman zaman deri değişimi yaparlar. En fazla gelişmiş olan duyu organları gözleridir. Küçük vücutlu ve ince derili olanları vücut yüzeyiyle, diğerlerinin suda yaşayanları solungaçlarla, karada yaşayanları ise trakelerle solunurlar. Ayrı eşeylidirler. Gelişmeleri çoğunlukla başkalaşmalıdır. Karada, havada, toprak içinde, tatlı, acı ya da tuzlu sularda yaşarlar. Kimileri de bitki ya da hayvan asalağıdır. Bilinen türleri 700.000 kadardır. Kabuklular, keliserliler ve böcekler, eklembacaklılardandır. |
Saat: 20:39 |
©2005 - 2024, MsXLabs - MaviKaranlık